«Ως τώρα τα προβλήματα που είχαμε σε θέματα Δημόσιας Υγείας ήταν ότι δεν υπήρχε η δυνατότητα ή δεν υπήρχε το ενδιαφέρον να γίνονται αυτοί οι έλεγχοι συστηματικά». Αυτά είπε η υπουργός Υγείας ανακοινώνοντας την εφαρμογή των μέτρων της «αντικαπνιστικής εκστρατείας» της κυβέρνησης. Δηλαδή μεγάλα χρηματικά πρόστιμα, αστυνομοκυνηγητό - έχει καθιερωθεί και «τιμοκατάλογος» σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών - ενώ όπως επισήμανε στη συνέντευξή της η εισπρακτική διάθεση των ελεγκτικών μηχανισμών είναι θετική.

Να λοιπόν που η κυβέρνηση ταυτίζει το κυνήγι των καπνιστών με τη Δημόσια Υγεία. Σπουδαίο εφεύρημα για να γεμίζουν τα ταμεία του κράτους από τα πρόστιμα. Γιατί αν πράγματι η κυβέρνηση και αυτή και η προηγούμενη ήθελαν να αντιμετωπίσουν την υγεία των ανθρώπων σχετικά με τη βλάβη από το κάπνισμα, άλλα μέτρα έπρεπε και μπορούσαν να πάρουν. Πράγματι το κάπνισμα έχει σχέση με τη Δημόσια Υγεία, αλλά και την ατομική των ανθρώπων, μόνο που γι' αυτά κάνουν πως ενδιαφέρονται, αλλά δε δίνουν δεκάρα τσακιστή. Αλλωστε η «ιστορία του καπνίσματος» έχει εκτός των άλλων και άμεση σχέση με τον τρόπο και τις συνθήκες ζωής. Εχει ετοιμάσει λοιπόν ελεγκτικούς και άλλους μηχανισμούς για τα πρόστιμα, αλλά μέτρα για τη Δημόσια Υγεία δεν παίρνει.

Για παράδειγμα, ο ιός του Δυτικού Νείλου εκδηλώθηκε φέτος - και έχει θανατηφόρες συνέπειες - χρονιά που ο προϋπολογισμός για τις κωνωποκτονίες μειώθηκε κατά 50%. Και μάλιστα σε περιοχές που υπάρχουν ορυζώνες, λίμνες, ποτάμια, στάσιμα νερά, αυλάκια, για την άρδευση των καλλιεργειών, με αποτέλεσμα οι κωνωποκτονίες να είναι απαραίτητες για να προληφθεί η ανάπτυξη των κουνουπιών και τα προβλήματα που αυτή συνεπάγεται. Ενώ όμως υπάρχουν και πρόσθετοι λόγοι για να αυξηθούν οι κωνωποκτονίες (π.χ. οι υψηλές θερμοκρασίες) αυτές αποφασίστηκε φέτος να μειωθούν.

Ας μείνουμε, λοιπόν, στη Δημόσια Υγεία. Περιλαμβάνει το σύνολο των δραστηριοτήτων και υποδομών ενός κράτους που αποσκοπούν στη διασφάλιση ασφαλών και υγιεινών συνθηκών εργασίας, διαβίωσης και αναψυχής, καθαρού περιβάλλοντος, ασφάλειας και ποιότητας στα είδη διατροφής, εντοπισμό και έλεγχο των κινδύνων για την υγεία, παρακολούθηση της υγείας του πληθυσμού. Η ολοκληρωμένη προστασία της Δημόσιας Υγείας προϋποθέτει τη συστηματική εκτίμηση και τον έλεγχο (με στόχο βέβαια την ανάλογη αναπροσαρμογή τους) των συνθηκών διαβίωσης, εργασίας, εκπαίδευσης, αναψυχής, μετακίνησης, παραγωγής - μεταφοράς - διάθεσης προϊόντων και τροφίμων κ.ά. με σκοπό την ανεύρεση των κινδύνων για την υγεία και την εφαρμογή των αναγκαίων μέτρων προστασίας. Συνδέεται, δηλαδή, με εκείνο το έργο που απαιτείται για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος διαμόρφωσης ενός προβλήματος υγείας, ενός ιού, μιας επιδημίας κτλ. Συνδέεται επίσης με τους μισθούς, το λαϊκό εισόδημα κλπ. Για παράδειγμα όταν θερίζει η φτώχεια ούτε τα σπίτια των φτωχών, ούτε η διατροφή τούς εξασφαλίζουν υγιεινή ζωή. Δεν είναι τυχαίο ότι επανεμφανίζονται ασθένειες που είχαν εξαφανιστεί, π.χ. φυματίωση, και σχετίζονται άμεσα με τις συνθήκες και το επίπεδο διαβίωσης.

Στην Ελλάδα, οι υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας είναι γυμνές απ' το αναγκαίο προσωπικό. Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία του υπουργείου Υγείας όπως καταγράφηκαν το Δεκέμβρη του 2008: «Στη Γενική Διεύθυνση Υγείας και στις πέντε διευθύνσεις που υπάγονται σε αυτή, υπηρετούν μόνο 14 γιατροί Δημόσιας Υγείας, δύο επισκέπτες υγείας και μόλις εφτά επόπτες Δημόσιας Υγείας. Σε όλη τη χώρα υπηρετούν μόλις 338 επόπτες Δημόσιας Υγείας, που αποτελούν μόλις το 50% των προβλεπόμενων θέσεων. Ακόμα χειρότερη είναι η κατάσταση στους επισκέπτες υγείας, καθώς σε όλη τη χώρα υπηρετούν μόνο 73! Στις περιφερειακές υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας γιατροί υπηρετούν μόνο σε 5 από τις 13 περιφέρειες. Σε όλες τις περιφερειακές υπηρεσίες δεν υπηρετεί κανένας επόπτης δημόσιας υγείας, επισκέπτης υγείας, υγιεινολόγος μηχανικός, κτηνίατρος ή άλλο επάγγελμα Δημόσιας Υγείας. Από τις 55 νομαρχιακές Διευθύνσεις Υγιεινής, οι 33 δε διαθέτουν κανένα γιατρό Δημόσιας Υγείας και εξυπηρετούνται από κάποιο αποσπασμένο γιατρό του ΕΣΥ και αγροτικό γιατρό».

Οι επόπτες υγείας είναι υπεύθυνοι για ό,τι αφορά στη δημόσια υγιεινή (τρόφιμα, νερό, περιβάλλον, υπηρεσίες, καταστήματα, ανθυγιεινές εστίες, θαλασσινά νερά).

Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας δεν έχει το κράτος, αλλά οργάνωσε κατασταλτικούς μηχανισμούς κατά των καπνιστών.

Τώρα, θα πει κανείς γιατί τέτοια σπουδή από τις κυβερνήσεις του κεφαλαίου ενάντια στο κάπνισμα και τους καπνιστές; Γιατί το εντοπίζουν ως το μέγιστο πρόβλημα για την υγεία των εργατών και των φτωχών; Γιατί όλη αυτή η προπαγανδιστική αντικαπνιστική εκστρατεία που, ούτε λίγο ούτε πολύ, μας λέει ότι η υγεία των ανθρώπων του μόχθου κρίνεται αποκλειστικά από το κάπνισμα; Που αν κόψουμε το τσιγάρο θα ζήσουμε όλοι πολλά πολλά χρόνια;...

Θα θυμίσουμε μια παρέμβαση του Παναγιώτη Μπεχράκη, καθηγητή Πνευμονολογίας, που συμμετείχε ενεργά στην αντικαπνιστική εκστρατεία της κυβέρνησης της ΝΔ. Είπε, λοιπόν, τα εξής: «Αν συνεχίσουμε να καπνίζουμε έτσι όπως καπνίζαμε, έχουμε υποθηκεύσει την υγεία μας για καμιά δυο δεκαετίες ακόμη και έχουμε υποθηκεύσει και την οικονομία, διότι το κόστος από τη νοσηρότητα που θα προκύψει από το υπερβολικό κάπνισμα, είναι τόσο δυσβάστακτο που ακόμη και τα παιδιά μας δεν θα μπορούν να ζήσουν» (ΝΕΑ 8/7/2009). Το κόστος για την οικονομία, λοιπόν... Ετσι αντιμετωπίζεται η υγεία. Ως κόστος για την οικονομία. Γιατί πράγματι τα αντικαπνιστικά μέτρα δεν έχουν στόχο να πείσουν για την αναγκαιότητα, από επιστημονική άποψη, να σταματήσουμε το κάπνισμα, αν και αυτό είναι σωστό για την υγεία. Αλλά οι καπιταλιστές σκέφτονται την οικονομία τους, το κόστος κλπ. Για παράδειγμα ένας θάνατος από εργατικό ατύχημα τους «κοστίζει πολύ λιγότερο ως αποζημίωση από το να εφαρμόσουν μέτρα υγιεινής και ασφάλειας. Το κόστος λοιπόν. Μετράνε τη ζωή με χρήμα, με κόστος. Και εδώ η επιστήμη γίνεται και της αγοράς. Αλλά η αγορά υποτάσσει την επιστήμη και όσους επιστήμονες μετρούν την επιστήμη με όρους αγοράς, στους νόμους της, και υπονομεύει το ρόλο που πρέπει να έχει, δηλαδή να προσφέρει τις υπηρεσίες της στο λαό. Και όχι στην οικονομία της αγοράς.

Μήπως υπάρχει άλλη στόχευση με βάση τα μέτρα των αστών; Η πολιτική τους, από τον κουρνιαχτό των άγριων αντιλαϊκών μέτρων των μνημονίων, που «σκοτώνουν» τη ζωή των εργατών και ιδιαίτερα στην υγεία και την ασφάλιση, απαιτεί και πρόσθετες παρεμβάσεις χειραγώγησης. Είναι διακηρυγμένος στόχος και επιβάλλεται με διάφορους τρόπους, η εξατομίκευση της ευθύνης για την υγεία και την ασφάλιση και είναι συνακόλουθο της εμπορευματοποίησης και ιδιωτικοποίησής τους. Ηδη, στα επαγγελματικά Ταμεία (ΗΠΑ - Αγγλία), οι γιατροί το πρώτο που τονίζουν στους καπνιστές ασθενείς, προκειμένου να γλιτώνουν, κράτος και εργοδοσία, από το λεγόμενο κόστος της υγείας των λαϊκών ανθρώπων, είναι η ευθύνη του καπνίσματος στην εκδήλωση της ασθένειας. Και η μόνιμη επωδός είναι: Φύγε, κόψε το κάπνισμα, και μετά έλα για θεραπεία. Η ευθύνη είναι ατομική για την υγεία. Τώρα, αν δουλεύει σε συνθήκες που του σακατεύουν τα πνευμόνια, (χημικές βιομηχανίες, χαλυβουργίες, αμμοβολή κ.λπ.), αυτό δεν τους ενδιαφέρει. Εξάλλου, δεν αναγνωρίζονται επαγγελματικές ασθένειες. Αν το μεροκάματο σε αναγκάζει να ζεις σε σπίτι υποβαθμισμένο, με κακής ποιότητας διατροφή, με μολυσμένο νερό, (ας θυμηθούμε π.χ. τα Οινόφυτα και το γεγονός ότι οι βιομηχανίες ρίχνουν καρκινογόνα απόβλητα στο νερό, πληρώνοντας απλά ένα χρηματικό πρόστιμο), σε συνθήκες ασφυξίας από την ατμοσφαιρική ρύπανση των βιομηχανιών (όπως π.χ. στο Θριάσιο), άθλιες δηλαδή, αυτά για τους αστούς με τις βίλες στα δάση εντός και εκτός Ελλάδας είναι άγνωστες λέξεις. Αυτό το ιδεολόγημα περί «ατομικής ευθύνης» για τη ζωή και την υγεία των εργατών, που την καθορίζουν αποκλειστικά οι καπιταλιστές, είναι το επικίνδυνο δηλητήριο για τον αργό θάνατο των φτωχών. Αλλωστε και στη διατροφή ρίχνουν στην αγορά μεταλλαγμένα προϊόντα που προκαλούν ανεπανόρθωτες βλάβες και μετά σου λένε «ατομική ευθύνη». Στην ατομική ευθύνη πάνε να ρίξουν και την υπόθεση προστασίας της υγείας των ανθρώπων του μόχθου. Για να απαλλάσσεται η ταξική κοινωνία της εκμετάλλευσης, δηλαδή οι καπιταλιστές και το κράτος τους, από την υποχρέωση της προστασίας της ζωής του λαού. Και πάνε με μέτρα καταστολής. Οταν πρωταρχικό ζήτημα είναι η πρόληψη για την προαγωγή της ζωής και της υγείας των ανθρώπων που είναι ανύπαρκτη και έξω από τους προσανατολισμούς της αστικής πολιτικής. Βλέπετε αυτή έχει κόστος για την καπιταλιστική οικονομία.

Υπάρχει και ένα ακόμη ζήτημα, ιατρικές μέθοδες, με το αζημίωτο φυσικά, αλλά και φάρμακα, για το κόψιμο του τσιγάρου, αμφίβολης αποτελεσματικότητας, ενώ μπορεί να δημιουργούν και παρενέργειες που προκαλούν χρόνιες ζημιές στον ανθρώπινο οργανισμό. Γιατί κάποια απ' αυτά τα φάρμακα για το κόψιμο του καπνίσματος εμπεριέχουν ουσία που, σύμφωνα με γιατρούς, οδηγεί σε κατάθλιψη. Τι ισχύει; Μήπως τα μονοπώλια των φαρμάκων βρήκαν άλλη μια ευκαιρία να κερδοσκοπήσουν σε βάρος της υγείας των ανθρώπων, στο όνομα της προστασίας της; Δε θα 'ναι και πρώτη φορά που το κάνουν. Μήπως, λοιπόν, δημιουργήσουν άλλες εξαρτήσεις από γιατρούς και φάρμακα;

Και ποιος κερδίζει από τη θεραπεία και τα φάρμακα αν όχι ο εμπορευματοποιημένος τομέας Υγείας και οι φαρμακοβιομηχανίες; Γιατί καθένας που θέλει να κόψει το κάπνισμα, είτε γιατί το αποφάσισε είτε γιατί τον πνίγουν με τα κατασταλτικά μέτρα ενάντιά του, μπορεί να προσφύγει σ' αυτό το βοηθητικό μέτρο. Αλλωστε, το προπαγανδίζουν και τα ίδια τα πακέτα των τσιγάρων. Και μιας και το λένε τα πακέτα των τσιγάρων, μήπως οι καπνοβιομηχανίες έχουν κάνει κολεγιά με τις φαρμακοβιομηχανίες;

Μήπως, λοιπόν, δεν είναι και τόσο αθώα όλη αυτή η ιστορία αλλά ανοίγεται μια νέα επιχείρηση κερδοφορίας των μονοπωλίων στο όνομα της προστασίας της υγείας;

Τούτη δω η υπόθεση μυρίζει εμπόριο κάλπικων ελπίδων για δήθεν βελτίωση της ζωής. Γιατί θα ήταν εύκολο πράγμα να ζήσουμε καλύτερα, αν τα πάντα εξαρτιόνταν από το τσιγάρο. Αλλά στην Ελλάδα Δημόσια Υγεία δεν υπάρχει. Οι αστοί εφαρμόζουν με καταστολή των καπνιστών τα αντικαπνιστικά μέτρα στο όνομα της Δημόσιας Υγείας, δείχνοντας τάχα ευαισθησία, αλλά είναι αναίσθητοι για την υγεία και ασφάλεια στους τόπους δουλειάς. Χιλιάδες εργαζόμενοι αποκτούν επαγγελματικές ασθένειες, αλλά γι' αυτό «αγρόν ηγόρασαν». Χιλιάδες δολοφονούνται στους τόπους δουλειάς από την εγκληματική εργοδοτική δράση, αλλά γι' αυτούς η ζωή λογαριάζεται σαν αναλώσιμο υλικό στην κερδοφορία του κεφαλαίου. Καταργούν σχεδόν το θεσμό των Βαρέων και Ανθυγιεινών. Στα ζητήματα υγιεινής και ασφάλειας, στο σακάτεμα και το θάνατο των εργατών στα κάτεργά τους, οι «εγκληματίες», εργοδότες και οι πολιτικοί τους, είναι εκ προμελέτης. Εδώ η υγεία πάει στον παράδεισο. Εδώ οι κυβερνήσεις δε μιλούν για κόστος στην οικονομία. Εδώ η ζωή των εργατών είναι αναλώσιμο. Και το σακάτεμά της. Αντε το πολύ, αν κάποιος αποκτήσει «ανήκεστον βλάβην υγείας», (άσε που σπάνια γνωματεύουν τέτοιες), να πάρει ένα επίδομα πρόνοιας και να πάει στα αζήτητα. Αλλά και οι καθημερινές συνθήκες της ανασφάλειας σε συνθήκες κρίσης για το αύριο σε σχέση με το μεροκάματο που και μειώνεται και δεν είναι σίγουρο, την Κοινωνική Ασφάλιση και τη σύνταξη που τσακίζονται, το μέλλον των παιδιών στη μόρφωση και τη δουλειά που είναι σε τούνελ δίχως φως, όλα αυτά τσακίζουν τη ζωή και την υγεία των ανθρώπων του μόχθου. Τους κόβουν χρόνια για να αυγαταίνει το κέρδος. Το ίδιο και με τις σάπιες αξίες της ναρκω-κουλτούρας και της εφήμερης φυγής από τη ζωή της βάρβαρης πραγματικότητας, που πλασάρουν με είδωλα και πρότυπα από την εικόνα του πλουτισμού των αστών και των γιάπιδών τους, πλουτισμού μέσω της κλοπής του μόχθου των εργαζομένων. Και εδώ κυβερνήσεις, υπουργοί και άλλοι όψιμοι θιασώτες της προάσπισης της υγείας μας, κερνούν αρειμανίως το θάνατο, αργό ή γρήγορο δεν έχει σημασία. Αυτή είναι η ηθική τους. Με ή χωρίς τσιγάρο. Αλλωστε, γι' αυτούς η υπερδιέγερσή τους για να ρολάρει η εκμετάλλευση είναι το παν. Και το φροντίζουν με άλλα μέσα. Που ακόμη και αν τα κρύβουν είναι τόσο φανερά, που σαρώνουν την υποκρισία τους, για τη ζωή και την υγεία των ανθρώπων του μόχθου.

Και όπως λέει η λαϊκή μούσα, «η ζωή μου όλη είναι ένα τσιγάρο που δεν το γουστάρω και όμως το φουμάρω». Αυτοί που παίρνουν τα αντικαπνιστικά μέτρα ως το άπαν της ζωής μας, μας κάνουν τη ζωή τσιγάρο που δεν το γουστάρουμε. Και εδώ ο λόγος πλέον ανήκει σε μας. Ναι, να το κόψουμε, αλλά να παλέψουμε πρωταρχικά για να καθορίζουμε εμείς τη ζωή μας. Καταργώντας τους αστούς οριστικά.