Με την ιταλική στρατιωτική εισβολή στην Ελλάδα, το τότε καθεστώς της άρχουσας τάξης, δηλαδή η δικτατορία της 4ης Αυγούστου, αν και είχε ιδεολογική συγγένεια με τον ένα ιμπεριαλιστικό συνασπισμό, αυτόν των φασιστικών κρατών, συντάχτηκε με τον άλλο ιμπεριαλιστικό συνασπισμό με επικεφαλής την Αγγλία. Γιατί αυτό επέβαλλαν τα γενικά συμφέροντα της εγχώριας αστικής τάξης. Το κεφάλαιο στην Ελλάδα είχε δεσμούς άρρηκτης διαπλοκής κυρίως με το βρετανικό. Ετσι, το δικτατορικό καθεστώς του Μεταξά ουδέποτε τόλμησε να αμφισβητήσει αυτή τη διαπλοκή της άρχουσας τάξης με το βρετανικό ιμπεριαλισμό.

Στις αρχές του Μάη του 1940, ο Μεταξάς, μιλώντας με τον Βρετανό δημοσιογράφο Αρθουρ Μάρτον, έλεγε: «Είμεθα ουδέτεροι εφ' όσον χρόνον η Αγγλία θέλει να είμεθα ουδέτεροι. Τίποτε δεν κάνομε χωρίς συνεννόησιν με την Αγγλία και, τις περισσότερες φορές, ό,τι κάνομε γίνεται κατά σύστασιν ή παράκλησιν της Αγγλίας. Η Ελλάς είναι ζωτικό τμήμα της αγγλικής αυτοκρατορικής αμύνης» («Τα μυστικά αρχεία του Φόρεϊν Οφις», εκδόσεις «Πάπυρος», σελ. 76).

Ο Μεταξάς το γνώριζε αυτό πολύ καλά - ίσως καλύτερα από πολλούς άλλους στον κύκλο των ηγετών του δικτατορικού καθεστώτος - και μάλιστα πολύ πριν από το ξέσπασμα του ελληνοϊταλικού πολέμου. Στις 3 Μαρτίου του 1934, για παράδειγμα, μιλώντας στο Συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών, έλεγε κατά λέξη: «Αν και είναι βεβαίως παράτολμον εις την πολιτική να δημιουργή κανείς δόγματα, η Ελλάς δύναται να θέση ως δόγμα πολιτικόν ότι εν ουδεμία περιπτώσει δύναται να ευρεθή εις στρατόπεδον αντίθετον εκείνου εις το οποίον θα ευρίσκετο η Αγγλία. Δυνάμεθα τούτο να το θεωρήσωμεν ως δόγμα. Εγώ τουλάχιστον το ασπάζομαι»(Ιωάννου Μεταξά «Ημερολόγιο», εκδόσεις «Γκοβόστης», τόμος Δ', σελ. 77).

Τα ταξικά συμφέροντα της άρχουσας τάξης ήταν πάνω απ' όλα. Αλλά το βασικό ζήτημα για την ολιγαρχία της Ελλάδας ήταν η διατήρηση της εξουσίας της ακόμη και μέσα στον πόλεμο, γι' αυτό αρχικά δεν τόλμησε να έρθει σε αντίθεση με τον παλλαϊκό ξεσηκωμό για αντίσταση και διεξαγωγή απελευθερωτικού πολέμου.

Βεβαίως, είναι γνωστό ότι τόσο ο Μεταξάς όσο και ο αρχιστράτηγος Παπάγος έκαναν λόγο για «αντίσταση για την τιμή των όπλων», αφού δεν πίστευαν στην ανεξάντλητη λαϊκή δύναμη, αλλά φαίνεται πως για τους ίδιους ήταν απρόβλεπτη η συνέχεια μιας λαϊκής νίκης στον πόλεμο κατά των Ιταλών, σε σχέση με την εξουσία. Η ταξική πάλη ανάμεσα στην άρχουσα τάξη, από τη μια πλευρά, και στην εργατική τάξη και τ' άλλα λαϊκά στρώματα, από την άλλη, δε σταματά να διεξάγεται ασίγαστα ακόμη και σε περίοδο πολέμου. Ετσι, όταν λαός και στρατός κατέκτησαν τη νίκη στον πόλεμο, διώχνοντας τον ιταλικό στρατό έξω από τα σύνορα, το καθεστώς του Μεταξά συνέχισε τον πόλεμο στο έδαφος της Αλβανίας. Ο απελευθερωτικός πόλεμος έγινε κατακτητικός.

Ολη σχεδόν η ηγεσία του ΚΚΕ που είχε εκλεγεί από το 6ο Συνέδριο (Δεκέμβρης 1935) βρισκόταν ανάμεσα στους φυλακισμένους και στους εξόριστους. Ο ΓΓ της ΚΕ του Κόμματος, Ν. Ζαχαριάδης, από τις αρχές του 1940, είχε μεταφερθεί από τις φυλακές της Κέρκυρας στα κρατητήρια της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών.

Βεβαίως, με την εισβολή των Ιταλών, την πρωτοβουλία για τον παλλαϊκό ξεσηκωμό την πήρε το ΚΚΕ. Στις 2 Νοέμβρη του 1940, σ' όλες τις αθηναϊκές εφημερίδες δημοσιεύτηκε το ανοιχτό γράμμα του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδη «Προς το λαό της Ελλάδας», γραμμένο από τα μπουντρούμια της Γενικής Ασφάλειας.

Αμέσως μόλις εκδηλώθηκε η στρατιωτική επιδρομή της Ιταλίας, η ηγεσία του ΚΚΕ, τα μέλη και τα στελέχη του από τις φυλακές και τις εξορίες παρέμβηκαν και η παρέμβασή τους αυτή ήταν ουσιαστική, ενεργή και αποφασιστική δίπλα στο δοκιμαζόμενο λαό.

Χρονολογικά πρώτοι αντέδρασαν οι Ακροναυπλιώτες, οι οποίοι στις 29 Οκτώβρη 1940 - μια μέρα μετά την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου - με υπόμνημά τους (που υπογραφόταν από τον Γ. Ιωαννίδη και τον Κ. Θέο) προς την κυβέρνηση Μεταξά, ζητούσαν να πάνε στην πρώτη γραμμή του πυρός για να πολεμήσουν. (Οι πληροφορίες για το υπόμνημα προέρχονται από μαρτυρίες που δημοσιεύτηκαν στο «Ριζοσπάστη» της 28/10/1945).

Οι Ακροναυπλιώτες, πέραν του προαναφερόμενου υπομνήματος, έστειλαν προς τη μεταξική κυβέρνηση άλλα δύο κείμενα: Ενα «ανοιχτό γράμμα» στις 6/11/1940 κι ένα υπόμνημα στις 13/11/1940. Το «ανοιχτό γράμμα» εξέφραζε τη συμφωνία τους με το περιεχόμενο του γράμματος του Ν. Ζαχαριάδη και το υπόμνημα της 13/11 ήταν η απάντηση προς την κυβέρνηση του Μεταξά, επειδή η τελευταία τους ζητούσε δηλώσεις μετανοίας για να τους επιτρέψει να πάνε να πολεμήσουν στο μέτωπο τον Ιταλό επιδρομέα.

Να ποια ήταν η περήφανη απάντηση των κομμουνιστών της Ακροναυπλίας στο υπόμνημά τους στις 13/11/1940. «Οι ιδέες μας είναι πάντοτε και έχουν για κίνητρο, αφετηρία και σκοπό την εξύψωση και την ευημερία του ελληνικού λαού και του έθνους, ολόκληρο δε το παρελθόν μας είναι μια συνεπής και συνεχής προσπάθεια για την επίτευξη αυτών των σκοπών. Στον αγώνα αυτόν δώσαμε ό,τι πολύτιμο είχαμε, υποστήκαμε αγόγγυστα επί σειρά ετών όλα τα μαρτύρια και τις στερήσεις της εξορίας και της φυλακής και πολλοί από μας έχουν θυσιάσει και τη ζωή τους, χωρίς κανέναν υπολογισμό προσωπικών μας ωφελημάτων. Και σήμερα, ακριβώς διότι μένουμε πιστοί στις αρχές μας και διότι έχουμε για έμβλημά μας "Πάνω απ' όλα τα συμφέροντα του ελληνικού λαού" τασσόμεθα ανεπιφύλακτα στο πλευρό της κυβέρνησης, που διευθύνει την αντίσταση του ελληνικού λαού ενάντια στον επιδρομέα» («Ριζοσπάστης» 28/10/1945).

Σήμερα, εχθρός για το λαό είναι τα μονοπώλια, η εξουσία τους, τα κόμματα και οι οργανισμοί που τους υπηρετούν. Ο καπιταλισμός είναι ιστορικά ξεπερασμένος. Η βαθιά οικονομική κρίση δείχνει πως έφαγε προ πολλού τα ψωμιά του και περιμένει το νεκροθάφτη του να τον στείλει στο παρελθόν της Ιστορίας, καταστρέφοντας παραγωγικές δυνάμεις, με πρώτη απ' όλες την εργατική τάξη. Σήμερα τα αδιέξοδα των αστών να διαχειριστούν αυτή τη βαθιά και συγχρονισμένη οικονομική κρίση είναι περισσότερο από εμφανή. Η προχτεσινή απόφαση της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ και της Ευρωζώνης για τη διαχείριση και το «κούρεμα» του κρατικού χρέους σημαίνει συντριβή της ζωής της εργατικής, λαϊκής οικογένειας για να καλυφθούν οι ζημιές της πλουτοκρατίας. Το δραστικό «κούρεμα» του χρέους για την Ελλάδα συνοδεύεται από πολυετές πρόγραμμα λιτότητας, δραστικής μείωσης μισθών και συντάξεων, ληστεία στα ασφαλιστικά ταμεία, δραστικές περικοπές σε Υγεία - Παιδεία, φοροληστεία, που θα καταρτίσουν ΕΕ - ΔΝΤ - κυβέρνηση. Την ίδια ώρα ενισχύουν τις τράπεζες από τους κρατικούς προϋπολογισμούς και το Ευρωπαϊκό Ταμείο, για κάλυψη ζημιών από το «κούρεμα». Οι «κραυγές» ορισμένων εκπροσώπων των αστών για εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων λόγω της μόνιμης παρουσίας «ελεγκτών», της επιβολής των άγριων μέτρων, δεν δείχνει «πόνο» γι' αυτά, αφού το κεφάλαιο αφενός δεν έχει πατρίδα, αφετέρου σε συνθήκες ιμπεριαλισμού, έντασης της διαπλοκής των καπιταλιστικών οικονομιών και ανισομετρίας, προκειμένου να ικανοποιούνται τα συμφέροντά του, εκχωρεί και κυριαρχικά δικαιώματα, τα οποία μόνο η εργατική, λαϊκή εξουσία μπορεί να υπερασπίσει, όπως τότε, στην Κατοχή, που οι αστοί είτε συνεργάστηκαν με τον κατακτητή, είτε με τους Αγγλους ιμπεριαλιστές, εγκαταλείποντας τη χώρα για τη Μέση Ανατολή. Ο λαός την απελευθέρωσε. Σήμερα οι αστοί και οι κυβερνήσεις τους μόνο χρεοκοπία και πολέμους φέρνουν στους λαούς.