Με νομοσχέδιο που θα κατατεθεί τις επόμενες μέρες στη Βουλή το υπουργείο Παιδείας θεσμοθετεί τις αλλαγές που το ίδιο έκρινε ως αναγκαίες στο εξεταστικό σύστημα του ενιαίου λυκείου και στην πρόσβαση των αποφοίτων των ΤΕΕ στα ΤΕΙ. Στις σελίδες του νομοσχεδίου ουσιαστικά αποτυπώνονται τα φτιασιδώματα που είχε εξαγγείλει το υπουργείο Παιδείας τον περασμένο Σεπτέμβρη, ενώ σε καμία περίπτωση δε θίγεται η ουσία της μεταρρύθμισης.

Σε ό,τι αφορά το εξεταστικό του ενιαίου λυκείου, μειώνεται η συμμετοχή του προφορικού βαθμού στην εξαγωγή του μέσου όρου από 50% που ίσχυε μέχρι σήμερα σε 30%. Η παραπάνω ρύθμιση ισχύει για τα πανελλαδικά εξεταζόμενα μαθήματα, τα οποία μειώνονται στη Β' και στη Γ' Λυκείου σε 9. Στους απόφοιτους του ενιαίου λυκείου, εκτός του απολυτηρίου, θα χορηγείται και «βεβαίωση» πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με το βαθμό του αποφοίτου για την πρόσβαση στα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Ο βαθμός της βεβαίωσης θα προκύπτει από τους μέσους όρους των βαθμών των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων στη Β' και Γ' Λυκείου. Με τη ρύθμιση αυτή, το υπουργείο Παιδείας επιχειρεί να δείξει ότι ικανοποιεί το αίτημα για αποσύνδεση του λυκείου από την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Κάτι, που προϋποθέτει την κατάργηση των κατευθύνσεων και την αναδιάρθρωση του αναλυτικού προγράμματος, την κατάργηση των πανελλαδικών εξετάσεων στη Β' και Γ' Λυκείου και τη μετάθεση του συστήματος επιλογής για την τριτοβάθμια εκπαίδευση για μετά το Λύκειο.

Προκειμένου το υπουργείο Παιδείας να ανακόψει την πορεία μετεγγραφών από τα ημερήσια στα εσπερινά λύκεια, με ρύθμιση του νομοσχεδίου, η οποία αποτελεί ουσιαστικά ημίμετρο, ορίζει ότι οι κάτοχοι απολυτηρίου ενιαίου εσπερινού λυκείου μπορούν να εισάγονται στα ΑΕΙ και ΤΕΙ μόνο εφόσον έχουν φοιτήσει και στις δύο τελευταίες τάξεις του εσπερινού λυκείου. Ετσι απόφοιτοι ή μαθητές της Γ' τάξης ενιαίου λυκείου που έχουν μετεγγραφεί από την έναρξη του τρέχοντος σχολικού έτους στη Δ' τάξη εσπερινού λυκείου, θα πρέπει με δήλωσή τους να επιλέξουν είτε να επαναλάβουν τη Γ' τάξη στο εσπερινό λύκειο, είτε να συνεχίσουν στη Δ' τάξη του εσπερινού χωρίς δικαίωμα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Σε ό,τι αφορά την πρόσβαση των αποφοίτων των ΤΕΕ στα ΤΕΙ, με το σχέδιο νόμου καταργείται το προπαρασκευαστικό εξάμηνο (το οποίο ουσιαστικά από φέτος είχε καταργηθεί στην πράξη, λόγω της αδυναμίας οργάνωσής του) και η εισαγωγή θα γίνεται με πανελλαδικές εξετάσεις σε τρία μαθήματα εκ των οποίων το ένα μπορεί να είναι μάθημα ειδικότητας. Ο υπουργός Παιδείας επανέλαβε χτες την εξαγγελία που είχε κάνει την περασμένη βδομάδα από τις Σέρρες για εισαγωγή των αποφοίτων των ΤΕΕ και στα ΑΕΙ στο πλαίσιο της «ενιαίας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης» κάτι το οποίο προς το παρόν αποτελεί απλή εξαγγελία που θα εξειδικευτεί σε νέο νομοσχέδιο.

Εκτός από τις διατάξεις που αφορούν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, το ίδιο νομοσχέδιο περιλαμβάνει μία σειρά διατάξεις που αφορούν εποπτευόμενους οργανισμούς του υπουργείου Παιδείας. Ειδικότερα, στο άρθρο 2 προβλέπεται η λειτουργία «Ερευνητικού Ακαδημαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας Υπολογιστών», που θα είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, τα έσοδα του οποίου θα προέρχονται «από την παροχή υπηρεσιών και την πώληση προϊόντων σε τρίτους, οι ειδικές εισφορές και χρηματοδοτήσεις από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς, επιχειρήσεις και οργανισμούς του εσωτερικού ή εξωτερικού, οι δωρεές κάθε είδους και οι πρόσοδοι από τα περιουσιακά στοιχεία του». Με άλλο άρθρο η Γενική Γραμματεία Λαϊκής Επιμόρφωσης μετονομάζεται σε «Γενική Γραμματεία Εκπαίδευσης Ενηλίκων» με προσανατολισμό τη «διά βίου μάθηση», ενώ περιλαμβάνονται διατάξεις για τον ΟΕΕΚ, τον ΟΣΚ, την Ακαδημία Αθηνών κ.α.

Με πολυάριθμα άρθρα κατά την τελευταία πενταετία¹ επιχειρήσαμε να αναλύσουμε ότι η λεγόμενη «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση» (και τώρα «βελτίωση», ύστερα από τις δηλώσεις του υπουργού στις 8-9-2000) δεν μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά για την ελληνική κοινωνία. Ολα τα άρθρα τελείωναν με την ευχή να διαψευστεί ο συντάκτης στις προβλέψεις του παρά να επαληθευτούν εις βάρος της ελληνικής κοινωνίας τέτοια δεινά. Δυστυχώς, οι προβλέψεις επαληθεύτηκαν. Και τώρα επιχειρούμε συνοπτικά να καταγράψουμε τα πεδία σύγχυσης, όπου παίζεται η εκπαιδευτική τραγωδία και να επισημάνουμε τα προσδοκώμενα δεινά, όπως διαφαίνονται πολύ ευδιάκριτα στον ορίζοντα σήμερα².

• Μέσα από 8-10 χιλιάδες σελίδες Οδηγιών για την Αξιολόγηση των Μαθητών του Λυκείου σε διάφορα μαθήματα πληροφορούμαστε ότι κύριο έργο του σχολείου δεν είναι η εύρυθμη λειτουργία και ελκυστική³ διδασκαλία, αλλά οι καταθλιπτικές εξεταστικές διαδικασίες.
• Μέσα από τον ίδιο χείμαρρο προκύπτει ότι στόχος της εκπαίδευσης δεν είναι η διά της μαθησιακής διαδικασίας (που αφυπνίζει συνειδήσεις και καλλιεργεί την κρίση), αλλά η συσσώρευση πληροφοριών χωρίς μέθοδο επεξεργασίας και ο αναγκασμός για εξετάσεις.
• Ο απίστευτος φόρτος πληροφοριών ταλανίζει άσκοπα τους νέους και αποκαλύπτει ότι οι «σύμβουλοι» - εισηγητές, πιθανότατα σοφοί στα επιστημονικά τους πεδία, αλλά άσχετοι προς τη σχολική πράξη, δεν μπόρεσαν να κάνουν διάκριση των παιδευτικών αγαθών σε αναγκαία (που προσφέρονται υποχρεωτικά για όλους), χρήσιμα (που επιλέγονται με απόφαση και ευθύνη των ενδιαφερόμενων ανάλογα με τις κλίσεις και επιδιώξεις τους) και ωραία (π.χ. μουσική, φυσική αγωγή) που απαλύνουν το μόχθο της σχολικής ζωής και προσφέρουν ολόπλευρη αγωγή^4.
• Η διαδικασία της αξιολόγησης⁵πολύτιμη στην εκπαίδευση για πολλούς λόγους βελτίωσης όλων των παραγόντων (προγραμμάτων, βιβλίων, οργάνωσης, λειτουργίας σχολείου, διδασκαλίας, διοίκησης της Εκπαίδευσης) φαίνεται να εντοπίζεται μόνο στο θύμα, το μαθητή. Ετσι χάνει η Εκπαιδευτική Κοινότητα τη δυνατότητα αυτογνωσίας και αυτοβελτίωσης.

β'. Παρακάμπτουμε κατ' ανάγκην τα λοιπά γνωρίσματα που μνημονεύσαμε στο Προοίμιο^6, για να καταγράψουμε κάτι από τα δεινά που ολοκληρώνονται μετά τη «βελτιωτική» παρέμβαση της 8-9-2000:

1. Διατηρούνται 18 εξωτερικές εξετάσεις στο λύκειο, βάρος άγνωστο και στα πιο αυστηρά συστήματα διεθνώς (όπου οι εξωτερικές εξετάσεις κυμαίνονται από 6 ως 8).

2. Διατηρούνται ρήτρες προνομιακές για τους κατόχους Απολυτηρίου Ξένων Σχολείων και Διεθνούς Απολυτηρίου, (Υπουργική Απόφαση 152 ΦΕΚ 572 τεύχος Β', 6-4-2000)⁷.

3. Αποπροσανατολίζεται η διδασκαλία και η σκέψη των παιδιών με το «περισπούδαστο» εξεταστικό σύστημα που δοκιμάστηκε «με επιτυχία» τα δύο προηγούμενα χρόνια⁸.

4. Ετσι, προβλέπεται:

Απομάκρυνση πολλών με εξετάσεις που δεν πείθουν ότι εκφράζουν παιδαγωγική ορθοδοξία και αξιολόγηση δίκαιη.

Φυγή άλλων προς την κατηγορία των προνομιούχων (δείτε πιο πάνω & 2).

Φυγή προς το εξωτερικό (Μαθητική Μετανάστευση, διεθνής πρωτοτυπία μας).

Δραματική μείωση του μαθητικού πληθυσμού των Λυκείων και κλείσιμο πολλών περιφερειακών μονάδων (με όλες τις αρνητικές συνέπειες από τέτοιο ενδεχόμενο: δημογραφική ερήμωση, οικονομική υποχώρηση, πολιτισμική εγκατάλειψη). Οικοδόμηση ανυπόληπτης Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης.

5. Μείωση της μορφωτικής αποστολής του Λυκείου, λόγω πενίας, των προγραμμάτων σε θέματα γενικής παιδείας.

Ενδεικτικά σημειώνω:

• Αμεση και έμμεση ιστορική απαιδεία (ειδικό άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Φιλοσοφία και Παιδείας» τ. 16).
• Ουσιαστική κατάργηση του μαθήματος Φιλοσοφίας (και Στοιχείων Λογικής), διαμέσου του οποίου οι νέοι μπορούσαν να έχουν μια πρώτη γεύση βιοθεωρίας και εννοιολογικής οργάνωσης στη σκέψη και στο λόγο τους^9.

6. «Αξιοποιούνται» βιβλία μη διδάξιμα, με κίνδυνο και για την πνευματική ισορροπία διδασκόντων - διδασκόμενων¹⁰.

7. Συντελείται τραγικός αποπροσανατολισμός στη σχέση Δευτεροβάθμιας και Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης προς ζημία του παιδευτικού αποτελέσματος και στις δύο βαθμίδες¹¹.

8. Επιδείνωσης επιστέγασμα: η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας αρνείται επίμονα (από φόβο ή αλαζονεία) τον πραγματικό δημόσιο διάλογο, που είναι κριτήριο σύνεσης και τεκμήριο ειλικρίνειας.

Επιμύθιο: Ολοι όσοι σιωπούν είναι ένοχοι (μυωπίας ή ατολμίας ή ολιγωρίας, νομίζω) γι' αυτή την εκπαιδευτική τραγωδία, που ζει η νεολαία μας. Οι συνέπειες είναι μπροστά μας...

Με περισσή ευλάβεια αλλά όχι συγχώρεση για τους ποιητές τραγωδίας της παιδείας.