Τη στενότερη συνεργασία των κυβερνήσεων Αιγύπτου - Ελλάδας - Κύπρου, σε όφελος των αστικών τους τάξεων για την προώθηση των «μπίζνες» σε κλάδους όπως η Ενέργεια, το διαμετακομιστικό εμπόριο, ο τουρισμός και η ναυτιλία, επισφράγισε η τριμερής Σύνοδος Κορυφής που έγινε το Σάββατο στο Κάιρο, στο φόντο των οξυμένων ανταγωνισμών για τους υδρογονάνθρακες της περιοχής.

Οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν σε θέματα Ενέργειας, στη γενικότερη κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και στην αντιμετώπιση της «τρομοκρατίας». Στις κοινές δηλώσεις μετά το τέλος της Συνόδου, ο Ελληνας πρωθυπουργός, Αντ. Σαμαράς, ανέφερε πως η τριμερής Σύνοδος ήταν το θεμέλιο μίας πολυσήμαντης «στρατηγικής συνεργασίας», ενός κοινού μετώπου για «γεωπολιτική σταθερότητα», «ενεργειακή ασφάλεια», «πόλεμο στην τρομοκρατία» και οικονομική ανάπτυξη. Πρόσθεσε ότι τις κυβερνήσεις των τριών κρατών τις συνδέουν κοινές ανησυχίες για τη σταθερότητα στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, ενώ δεσμεύτηκε ότι Ελλάδα και Κύπρος θα στηρίξουν την ενίσχυση των σχέσεων Αιγύπτου - ΕΕ. Επιδιώκοντας γεωστρατηγική αναβάθμιση της ελληνικής αστικής τάξης στην ευρύτερη περιοχή έπαιξε και το χαρτί της ενεργειακής διπλωματίας λέγοντας ότι «είναι τομέας που θα συνεργαστούμε στενά προς όφελος των λαών μας και προς όφελος της ενεργειακής επάρκειας της ΕΕ».

Ο Αιγύπτιος Πρόεδρος, Αλ Σίσι, ζήτησε σεβασμό του διεθνούς δικαίου και της κυριαρχίας των κρατών, παραπέμποντας στις παραβιάσεις από πλευράς Αγκυρας στην κυπριακή ΑΟΖ. Αλλωστε στο Κοινό Ανακοινωθέν της Συνόδου υπάρχει αναφορά στην ανάγκη να σταματήσει η Τουρκία τις έρευνες εντός της κυπριακής ΑΟΖ και να υπάρξει μια δίκαιη λύση του Κυπριακού, με βάση το διεθνές δίκαιο. Παραπέρα, ο Σίσι συμπλήρωσε πως η Αίγυπτος δίνει μεγάλη σημασία στην ενίσχυση αυτής της τριμερούς συνεργασίας για να αποκατασταθεί η σταθερότητα στην περιοχή. Επιβεβαίωσε ότι στη Σύνοδο «εξετάστηκε η συνεργασία στον τομέα των επενδύσεων και του εμπορίου. Ξεκινώντας από αυτό το σημείο, οι απόψεις μας ταυτίζονται πλήρως σε όλα τα θέματα που συζητήσαμε. Πρέπει να υπάρχει συνεργασία και πολλές επίσημες συναντήσεις σε όλα τα επίπεδα», συμπλήρωσε.

Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Ν. Αναστασιάδης, καταδίκασε τις τουρκικές προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, υποστηρίζοντας παράλληλα ότι η συνεργασία με Ελλάδα και Αίγυπτο δεν στρέφεται εναντίον καμίας χώρας. Παράλληλα έθεσε ως στόχο των μονοπωλίων των τριών κρατών την ενίσχυση των «συμπράξεων σε τομείς όπως η Ενέργεια, ο Τουρισμός, η Ναυτιλία».

Με στόχο να προχωρήσουν πιο γρήγορα οι «μπίζνες» του κεφαλαίου για την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της περιοχής, στη Σύνοδο αποφασίστηκε να επισπευσθούν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλάδας - Κύπρου - Αιγύπτου για την οριοθέτηση των μεταξύ τους ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη).

Το Κοινό Ανακοινωθέν της Συνόδου αναφέρει σχετικά: «Αναγνωρίζουμε ότι η ανακάλυψη σημαντικών αποθεμάτων υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για περιφερειακή συνεργασία. Υπογραμμίζουμε ότι αυτή η συνεργασία θα εξυπηρετηθεί καλύτερα μέσω της προσχώρησης των χωρών της περιοχής στις εδραιωμένες αρχές του Διεθνούς Δικαίου. Στο πλαίσιο αυτό, υπογραμμίζουμε τον οικουμενικό χαρακτήρα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και αποφασίζουμε να προχωρήσουμε το ταχύτερο τις διαπραγματεύσεις μας για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μας όπου αυτό δεν έχει ακόμη γίνει».

Τυπικά, καθώς η ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου - Αιγύπτου στις βασικές της γραμμές έχει οριστεί, η αναφορά αυτή ανοίγει δρόμο για χάραξη ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας - Αιγύπτου. Επιπλέον, θα μπορούσε να θεωρηθεί πως η αιγυπτιακή κυβέρνηση αποδέχεται την ελληνική θέση για ύπαρξη ΑΟΖ για το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελόριζου, που εξασφαλίζει την επαφή της ελληνικής με την κυπριακή ΑΟΖ. Αν συμβεί αυτό οι δύο τους θα παρεμβάλλονται μεταξύ τουρκικής και αιγυπτιακής, η ελληνική θα επεκτείνεται και θα εφάπτεται της αιγυπτιακής, γεγονός που περιορίζει σημαντικά την τουρκική ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο. Αντιδρώντας, η Τουρκία επιμένει ότι το Καστελόριζο πρόκειται για «ειδική περίπτωση» και δεν δικαιούται δικής του ΑΟΖ. Ετσι μειώνει την έκταση της ελληνικής, επεκτείνοντας αυτόματα την τουρκική ωσότου να εφάπτεται αυτή με την αιγυπτιακή.

Σημειωτέον, πληροφορίες από τη διπλωματική αποστολή στο Κάιρο αναφέρουν πως: 1) Η αιγυπτιακή πλευρά δεν ήταν τόσο πρόθυμη ευθύς εξαρχής το θέμα των ΑΟΖ να περιληφθεί στο κείμενο της Διακήρυξης, 2) Και στην Αθήνα, υπάρχουν δυο διαφορετικές «σχολές σκέψης» σχετικά με το πόσο απλώνεται η ΑΟΖ του Καστελόριζου. Η μία επιμένει στην πλήρη «επήρεια», η οποία δυνητικά ενώνει τις ΑΟΖ Ελλάδας - Κύπρου. Η άλλη επιμένει ότι σειρά σχετικών αποφάσεων του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης κινείται σε μία συγκεκριμένη λογική που περιορίζει την επήρεια του νησιωτικού συμπλέγματος.

Θυμίζουμε, ΑΟΖ είναι το δικαίωμα παράκτιου κράτους να εκμεταλλεύεται κατ' αποκλειστικότητα μία θαλάσσια ζώνη πλάτους μέχρι και 200 μιλίων από τις ακτές του. Να εκμεταλλεύεται το υπέδαφος του βυθού, τον βυθό, τα ύδατα (αλιεία) και την επιφάνεια της θάλασσας (ακόμα και με τη δημιουργία τεχνητών νησιών). Η υφαλοκρηπίδα είναι υποσύνολο της ΑΟΖ. Η τάση που έχει επικρατήσει διεθνώς είναι οι δύο αυτές θαλάσσιες ζώνες να οριοθετούνται ταυτοχρόνως και τα όριά τους να ταυτίζονται. Το λεγόμενο Δίκαιο της Θάλασσας προβλέπει ότι νησιά με οικονομική δραστηριότητα έχουν δικαίωμα ΑΟΖ, όπως και οι ηπειρωτικές περιοχές. 140 παράκτιες χώρες έχουν ήδη ανακηρύξει ΑΟΖ.

Στα επόμενα βήματα, ο γγ του υπουργείου Εξωτερικών, Αν. Μητσιάλης, θα έχει διμερείς διαβουλεύσεις αύριο με τον γενικό διευθυντή του υπουργείου Εξωτερικών του Ισραήλ, πρέσβη N. B. Shitrit, που θα καλύψουν «ευρύ φάσμα θεμάτων διμερών σχέσεων». Μετά την ολοκλήρωση των διμερών πολιτικών διαβουλεύσεων, θα ακολουθήσει τριμερής συνάντηση του Αν. Μητσιάλη με τον Ισραηλινό ομόλογό του και τον γενικό διευθυντή του κυπριακού υπουργείου Εξωτερικών, Αλ. Ζήνωνα. «Οι τριμερείς πολιτικές διαβουλεύσεις θα εστιάσουν στην προώθηση του τριμερούς διαλόγου σε όλα τα επίπεδα και θα καλύψουν ζητήματα περιφερειακού και διεθνούς ενδιαφέροντος», σημειώνει το ελληνικό ΥΠΕΞ.

Στις 24/11 διεξάγεται στη Λευκωσία νέα τριμερής συνάντηση των υπουργών Ενέργειας Κύπρου, Ελλάδας και Αιγύπτου. Στις 2/12 ο Κύπριος Πρόεδρος, Ν. Αναστασιάδης, μεταβαίνει στο Τελ Αβίβ για συνάντηση με τον ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπ. Νετανιάχου. Παράλληλα, γίνονται προετοιμασίες για Συνάντηση Κορυφής Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ. Ταυτόχρονα προετοιμάζεται επίσκεψη του Αιγύπτιου Προέδρου, Αλ Σίσι, στη Λευκωσία.

Τέλος, στην Αθήνα προετοιμάζουν «επίσημη επίσκεψη» του υφυπουργού Εξωτερικών, Δ. Κούρκουλα, 4/12 στο Κάιρο, στο πλαίσιο των εργασιών της Μεικτής Διυπουργικής Επιτροπής των δύο χωρών. Στο πλαίσιο της επίσκεψης, το ΥΠΕΞ διοργανώνει και επιχειρηματική αποστολή.

Για άνοιγμα του δρόμου «και σε άλλα κράτη της περιοχής να συνεργαστούν και να συμμετάσχουν είτε εξ ολοκλήρου είτε σε επιμέρους τομείς» έκανε λόγο ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Ν. Χριστοδουλίδης, μετά τη σύνοδο κορυφής Ελλάδας - Κύπρου - Αιγύπτου, κάνοντας συγκεκριμένη αναφορά στις προετοιμασίες για Συνάντηση Κορυφής Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ.

Η κυπριακή κυβέρνηση επιχειρεί όλο και ενεργότερη συμμετοχή στα επικίνδυνα παζάρια στην Ανατολική Μεσόγειο, ισχυριζόμενη ότι έτσι μεγαλώνει η διαπραγματευτική της δύναμη και για την «επίλυση» του Κυπριακού. Στην πραγματικότητα, βέβαια, τα παζάρια αφορούν την ευόδωση επιχειρηματικών σχεδιασμών για τους υδρογονάνθρακες και όχι μόνο, που θα σημάνουν νέα «έφοδο» στον πλούτο και τα δικαιώματα των λαών της περιοχής.

Στο πλαίσιο αυτό, εντείνονται οι πιέσεις από την πλευρά και του ΟΗΕ. Στις πρόσφατες επαφές που είχε ο ειδικός σύμβουλος του γγ του ΟΗΕ, Εσπαν Μπαρθ Αϊντε, σε Λευκωσία, Αθήνα και Αγκυρα πρότεινε να συγκροτηθεί κοινή επιτροπή Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων (κατά ορισμένες πληροφορίες με τη συμμετοχή και «διεθνών εμπειρογνωμόνων»), που θα συζητήσουν το θέμα των υδρογονανθράκων παράλληλα με τις συνομιλίες μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Την πρόταση απέρριψε η κυπριακή κυβέρνηση, αλλά και το ψευδοκράτος, που μαζί με την Αγκυρα ζητούν να σταματήσουν όλες οι εργασίες γεωτρήσεων για να αποσύρει το «Μπαρμπαρός» από την κυπριακή ΑΟΖ (και αυτές που γίνονται με την άδεια της κυπριακής κυβέρνησης). Την ίδια στιγμή, υπάρχουν δημοσιεύματα που αφήνουν μικρά περιθώρια να «εξεταστούν» οι προτάσεις Αϊντε, δείχνοντας ότι μεγαλώνουν οι πιέσεις επενδυτών για να πάει η κουβέντα κατευθείαν «στο ψητό».

Στο μεταξύ, ο Τούρκος υπουργός, αρμόδιος για ζητήματα Ευρωπαϊκής Ενωσης, Β. Μποζκίρ, σε συνέντευξη στην εφημερίδα «Μιλιέτ» ανέφερε: «Τη λύση στο Κυπριακό δεν μπορούν να τη δώσουν ούτε η Τουρκία, ούτε οι Τουρκοκύπριοι, αλλά η ΕΕ και οι χώρες της Ευρώπης, οι οποίες έχουν δώσει τη δυνατότητα στην ελληνοκυπριακή διοίκηση της Νοτίου Κύπρου να συμπεριφέρεται σαν κακομαθημένο παιδί».

Στο μεταξύ, κυπριακά ΜΜΕ μετέδωσαν ότι σήμερα, Τρίτη, αναμένεται να φτάσει στις Βρυξέλλες ο λεγόμενος «υπουργός Εξωτερικών» του ψευδοκράτους, Οζντίλ Ναμί, για «επαφές».

Tις επόμενες κινήσεις του μελετά το τουρκικό κράτος, για να προστατεύσει τα συμφέροντα των μονοπωλίων του, στο φόντο των ανταγωνισμών στην ευρύτερη περιοχή.

Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να εξεταστεί και η δήλωση του επικεφαλής του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (ΓΕΝ), Μπ. Μποστάνογλου, ότι σε περίπτωση που τουρκικά πολεμικά πλοία συναντηθούν στη Μεσόγειο με άλλα πλοία, «θα κινηθούμε σύμφωνα με τους κανόνες εμπλοκής που ισχύουν. Οι κανόνες εμπλοκής έχουν δοθεί από το γραφείο του πρωθυπουργού στο Γενικό Επιτελείο Ενόπλων Δυνάμεων κι από εκεί στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού».

Οι εν λόγω «κανόνες εμπλοκής» (σ.σ. ο «κώδικας» που διέπει τη συμπεριφορά πολεμικών πλοίων σε περίπτωση διαφόρων κινήσεων και απειλών) διαμορφώθηκαν το 2012, μετά την κατάρριψη τουρκικού πολεμικού αεροσκάφους από τη συριακή Πολεμική Αεροπορία, οπότε ο (πρωθυπουργός τότε) Ρ. Τ. Ερντογάν είχε δηλώσει ότι «κάθε στρατιωτικό στοιχείο που θα προσεγγίζει τα σύνορα της Τουρκίας με τρόπο που θα συνιστά κίνδυνο ασφάλειας, θα χαρακτηρίζεται ως απειλή και θα αντιμετωπίζεται ως στρατιωτικός στόχος».

Ο Μπ. Μποστάνογλου έκανε τις δηλώσεις απαντώντας σε ερώτηση με αφορμή τη διεξαγωγή της στρατιωτικής άσκησης «Γαλάζια Φάλαινα» («Μavi Balina») που διεξάγεται στην Ανατολική Μεσόγειο από 6 έως 14 Νοέμβρη, με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, Γερμανίας, Βρετανίας, Ισπανίας, Καναδά, Πακιστάν.

Οι δηλώσεις του επιβεβαιώνουν την όξυνση των ανταγωνισμών και τα «αντανακλαστικά» της τουρκικής αστικής τάξης, με δεδομένα τα πολλά ανοιχτά «μέτωπα» (π.χ. Κουρδικό, τζιχαντιστές). Χαρακτηριστικά, ο αστικός τουρκικός Τύπος έσπευσε μετά τη Συνάντηση Ελλάδας - Κύπρου - Αιγύπτου να γράψει για «τριμερή ενεργειακή συμμαχία», για «τριμερές μέτωπο εναντίον της Τουρκίας» και «τρίγωνο του κακού».

Σχολιάζοντας τις δηλώσεις του Τούρκου ναύαρχου, ανώτατη στρατιωτική πηγή στην Αθήνα ανέφερε ότι «έχουμε και εμείς κανόνες εμπλοκής εγκεκριμένες από τον πρωθυπουργό και από το Υπουργικό Συμβούλιο όχι μόνον στο Αιγαίο, αλλά και στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, για την προάσπιση των εθνικών μας συμφερόντων». Η ίδια πηγή πρόσθεσε ότι τα Γενικά Επιτελεία Στρατού δεν προτίθενται να πάρουν αυξημένα μέτρα, οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις βρίσκονται πάντα σε ετοιμότητα, έτοιμες να εφαρμόσουν κανόνες εμπλοκής σε περίπτωση αυτοάμυνας και πρόκλησης. Οι τουρκικές κινήσεις σε Νοτιοανατολική Μεσόγειο και Αιγαίο παρακολουθούνται προσεκτικά από το Πολεμικό Ναυτικό, την Πολεμική Αεροπορία και από τα συστήματα αεράμυνας, συμπλήρωσε.

Αντίστοιχα, διπλωματικές πηγές στην Αθήνα έκαναν λόγο για παρεμβάσεις «άνευ περιεχομένου», ισχυριζόμενες ότι γίνονται για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης.