Λιγότερο από ένας μήνας απομένει για την έναρξη του φετινού Παγκοσμίου Κυπέλλου, που θα διεξαχθεί στη Νότια Αφρική στο διάστημα 11 Ιούνη - 11 Ιούλη. Για την πλειοψηφία των φιλάθλων το Μουντιάλ θεωρείται η μεγαλύτερη γιορτή του ποδοσφαίρου καθώς και το κορυφαίο αθλητικό γεγονός απ' όλα τα σπορ, με δισεκατομμύρια τηλεθεατές σε όλο τον κόσμο να παρακολουθούν τους αγώνες και χιλιάδες άλλους να δίνουν το «παρών» στα γήπεδα. Αυτό όμως το παγκόσμιο ενδιαφέρον είναι στην ουσία και... η πέτρα του σκανδάλου (ή των σκανδάλων καλύτερα) που υπάρχουν γύρω από τη διοργάνωση.

Η αθλητική γιορτή είναι η... βιτρίνα, το δόλωμα. Αυτός ο θεσμός, όπως και οι υπόλοιποι, πλέον είναι - στην πραγματικότητα - μια τεράστια μπίζνα. Ενα καταναλωτικό όργιο, με πωλητές και αγοραστές. Η «αποθέωση» της εμπορευματοποίησης. Η οποία αρχίζει πολύ νωρίτερα από την έναρξη των αγώνων και κορυφώνεται κατά τη διάρκειά τους. Η εκμετάλλευση των πολυεθνικών σε όλα τα επίπεδα έχει κάνει αυτό το αθλητικό παιχνίδι ένα... προϊόν κέρδους και απόλυτης εμπορευματοποίησης. Η απόφαση της Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας Ποδοσφαίρου πριν μερικά χρόνια να ορίσει ως έδρα του φετινού Μουντιάλ μια χώρα της αφρικανικής ηπείρου για πρώτη φορά στα χρονικά ήταν το αποτέλεσμα του παιχνιδιού συμφερόντων που παίζεται γύρω από τη διοργάνωση. Στην ουσία πρόκειται για τη συνέχεια του κερδοφόρου πειράματος που άρχισε το 2002 όταν ανατέθηκε η διοργάνωση στην Ασία (επίσης για πρώτη φορά) με οικοδέσποινες τις Νότια Κορέα και Ιαπωνία. Χώρες υποβαθμισμένες ποδοσφαιρικά αλλά με αγορές ιδιαίτερα προσοδοφόρες (εκείνη την εποχή) για τα κέρδη των πολυεθνικών σε μια σειρά τομέων, όπως οι κατασκευές (αφού υστερούσαν σε στάδια και υποδομές κατάλληλες για ένα τέτοιο γεγονός) η διαφήμιση (δίψα για αγορά εισιτηρίων, σουβενίρ, κτλ.) καθώς και για εκμετάλλευση μετά τους αγώνες (για εμπορικούς σκοπούς). Ενα ανάλογο σκηνικό ξετυλίχτηκε και στη Νότια Αφρική.

Οπως αναμενόταν, από τη στιγμή που η FIFA όρισε ως έδρα του Μουντιάλ 2010, το μεγάλο φαγοπότι για τα κέρδη αποτέλεσε ο τομέας των κατασκευών. Το έδαφος άλλωστε ήταν «γόνιμο» αφού τα περισσότερα γήπεδα της χώρας ήταν τελείως ακατάλληλα για μια τέτοια διοργάνωση ενώ οι αναγκαίες υποδομές (ξενοδοχεία, θέσεις στάθμευσης, εξυπηρέτηση και ψυχαγωγία θεατών, κτλ.) ανύπαρκτες.

Μπορεί τα πρώτα χρόνια να εκφράστηκαν φόβοι για σοβαρές καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των νέων έργων καθώς και για το εάν η χώρα θα ήταν έτοιμη όταν έπρεπε, όμως για μια ακόμη φορά αυτά αποδείχθηκαν μάλλον το... άλλοθι για να στηθεί ένα γαϊτανάκι κέρδους παρά σοβαρές ανησυχίες. Ως το Δεκέμβρη του 2009 είχε ολοκληρωθεί το 95% της κατασκευής των νέων γηπέδων και στις 10 νοτιοαφρικανικές μεγαλουπόλεις, με κόστος πολλές δεκάδες δισεκατομμύρια ραντ (εθνικό νόμισμα). Την ίδια ώρα, ενστάσεις εγείρονται για τη χρησιμότητα, αλλά και τη βιωσιμότητα των γηπέδων μετά την τέλεση των αγώνων. Ωστόσο, η τεράστια έκρηξη στον τομέα της κατασκευής σταδίων αλλά και παντός είδους υποδομών ελάχιστα βελτίωσε την κατάσταση για εκατομμύρια Νοτιοαφρικανούς εργάτες που παραμένουν εγκλωβισμένοι στη μέγκενη μισθών πείνας...

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αποδοχές των εργατών που απασχολούνται στον κλάδο των κατασκευών παρέμειναν καθηλωμένες σε επίπεδα φτώχειας, παρά την αύξηση κατά 12% που πέτυχαν στα μέσα του περασμένου Ιούλη οι οικοδόμοι, και αυτό έπειτα από σκληρό απεργιακό αγώνα. Ετσι, ενώ οι Νοτιοαφρικανοί οικοδόμοι είδαν τους μισθούς να αυξάνονται κατά 12%, οι διευθυντές των κατασκευαστικών εταιρειών - κολοσσών που έχουν αναλάβει σημαντικά έργα αύξησαν τις αποδοχές τους (ύψους αρκετών εκατομμυρίων ραντ) κατά 36%, ενώ τα διοικητικά στελέχη τους αύξησαν τους μισθούς τους κατά 39%.

Τα χρήματα που θα κληθούν να πληρώσουν οι φορολογούμενοι από τα 310 εκατομμύρια δολάρια που ήταν το αρχικό πλάνο ανήλθαν σε 2,4 δισεκατομμύρια δολάρια, την ώρα που στη χώρα υπάρχουν περιοχές όπου δεν υπάρχουν ηλεκτρικό, νερό, αλλά και ασφαλή σπίτια!

Οπως είναι φυσικό βέβαια σε αυτό το τεράστιο φαγοπότι δε θα μπορούσε να έχει λόγο όποιος λάχει... Αντίθετα, τέτοια γεύματα είναι για λίγους και... καλούς!!! Και μέχρι να διασφαλιστούν τα κομμάτια της «πίτας» και οριστικοποιηθούν οι κάτοχοί τους μεσολάβησε ένας αμείλικτος πόλεμος συμφερόντων. Και φυσικά ούτε η διοργανώτρια αρχή του Μουντιάλ, η FIFA, θα μπορούσε να μείνει έξω από το χορό. Το αντίθετο μάλιστα μιας και σύμφωνα με όσα είδαν το φως της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα η Παγκόσμια Συνομοσπονδία είχε ίσως το σοβαρότερο λόγο για να κινεί τα νήματα.

Ενα βιβλίο που εκδόθηκε από το Institute for Security της Νότιας Αφρικής, με συντάκτες Αφρικανούς αλλά και Αγγλους δημοσιογράφους - ερευνητές, με τίτλο «Player and Referee: Conflicting Interests and the 2010 FIFA World Cup» (μετ.: Παίκτες και Διαιτητές: Αντικρουόμενα συμφέροντα και η διοργάνωση του Μουντιάλ 2010), κάνει ευθέως λόγο για περίεργες τακτικές.

Στο βιβλίο περιλαμβάνονται έξι έρευνες που αφορούν στην ανέγερση των γηπέδων, στις επίσημες παροχές της διοργάνωσης, στις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν στους διαγωνισμούς και στις κυβερνητικές τακτικές, σε άλλα στοιχεία που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι υπήρξαν αδιαφάνεια και απαξίωση του δημόσιου συμφέροντος για τους Αφρικανούς πολίτες. Στο βιβλίο αναφέρεται ότι ακολουθήθηκαν σε ελάχιστο βαθμό αντικειμενικοί διαγωνισμοί για την ανέγερση των γηπέδων κι ότι «φτιάχτηκαν» οι τιμές του ατσαλιού που χρησιμοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις, με συνέπεια να υπάρξει τεράστια υπερκοστολόγηση. Στην εταιρεία «Match Event Services» αποδίδεται η αύξηση 30% των καταλυμάτων, ενώ στη «Match Hospitality» που έχει τα αποκλειστικά δικαιώματα για πακέτα διαμονής των συνεργαζόμενων με τη FIFA φορέων, μέτοχος εμφανίζεται ο Φίλιπ Μπλάτερ, ανιψιός του προέδρου της Παγκόσμιας Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας, Ζεπ Μπλάτερ.

Σύμφωνα με την έρευνα γνωστής τράπεζας, το εισόδημα της FIFA από το επερχόμενο Παγκόσμιο Κύπελλο θα φτάσει στα 3,2 - 4 δισεκατομμύρια(!) δολάρια ενώ το εισόδημα της διοργανώτριας χώρας θα είναι αντιστρόφως ανάλογο με τα έξοδά της.

Ο τομέας των κατασκευών δεν ήταν ο μόνος που απέδωσε τεράστια κέρδη στις πολυεθνικές. Εξίσου σημαντικά ήταν και τα κέρδη των αντίστοιχων πολυεθνικών που ειδικεύονται στον ιδιαίτερα κερδοφόρο (γι' αυτές) της ασφάλειας της διεξαγωγής ενός αθλητικού γεγονότος. Τους φόβους για την ντόπια εγκληματικότητα, τα ποσοστά της οποίας θεωρούνται από τα υψηλότερα στον κόσμο, ενίσχυσε και η... γνώριμη τα τελευταία χρόνια (σε οποιαδήποτε διοργάνωση) ανασφάλεια για περίπτωση τρομοκρατικού χτυπήματος.

Για την πάταξη της εγκληματικότητας η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής έχει διαθέσει ήδη πάνω από 1,3 δισ. ραντ (162 εκατ. δολάρια) για την αγορά νέων αστυνομικών ελικοπτέρων, μη επανδρωμένων αεροσκαφών, συστημάτων παρακολούθησης, αστυνομικών οχημάτων και εξοπλισμού των δυνάμεων επιβολής της τάξης. Σ' αυτά δε συνυπολογίζεται το κόστος απ' τις επί 24ώρου βάσης περιπολίες τουλάχιστον 700 αστυνομικών σε καθένα απ' τα 10 μεγάλα στάδια της χώρας στα οποία θα διεξαχθούν οι αγώνες.

Την ίδια ώρα οι μεγαλύτεροι ασφαλιστικοί οργανισμοί του πλανήτη κάνουν χρυσές δουλειές αφού τα κέρδη τους, σύμφωνα με στοιχεία, έχουν φθάσει τα 5 δισ. δολάρια. Αποστολή τους είναι να αναλαμβάνουν την ασφαλιστική κάλυψη για μια σειρά γεγονότων (εγκληματικότητα, τρομοκρατία, σεισμός, πλημμύρες, κτλ.) ιδιαιτέρως εκλεκτών πελατών, όπως η διοργανώτρια αρχή FIFA, οι εκάστοτε εθνικές ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες που στέλνουν τις ομάδες τους, τα τηλεοπτικά δίκτυα που έχουν εξασφαλίσει τη μετάδοση των αγώνων, τα ταξιδιωτικά γραφεία που έχουν αναλάβει τη μεταφορά ομάδων και φιλάθλων, αλλά και οι διαφημιστικές εταιρείες με τους σπόνσορες που έχουν επενδύσει τεράστια ποσά στη διοργάνωση.