Καίριας σημασίας για την επίτευξη των στόχων και των σκοπών της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» θεωρεί η ΕΕ την προώθηση της «ενεργού γήρανσης». Μάλιστα, στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, αναγόρευσε το 2012 σε Ευρωπαϊκό Ετος «Ενεργού Γήρανσης και Αλληλεγγύης μεταξύ των Γενεών».

Για τα αποτελέσματα του Ευρωπαϊκού Ετους συζήτησε στις 9 Σεπτέμβρη η Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου, επιβεβαιώνοντας ότι η ΕΕ και οι κυβερνήσεις στα κράτη - μέλη έχουν ψηλά στις προτεραιότητές τους τις αντιλαϊκές παρεμβάσεις που υπηρετούν το στόχο της «ενεργού γήρανσης».

Η επιλογή τους αυτή, από τη σκοπιά των ευρωπαϊκών μονοπωλιακών ομίλων και των κυβερνήσεών τους, είναι πέρα για πέρα δικαιολογημένη. Με μοχλό την «ενεργό γήρανση» η ΕΕ στοχεύει στην αύξηση της «απασχολησιμότητας» και σπρώχνει τα ηλικιακά όρια της συνταξιοδότησης όλο και πιο πάνω, αναγκάζοντας τους εργαζόμενους σε δουλειά μέχρι τα βαθιά γεράματα.

Αυτό μπορεί να γίνει είτε με απευθείας αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης είτε με τη θέσπιση συντάξεων πείνας, ώστε ο ηλικιωμένος να υποχρεώνεται να παραμείνει στην αγορά εργασίας, προκειμένου να επιβιώσει, καθώς ταυτόχρονα με την Κοινωνική Ασφάλιση, ξηλώνεται και ό,τι έχει απομείνει από τα δημόσια συστήματα Υγείας και Πρόνοιας.

Με άλλα λόγια, στο όνομα της «βιωσιμότητας» των ασφαλιστικών συστημάτων, η ΕΕ προωθεί ανατροπές στην Κοινωνική Ασφάλιση, επικαλούμενη μεταξύ άλλων τα δημογραφικά στοιχεία που καταγράφουν τάση γήρανσης του πληθυσμού. Η τάση αυτή είναι υπαρκτή, αλλά το αστικό κράτος ούτε μπορεί ούτε θέλει να αντιμετωπίσει τις πραγματικές αιτίες του δημογραφικού.

Υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος, αυτό που η ΕΕ ονομάζει «ασημένια οικονομία»: Οι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι, οι συνταξιούχοι, οι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζονται ως μια ανερχόμενη αγορά, από την οποία οι επιχειρήσεις προσδοκούν τόνωση της κερδοφορίας τους, εμπορευόμενες τις ανάγκες που έχει αυτή η ηλιακή ομάδα του πληθυσμού, ιδιαίτερα τις ανάγκες τους για υπηρεσίες Υγείας και Πρόνοιας.

Στην Ελλάδα, ανάμεσα στα προαπαιτούμενα του μνημονίου που ψηφίστηκαν στη Βουλή τον περασμένο Αύγουστο, περιλαμβάνονται μια σειρά από αντιασφαλιστικά μέτρα, όπως νέα αύξηση στα ηλικιακά όρια για τη συνταξιοδότηση, έτσι ώστε από το 2022 αυτά να φτάσουν στα 67 έτη για όλους, μειώσεις συντάξεων και «ποινές» σε όσους συνταξιοδοτούνται κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου, πριν από το όριο των 67 ετών.

Τον Οκτώβρη έπεται συνέχεια, με νέα μέτρα για την Κοινωνική Ασφάλιση, πάντα στο όνομα της «βιωσιμότητας» των Ταμείων, την οποία προσπαθούν να συνδέσουν αποκλειστικά με τη γήρανση του πληθυσμού. Τα πράγματα δεν είναι όμως έτσι. Τα Ταμεία «βουλιάζουν» εξαιτίας της πολιτικής που υπηρετεί την κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων, πλευρά της οποίας είναι και η όξυνση του δημογραφικού προβλήματος, καθώς λόγω της εργασιακής ανασφάλειας και της οικονομικής αδυναμίας η πλειοψηφία των νέων ζευγαριών κάνουν λιγότερα παιδιά απ' ό,τι παλιότερα.

Στο πλαίσιο, όμως, αυτής της ίδιας αντιλαϊκής πολιτικής, το κράτος έθεσε στη διάθεση του κεφαλαίου τα αποθεματικά των Ταμείων από τη δεκαετία του '50, θέσπισε ένα κάρο εισφοροαπαλλαγές για τους εργοδότες, αφήνει στο απυρόβλητο με προκλητικές ρυθμίσεις τους μεγαλομπαταχτσήδες, μειώνει τη χρηματοδότηση των Ταμείων από το κράτος, αυξάνει την ανεργία και τις ελαστικές μορφές απασχόλησης, με άμεση αντανάκλαση στα μειωμένα έσοδα των ασφαλιστικών οργανισμών.

Με βάση όλα αυτά, η ΕΕ θέτει στόχο «τη δημιουργία μιας κουλτούρας ενεργού γήρανσης ως μιας διά βίου διαδικασίας και, κατά συνέπεια, τη διασφάλιση ότι ο ταχέως αυξανόμενος πληθυσμός που αποτελείται από άτομα ηλικίας πλησίον ή άνω των 60 ετών, ο οποίος είναι εν γένει υγιέστερος και διαθέτει καλύτερη μόρφωση από οποιαδήποτε προηγούμενη ηλικιακή ομάδα, έχει κατάλληλες ευκαιρίες για απασχόληση».

Δηλαδή, στην παρούσα φάση, ενδιαφέρεται να δουλεύει «διά βίου» το πιο έμπειρο κομμάτι του εργατικού δυναμικού που έχει ανάγκη το κεφάλαιο, την ίδια ώρα που η ανεργία στους νέους τσακίζει κόκαλα. Να, λοιπόν, μία από τις μεγάλες και άλυτες αντιφάσεις του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης!

Επομένως, καμιά εντύπωση δεν προκαλεί το γεγονός ότι το ψήφισμα που υιοθέτησε το Ευρωκοινοβούλιο την περασμένη βδομάδα χαρακτηρίζει τους ηλικιωμένους «ωφέλιμο κεφάλαιο και κέρδος για την οικονομία και την κοινωνία». Μάλιστα, αναφέρεται στο «ανησυχητικό πρόβλημα» της ανεργίας των ατόμων ηλικίας άνω των 50 ετών.

Ομως, όσο κι αν ψάξει κανείς, δε θα βρει στο συγκεκριμένο κείμενο καμιά «ανησυχία» για το γεγονός ότι η σύνταξη γίνεται άπιαστο όνειρο για όλο και περισσότερους εργαζόμενους ή για τη μετατροπή των συντάξεων σε προνοιακά βοηθήματα, που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ούτε την επιβίωση των συνταξιούχων.

Αυτή είναι μια πλευρά, αλλά όχι η μόνη, καθώς η «ενεργός γήρανση» αποδεικνύεται «πολυεργαλείο» για το κεφάλαιο. «Η γενική γήρανση του πληθυσμού συνοδεύεται από αύξηση των αναγκών για κοινωνική πρόνοια και υγειονομική περίθαλψη των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας και των οικογενειών τους», διαπιστώνει το ψήφισμα και εκτιμά πως «η ενεργός και υγιής γήρανση δημιουργεί νέες κοινωνικές ανάγκες, για τις οποίες απαιτούνται επενδύσεις (...) Ιδίως στον τομέα της υγείας και της περίθαλψης ηλικιωμένων».

Στις «επενδύσεις» και τις «ευκαιρίες» που δημιουργεί για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις η γήρανση του πληθυσμού είναι αφιερωμένο το έγγραφο αναφοράς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 23ης Φλεβάρη 2015, με τίτλο: «Η ανάπτυξη της οικονομίας της τρίτης ηλικίας στην Ευρώπη» (Growing the Silver Economy in Europe).

Η ΕΕ χρησιμοποιεί τον όρο «Ασημένια Οικονομία» για να αναφερθεί στις «οικονομικές ευκαιρίες που προκύπτουν από τις δημόσιες δαπάνες και τα έξοδα των ίδιων των καταναλωτών, που σχετίζονται με τη γήρανση του πληθυσμού και τις ιδιαίτερες ανάγκες του πληθυσμού που υπερβαίνει την ηλικία των 50 ετών». Δεν παραλείπει, μάλιστα, να αποτιμήσει τις «ευκαιρίες» αυτές και σε τζίρο: «Μέχρι το 2020, η καταναλωτική δύναμη των ηλικιωμένων γενεών θα φτάσει τα 15 τρισ. δολάρια παγκοσμίως», σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ασφαλώς, το «ταμείο» γίνεται για λογαριασμό των ευρωπαϊκών μονοπωλιακών ομίλων:

«Η Ευρώπη βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση ώστε να επωφεληθεί από την παγκόσμια τάση γήρανσης του πληθυσμού» έναντι των ανταγωνιστών της, σημειώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και εξηγεί:

«Η τόνωση της αγοράς προϊόντων και υπηρεσιών που απευθύνονται στις ανάγκες των ηλικιωμένων ατόμων μπορεί να δημιουργήσει μια μαζική αναζωογόνηση των υπαρχουσών ή των αναδυόμενων αγορών (π.χ. ανεξάρτητη διαβίωση και έξυπνα σπίτια, υγεία και ευεξία, τουρισμός, κατάρτιση, αυτόνομα οχήματα, ρομποτική, ιατρικές συσκευές και θεραπείες). Σε πολλές από αυτές τις αγορές οι ευρωπαϊκοί οικονομικοί φορείς βρίσκονται σε ισχυρή θέση ώστε να ηγηθούν παγκοσμίως»...