Στο σημερινό 4σέλιδο «Διεθνή και Οικονομία», μπορείτε να διαβάσετε τα εξής:

-- Τράπεζες: Η αλήθεια για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών - Πώς πλήρωσε και πώς θα ξαναπληρώσει ο λαός τα «σπασμένα» του κεφαλαίου, με τα 3 μνημόνια των ΣΥΡΙΖΑ - ΝΔ - ΠΑΣΟΚ.

-- Ευρωζώνη: Οι ανησυχίες για τις οικονομικές εξελίξεις και η διέξοδος.

-- Ανατολική Μεσόγειος - Μέση Ανατολή: Η λυκοσυμμαχία της ΕΕ ψάχνει τρόπους να ενισχύσει τη θέση της σε μια κρίσιμη και εύφλεκτη περιοχή, ειδικά στον τομέα της Ενέργειας.

-- ΗΠΑ - Αφρική: Στο πρόσφατο φόρουμ «Αφρικανικής Ανάπτυξης και Ευκαιρίας» (AGOA), προωθήθηκε η δράση των μονοπωλιακών ομίλων των ΗΠΑ στη «μαύρη ήπειρο», στον ανταγωνισμό τους με μονοπώλια άλλων χωρών.

Και στην περίπτωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, ο λαός φορτώνεται τα «σπασμένα» της καπιταλιστικής κρίσης, για την ανάκαμψη των κερδών του κεφαλαίου

Και σε αυτό το επίπεδο, βέβαια, η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ δίνει στην κυριολεξία τα ρέστα της. Προασπίζεται τα συμφέροντα του κεφαλαίου, ταυτίζεται απόλυτα με τις προτάσεις της τρόικας για τον ιδιωτικό χαρακτήρα των τραπεζών, που θα ενισχυθούν και από τη νέα δανειακή σύμβαση, στην πραγματικότητα με κρατικό χρήμα που πληρώνει ο λαός, ενώ από την άλλη φορτώνει όλα τα «σπασμένα» της καπιταλιστικής κρίσης στις πλάτες του λαού.

Oπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο νόμο της συγκυβέρνησης που ήδη ψηφίστηκε στη Βουλή, στο πλαίσιο της δέσμης με τα πρώτα από τα προαπαιτούμενα αντιλαϊκά μέτρα, η συμμετοχή του κράτους στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών «ασκείται με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια». Σ' αυτό το πλαίσιο, η κρατική συμμετοχή επιστρέφεται στους ιδιώτες μετόχους, «μόλις το επιτρέψουν οι εμπορικές και χρηματοπιστωτικές συνθήκες»...

Την ίδια ώρα, η πλευρά της ως τα χτες συγκυβέρνησης και του πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα ισχυρίζεται ότι μέσω της ανακεφαλαιοποίησης - στην πραγματικότητα της διάσωσης των τραπεζών με δανεικά κρατικά κεφάλαια - θα σωθούν οι καταθέσεις, αλλά και γενικότερα η οικονομία, ότι με αυτό τον τρόπο αποφεύγονται τα ακόμη χειρότερα, οι νέοι κλυδωνισμοί και οι αναταράξεις. Επί της ουσίας, οι ισχυρισμοί αυτοί αποτελούν πιστή αναπαραγωγή της επιχειρηματολογίας που προέβαλλαν τα προηγούμενα χρόνια οι προκάτοχες μνημονιακές κυβερνήσεις. Να υπενθυμίσουμε, ακόμη, ότι η υπόθεση διάσωσης των ελληνικών τραπεζικών ομίλων είχε ξεκινήσει πριν από τα μνημόνια, ήδη από το έτος 2008 και μάλιστα με τη μορφή «εθνικής στήριξης» (λεγόμενο πακέτο Αλογοσκούφη) ύψους 28 δισ. ευρώ.

Η αντιλαϊκή διελκυστίνδα συνεχίζεται από την πλευρά και των άλλων κομμάτων της αστικής διαχείρισης (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι κ.ά.), που εμφανίζονται «δικαιωμένα» για την πολιτική που ακολούθησαν, καθώς το ίδιο ακριβώς πράττει σήμερα και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Επιπλέον, κατηγορούν τη σημερινή κυβέρνηση για καθυστερήσεις που μεγέθυναν το πρόβλημα, φτάνοντας στους κεφαλαιακούς ελέγχους, με αποτέλεσμα να εκτοξευθούν οι κάθε είδους επισφάλειες και μαζί με αυτές να δημιουργηθούν ή να διογκωθούν οι «ανάγκες» κεφαλαιακής ενίσχυσης των τραπεζών.

Και στη μία και στην άλλη περίπτωση, τα «σπασμένα» φορτώθηκαν και φορτώνονται στις πλάτες των λαϊκών στρωμάτων. Να υπενθυμίσουμε, ακόμη, ότι τα αντιλαϊκά μέτρα άρχισαν να ξετυλίγονται πριν από τα μνημόνια, ενώ βέβαια κλιμακώθηκαν στη συνέχεια, με τη βαρβαρότητα του κεφαλαίου που ακολούθησε. Σε κάθε περίπτωση, αποδείχνεται το γεγονός ότι η επιχείρηση διάσωσης των τραπεζών και συνολικά του κεφαλαίου υπηρετείται και από το ζεστό χρήμα της ανακεφαλαιοποίησης που πληρώνει ο λαός, αλλά και από τα αλλεπάλληλα αντιλαϊκά μέτρα, προκειμένου να ανακάμψουν τα καπιταλιστικά κέρδη και η ανταγωνιστικότητα του κεφαλαίου.

Να σημειωθεί το γεγονός ότι με τα προηγούμενα προγράμματα ανακεφαλαιοποίησης, το ελληνικό κράτος (μέσω των προηγούμενων δανειακών συμβάσεων) διέθεσε για τη στήριξη των 4 «συστημικών» τραπεζικών ομίλων κεφάλαια ύψους 25 δισ. ευρώ. Τα ποσά αυτά, σε τρέχουσες τιμές στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, διαμορφώθηκαν σε λιγότερα από 6,5 δισ. ευρώ (με βάση την αποτίμηση στις 31/3/2015). Μάλιστα, η συνεχιζόμενη χρηματιστηριακή κατρακύλα έχει οδηγήσει την αποτίμηση της αξίας των τραπεζικών ομίλων μέχρι και στα επίπεδα των 3 δισ. ευρώ.

Πέρα από τα 25 δισ. ευρώ, το κράτος και οι προηγούμενες κυβερνήσεις της μνημονιακής περιόδου διέθεσαν ακόμη 13,5 δισ. ευρώ - ανεβάζοντας δηλαδή το σύνολο στα 38,5 δισ. ευρώ - για την κάλυψη προβληματικών τραπεζών, για τις αποσχίσεις σε «καλές» και «κακές» τράπεζες (ΑΤΕ, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο κ.ά.), τα κερδοφόρα τμήματα των οποίων συγχωνεύτηκαν στους σημερινούς τραπεζικούς ομίλους.

Μετά και τις παραπάνω ενισχύσεις, οι τράπεζες γίνονται σήμερα και πάλι «κεφαλαιακά ανεπαρκείς». Μάλιστα, σύμφωνα με τις πληροφορίες, η διάθεση των νέων κρατικών ενισχύσεων - μέσω αύξησης του κρατικού χρέους - από τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ προς τους ιδιώτες μεγαλομετόχους των τραπεζών, εξετάζεται να γίνει με ακόμη ευνοϊκότερους όρους, σε σχέση με τις προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις.

Πρόκειται για μια ακόμη διεργασία καταστροφής υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων. Την ίδια ώρα, το κρατικό χρέος, μέσω των προηγούμενων και της νέας δανεικής σύμβασης, συνεχίζει σε ρότα εκτόξευσης, τα βάρη φορτώνονται στα λαϊκά στρώματα, ενώ το σύνολο των αντιλαϊκών μέτρων και των τριών μνημονίων παραμένει ως μόνιμη παρακαταθήκη στην επιχείρηση διεξόδου του κεφαλαίου από την κρίση, στο πλαίσιο της «βιώσιμης ανάκαμψης» και της ενισχυμένης ανταγωνιστικότητας.

Σ' αυτό το πλαίσιο, οι ισχυρισμοί ότι τα παζάρια για την ελάφρυνση του κρατικού χρέους γίνονται τάχα για την ανακούφιση του λαού, για μια ακόμη φορά αποδείχνουν την απόπειρα εξαπάτησης των λαϊκών στρωμάτων, που μάλιστα αναμένεται να πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις κατά την προεκλογική περίοδο.

Η τρέχουσα καπιταλιστική κρίση που πρωτοεκδηλώθηκε στην ελληνική οικονομία το έτος 2008 και που την εμφάνισαν σαν δημοσιονομική, είναι απόρροια των μεγάλων ρυθμών καπιταλιστικής ανάπτυξης, κάποια χρόνια οι μεγαλύτεροι στην ΕΕ. Ενδεικτικά και μόνο να σημειωθεί πως τα κέρδη των ντόπιων τραπεζικών ομίλων, τους οποίους συνεχίζουν να «μπουκώνουν» με διακρατικά κεφάλαια προκειμένου να ορθοποδήσουν, παρουσίαζαν την εξής διαμόρφωση: 2004: 1,2 δισ. ευρώ, 2005: 2,8 δισ. ευρώ, 2006: 3,6 δισ. ευρώ, 2007: 5,7 δισ. ευρώ, με τη σούμα στην 4ετία 2004 - 2007 να φτάνει στα 13,3 δισ. ευρώ. Στην υπερσυσσώρευση κεφαλαίων που αποσπούσαν τα διάφορα τμήματα του κεφαλαίου, εκδηλώθηκε μετέπειτα η καπιταλιστική κρίση, την οποία ακολούθησε η διακοπή του κύκλου και η αδυναμία για νέες κερδοφόρες επενδύσεις. Σ' αυτό το πλαίσιο, οι διαδοχικές φάσεις της καπιταλιστικής κρίσης και της ανάκαμψης και ανάπτυξης και ξανά κρίσης, αποτελούν αλληλένδετους κρίκους στην αλυσίδα του εκμεταλλευτικού συστήματος.

Η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων που συσσωρεύονται στις τράπεζες, αποτελεί ζήτημα κομβικής σημασίας και όχι μόνο για τις τράπεζες, αλλά συνολικά για τα τμήματα του ελληνικού κεφαλαίου. Το ζήτημα αυτό είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο με τον τρόπο ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζικών ομίλων, ενώ το ύψος των νέων «αναγκών» τους θα προσδιοριστεί σε επόμενη φάση, μετά από τους διαγνωστικούς ελέγχους που θα διενεργήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και άλλοι οργανισμοί.

Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων, η συγκυβέρνηση έχει βάλει στο τραπέζι την πρόταση ίδρυσης κρατικού φορέα διαχείρισης. Από τη μία πλευρά, οι τράπεζες θα ενισχύσουν τα κεφάλαια με την πώληση των εν λόγω «προβληματικών» δανείων και από την άλλη, θ' απαλλαγούν από τα βαρίδια. Μάλιστα, σύμφωνα με το κεντρικό σενάριο, ο νέος οργανισμός που θα αναλάβει τα «προβληματικά» δάνεια των τραπεζών, θα είναι το υπό διαμόρφωση Ταμείο ιδιωτικοποιήσεων. Και βέβαια, τα παζάρια συνεχίζονται για τον ενδιαφερόμενο «επενδυτή» που θα εξαγοράσει - κοψοχρονιά - τα «προβληματικά» δάνεια.

Σ' αυτό το πλαίσιο, μέχρι τα τέλη Φλεβάρη 2016, η Τράπεζα της Ελλάδας, σε συνεργασία με τα πιστωτικά ιδρύματα, θα καθορίσει συγκεκριμένους στόχους για ρυθμίσεις δανείων, πλειστηριασμούς, ύψος «κόκκινων» δανείων, πωλήσεις χαρτοφυλακίων, δανείων κ.λπ. Παράλληλα, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα καταρτίσει σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων (εκκαθάριση/πλειστηριασμοί), με στόχο να επιταχυνθούν οι αναδιαρθρώσεις μεγάλων επιχειρήσεων, ακόμη και ολόκληρων κλάδων.

Μέχρι τα τέλη Μάρτη 2016, η Τράπεζα της Ελλάδας θα αναθεωρήσει τον υφιστάμενο κώδικα δεοντολογίας των τραπεζών, που θα περιλαμβάνει οδηγίες για «ομαδικές» αναδιαρθρώσεις δανείων.

Παράλληλα, προβλέπεται να προχωρήσουν αναδιαρθρώσεις όπως:

• Διαχωρισμός βιώσιμων επιχειρήσεων που θα πρέπει να διασωθούν (π.χ. μέσω ρύθμισης, αναδιάρθρωσης χρέους) από τις μη βιώσιμες, οι οποίες θα οδηγούνται σε εκκαθάριση. Η Τράπεζα της Ελλάδας και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα αποφασίσουν για το πλαίσιο που θα επιταχύνει τη συγκεκριμένη διαδικασία.
• Δημιουργία νέων εταιρειών (εκτός τραπεζών) που θα παρέχουν υπηρεσίες διαχείρισης επισφαλειών. Πρόκειται για το γενικό πλαίσιο που αφορά τη μεταβίβαση - πώληση των «κόκκινων» δανείων σε ενδιαφερόμενους επενδυτές, ζήτημα που, απ' ό,τι φαίνεται, θα διευθετηθεί σε επόμενη φάση.

Η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, μέσω της δανειακής σύμβασης, δεσμεύεται «να παρασχεθεί ασφάλεια στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας - EMS», ακόμη και με «έγκυρα, εκτελεστά και αμετάκλητα δικαιώματα τρίτων». Αυτό σημαίνει πρόσθετες παροχές εγγυήσεων στους δανειστές, οι οποίοι, με βάση τα «εκτελεστά και αμετάκλητα δικαιώματα», θα έχουν τη δυνατότητα άμεσης κατάσχεσης κρατικών περιουσιακών στοιχείων, σε περίπτωση «αθέτησης» των δανεικών υποχρεώσεων από την πλευρά του ελληνικού αστικού κράτους.

Επιπλέον, οι ελληνικές αρχές «δεν προβαίνουν σε οποιαδήποτε αλλαγή σε οποιονδήποτε νόμο που αφορά το Ταμείο ανακεφαλαιοποίησης, χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεση του ΕMS (...) συμπεριλαμβανομένης, χωρίς περιορισμούς, της διαδικασίας επιλογής και διορισμού των μελών κάθε συμβουλίου του Ταμείου ανακεφαλαιοποίησης».

Το Ταμείο μπορεί να διαθέσει «δάνεια εξυγίανσης» (στις τράπεζες), με την προϋπόθεση ότι προηγουμένως θα «εκχωρήσει οποιοδήποτε από τα δικαιώματα και συμφέροντά του στον EMS». Η εκχώρηση αφορά στα μετοχικά πακέτα των τραπεζών, που αποτελούν τα περιουσιακά στοιχεία του κρατικού Ταμείου ανακεφαλαιοποίησης.

Από αριστερά προς τα δεξιά: Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντ. Τουσκ, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζ. Κ. Γιούνκερ, και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μ. Ντράγκι

Τα αστικά οικονομικά αλλά και άλλα επιτελεία τόσο της Ευρωζώνης και της ΕΕ, όσο και των κρατών - μελών τους παρακολουθούν την πορεία της καπιταλιστικής οικονομίας που εξελίσσεται πράγματι με ρυθμούς που σε περιόδους καπιταλιστικής δυναμικής ανάπτυξης θα θεωρούνταν σημάδια στα πρόθυρα οικονομικής κρίσης. Πράγματι, αυτοί οι ρυθμοί είναι δείγμα ύφεσης. Τώρα, όμως, με δεδομένη τη διαχείριση μιας εξάχρονης καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης γενικευμένης και βαθιάς, ανεξάρτητα από το σημείο του κύκλου της σε κάθε ξεχωριστή καπιταλιστική οικονομία, ακόμη και το +0,1% αύξηση του ΑΕΠ το πανηγυρίζουν. Ενώ το -0,1% τους προκαλεί πανικό πισωγυρίσματος σε κρίση. Συμβάλλει σ' αυτό και η πορεία των άλλων ισχυρών καπιταλιστικών οικονομιών (ΗΠΑ, Ιαπωνίας, Ρωσίας, Βραζιλίας), αλλά και της δεύτερης διεθνώς οικονομίας, της Κίνας, επειδή άλλες βρίσκονται σε ύφεση (Ρωσία), άλλες σε επιβράδυνση (Ιαπωνία και ιδιαίτερα Κίνα, πρόσφατα και τα σημάδια στις ΗΠΑ δεν είναι καλά), επομένως αυτή η κατάσταση δρα αρνητικά στις εξαγωγές, κατά συνέπεια και στην ανάκαμψη.

Το ουσιαστικό όμως ζήτημα δεν είναι η παρακολούθηση των ρυθμών του 0,1% αλλά ότι συνολικά η καπιταλιστική οικονομία της Ευρωζώνης δεν μπορεί να ξεκολλήσει απ' αυτούς τους ρυθμούς, παρά και τη δημοσιονομική χαλάρωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), τη μεγάλη μείωση των τιμών του πετρελαίου, άρα συνολικά της Ενέργειας, και το φτηνότερο ευρώ.

Υπήρξαν πρόσφατα άρθρα στα αστικά ΜΜΕ, ιδιαίτερα αυτά που ασχολούνται με την οικονομία, τα οποία εκτιμούσαν ότι τελειώνουν και τα μέτρα που μπορούσαν να εφαρμόζουν οι Κεντρικές Τράπεζες για να τονώνουν τις καπιταλιστικές οικονομίες.

Σε πρόσφατο άρθρο του «Bloomberg» αναφερόταν: «Εχουν αυξηθεί αρκετά οι πιέσεις προς την ΕΚΤ να θέσει υπό συζήτηση την επέκταση ή παράταση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης πέραν του καλοκαιριού του 2016. Η ΕΚΤ παρακολουθεί το πώς οι επενδυτές λαμβάνουν μέτρα, ώστε να προστατεύσουν τις επενδύσεις τους από τη μελλοντική διακύμανση των τιμών. Ετσι θα αντιληφθεί και εάν και η ίδια θα εκπληρώσει τον στόχο του πληθωρισμού ελάχιστα κάτω από το 2%. Τα πράγματα από τα τέλη Ιουλίου και μετά επιδεινώθηκαν. Η κάμψη στις τιμές του "μαύρου" χρυσού και οι φθηνότερες εισαγωγές προϊόντων στην Ευρώπη από χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας μετά την υποτίμηση του γουάν και άλλων νομισμάτων της περιφέρειας ίσως επιτείνουν το πρόβλημα. Οι επενδυτές σκέπτονται ότι η ΕΚΤ θα μπορούσε να παρατείνει τη διάρκεια ή να διευρύνει το εύρος του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης με μηνιαίες αγορές περιουσιακών στοιχείων 60 δισ. ευρώ. Τυπικά λήγει στις 30 Σεπτεμβρίου 2016».

Πιέσεις λοιπόν δέχεται η ΕΚΤ, αλλά πράγματι τα εργαλεία των Κεντρικών Τραπεζών εξαντλούνται, άλλωστε ποτέ δεν έφταναν για να συμβάλουν στη διαχείριση της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης και την έξοδο μιας καπιταλιστικής οικονομίας απ' αυτήν σε όφελος του κεφαλαίου. Στην Ευρωζώνη, πιο σωστά, στα κράτη - μέλη της, το πρόγραμμα των αναδιαρθρώσεων που επικέντρωνε στην απαξίωση της τιμής της εργατικής δύναμης ήταν αυτό που ουσιαστικά θεωρούνταν το βασικό εργαλείο διαχείρισης της κρίσης, συμβολής στην αναπαραγωγή κερδών και την έξοδο σε όφελος του κεφαλαίου. Χρειάζεται βεβαίως και το φτηνό χρήμα στα τραπεζικά δάνεια για επενδύσεις, αυτό που κάνει τώρα η ΕΚΤ με το συγκεκριμένο πρόγραμμα και με όρο το φτηνό χρήμα να δίνεται αποκλειστικά στην «πραγματική οικονομία», όπως ονομάζουν την παραγωγή, χρειάζεται και κρατικό χρήμα για επενδύσεις καθώς και πεδία οικονομίας για επενδύσεις. Γι' αυτό μιλούν για προγράμματα παραγωγικής ανασυγκρότησης, με επενδυτικούς στόχους, την άνοδο της παραγωγικότητας και σε τομείς με συγκριτικά πλεονεκτήματα.

Παρ' όλ' αυτά, όμως, καπιταλιστική ανάπτυξη δεν έρχεται. Να θυμίσουμε εδώ τις παραινέσεις του ΔΝΤ, αλλά και του ΟΟΣΑ για ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης. Είναι ένα στοιχείο που απαιτεί όμως πολιτική ενίσχυσης μισθών, που αντιβαίνει στην αύξηση του ποσοστού κέρδους. Αντίφαση αξεπέραστη που οξύνεται σ' αυτές τις συνθήκες. Ταυτόχρονα, πασχίζουν με την εξαγωγική δραστηριότητα (στην περίοδο της κρίσης γίνεται συνεχώς συζήτηση στα αστικά επιτελεία για τόνωση του εξωγενούς τομέα της οικονομίας), αλλά ούτε αυτό φέρνει ανάπτυξη. «Οι φθηνότερες εισαγωγές προϊόντων στην Ευρώπη από χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας μετά την υποτίμηση του γουάν και άλλων νομισμάτων της περιφέρειας ίσως επιτείνουν το πρόβλημα», αναφέρει το άρθρο του «Bloomberg», αλλά ταυτόχρονα χώρες με φθηνότερα σε σχέση με το ευρώ νομίσματα μειώνουν τις εξαγωγές και αυτό δρα επίσης ανασχετικά στην ανάπτυξη της Ευρωζώνης. Ετσι, όλοι οι παράγοντες επιδρούν αρνητικά και στο να γίνουν επενδύσεις. Και χωρίς επενδύσεις καπιταλιστική ανάπτυξη δεν γίνεται.

Σε άρθρο της ιστοσελίδας «capital.gr», 25/8/2015, αναφέρονται τα εξής: «Προς το παρόν το ευρώ έχει αρχίσει να ενισχύεται σαν αποτέλεσμα της εξόδου μεγάλων όγκων κεφαλαίου από τις αναδυόμενες αγορές, παρά τη μεγάλη ζημιά που υφίστανται οι τιμές μετοχών και εμπορευμάτων στα ευρωχρηματιστήρια.

Η "ενίσχυση" αυτή δεν είναι ευπρόσδεκτη καθώς συνδυάζεται με τη διολίσθηση του γουάν και συνολικά των νομισμάτων των αναδυόμενων αγορών, ιδιαίτερα στην Ασία.

Οι εύθραυστοι δείκτες της οικονομικής δραστηριότητας στην Ευρωζώνη αρχίζουν ήδη να συμπιέζονται με σημείο αναφοράς εκείνους της μεγαλύτερης εξαγωγικής οικονομίας της, της γερμανικής.

Και στην Ιταλία όμως η ανησυχία αυξάνεται γιατί αν και η Γερμανία είναι ο μεγάλος εμπορικός εταίρος της ασθμαίνουσας κινέζικης οικονομίας η ιταλική βιομηχανία παραμένει ο μεγαλύτερος υπεργολάβος των Γερμανών εξαγωγέων και των εμπορικών εταίρων της Κίνας.

Βέβαια το μεγάλο ερωτηματικό παραμένει η αβεβαιότητα για το αν και πότε της αύξησης των αμερικανικών επιτοκίων. Το ερωτηματικό αυτό εξακολουθεί να είναι ο μεγαλύτερος τροφοδότης της αναταραχής στο διεθνές νομισματικό σύστημα που αποσταθεροποιεί τις αγορές κεφαλαίου.

Σε αυτό το φαύλο κύκλο ο κ. Draghi πρέπει να βρει καινούργια "φάρμακα" πέρα από την διαρκή αύξηση της ρευστότητας η οποία όπως αποδεικνύει και η ανοικτή πλέον πληγή στην Κίνα δεν είναι ικανή "θεραπεία"».

Σ' αυτό βεβαίως το απόσπασμα του συγκεκριμένου άρθρου δεν αναδεικνύονται μόνο οι δυσκολίες της ΕΚΤ, αλλά και των άλλων παραγόντων με τους οποίους πασχίζουν να αντιστρέψουν την αρνητική κατάσταση στην οικονομία της Ευρωζώνης και ιδιαίτερα το γεγονός ότι δεν αρκούν οι εξαγωγές, αφού υπάρχουν εργαλεία για μείωσή τους όπως π.χ. στο παράδειγμα της Κίνας με την υποτίμηση του γουάν ή την ενίσχυση συγκριτικά με πριν του ευρώ λόγω μεταφοράς κεφαλαίων και επένδυσής τους σ' αυτό, κεφαλαίων που απεμπλέκονται από μετοχές επιχειρηματικών ομίλων λόγω μείωσης της αξίας τους (και εδώ έχει επιδράσει η κρίση), άρα και χασούρας σε κέρδη, πιθανόν και σε επενδυτικά κεφάλαια.

Η εικόνα δείχνει ένα φαύλο κύκλο και έτσι είναι στην πραγματικότητα. Επίσης, η εικόνα αυτή εμφανίζεται στις ισχυρές καπιταλιστικές οικονομίες της Ευρωζώνης, όπου βεβαίως το κοινό νόμισμα απαιτεί ενιαίο πλαίσιο διαχείρισης αλλά κάθε κράτος - μέλος ενδιαφέρεται πρωτίστως για την ενίσχυση ή τη λιγότερη ζημιά για τα δικά του μονοπώλια.

Αυτή η πραγματικότητα οξύνει στο έπακρο τους ανταγωνισμούς εντός Ευρωζώνης. Αυτό εκδηλώθηκε στις αρχές του καλοκαιριού με την όξυνση των αντιθέσεων ανάμεσα σε Γερμανία και Γαλλία για το ζήτημα της λεγόμενης οικονομικής διακυβέρνησης, ως πλαίσιο που θα αποτρέπει τις κρίσεις, όπως λένε, πράγμα αδύνατο όμως στον καπιταλισμό, ή να τις διαχειρίζονται αποτελεσματικά, επίσης πράγμα δύσκολο. Και εδώ εκφράζονται τα ιδιαίτερα συμφέροντα των μονοπωλίων κάθε κράτους, αλλά και ο ιδιαίτερος ηγετικός ρόλος που θέλουν να διαδραματίζουν καθένα από τα δύο ηγετικά κράτη, Γερμανία, Γαλλία, με διεθνείς προεκτάσεις, δηλαδή σε συνδυασμό με συμμάχους και εκτός ΕΕ (π.χ. ΗΠΑ, Ρωσία, κ.λπ.).

Ο αστικός Τύπος στην Ελλάδα παρουσίασε αυτές τις αντιθέσεις, πάνω - κάτω, ως εξής: «Κυβέρνηση της Ευρωζώνης ή υπερυπουργείο Οικονομικών; Η αντιπαράθεση για το μέλλον της Ευρωζώνης δεν είναι θεσμική ούτε τεχνοκρατική αλλά βαθύτατα πολιτική, χωρίς όμως τρίτη και σαφή διατύπωση του τι ακριβώς διακυβεύεται στην αντιπαράθεση Σόιμπλε - Ολάντ. Ο Σόιμπλε και ένα ισχυρό τμήμα της γερμανικής ελίτ με την πρόταση για υπερυπουργείο Οικονομικών - δημοσιονομική διακυβέρνηση προσπαθούν να επιβάλουν ως μη αντιστρέψιμη την αυστηρή δημοσιονομική πολιτική. Η πρόταση Ολάντ, από την άλλη μεριά, για κυβέρνηση της Ευρωζώνης γίνεται παρά την πάγια γαλλική αλλεργία για βήματα που ξεπερνούν τα όρια της διακυβερνητικής συνεργασίας και έχουν ομοσπονδιακή δυναμική, με δεδομένη την ύπαρξη μιας πλειοψηφίας χωρών που σε έναν σκληρό ομοσπονδιακό πυρήνα ή σε μια ομοσπονδιακή Ευρωζώνη θα επέλεγαν τις απόψεις του Κέινς» («Εθνος» 9/8/2015).

Βεβαίως, οι κυβερνήσεις της Γαλλίας, της Ιταλίας και άλλων, δεν θέλουν να εφαρμόσουν πολιτική Κέινς, αλλά επιδιώκουν μεγαλύτερη χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής. Επίσης η Γαλλία δεν επιδιώκει μετατροπή της ΕΕ σε ομοσπονδία. Είναι διαφορετική η πρόταση για «κυβέρνηση» Ευρωζώνης ή ΕΕ. Η όξυνση αυτών των αντιθέσεων εκδηλώθηκε με αφορμή τις συζητήσεις για τη συμφωνία της Ελλάδας και την παραμονή της στην Ευρωζώνη ή grexit, και συνεχίζουν να υπάρχουν παρότι είναι τώρα σε ύφεση, άλλωστε η καπιταλιστική οικονομία της Ευρωζώνης απαιτεί και νέες παρεμβάσεις για να ανακάμψει, αν τα καταφέρουν να την ανακάμψουν. Πού θα οδηγήσουν αυτές οι αντιθέσεις, σε δύο Ευρωζώνες, όπως έχει γραφτεί, σε μία με δύο ταχύτητες, σε διάλυσή της, κανείς δεν μπορεί να ξέρει. Αλλωστε, την εργατική τάξη, τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα αυτό που πρέπει να τους ενδιαφέρει είναι τα δικά τους συμφέροντα κόντρα στα συμφέροντα του κεφαλαίου. Που απαιτούν ρήξη με την εξουσία του κεφαλαίου, εργατική, λαϊκή εξουσία, κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων για να μπει η οικονομία στην υπηρεσία των λαϊκών αναγκών και αυτά δε χωρούν στην Ευρωζώνη και στην ΕΕ.

Associated Press

Στην Κύπρο, τα στελέχη της ΕΕ συζήτησαν το πώς η Λευκωσία θα βοηθήσει στην ευρύτερη «εμπλοκή» της λυκοσυμμαχίας στην περιοχή

Μέσα σε μόλις τρεις βδομάδες, ανώτατοι αξιωματούχοι της ευρωπαϊκής λυκοσυμμαχίας πραγματοποίησαν στοχευμένες επισκέψεις σε χώρες - «κλειδιά» της περιοχής και είχαν συζητήσεις για κρίσιμα θέματα, θέτοντας παράλληλα ανοιχτά την πρόθεση της ΕΕ να ενισχύσει την «παρουσία» της στην περιοχή, τη συμβολή της στη διευθέτηση διαφωνιών, τη συμβολή της στη διασφάλιση της «σταθερότητας και της ασφάλειας».

Οι Βρυξέλλες στρέφουν την προσοχή τους στην ταραγμένη «γειτονιά μας» όλο και περισσότερο, σε μια περίοδο στην οποία αυτή αποτελεί εστία σφοδρών ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και ανακατατάξεων, που αναδεικνύουν νέες και παλιές αντιθέσεις ανάμεσα σε μικρότερους και μεγαλύτερους «παίκτες».

Επιδιώκει να εξασφαλίσει πιο πρωταγωνιστικό ρόλο σε ζητήματα που σχετίζονται με οικονομικές και γεωπολιτικές «ισορροπίες» καθοριστικές για την περιοχή, όπως το Κυπριακό, το Παλαιστινιακό, αλλά και ο λεγόμενος «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας», η «κρίση» στη Συρία. Την εμπλοκή τους αυτή οι Ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές τη συνδέουν με την προσπάθεια συνολικής αναβάθμισης της θέσης τους απέναντι σε άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, όπως και με την «ενεργειακή ασφάλεια» της ΕΕ, την εξασφάλιση «εναλλακτικών» πηγών τροφοδότησης των ευρωπαϊκών μονοπωλίων, με όρους όσο το δυνατόν πιο ευνοϊκούς για τα ίδια αλλά και πιο ζημιογόνους για τους αντιπάλους τους.

Οι δηλώσεις που έγιναν στις στοχευμένες επισκέψεις που έκαναν οι αξιωματούχοι της ΕΕ, δεν ήταν καθόλου τυχαίες.

Μέσα στο χρονικό διάστημα από τις 16 μέχρι τις 29 Ιούλη, έγιναν οι εξής επίσημες επισκέψεις:

• Στις 16 και 17 Ιούλη, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, βρέθηκε στην Κύπρο, όπου ανακοινώθηκε μάλιστα ότι ορίζεται ειδικός απεσταλμένος του προέδρου της Κομισιόν στην Κύπρο.

Αναφερόμενος στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, ο Γιούνκερ δήλωσε ότι υπάρχει «μια μοναδική ευκαιρία και δεν πρέπει να χαθεί η δυναμική», ότι η επίτευξη λύσης θα είναι «καλά νέα» για «ολόκληρη την ΕΕ». Ακόμα, συμβούλευσε μάλιστα τους Κύπριους ότι «η λέξη συμβιβασμός δεν πρέπει να θεωρείται αρνητική και να σας φοβίζει... Αλλωστε, είναι μια λέξη - "κλειδί" για την καθημερινότητα της ΕΕ» και εξήγησε ότι «η διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού δε θα είναι εύκολη, αλλά μπορεί να γίνει με έναν τρόπο που θα κερδίσουν όλες οι πλευρές, στην Κύπρο και στην Ευρώπη». «Βρίσκεστε στην πρώτη γραμμή της ΕΕ, αλλά αυτό συνεπάγεται όχι μόνο οφέλη αλλά και τεράστιες ευθύνες που αντιμετωπίζετε», είπε ακόμα.

• Στις 23 Ιούλη, η Υπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Φεντερίκα Μογκερίνι, επισκέφτηκε και εκείνη την Κύπρο.

Τη συνάντησή της με τον Κύπριο Πρόεδρο, Νίκο Αναστασιάδη, απασχόλησε η «περιφερειακή διάσταση της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Μέση Ανατολή», ενώ η Ευρωπαία αξιωματούχος δεν παρέλειψε να σημειώσει ότι «ο ρόλος που διαδραματίζει η Κύπρος σε ό,τι αφορά την ειρήνευση στη Μέση Ανατολή είναι μεγάλης σημασίας για την ΕΕ», εννοώντας και την «πρωτοβουλία» Αναστασιάδη για να τοποθετηθούν Αμπάς και Νετανιάχου σε Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ.

Η ίδια η κυπριακή κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι συζητήθηκαν τρόποι «με τους οποίους η Κύπρος μπορεί να συνδράμει των ευρύτερων προσπαθειών και εμπλοκής της ΕΕ στην περιοχή». Στο τραπέζι βρέθηκαν «καυτά» ζητήματα: Οι εξελίξεις στη νότια γειτονία, οι σχέσεις ΕΕ - Ρωσίας, οι σχέσεις με την Αίγυπτο, η κατάσταση στη Συρία, στη Λιβύη, η εποχή μετά τη συμφωνία με το Ιράν, όπως και το Παλαιστινιακό, για το οποίο η Μογκερίνι ευχαρίστησε ειδικά την κυπριακή ηγεσία για την πρωτοβουλία που προωθεί (ώστε Νετανιάχου και Αμπάς να μιλήσουν σε Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ).

• Στις 28 Ιούλη, η Φεντερίκα Μογκερίνι επισκέφτηκε την ιρανική πρωτεύουσα, ενώ στις 27 Ιούλη είχε βρεθεί στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας.

Στην Τεχεράνη, η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας υπογράμμισε μεταξύ άλλων: «Συμφωνήσαμε να έχουμε διαβουλεύσεις υψηλού επιπέδου μεταξύ Ιράν - ΕΕ για διάφορα θέματα, συμπεριλαμβανομένων της ενεργειακής συνεργασίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και περιφερειακών ζητημάτων». Τόνισε ότι ανοίγει «νέο κεφάλαιο» στις σχέσεις του Ιράν με τη διεθνή κοινότητα, «στη διεθνή συνεργασία στη Μέση Ανατολή για την αντιμετώπιση κρίσεων όπως αυτή στη Συρία... Αν κατορθώσουμε να υποστηρίξουμε μια διαφορετική αντίληψη της δυναμικής στην περιοχή, μια (αντίληψη) που να βασίζεται στη συνεργασία και όχι στην αντιπαράθεση ή τον ανταγωνισμό, αυτό θα οδηγούσε σε οφέλη για όλους στην περιοχή και παραπέρα...».

Ενδεικτικές του τι καθορίζει τη διπλωματική δράση της ΕΕ, είναι οι αποφάσεις του πρόσφατου Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, που συγκλήθηκε στις Βρυξέλλες στις 20 Ιούλη 2015.

Μεταξύ άλλων, ασχολήθηκε με τρόπους ενίσχυσης της «ενεργειακής διπλωματίας» της Ενωσης, δηλαδή της προώθησης πολιτικών και επιχειρηματικών συνεργασιών που θα εξασφαλίσουν πρόσβαση σε ενεργειακούς πόρους αρκετούς και κατάλληλους να θωρακίσουν τα ευρωενωσιακά μονοπώλια στον ανταγωνισμό τους με αντίπαλες εταιρείες.

Στο Κείμενο Συμπερασμάτων για την Ενεργειακή Διπλωματία που εγκρίθηκε στη συνάντηση, υπάρχει ειδικό παράρτημα για το «Πλάνο Δράσης για την Ενεργειακή Διπλωματία της ΕΕ».

Εκεί αναφέρεται ότι το Συμβούλιο «θα συνεχίσει να έχει τακτικές στρατηγικού χαρακτήρα πάνω στην ενεργειακή διπλωματία» και διατυπώνεται ο εξής στόχος: «Με στόχο να διευκολυνθεί η δέσμευση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, "ad hoc" κείμενα που θα κατευθύνουν (καλύτερα) τη συζήτηση, μπορούν να ετοιμαστούν σχετικά με κρίσιμα ενεργειακά θέματα που θα ευνοούνταν από μια πιο ισχυρή, ενιαία, διπλωματική στήριξη της ΕΕ, όπως και σχετικά με παγκόσμιες ενεργειακές εξελίξεις με σημαντικό διεθνές και γεωπολιτικό αντίκτυπο».

Δηλαδή, το Συμβούλιο καταγράφει ως προτεραιότητα την ανάγκη να καταγραφούν οι βασικότερες παράμετροι που σήμερα διαμορφώνουν τον ενεργειακό και γεωπολιτικό χάρτη κρίσιμων περιοχών, ώστε τα επιτελεία της λυκοσυμμαχίας να μπορέσουν να εκτιμήσουν ασφαλέστερα και να επιλέξουν με πληρέστερα δεδομένα ποιες επιλογές και συμμαχίες θα ευνοήσουν καλύτερα τα μονοπώλια που εκπροσωπούν. Σ' αυτή την κατεύθυνση, «δίνεται σήμα» και στους διπλωμάτες της Ενωσης να προσανατολίσουν ανάλογα τις επαφές τους, ώστε να σφυγμομετρήσουν διαθέσεις, προτάσεις, σχέδια.

Ετσι, ειδική αναφορά γίνεται στην (ανάγκη για) «εγκαθίδρυση και περαιτέρω ανάπτυξη ενεργειακής συνεργασίας και διαλόγων», όπου και επισημαίνεται: «Πρέπει να συνεχιστεί η δράση για την ενίσχυση των υπαρχουσών και την εγκαθίδρυση καινούριων ενεργειακών συνεργασιών και διαλόγων με κράτη και περιοχές παραγωγούς (ενέργειας) με αυξανόμενη σημασία, κράτη και περιοχές διέλευσης, χώρες της γειτονιάς, όπως και καθοριστικούς διεθνώς και περιφερειακούς "εταίρους" και συνομιλητές. Αν το επιτρέψουν οι συνθήκες, η ΕΕ θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο να αναδιατυπώσει την ενεργειακή (της) σχέση με τη Ρωσία.

Η εξωτερική πολιτική θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προτεραιότητα σε "εταίρους" και πρωτοβουλίες κρίσιμες για τις προσπάθειες της ΕΕ να δυναμώσει τη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών, προμηθειών και διαδρομών της ΕΕ, όπως καθορίζονται στην ανακοίνωση για την Ενεργειακή Ενωση, ειδικά στη γειτονιά μας (π.χ. με το Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου, την ευρω-μεσογειακή ενεργειακή συνεργασία, την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, την Ενεργειακή Κοινότητα). Θα πρέπει ακόμα να υποστηρίζει πρωτοβουλίες που προωθούν βιώσιμες ενεργειακές αγορές σε χώρες - "εταίρους" και σε τρίτες χώρες - "κλειδιά", βασισμένες στη χρήση της ευρωενωσιακής τεχνογνωσίας και (στη χρήση) ασφαλών και βιώσιμων τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα και συστημάτων λύσης, συμπεριλαμβανομένων πρωτοβουλιών όπως το Σύμφωνο των Δημάρχων και "έξυπνων πόλεων" (smart cities)».

Με λίγα λόγια, το «Πλάνο Δράσης» περιγράφει πώς η λυκοσυμμαχία των Βρυξελλών θα αναζητήσει καινούριους, αλλά και θα αναδείξει παλιότερους «εταίρους» της, που μπορούν όχι μόνο να της εξασφαλίσουν τους ενεργειακούς πόρους που χρειάζεται το ευρωενωσιακό κεφάλαιο, αλλά και να επιδράσουν σε γενικότερες γεωπολιτικές ανακατατάξεις.

Φυσικά, το Συμβούλιο εφιστά ειδικά την προσοχή στους διπλωμάτες στη διάνοιξη νέων επιχειρηματικών συνεργασιών, στον εντοπισμό πελατών για τους ευρωπαϊκούς κολοσσούς που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της Ενέργειας. Σ' αυτό το πλαίσιο, επισημαίνεται και η στοχοπροσήλωση της δράσης ειδικά «στη γειτονιά μας», με σχέδια που θέτουν στο επίκεντρο επιχειρηματικών επιδιώξεων τα νοτιοανατολικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Τέτοια σχέδια είναι ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου, που σχεδιάζεται να μεταφέρει αζέρικο αέριο στην Ευρώπη, μέσω Γεωργίας, Τουρκίας, Ελλάδας, Ιταλίας, Αλβανίας και Βουλγαρίας.

Τα αφρο-αμερικανικά φόρουμ που γίνονται κατά καιρούς στον άξονα ΗΠΑ - Αφρικής δεν είναι ασφαλώς άσχετα με την όξυνση του ανταγωνισμού της Ουάσιγκτον με αναδυόμενες οικονομικές υπερδυνάμεις όπως η Κίνα.

Είναι χαρακτηριστικό πως την ίδια περίοδο που πραγματοποιούνταν στην Λιμπρεβίλ της Γκαμπόν το τριήμερο αφρο-αμερικανικό φόρουμ του νόμου AGOA, πραγματοποιούνταν την περασμένη Τετάρτη, στην ανατολική επαρχία Τζετζιάνγκ της Κίνας το τέταρτο «Φόρουμ Λαών Κίνας-Αφρικής». Στο συγκεκριμένο φόρουμ, ο Κινέζος αντιπρόεδρος Λι Γιουαντσάο κάλεσε ιδιώτες επενδυτές να αυξήσουν τη βιομηχανική δραστηριότητά τους στην υποσαχάρια Αφρική, τονίζοντας: «Οι βασικοί πόροι αυτών των βιομηχανιών που μπορούν να μεταφερθούν στο εξωτερικό βρίσκονται στον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος μπορεί να βοηθήσει στην ικανοποίηση της μεγάλης ανάγκης της Αφρικής για ξένες επενδύσεις στον κατασκευαστικό τομέα αλλά και σε τομείς όπως η γεωργία, η Ενέργεια, οι πηγές Ενέργειας».

Ο Κινέζος αντιπρόεδρος κάλεσε τις αφρικανικές χώρες να δημιουργήσουν ένα «υγιές νομικό περιβάλλον, ευνοϊκές πολιτικές και καλύτερες υποδομές» για να προσελκύσουν Κινέζους επενδυτές που ενδιαφέρονται να προωθήσουν κοινά αναπτυξιακά σχέδια, αμοιβαίως επωφελή. Ο ίδιος σημείωσε ότι η σινο-αφρικανική συνεργασία θα πρέπει να κατευθύνει περισσότερο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο και ανθρώπινο δυναμικό «σε περιοχές που έχουν άμεση σχέση με τις ζωές των ανθρώπων», όπως «η καταπολέμηση της φτώχειας, η ανάπτυξη της γεωργίας και της δημόσιας Υγείας, η δημιουργία ύδρευσης καθαρού πόσιμου νερού και η αποτροπή φυσικών καταστροφών που περιορίζουν την επίτευξη απτών πλεονεκτημάτων για τους λαούς της Αφρικής».

Το πρώτο Φόρουμ Λαών Κίνας - Αφρικής έγινε στο 2011 στο Ναϊρόμπι της Κένυας.

Και η κυβέρνηση του Προέδρου Ομπάμα, όπως και οι προηγούμενες της τελευταίας 15ετίας, προωθούν τάχα «αφρικανικές αναπτυξιακές πολιτικές», που στην ουσία προωθούν σημαντικά τα συμφέροντα των αμερικανικών μονοπωλίων, στη σκακιέρα του οξυμένου ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού με δυνάμεις όπως η Κίνα, η Ινδία...

Το φετινό φόρουμ υψηλόβαθμων Αμερικανών και Αφρικανών αξιωματούχων στην πρωτεύουσα της Γκαμπόν, Λιμπρεβίλ, ήταν περισσότερο ένας απολογισμός από τη μιάμιση δεκαετία εφαρμογής του εμπορικού - οικονομικού νομικού «πολυεργαλείου» της AGOA, αλλά και αφορμή για το σχεδιασμό των επόμενων κινήσεων αμερικανικών μονοπωλίων στις αφρικανικές αγορές, στο πλαίσιο του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού στην υποσαχάρεια Αφρική με δυνάμεις όπως η Κίνα, η Ινδία, η Ρωσία.

Ειδικότερα, στο φετινό φόρουμ AGOA κυριάρχησαν θέματα όπως: α) οικοδόμηση δυνατοτήτων σύμφωνα με τα κριτήρια επιλογής, β) προώθηση εταιρικών σχέσεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, γ) διαχείριση φυσικών πόρων ως κλειδί για την οικονομική ανάπτυξη, δ) γεφύρωμα των ψηφιακών διαφορών, δ) ενίσχυση του παραγωγικού ρόλου των γυναικών σε αφρικανικές χώρες.

Στον απολογισμό δράσης που έγινε την τελευταία 15ετία, εκτιμήθηκε ότι οι χώρες που επωφελούνται από το νόμο AGOA έκαναν εξαγωγές αγαθών ύψους 480 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις ΗΠΑ και ότι μόνο πέρσι, οι εξαγωγές όλων των αγαθών πλην πετρελαίου ξεπέρασαν σε αξία τα 4,4 δισεκατομμύρια δολάρια, αύξηση 250% σε σχέση με το πρώτο χρόνο θέσπισης του νόμου το 2001.

Τέλος, διαπιστώθηκε μεταξύ άλλων η τάχα πλεονεκτική θέση στις αγορές των ΗΠΑ περίπου 6.500 προϊόντων και φτηνών πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται σε δεκάδες βιομηχανικούς και αγροτικούς τομείς από 39 αφρικανικές χώρες που έχουν επιλεγεί, σύμφωνα με συγκεκριμένα κριτήρια που έχουν επιβάλλει τα αμερικανικά μονοπώλια στις αμερικανικές κυβερνήσεις της τελευταίας 15ετίας, μεταξύ των οποίων και η σημερινή του Προέδρου Ομπάμα, που παρέτεινε την ισχύ του νόμου AGOA ως το 2025, με απόφαση του Κογκρέσου τον περασμένο Ιούνη, που επισήμως αποκαλείται «Νόμος παράτασης και ενίσχυσης του νόμου AGOA» (AEEA).

Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να επισημανθεί ότι το Φόρουμ που λειτουργεί στο πλαίσιο του νόμου AGOA, δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας διεθνούς ή περιφερειακής εμπορικής συμφωνίας και διαπραγμάτευσης. Στην ουσία, πρόκειται για ένα νόμο που επιτρέπει στον Πρόεδρο των ΗΠΑ να καθορίζει εκείνος ποιες χώρες της υποσαχάρειας Αφρικής θα μπορούν να έχουν ελεύθερη πρόσβαση, άνευ δασμών, στις αμερικανικές αγορές, όχι βεβαίως για να βοηθηθούν και να ορθοποδήσουν οι αφρικανικές οικονομίες (όπως ισχυρίζεται ο Λευκός Οίκος και τα διεθνή συγκροτήματα του Τύπου), αλλά για να δημιουργηθούν, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, οι κατάλληλες επενδυτικές ευκαιρίες για τα αμερικάνικα μονοπώλια, προκειμένου να αποκτήσουν πλεονεκτική θέση στις αγορές αφρικανικών χωρών, δημιουργώντας παράλληλα εξαρτήσεις που θα λειτουργούν μειονεκτικά σε βάρος ανταγωνιστικών μονοπωλίων από την Κίνα, τη Ρωσία, την Ινδία κ.α. Για να επωφεληθούν, δηλαδή, αγρότες και βιομήχανοι αφρικανικών χωρών από το νόμο AGOA, θα πρέπει να τηρούν αυστηρά μία σειρά κριτηρίων, όπως: οικονομία στη βάση της «ελεύθερης αγοράς», εξάλειψη εμπορικών φραγμών σε αμερικανικά προϊόντα και επενδύσεις (πράγμα που ευνοεί π.χ. τη διείσδυση αμερικανικών πτηνοτροφικών προϊόντων σε ευάλωτες αγορές όπως αυτές της Ν. Αφρικής), επιβολή οικονομικών πολιτικών που θα «απαλύνουν» τη φτώχεια (η οποία όμως είναι αποτέλεσμα του καπιταλιστικού συστήματος εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης...), προστασία και τήρηση της «διεθνούς εργατικής νομοθεσίας» (ώστε να μην κατηγορηθούν οι ΗΠΑ ανοικτά ότι προωθούν και υποστηρίζουν στυγνές πρακτικές εκμετάλλευσης και εξόφθαλμα καταπιεστικά καθεστώτα), πολιτικές «αντιμετώπισης της διαφθοράς και της δωροδοκίας» κ.ά. Επιπλέον, σκοπός της AGOA είναι υποτίθεται μεταξύ άλλων η διεύρυνση των αμερικανικών επενδύσεων και του εμπορίου στην υποσαχάρεια Αφρική, η τόνωση καπιταλιστικής ανάπτυξης και η ενθάρρυνση πολιτικών αφρικανικής οικονομικής ολοκλήρωσης.

Δεν είναι, από την άλλη, τυχαίο πως κυρίαρχη θέση στα αφρικανικά προϊόντα που εισάγονται χωρίς δασμούς στις αγορές των ΗΠΑ, στο πλαίσιο του νόμου AGOA, είναι το αργό πετρέλαιο αφρικανικών χωρών όπως η Νιγηρία και η Αγκόλα, μεταλλεύματα, ορυκτά και πρώτες ύλες που είναι απαραίτητες στη βαριά βιομηχανία, αλλά και πάμφθηνα και καλής ποιότητας αφρικανικά αγροτικά προϊόντα, με πρώτο το βαμβάκι, που είναι απαραίτητο για τα αμερικανικά μονοπώλια που δραστηριοποιούνται στο χώρο της ένδυσης και το οποίο παίρνουν κοψοχρονιά από χώρες όπως η Κένυα, η Αιθιοπία, η Ζιμπάμπουε...

Είναι, συνεπώς, «φυσικό» ότι από τον αμερικανικό νόμο περί «αφρικανικής ανάπτυξης και ευκαιρίας» δεν επωφελείται η εργατική τάξη σε χώρες της Αφρικής, που στο κάτω-κάτω το μόνο «κέρδος» που εξασφαλίζει είναι μία κακοπληρωμένη θέση εργασίας, αλλά τα μονοπώλια σε ΗΠΑ και ισχυρότερες αφρικανικές οικονομίες όπως αυτή της Νότιας Αφρικής, που είναι από τις ελάχιστες, αν όχι η μόνη, που είχε πέρσι εξαγωγές προϊόντων (πλην πετρελαίου) ύψους 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων, όχι τόσο σε υφαντουργικά και αγροτικά προϊόντα, όσο σε οχήματα κάθε λογής, τα οποία παράγει η νοτιοαφρικανική αυτοκινητοβιομηχανία. Οπως σημείωνε πρόσφατο ρεπορτάζ της νοτιοαφρικανικής εφημερίδας «Daily Maverick», είναι ελάχιστες οι άλλες χώρες της υποσαχάρειας Αφρικής που καλύπτονται από το νόμο AGOA και έχουν εξαγωγές άνω του ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων στις ΗΠΑ. Και στην περίπτωση, δηλαδή, του νόμου AGOA, οι ισχυροί γίνονται ισχυρότεροι και οι αδύναμοι εξασθενούν ακόμη περισσότερο, αφού οι υποτιθέμενοι ευεργετηθέντες (όπως σημειώνει πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Μελετών «Πίτερσον»), δηλαδή αδύναμες αφρικανικές βιομηχανίες και μεσαίοι αγρότες, δε γίνονται πιο ανταγωνιστικοί σε διεθνές επίπεδο, αλλά μαθαίνουν να εξαρτώνται και να αγκιστρώνονται στα συμφέροντα των αμερικανικών μονοπωλίων, με «καρότο» το πλεονέκτημα της ανυπαρξίας δασμών στις αγορές των ΗΠΑ...

Βεβαίως, ακόμη και τα αμερικανικά μονοπώλια που βολεύτηκαν την τελευταία μιάμιση δεκαετία με το νόμο AGOA, αποκτώντας πλεονεκτική θέση στην αγορά αφρικανικών χωρών και παίρνοντας μεταξύ άλλων «φιλέτα» από τις κατά τόπους ιδιωτικοποιήσεις και ξεπούλημα δημόσιου πλούτου, αντιλαμβάνονται πως το πλεονέκτημα που αποκτούν λόγω της κατάργησης των δασμών σε αφρικανικά προϊόντα, δεν μπορεί να διαρκέσει για πολύ... Αμερικανοί και Αφρικανοί καπιταλιστές φαίνεται να κατανοούν πως θα πρέπει να γίνουν και άλλα βήματα για να εξασφαλίσουν καλύτερη θέση έναντι άλλων ανταγωνιστικών μονοπωλίων και να σχεδιάσουν καλύτερα μεσοπρόθεσμες στρατηγικές που θα στοχεύουν στη δημιουργία υποδομών που είναι απαραίτητες για τη στοιχειώδη ανάπτυξη αφρικανικών οικονομικών, κάτι που κάνουν χρόνια τώρα οι Κινέζοι ανταγωνιστές. Οπως π.χ. γίνεται με τη δημιουργία και βελτίωση υποδομών σε οδικά, σιδηροδρομικά δίκτυα, σε δίκτυα παραγωγής και διανομής Ενέργειας, με στόχο την εξάλειψη του ιδιαίτερα υψηλού κόστους μεταφοράς αφρικανικών προϊόντων, υπηρεσιών κ.λπ.