Την ανάγκη η έρευνα να είναι δημόσια, να χρηματοδοτείται επαρκώς και αποκλειστικά από το κράτος και να σχεδιάζεται σύμφωνα με τις κοινωνικές ανάγκες, ανέδειξε η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, κατά τη χτεσινή περιοδεία της στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών (ΕΙΕ) και στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), με αφορμή και την επικείμενη συγχώνευσή τους.

Οπως σημείωσε η Αλέκα Παπαρήγα, το ΚΚΕ είναι αντίθετο με το σχέδιο νόμου που ετοιμάζεται, θα κάνει κοινοβουλευτικές παρεμβάσεις, αξιοποιώντας τα στοιχεία και την πείρα των επιστημόνων και των εργαζομένων στα Κέντρα. Τους κάλεσε να εναντιωθούν στην ουσία των συγχωνεύσεων, που, και μέσω της «αξιολόγησης», σηματοδοτούν την πλήρη υποταγή της έρευνας στις ανάγκες της «αγοράς», την ιδιωτικοποίηση των φορέων και την πλήρη διάλυση των εργασιακών σχέσεων.

Στις συναντήσεις με τα ΔΣ του ΕΙΕ και του ΕΚΚΕ, όπως και με τους εργαζόμενους του ΕΚΚΕ, περιγράφηκε η ασφυξία των ερευνητικών προγραμμάτων λόγω της κρατικής υποχρηματοδότησης, ενώ το ανθρώπινο δυναμικό μειώνεται, καθώς στους δέκα που φεύγουν, μόνο ένας προσλαμβάνεται.

Ενδεικτικά, με το 2ο μνημόνιο συγχωνεύτηκαν σε δύο τα έξι Ινστιτούτα ανθρωπιστικών και θετικών επιστημών των ΕΙΕ, όπως και τμήματα του ΕΚΚΕ. Και στα δύο ερευνητικά κέντρα, οι ερευνητές υποχρεώνονται να αναζητούν χρηματοδότηση -από χορηγίες και αλλού- και κάθε χρόνο, στην αξιολόγησή τους, να αναφέρουν τις πηγές χρηματοδότησης και να κάνουν «business plan». Η έρευνα προσαρμόζεται οικονομικά και ως προς τη θεματολογία, με βάση τις κατευθύνσεις της ΕΕ και όχι τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες.

Οι εργαζόμενοι εξέφρασαν την ανησυχία τους για το ενδεχόμενο να υπάρξουν διαθεσιμότητες και απολύσεις, αλλά και για την κατεύθυνση και το περιεχόμενο της έρευνας, που, όπως υποδεικνύει το κράτος και η ΕΕ, πρέπει να «βγάζουν τα λεφτά τους». Οπως τόνισαν, το άγχος και οι δυσκολίες, που προκύπτουν από την «αξιολόγηση» και από το «κυνήγι» για να βρεθεί χρηματοδότης, υποχρεώνει σε διαρκείς αλλαγές του περιεχομένου και των στόχων της έρευνας.

Επίσης, σημείωσαν, ότι με μοχλό την «αξιολόγηση», η κυβέρνηση στοχεύει στη συρρίκνωση της δημόσιας έρευνας και την παράδοσή της σε ιδιωτικούς φορείς. Ποτέ, είπαν, η αξιολόγηση δε λειτούργησε βελτιωτικά για τους φορείς της έρευνας, αλλά όπως αξιολογούνται οι μετοχές στο χρηματιστήριο. Φανερό έγινε, ακόμα, ότι η πείρα και τα ερευνητικά αποτελέσματα του Κέντρου αξιοποιούνται όσο και όπως συμφέρει την κυβέρνηση, για αντιλαϊκούς σκοπούς, ενώ τα υπόλοιπα «θάβονται».

Η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ σημείωσε, ανάμεσα σε άλλα, μιλώντας με τους εργαζόμενους στο ΕΚΚΕ:

«Ως κόμμα από τη φύση μας, από την ιδεολογία μας, από την κοσμοθεωρία μας, δίνουμε εξαιρετικά μεγάλη σημασία στην επιστήμη. Δηλαδή, θεωρούμε ότι είναι ένα όπλο η επιστήμη για να τεκμηριώσεις και να αναπτύξεις τις θέσεις σου. Και προσπαθούμε ως Κόμμα, ό,τι λέμε και ό,τι κάνουμε να το στηρίξουμε και με επιστημονικά στοιχεία και κριτήρια.

Μάλιστα, καταφεύγουμε σε όλα τα επιστημονικά δεδομένα που υπάρχουν στην Ελλάδα, ανεξάρτητα με το αν συμφωνούμε, ακόμα και με τη μεθοδολογία που ακολουθείται. Παρόλα αυτά, είναι αυτά τα δεδομένα που μπορούμε να αξιοποιήσουμε. Σε όλους τους τομείς, και στα θέματα της οικονομίας και της κοινωνίας.

Δεν μπορεί να υπάρξει πολιτική που υπηρετεί τις ανθρώπινες ανάγκες, χωρίς να έχεις όπλο και την έρευνα, την επιστήμη, μόνο, δηλαδή με τη συναισθηματική διάθεση και με την ανθρωπιστική πλευρά. Πρέπει να βασίζεται και στην επιστημονική μεθοδολογία. Αλλιώς, μπορεί συναισθηματικά και ηθικά να είσαι με τον άνθρωπο και να μην έχεις σωστή πολιτική. Το λέω γιατί δεν σας κάνουμε καθόλου τη χάρη να υπερασπιζόμαστε τις θέσεις σας. Προκύπτουν άμεσα από τη σημασία που έχει η επιστήμη, η έρευνα, άρα και οι άνθρωποι.

Από χέρι, και δεν το διαπραγματευόμαστε, ήμασταν και είμαστε αντίθετοι σε κάθε μορφή ιδιωτικοποίησης της έρευνας. Φυσικά, αφού ζούμε στον καπιταλισμό κάθε επιχειρηματίας άμα θέλει, κάνει την έρευνα. Τι να του πούμε εμείς; Μην κάνεις; Αλλά η έρευνα, η οποία υποτίθεται αξιοποιείται από την κυβερνητική πολιτική, από τους κρατικούς φορείς, πρέπει να είναι δημόσια. Εστω κι ας μην είναι ο σκοπός της έρευνας πάντα υπέρ του λαού.

Δε δεχόμαστε, δηλαδή, ότι μπορεί ένα υπουργείο, ένας δημόσιος φορέας να χρησιμοποιήσει την ιδιωτική έρευνα. Αλλο ως γνώση. Κι εμείς χρησιμοποιούμε την ιδιωτική έρευνα. Αλλά πρέπει να βασίζεται στη δημόσια. Ηδη είναι ιδιωτικοποιημένη η έρευνα. Μπορεί να υπάρχουν και δημόσιοι φορείς - κάποιοι έχουν μείνει μέχρι τώρα -, αλλά κυρίως αξιοποιούνται οι ιδιωτικές έρευνες.

Δεύτερον. Είμαστε αντίθετοι στις συγχωνεύσεις. Και δε δεχόμαστε τα οργανωτικά προβλήματα που επικαλούνται, παρά το γεγονός ότι μπορεί να υπάρχουν και σοβαρά οργανωτικά ζητήματα. Και μάλιστα θα λέγαμε - δεν σας κρίνω, λέω απλώς από την πείρα μας - μην πέσετε στην παγίδα να κάνετε εναλλακτικές προτάσεις σε οργανωτικά ζητήματα. Πρέπει να αρνηθείτε τις συγχωνεύσεις. Αλλο αν αποφασιστούν και χρειαστεί ίσως να παρέμβετε.

Γιατί το λέω; Γιατί θα πάει το ΕΚΚΕ στο ΕΙΕ, γίνεται συζήτηση αν θα είναι τμήμα του ΕΙΕ, αν θα διατηρήσει τον τίτλο του κ.λπ. Εμείς είμαστε ενάντια στις συγχωνεύσεις, γιατί στοχεύουν στην ιδιωτικοποίηση, στη μείωση του ρόλου της έρευνας που γίνεται από δημόσιο φορέα, στο κόψιμο επιχορηγήσεων και στη μείωση των εργαζομένων.

Επίσης, θα περάσει εντελώς η λογική: Θες να ερευνήσεις; Βρες χορηγό. Για μας, από θέμα αρχής αλλά και ουσίας της έρευνας, δεν μπορεί ο ερευνητής να εξαρτά την έρευνα από τα χρήματα του χορηγού. Διότι θα αλλοτριωθεί. Και επιπλέον δεν μπορεί να είναι ούτε λογιστής, ούτε μάνατζερ. Ακόμα και όταν δεν του βάζει ο χορηγός - που θα του βάλει - περιορισμό στο ερευνητικό έργο, δεν μπορεί να ψάχνει χορηγό. Ο ερευνητής πρέπει να αφιερωθεί στην έρευνα. Αλλο τα ελεγκτικά όργανα του χώρου, που θα υπάρχει ένας προϋπολογισμός, ένας έλεγχος. Αυτό είναι αυτονόητο.

Και βλέπουμε και στα πανεπιστήμια ότι γίνονται έρευνες, που δεν αφορούν την ελληνική κοινωνία, δεν αφορούν την ελληνική οικονομία. Αφορούν έναν επιχειρηματία, ένα κομμάτι ή και εξαγωγή της έρευνας, ενώ έχουμε ανάγκη από ουσιαστική έρευνα μέσα στην Ελλάδα και όχι να πουλάμε τις έρευνες από 'δώ κι από κει. Εμείς δε θα μπούμε στη λογική να πάρουμε ως δεδομένες τις συγχωνεύσεις αν έχουν αντιφάσεις ή είναι πρόχειρες. Το αναδεικνύεις, με την έννοια ότι δεν τους ενδιαφέρει η οργανωτική πλευρά, γιατί ο σκοπός είναι η συρρίκνωση, η ιδιωτικοποίηση και οι απολύσεις.

Επίσης, μας ενδιαφέρει η σχέση των ερευνητικών ιδρυμάτων με τα πανεπιστήμια. Σήμερα, δεν είναι ουσιαστικά συλλογική η συνεργασία, αλλά εξαρτάται από ατομικούς σχεδιασμούς, ατομικές επιλογές.

Το κυριότερο, όμως, είναι το πώς αξιοποιείται η έρευνα. Εχετε κάνει αξιόλογες δουλειές - τις χρησιμοποιούμε και σαν Κόμμα. Αυτές πώς επιδρούν στην πολιτική, τη γενικότερη, στην κοινωνική πραγματικότητα; Δηλαδή, ο επιστήμονας μπορεί να συγκινείται και όταν η έρευνά του δημοσιεύεται κάπου, αλλά νομίζω ότι η μεγαλύτερη ικανοποίηση είναι αν έχω βγάλει ένα συμπέρασμα ότι κάτι πρέπει να διορθωθεί, να διορθώνεται.

Να σας πω ένα παράδειγμα. Ερευνα που πρέπει να κάνει κανείς για τα διάφορα προγράμματα απεξάρτησης ή αντιμετώπισης και τα αποτελέσματά τους. 'Η για την κατάσταση της Ψυχικής Υγείας. Τα παιδιά με τις μαθησιακές δυσκολίες. Αυτά δεν πρέπει να αξιοποιηθούν; Οταν πάει κάποιος να κάνει ένα νομοσχέδιο, ασχολείται να το λύσει αυτό; Επομένως, έχεις μια πολιτική, η οποία δεν ενδιαφέρεται για τον άνθρωπο. Αν ενδιαφερόταν για τον άνθρωπο, θα ξεπέρναγε και τα οργανωτικά και τις γραφειοκρατίες, όλα».