Με φόντο τους εντεινόμενους ανταγωνισμούς μεταξύ επιχειρηματικών συμφερόντων, κατηγοριών σημερινών μεγαλομετόχων και άλλων επίδοξων «επενδυτών», που εκδηλώνονται γύρω από τον επιμερισμό χασούρας και κερδών, αλλά και για την απόσπαση του ελέγχου των ελληνικών τραπεζικών ομίλων, η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ κατέθεσε χτες το νομοσχέδιο για το «Πλαίσιο ανακεφαλαιοποίησης των πιστωτικών ιδρυμάτων».

Την ίδια ώρα, το τοπίο παραμένει εξαιρετικά θολό: Σε εκκρεμότητα παραμένει το ζήτημα της κρατικής συμμετοχής στο πλαίσιο της αύξησης των μετοχικών κεφαλαίων, υπό διευθέτηση βρίσκεται και το ζήτημα της διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων, ενώ οι ασάφειες παραμένουν και σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο «κουρέματος» κατηγορίας ομολογιούχων των ελληνικών τραπεζών. Σε αυτό το φόντο, κάθε άλλο παρά τυχαία δεν είναι η «καθυστέρηση» της συγκυβέρνησης στην κατάθεση του νέου αντιλαϊκού νομοσχεδίου.

Σήμερα αναμένονται οι ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για το ύψος των νέων κεφαλαίων που θα απαιτηθούν για τη διάσωση και στήριξη των ελληνικών τραπεζών. Στη συνέχεια θα ξεκινήσει η διαδικασία των αυξήσεων στα μετοχικά κεφάλαια, με τη συμμετοχή των σημερινών και άλλων επίδοξων ιδιωτών επενδυτών, με την αποφασιστική συνδρομή και του κρατικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), το οποίο θα συμπληρώσει τα ποσά που δε θα καλυφθούν από τα ενδιαφερόμενα ιδιωτικά «επενδυτικά» χαρτοφυλάκια.

Σε αυτό το πλαίσιο, τα σπασμένα θα φορτωθούν και πάλι, με ιδιαίτερη ένταση, στις πλάτες του λαού, για μια υπόθεση ολότελα ξένη και εχθρική προς τα συμφέροντά του. Ηδη, το ΤΧΣ, μέσω της συμμετοχής στις προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις, μετρά απώλειες δεκάδων δισ. ευρώ, με τα οποία «ξελάσπωσαν» τους ιδιώτες μετόχους. Παράλληλα, το κρατικό χρέος θα συνεχίσει σε ρότα διόγκωσης. Το ΤΧΣ θα συμβάλει στη διάσωση των τραπεζών μέσω της δανειακής σύμβασης που υπέγραψε, σε συνδυασμό με το τρίτο μνημόνιο, η συγκυβέρνηση με την Ευρωζώνη.

Να σημειωθεί ότι η υπόθεση της ανακεφαλαιοποίησης θα κριθεί πρώτα και κύρια από το ύψος του «επενδυτικού ενδιαφέροντος» που θα εκδηλωθεί από την πλευρά των ιδιωτών μετόχων, σημερινών και αυριανών. Σε αυτό το πλαίσιο, οι διοικήσεις των τραπεζών διαγκωνίζονται και μεταξύ τους για τη συμμετοχή μεγάλων ξένων χαρτοφυλακίων, που όλα δείχνουν ότι θα έχουν αποφασιστικό ρόλο στην έκβαση της υπόθεσης.

Με βάση τις επαφές και τις συζητήσεις, που μένει βέβαια να επιβεβαιωθούν στην πράξη, αναμένεται αυξημένη συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων, η οποία, σύμφωνα με τις πληροφορίες, θα καλύψει το μεγαλύτερο τμήμα από τις επικείμενες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, με τις εκτιμώμενες «κεφαλαιακές ανάγκες» να διαμορφώνονται στο εύρος των 14 δισ. ευρώ. Στο βαθμό που η τέτοια εξέλιξη επιβεβαιωθεί, το ΤΧΣ θα έχει μικρότερη συμμετοχή στα κεφάλαια των τραπεζών. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, ο χαρακτήρας των τραπεζών παραμένει ο ίδιος, ανεξάρτητα από τη συμμετοχή του κράτους στα μετοχικά κεφάλαια και το ύψος της.

Σε αυτό το πλαίσιο, η νέα ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζικών ομίλων:

-- Είναι αναπόσπαστα δεμένη με τον τρόπο διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων.

-- Αποτελεί το αναγκαίο βήμα για την τραπεζική χρηματοδότηση προς τους επιχειρηματικούς ομίλους, συμπληρωματικά με τις διακρατικές ενισχύσεις που περιμένουν μέσω του νέου ΕΣΠΑ και του «επενδυτικού πακέτου Γιούνκερ».

-- Αποτελεί την αναγκαία συνθήκη προκειμένου να διαμορφωθεί το κατάλληλο επιχειρηματικό κλίμα, στη βάση του οποίου θα επανεκκινήσει το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων σε νευραλγικούς και συγκεντρωμένους κλάδους της οικονομίας, όσο και η επιχείρηση προσέλκυσης νέων κερδοφόρων επενδύσεων.

-- Σε κάθε περίπτωση, η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών σχετίζεται με την «επιτυχή» έκβαση της αντιλαϊκής «αξιολόγησης» από την πλευρά των ιμπεριαλιστικών οργανισμών (Κομισιόν - ΕΚΤ - ESM - ΔΝΤ). Αυτό αποτελεί μια ακόμη προϋπόθεση, τόσο για συμμετοχή των ιδιωτών στις επικείμενες αυξήσεις μετοχικών κεφαλαίων, όσο και για την απόδοση των κεφαλαίων από τα δάνεια της Ευρωζώνης προς τις τράπεζες.

-- Επιπλέον, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο μνημόνιο, η συγκυβέρνηση «θα πάρει υπόψη το νέο περιβάλλον και τις υφιστάμενες συνθήκες του τραπεζικού συστήματος και θα έχει στόχο την επιστροφή των τραπεζών στα χέρια των ιδιωτών, μέσω προσέλκυσης διεθνών στρατηγικών επενδυτών και μέσω ενός βιώσιμου μοντέλου χρηματοδότησης σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα». Η συγκεκριμένη διεργασία φαίνεται να ξεκινά με την επικείμενη νέα ανακεφαλαιοποίηση.

Σύμφωνα με τις βασικές διατάξεις του νομοσχεδίου:

-- Οι τιμές αγοράς των νέων μετοχών θα προκύψουν από το άνοιγμα του «βιβλίου προσφορών». Οι τιμές αυτές αναμένεται να διαμορφωθούν σε πολύ χαμηλά επίπεδα, στη βάση της κατρακύλας που έχουν καταγράψει οι χρηματιστηριακές τιμές. Το γεγονός αυτό αποτελεί το ενοποιητικό στοιχείο για όλους τους ιδιώτες επενδυτές, ανεξάρτητα από τις διαφορές που τους χωρίζουν. Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο νομοσχέδιο, «η τιμή διάθεσης δύναται να είναι χαμηλότερη της τιμής προηγούμενων καλύψεων (ανακεφαλαιοποιήσεις) από το ΤΧΣ ή της τρέχουσας χρηματιστηριακής τιμής».

Σε αυτό το πλαίσιο, για μια ακόμη φορά, το ΤΧΣ θα υποστεί σημαντική χασούρα. Παράλληλα, οι παλαιότεροι ιδιώτες μέτοχοι ελπίζουν να ανακτήσουν μέρος των απωλειών που προηγήθηκε τα προηγούμενα χρόνια. Και βέβαια, οι νέοι μέτοχοι περιμένουν να αποκτήσουν σημαντικά ποσοστά και μάλιστα σε ιδιαίτερα προνομιακές τιμές σε σχέση με τους παλαιότερους μετόχους. Τα πάντα θα εξαρτηθούν στην πορεία από τις εξελίξεις στο χρηματιστηριακό τζόγο και σε κάθε περίπτωση από την κλιμάκωση της αντιλαϊκής πολιτικής.

-- Δυνατότητα συμμετοχής στις ενισχύσεις από το ελληνικό κράτος έχουν και οι θυγατρικές «αλλοδαπών πιστωτικών ιδρυμάτων που λειτουργούν στην Ελλάδα». Είναι φανερό ότι ανοίγει το πεδίο για κάθε είδους επιχειρηματικές συμπράξεις και μελλοντικές συμφωνίες. Προβλέπεται επίσης και η δυνατότητα ενίσχυσης των συνεταιριστικών τραπεζών, οι οποίες ενδεχομένως στη συνέχεια να αποτελέσουν αντικείμενο επιχειρηματικής διαπάλης, μέσω της διαδικασίας των εξαγορών και συγχωνεύσεων.

-- Το ΤΧΣ «ενεργεί βάσει ολοκληρωμένης στρατηγικής για τον τραπεζικό τομέα και τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων». Ο τρόπος της «διαχείρισης» θα συμφωνηθεί στη συνέχεια ανάμεσα στο υπουργείο Οικονομικών, την Τράπεζα της Ελλάδας και το ΤΧΣ.

-- Η υποβολή αιτήματος για κρατική στήριξη συνοδεύεται από την υποβολή σχεδίου αναδιάρθρωσης, το οποίο «περιγράφει, υπό το πρίσμα συντηρητικών εκτιμήσεων, με ποια μέσα το πιστωτικό ίδρυμα θα επανέλθει σε ικανοποιητική κερδοφορία στα επόμενα 4 έως 5 έτη».

-- Επίδικο ζήτημα είναι και αυτό των διοικήσεων των τραπεζικών ομίλων. Το νομοσχέδιο προβλέπει μειωμένα δικαιώματα ψήφου για το ΤΧΣ, με την προϋπόθεση ότι η ιδιωτική συμμετοχή θα είναι «τουλάχιστον ίση με το 50%», επί της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, εξέλιξη που φαίνεται ιδιαίτερα πιθανή. Ταυτόχρονα, το ΤΧΣ θα έχει λόγο μόνο σε αποφάσεις όπως η «μεταβίβαση στοιχείων ενεργητικού» (δηλαδή η πώληση «προβληματικών» δανείων), συμπεριλαμβανομένης της πώλησης θυγατρικών εταιρειών.

-- Αξιολόγηση διοικήσεων. Με τη βοήθεια «ανεξάρτητου συμβούλου διεθνούς κύρους», το ΤΧΣ θα προχωρήσει στην «αξιολόγηση του πλαισίου εταιρικής διακυβέρνησης των πιστωτικών ιδρυμάτων», που θα περιλαμβάνει και τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων. Ειδική πρόβλεψη υπάρχει για την ικανότητα των ΔΣ στη «διαχείριση κινδύνων και της διαχείρισης προβληματικών στοιχείων του ενεργητικού».

-- Με υπουργικές αποφάσεις που θα εκδοθούν στη συνέχεια, θα διευθετηθούν οι «εκκρεμότητες» του νομοσχεδίου, προφανώς με γνώμονα τα παζάρια και τις επιχειρηματικές κόντρες.

Σε άτυπο ενημερωτικό σημείωμα του υπουργείου Οικονομικών, χαρακτηριστικά αναφέρεται: «Ο στόχος της κυβέρνησης με την ανακεφαλαιοποίηση είναι διπλός. Και να προσελκύσει ξένες επενδύσεις, με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, αλλά και το κράτος να έχει σοβαρή συμμετοχή στις τράπεζες, προκειμένου, σε ενδεχόμενη ανάπτυξη, να αυξηθούν και τα κέρδη του. Το ποσοστό, βέβαια, συμμετοχής του Δημοσίου δεν πρέπει να είναι απεριόριστο, καθώς και έλεγχος στις τράπεζες χρειάζεται, αλλά όχι σε ποσοστό που θα αποτρέπει τους ιδιώτες στο να επενδύσουν κεφάλαιο»...

Ουσιαστικά, ομολογείται ότι τόσο η συγκυβέρνηση όσο και οι ιδιώτες μέτοχοι συμπλέουν στη στρατηγική για την καπιταλιστική ανάκαμψη, η οποία σε αυτή τη φάση έχει ως εφαλτήριο την εφαρμογή του τρίτου μνημονίου, μέσω του οποίου - και της δανειακής σύμβασης που το συνοδεύει - χρηματοδοτείται η διάσωση των τραπεζών με κρατικό χρήμα.

Παράλληλα, η συγκυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις απέτυχαν και αυτό γιατί δεν αντιμετώπιζαν καθόλου το ζήτημα των «κόκκινων» δανείων. Σε αυτό το πλαίσιο, επισημαίνουν ότι τις επόμενες μέρες θα υπάρξει «λύση τόσο για το νόμο Κατσέλη και για τα "κόκκινα" δάνεια, προκειμένου αυτή να είναι η τελευταία ανακεφαλαιοποίηση». Είναι βέβαιο ότι η θηλιά των πλειστηριασμών σφίγγει ολοένα και περισσότερο γύρω από την πρώτη κατοικία των λαϊκών νοικοκυριών. Ταυτόχρονα, η διαχείριση των μεγάλων «κόκκινων» επιχειρηματικών δανείων σχετίζεται με το υπό διαμόρφωση πρότυπο της «παραγωγικής ανασυγκρότησης», με τις αναδιαρθρώσεις σε κλάδους της οικονομίας, την απαλλαγή των τραπεζών από τα «βαρίδια» και τη διοχέτευση της χρηματοδότησης προς ισχυρούς και βιώσιμους επιχειρηματικούς ομίλους.

Τέλος, επιβεβαιώνεται η συμμετοχή στην ανακεφαλαιοποίηση της «επενδυτικής τράπεζας» της ΕΕ, EBRD, η οποία λειτουργεί ως «κράχτης» για την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων.