Το όψιμο ενδιαφέρον των ΗΠΑ για τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου, με αφορμή την επικείμενη έναρξη των γεωτρήσεων για την εξόρυξη φυσικού αερίου στο «οικόπεδο 12» της κυπριακής ΑΟΖ, επιβεβαιώνουν διαβαθμισμένα έγγραφα από τις αμερικανικές πρεσβείες της Λευκωσίας και της Αγκυρας, τα οποία αποκαλύπτει ο ιστότοπος Wikileaks και δημοσιεύονται στον «Φιλελεύθερο» της Κύπρου.

Τα απόρρητα έγγραφα αφορούν την περίοδο από τον Αύγουστο του 2008, οπότε και προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός αδειοδότησης για τα κυπριακά θαλάσσια οικόπεδα, μέχρι τον Ιούλιο του 2009, όταν η «Noble Energy», αμερικάνικων συμφερόντων, απέκτησε το δικαίωμα της εξόρυξης στα πλούσια κυπριακά κοιτάσματα.

Σύμφωνα με τα έγγραφα, ο προηγούμενος Αμερικανός πρεσβευτής στη Λευκωσία Ρόλαντ Σλίκερ, εκφραζόταν με μεγάλη δυσπιστία για τη διαδικασία έρευνας και εξόρυξης κοιτασμάτων από την Κύπρο, σε αντίθεση με τον διάδοχό του Φρανκ Ούρμπανσικ, ο οποίος τάχθηκε αναφανδόν υπέρ τού να προχωρήσουν οι έρευνες και η εξόρυξη. Η διαφορά στις εκτιμήσεις των δυο διπλωματών, έγκειται στο γεγονός ότι μεσολάβησε η εμπλοκή στις έρευνες της αμερικανικής εταιρείας «Noble Energy».

Με απόρρητο έγγραφο, ημερομηνίας 2 Αυγούστου 2008, ο Αμερικάνος πρέσβης στη Λευκωσία αναφέρεται μεν στο γεγονός ότι οι υπό έρευνα θαλάσσιες περιοχές δεν εφάπτονται στα θαλάσσια σύνορα της Τουρκίας, περιγράφει όμως εκτενώς τις τουρκικές ενστάσεις, όπως ότι η κυπριακή κυβέρνηση «δεν έχει το δικαίωμα να εισαγάγει διεθνείς συμφωνίες χωρίς τουρκοκυπριακή συγκατάθεση, ότι η τουρκοκυπριακή κοινότητα θα πρέπει να μοιραστεί τα έσοδα από τους φυσικούς πόρους της Κύπρου και ότι οποιαδήποτε οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο θα πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις χώρες της περιοχής».

Στο ίδιο τηλεγράφημα, τα υπό έρευνα κοιτάσματα εκτιμώνται στα «έξι με οκτώ δισεκατομμύρια βαρέλια πετρέλαιο (ή αντιστοιχία σε φυσικό αέριο) με μία συνολική αξία των 400 δισ. δολαρίων». Εκφράζεται ακόμα η εκτίμηση ότι η υπόθεση των πετρελαίων ήταν επικοινωνιακό σχέδιο του Τάσσου Παπαδόπουλου, για να στρέψει την κοινή γνώμη από την αποτυχία στο Κυπριακό και υποδεικνύει ότι «οι συμφωνίες είναι πιθανόν να υπογραφούν σύντομα, πριν από τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο, τον Φεβρουάριο του 2008». Η συμφωνία υπογράφτηκε τελικά τον Οκτώβρη, από την επόμενη κυβέρνηση.

Σύμφωνα με τον ίδιο πρεσβευτή, «ο εκπρόσωπος της "Νoble Energy" μας είπε ότι αποφάσισαν να κάνουν προσφορά στην Κύπρο μόνον την τελευταία στιγμή, κατά κύριο λόγο με παρότρυνση από τους Ισραηλινούς εταίρους τους», οι οποίοι είχαν αγοράσει από την Κυπριακή Δημοκρατία τα σεισμικά δεδομένα της περιοχής.

Η στάση των ΗΠΑ άλλαξε όταν η αμερικάνικων συμφερόντων εταιρεία μπήκε τελικά στο παιχνίδι των ερευνών. «Η κυπριακή κυβέρνηση έχει καλυφθεί καλά νομικά και η Τουρκία δεν έχει νομικό βήμα για να σταθεί, όμως με πολιτικές αντιδράσεις και απειλές έχει τη δυνατότητα να σαμποτάρει τις προσφορές και να τρομοκρατήσει τους ενδιαφερόμενους», δήλωνε στις δικές του αναφορές προς την Ουάσιγκτον ο νέος Αμερικανός πρεσβευτής.

Ταυτόχρονα, ενημέρωνε ότι θα συνεχίσει να υποστηρίζει τη γραμμή ότι η Κύπρος έχει προφανώς το δικαίωμα να υπογράφει διεθνείς συμφωνίες, αλλά πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η σημασία τους στις διαδικασίες επανένωσης του νησιού. Η αποκάλυψη αυτή εξηγεί και τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ απέρριψαν πρόσφατα το αίτημα της Τουρκίας να επέμβουν για να σταματήσουν οι έρευνες και οι επικείμενες γεωτρήσεις.

Τέλος, ένα από τα απόρρητα έγγραφα αναφέρεται και και στο ρόλο των Βρετανών, οι οποίοι, σύμφωνα με τον πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στη Λευκωσία, ζήτησαν από την κυπριακή κυβέρνηση οι περιοχές των οικοπέδων να απέχουν τουλάχιστον 6 ναυτικά μίλια από την ακτογραμμή των βάσεων που διατηρούν στο νησί.

Ωστόσο, δεν έθεσαν θέμα παραβίασης της «ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας των κυρίαρχων βρετανικών βάσεων», καθώς κάτι τέτοιο «θα ήταν πολιτικά επιζήμιο και θα υπονόμευε ακόμα περισσότερο τις βάσεις στην ελληνοκυπριακή κοινή γνώμη». Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον Αμερικανό πρέσβη, το πλησιέστερο οικόπεδο απέχει 6 ναυτικά μίλια από τις βρετανικές βάσεις.