Και η κυβέρνηση του Προέδρου Ομπάμα, όπως και οι προηγούμενες της τελευταίας 15ετίας, προωθούν τάχα «αφρικανικές αναπτυξιακές πολιτικές», που στην ουσία προωθούν σημαντικά τα συμφέροντα των αμερικανικών μονοπωλίων, στη σκακιέρα του οξυμένου ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού με δυνάμεις όπως η Κίνα, η Ινδία...

Το φετινό φόρουμ υψηλόβαθμων Αμερικανών και Αφρικανών αξιωματούχων στην πρωτεύουσα της Γκαμπόν, Λιμπρεβίλ, ήταν περισσότερο ένας απολογισμός από τη μιάμιση δεκαετία εφαρμογής του εμπορικού - οικονομικού νομικού «πολυεργαλείου» της AGOA, αλλά και αφορμή για το σχεδιασμό των επόμενων κινήσεων αμερικανικών μονοπωλίων στις αφρικανικές αγορές, στο πλαίσιο του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού στην υποσαχάρεια Αφρική με δυνάμεις όπως η Κίνα, η Ινδία, η Ρωσία.

Ειδικότερα, στο φετινό φόρουμ AGOA κυριάρχησαν θέματα όπως: α) οικοδόμηση δυνατοτήτων σύμφωνα με τα κριτήρια επιλογής, β) προώθηση εταιρικών σχέσεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, γ) διαχείριση φυσικών πόρων ως κλειδί για την οικονομική ανάπτυξη, δ) γεφύρωμα των ψηφιακών διαφορών, δ) ενίσχυση του παραγωγικού ρόλου των γυναικών σε αφρικανικές χώρες.

Στον απολογισμό δράσης που έγινε την τελευταία 15ετία, εκτιμήθηκε ότι οι χώρες που επωφελούνται από το νόμο AGOA έκαναν εξαγωγές αγαθών ύψους 480 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις ΗΠΑ και ότι μόνο πέρσι, οι εξαγωγές όλων των αγαθών πλην πετρελαίου ξεπέρασαν σε αξία τα 4,4 δισεκατομμύρια δολάρια, αύξηση 250% σε σχέση με το πρώτο χρόνο θέσπισης του νόμου το 2001.

Τέλος, διαπιστώθηκε μεταξύ άλλων η τάχα πλεονεκτική θέση στις αγορές των ΗΠΑ περίπου 6.500 προϊόντων και φτηνών πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται σε δεκάδες βιομηχανικούς και αγροτικούς τομείς από 39 αφρικανικές χώρες που έχουν επιλεγεί, σύμφωνα με συγκεκριμένα κριτήρια που έχουν επιβάλλει τα αμερικανικά μονοπώλια στις αμερικανικές κυβερνήσεις της τελευταίας 15ετίας, μεταξύ των οποίων και η σημερινή του Προέδρου Ομπάμα, που παρέτεινε την ισχύ του νόμου AGOA ως το 2025, με απόφαση του Κογκρέσου τον περασμένο Ιούνη, που επισήμως αποκαλείται «Νόμος παράτασης και ενίσχυσης του νόμου AGOA» (AEEA).

Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να επισημανθεί ότι το Φόρουμ που λειτουργεί στο πλαίσιο του νόμου AGOA, δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας διεθνούς ή περιφερειακής εμπορικής συμφωνίας και διαπραγμάτευσης. Στην ουσία, πρόκειται για ένα νόμο που επιτρέπει στον Πρόεδρο των ΗΠΑ να καθορίζει εκείνος ποιες χώρες της υποσαχάρειας Αφρικής θα μπορούν να έχουν ελεύθερη πρόσβαση, άνευ δασμών, στις αμερικανικές αγορές, όχι βεβαίως για να βοηθηθούν και να ορθοποδήσουν οι αφρικανικές οικονομίες (όπως ισχυρίζεται ο Λευκός Οίκος και τα διεθνή συγκροτήματα του Τύπου), αλλά για να δημιουργηθούν, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, οι κατάλληλες επενδυτικές ευκαιρίες για τα αμερικάνικα μονοπώλια, προκειμένου να αποκτήσουν πλεονεκτική θέση στις αγορές αφρικανικών χωρών, δημιουργώντας παράλληλα εξαρτήσεις που θα λειτουργούν μειονεκτικά σε βάρος ανταγωνιστικών μονοπωλίων από την Κίνα, τη Ρωσία, την Ινδία κ.α. Για να επωφεληθούν, δηλαδή, αγρότες και βιομήχανοι αφρικανικών χωρών από το νόμο AGOA, θα πρέπει να τηρούν αυστηρά μία σειρά κριτηρίων, όπως: οικονομία στη βάση της «ελεύθερης αγοράς», εξάλειψη εμπορικών φραγμών σε αμερικανικά προϊόντα και επενδύσεις (πράγμα που ευνοεί π.χ. τη διείσδυση αμερικανικών πτηνοτροφικών προϊόντων σε ευάλωτες αγορές όπως αυτές της Ν. Αφρικής), επιβολή οικονομικών πολιτικών που θα «απαλύνουν» τη φτώχεια (η οποία όμως είναι αποτέλεσμα του καπιταλιστικού συστήματος εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης...), προστασία και τήρηση της «διεθνούς εργατικής νομοθεσίας» (ώστε να μην κατηγορηθούν οι ΗΠΑ ανοικτά ότι προωθούν και υποστηρίζουν στυγνές πρακτικές εκμετάλλευσης και εξόφθαλμα καταπιεστικά καθεστώτα), πολιτικές «αντιμετώπισης της διαφθοράς και της δωροδοκίας» κ.ά. Επιπλέον, σκοπός της AGOA είναι υποτίθεται μεταξύ άλλων η διεύρυνση των αμερικανικών επενδύσεων και του εμπορίου στην υποσαχάρεια Αφρική, η τόνωση καπιταλιστικής ανάπτυξης και η ενθάρρυνση πολιτικών αφρικανικής οικονομικής ολοκλήρωσης.

Δεν είναι, από την άλλη, τυχαίο πως κυρίαρχη θέση στα αφρικανικά προϊόντα που εισάγονται χωρίς δασμούς στις αγορές των ΗΠΑ, στο πλαίσιο του νόμου AGOA, είναι το αργό πετρέλαιο αφρικανικών χωρών όπως η Νιγηρία και η Αγκόλα, μεταλλεύματα, ορυκτά και πρώτες ύλες που είναι απαραίτητες στη βαριά βιομηχανία, αλλά και πάμφθηνα και καλής ποιότητας αφρικανικά αγροτικά προϊόντα, με πρώτο το βαμβάκι, που είναι απαραίτητο για τα αμερικανικά μονοπώλια που δραστηριοποιούνται στο χώρο της ένδυσης και το οποίο παίρνουν κοψοχρονιά από χώρες όπως η Κένυα, η Αιθιοπία, η Ζιμπάμπουε...

Είναι, συνεπώς, «φυσικό» ότι από τον αμερικανικό νόμο περί «αφρικανικής ανάπτυξης και ευκαιρίας» δεν επωφελείται η εργατική τάξη σε χώρες της Αφρικής, που στο κάτω-κάτω το μόνο «κέρδος» που εξασφαλίζει είναι μία κακοπληρωμένη θέση εργασίας, αλλά τα μονοπώλια σε ΗΠΑ και ισχυρότερες αφρικανικές οικονομίες όπως αυτή της Νότιας Αφρικής, που είναι από τις ελάχιστες, αν όχι η μόνη, που είχε πέρσι εξαγωγές προϊόντων (πλην πετρελαίου) ύψους 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων, όχι τόσο σε υφαντουργικά και αγροτικά προϊόντα, όσο σε οχήματα κάθε λογής, τα οποία παράγει η νοτιοαφρικανική αυτοκινητοβιομηχανία. Οπως σημείωνε πρόσφατο ρεπορτάζ της νοτιοαφρικανικής εφημερίδας «Daily Maverick», είναι ελάχιστες οι άλλες χώρες της υποσαχάρειας Αφρικής που καλύπτονται από το νόμο AGOA και έχουν εξαγωγές άνω του ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων στις ΗΠΑ. Και στην περίπτωση, δηλαδή, του νόμου AGOA, οι ισχυροί γίνονται ισχυρότεροι και οι αδύναμοι εξασθενούν ακόμη περισσότερο, αφού οι υποτιθέμενοι ευεργετηθέντες (όπως σημειώνει πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Μελετών «Πίτερσον»), δηλαδή αδύναμες αφρικανικές βιομηχανίες και μεσαίοι αγρότες, δε γίνονται πιο ανταγωνιστικοί σε διεθνές επίπεδο, αλλά μαθαίνουν να εξαρτώνται και να αγκιστρώνονται στα συμφέροντα των αμερικανικών μονοπωλίων, με «καρότο» το πλεονέκτημα της ανυπαρξίας δασμών στις αγορές των ΗΠΑ...

Βεβαίως, ακόμη και τα αμερικανικά μονοπώλια που βολεύτηκαν την τελευταία μιάμιση δεκαετία με το νόμο AGOA, αποκτώντας πλεονεκτική θέση στην αγορά αφρικανικών χωρών και παίρνοντας μεταξύ άλλων «φιλέτα» από τις κατά τόπους ιδιωτικοποιήσεις και ξεπούλημα δημόσιου πλούτου, αντιλαμβάνονται πως το πλεονέκτημα που αποκτούν λόγω της κατάργησης των δασμών σε αφρικανικά προϊόντα, δεν μπορεί να διαρκέσει για πολύ... Αμερικανοί και Αφρικανοί καπιταλιστές φαίνεται να κατανοούν πως θα πρέπει να γίνουν και άλλα βήματα για να εξασφαλίσουν καλύτερη θέση έναντι άλλων ανταγωνιστικών μονοπωλίων και να σχεδιάσουν καλύτερα μεσοπρόθεσμες στρατηγικές που θα στοχεύουν στη δημιουργία υποδομών που είναι απαραίτητες για τη στοιχειώδη ανάπτυξη αφρικανικών οικονομικών, κάτι που κάνουν χρόνια τώρα οι Κινέζοι ανταγωνιστές. Οπως π.χ. γίνεται με τη δημιουργία και βελτίωση υποδομών σε οδικά, σιδηροδρομικά δίκτυα, σε δίκτυα παραγωγής και διανομής Ενέργειας, με στόχο την εξάλειψη του ιδιαίτερα υψηλού κόστους μεταφοράς αφρικανικών προϊόντων, υπηρεσιών κ.λπ.

Τα αφρο-αμερικανικά φόρουμ που γίνονται κατά καιρούς στον άξονα ΗΠΑ - Αφρικής δεν είναι ασφαλώς άσχετα με την όξυνση του ανταγωνισμού της Ουάσιγκτον με αναδυόμενες οικονομικές υπερδυνάμεις όπως η Κίνα.

Είναι χαρακτηριστικό πως την ίδια περίοδο που πραγματοποιούνταν στην Λιμπρεβίλ της Γκαμπόν το τριήμερο αφρο-αμερικανικό φόρουμ του νόμου AGOA, πραγματοποιούνταν την περασμένη Τετάρτη, στην ανατολική επαρχία Τζετζιάνγκ της Κίνας το τέταρτο «Φόρουμ Λαών Κίνας-Αφρικής». Στο συγκεκριμένο φόρουμ, ο Κινέζος αντιπρόεδρος Λι Γιουαντσάο κάλεσε ιδιώτες επενδυτές να αυξήσουν τη βιομηχανική δραστηριότητά τους στην υποσαχάρια Αφρική, τονίζοντας: «Οι βασικοί πόροι αυτών των βιομηχανιών που μπορούν να μεταφερθούν στο εξωτερικό βρίσκονται στον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος μπορεί να βοηθήσει στην ικανοποίηση της μεγάλης ανάγκης της Αφρικής για ξένες επενδύσεις στον κατασκευαστικό τομέα αλλά και σε τομείς όπως η γεωργία, η Ενέργεια, οι πηγές Ενέργειας».

Ο Κινέζος αντιπρόεδρος κάλεσε τις αφρικανικές χώρες να δημιουργήσουν ένα «υγιές νομικό περιβάλλον, ευνοϊκές πολιτικές και καλύτερες υποδομές» για να προσελκύσουν Κινέζους επενδυτές που ενδιαφέρονται να προωθήσουν κοινά αναπτυξιακά σχέδια, αμοιβαίως επωφελή. Ο ίδιος σημείωσε ότι η σινο-αφρικανική συνεργασία θα πρέπει να κατευθύνει περισσότερο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο και ανθρώπινο δυναμικό «σε περιοχές που έχουν άμεση σχέση με τις ζωές των ανθρώπων», όπως «η καταπολέμηση της φτώχειας, η ανάπτυξη της γεωργίας και της δημόσιας Υγείας, η δημιουργία ύδρευσης καθαρού πόσιμου νερού και η αποτροπή φυσικών καταστροφών που περιορίζουν την επίτευξη απτών πλεονεκτημάτων για τους λαούς της Αφρικής».

Το πρώτο Φόρουμ Λαών Κίνας - Αφρικής έγινε στο 2011 στο Ναϊρόμπι της Κένυας.