Ο Πρόεδρος Μαουρίσιο Φούνες εδώ και μήνες έχει δώσει εντολή για πλήρη ανάπτυξη των δυνάμεων των αρχών ασφαλείας, στρατού και αστυνομίας, στο πλαίσιο της καταπολέμησης της «βίας και της εγκληματικότητας των συμμοριών και του οργανωμένου εγκλήματος». Εντούτοις μία περιοχή στο Ελ Σαλβαδόρ δεν περιλαμβάνεται καθόλου στο χάρτη: Είναι η περιοχή Καμπάνιας όπου συνεχίζεται η σκληρή σύγκρουση ανάμεσα σε αγροτικές, εργατικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές οργανώσεις και τις μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες που αναζητούν και θέλουν να εκμεταλλευτούν τα αμύθητα πλούτη στο υπέδαφος στις κεντρικές και βόρειες επαρχίες της χώρας, που περιέχει χρυσό κι ασήμι. Σύμφωνα με τις οργανώσεις, στελέχη της μιας από τις δύο μεγαλύτερες εταιρείες, της «Pacific Rim El Salvador», θυγατρικής της Αμερικανοκαναδικής «Pacific Rim Mining Company», ενέχονται στις δολοφονίες τουλάχιστον τριών ανθρώπων που μάχονταν για να υπερασπίσουν την περιοχή τους από το ξεπούλημά της στην «Πασίφικ Ριμ» και μια αμερικάνικη εταιρεία, την «Commerce Group».

Οι δολοφονίες άρχισαν τον Ιούνη του 2009 στην κεντρική επαρχία Καμπάνιας, όπου η «Πασίφικ Ριμ» αναζητά χρυσό κι ασήμι από το 2002. Το 2008, η κυβέρνηση της χώρας είχε αρνηθεί να δώσει άδεια στην εταιρεία να αρχίσει εργασίες στο ορυχείο El Dorado, 65 χλμ. βόρεια του Σαν Σαλβαδόρ. Η αντίδραση της εταιρείας ήταν να μηνύσει το κράτος του Σαλβαδόρ, απαιτώντας αποζημίωση 700 εκατ. δολαρίων για τη «χαμένη επένδυσή» της, βάσει των διατάξεων της CAFTA, της λεγόμενης «Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου της Κεντρικής Αμερικής».

Φαίνεται ότι αυτό δεν αρκούσε. Την 30ή Ιούνη, ο Μαρσέλο Ριβέρα, 37 ετών, μέλος της «Ενωσης Φίλων του Σαν Ισίδρο Καμπάνιας» (ASIC), βρέθηκε δολοφονημένος σ' ένα πηγάδι. Το δεύτερο θύμα ήταν ο Ραμίρο Ριβέρα της Περιβαλλοντικής Επιτροπής της επαρχίας Καμπάνιας (CCC). Επεσε νεκρός την 20ή Δεκέμβρη, από τις σφαίρες ενός αυτομάτου M-16 στο χωριό Τρινιδάδ. Εξι μέρες αργότερα - μια ημέρα μετά τα Χριστούγεννα -, η Ντόρα, ή «Αλίσια», Σόρτο, 32 ετών, έγκυος οκτώ μηνών, εκτελέστηκε με τον ίδιο τύπο όπλου. Οι εκτελεστές, που της έστησαν ενέδρα ενώ επέστρεφε από ένα ποτάμι όπου είχε πάει να πλύνει ρούχα, τραυμάτισαν και το γιο της, μόλις δύο ετών.

Ο Εκτορ Μπέριος, δικηγόρος που ανήκει στην Εθνική Οργάνωση εναντίον των Μεταλλωρυχείων (Mesa Nacional Frente la Mineria Metalica), δηλώνει ότι το κίνητρο των δολοφονιών είναι ξεκάθαρο: Οι άνθρωποι αυτοί έγιναν στόχοι διότι αντιστάθηκαν στις πανίσχυρες εταιρείες που επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν την περιοχή. «Το ερώτημα είναι ποιος επωφελείται από αυτήν την εκστρατεία τρόμου», δήλωσε ο Μπέριος, προσθέτοντας ότι θα είναι πολύ δύσκολο να αποδειχθεί η σύνδεση της «Πασίφικ Ριμ» με τους εκτελεστές. Οπως ήταν αναμενόμενο, την 4η Γενάρη, με δελτίο Τύπου που εκδόθηκε στο Βανκούβερ, η εταιρεία «διέψευσε απερίφραστα τις κατηγορίες αυτές», κάνοντας λόγο περί «παραπληροφόρησης». Η «Πασίφικ Ριμ» έφτασε στο σημείο να υποδείξει στις αρχές του Σαλβαδόρ ότι αυτά τα «τραγικά περιστατικά» οφείλονται σε μια «μακρόχρονη βεντέτα ανάμεσα σε δυο οικογένειες».

Ο ένας από τους δολοφονηθέντες, ο Ραμίρο Ριβέρα, είχε επιβιώσει από άλλη μια απόπειρα κατά της ζωής του, στις αρχές Αυγούστου, και τελούσε υπό αστυνομική προστασία. Αλλά οι αστυνομικοί που βρίσκονταν στην καρότσα του ημιφορτηγού του και είχαν την ευθύνη για τη ζωή του αποδείχθηκαν ανίσχυροι μπροστά στην ομάδα των πάνοπλων εκτελεστών που έστησε ενέδρα στον Ραμίρο.

Ο Μπέριος επισημαίνει ότι η στρατηγική της κατατρομοκράτησης όσων αντιδρούν στα σχέδια των εταιρειών είναι κάθε άλλο παρά καινούρια στη Λατινική Αμερική, αλλά, προσθέτει, «η βία δε θα σταματήσει τον αγώνα μας». Οι κάτοικοι των περιοχών που εποφθαλμιούν οι εταιρείες μάχονται για την επιβίωσή τους: Τα δηλητήρια που χρησιμοποιούνται από τους μεταλλωρύχους καταστρέφουν τη γη τους, το μόνο μέσο που έχουν για να ζήσουν, και τους στερούν το νερό.

Το Δεκέμβρη, ο κυβερνητικός επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Ελ Σαλβαδόρ επέκρινε την αστυνομία και την εισαγγελία διότι η έρευνα για τις δολοφονίες χαρακτηρίστηκε από ελλείψεις και «αμέλεια». Η αστυνομία το διέψευσε: Η έρευνα «μπορεί να πάρει μήνες», είπε εκπρόσωπός της, προσθέτοντας ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις για το ποιος ευθύνεται γι' αυτές, παρότι είναι ξεκάθαρο ότι αυτοί που τις έφεραν σε πέρας ήταν «επαγγελματίες». Μέσα στο Φλεβάρη αναμένεται να αρχίσει η δίκη τεσσάρων υπόπτων για την εκτέλεση του Μαρσέλο Ριβέρα, αλλά δεν έχει υπάρξει πρόοδος στις έρευνες για την εξεύρεση των ηθικών αυτουργών.

Οι εταιρείες έχουν αποδυθεί σε μια προσπάθεια να αντιστρέψουν την κατάσταση, με την τακτική τού «διαίρει και βασίλευε»: Υπόσχονται δουλειές σε κατοίκους στις περιοχές όπου βρίσκονται κοιτάσματα και ειδικά στην περιοχή όπου βρίσκεται το γιγαντιαίο ορυχείο Ελ Ντοράντο.

Σύμφωνα με τους Florian Erzinger, Luis Gonzalez και Angel Ibarra, συγγραφείς του βιβλίου «Η Σκοτεινή Πλευρά του Χρυσού: Οι συνέπειες της εξόρυξης Μετάλλων στο Ελ Σαλβαδόρ» (UNES, Σαν Σαλβαδόρ, Δεκέμβρης 2008), στην Κεντρική Αμερική έχει ενσκήψει ένας «νέος πυρετός του χρυσού» αφότου το χρυσάφι ανατιμήθηκε στα 1.000 δολάρια την ουγγιά. Από το 2006, οι αρχές στο Ελ Σαλβαδόρ ενέκριναν 29 αιτήσεις για εκμετάλλευση κοιτασμάτων, και οι 11 ξένες εταιρείες που τις έκαναν λένε ότι ότι έχουν λάβει άδειες για εμπορική εκμετάλλευση σε 25 περιπτώσεις. Αλλά, στην πράξη, η ανάκληση της άδειας της «Πασίφικ Ριμ» το 2008 «πάγωσε» κάθε διαδικασία και κάθε νέα αίτηση.

Η κυβέρνηση του δεξιού Προέδρου Τόνι Σάκα και της Εθνικιστικής Ρεπουμπλικανικής Συμμαχίας (ARENA) είχε αρχικά ταχθεί ξεκάθαρα υπέρ των ξένων εταιρειών που επένδυσαν στη χώρα για να εκμεταλλευτούν τον ορυκτό της πλούτο, αλλά αναγκάστηκε να αναδιπλωθεί και να μην εκδώσει άδειες λόγω των έντονων λαϊκών αντιδράσεων και των μαζικών κινητοποιήσεων το 2008, κι ενώ πλησίαζαν οι εκλογές του 2009. Παρά την «διαλλακτική» του στάση, όμως, τελικά η ARENA και ο ίδιος ηττήθηκαν στις κάλπες το Μάρτη του 2009 από τον Μαουρίσιο Φούνες που στήριξε το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Φαραμπούντο Μαρτί (FMLN). Οταν ανέλαβε καθήκοντα, τον Ιούνη του 2009, ο Φούνες ξεκαθάρισε ότι θα τιμήσει τις προεκλογικές του υποσχέσεις και δε θα δώσει άδειες εξόρυξης. «Είναι πολύ απλό: Η κυβέρνησή μου δε θα εγκρίνει καμιά εξόρυξη», δήλωσε ο Φούνες την 11η Γενάρη στο Σενσουντεπέκε, σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο IPS. Υποσχέθηκε, παράλληλα, ότι θα «ξεκαθαριστεί» ποιοι διέταξαν τις εκτελέσεις των αγωνιστών, το έργο των οποίων επαίνεσε. Εντούτοις, τα δείγματα γραφής του Προέδρου του Ελ Σαλβαδόρ - η απόλυτη συνταύτισή του με την κυβέρνηση Ομπάμα όσον αφορά την αναγνώριση του Πορφίριο Λόμπο ως Προέδρου της Ονδούρας (μετά από εκλογές βίας και νοθείας που στήριξαν οι πραξικοπηματίες που ανάτρεψαν τον εκλεγμένο Πρόεδρο Μανουέλ Σελάγια) και κυρίως οι δεσμεύσεις του προς το Λευκό Οίκο και την Γουόλ Στριτ όσον αφορά την οικονομική του πολιτική - δεν προοιωνίζονται θετικές εξελίξεις ούτε σε αυτό το μέτωπο.

Μέχρι στιγμής ο Μαουρίσιο Φούνες δεν έχει δείξει ότι είναι διατεθειμένος να θίξει τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Και σε αυτήν την περίπτωση τα κέρδη του είναι τεράστια: Η μελέτη των Ερσινγκερ, Γκονσάλες και Ιμπάρα σημειώνει ότι συνολικά, αν οι εταιρείες άρχιζαν να εκμεταλλεύονται τις 25 άδειες εξόρυξης, για να βγάλουν από τα έγκατα της γης του Σαλβαδόρ 12 εκατ. ουγγιές χρυσού και 78 εκατ. ουγγιές ασημιού, θα χρησιμοποιούσαν τουλάχιστον 22 εκατ. λίτρα νερού και 950 τόνους κυανίου. Οι συνέπειες για τη γεωργία στις περιοχές όπου βρίσκονται τα κοιτάσματα θα ήταν καταστροφικές, με τον υδάτινο ορίζοντα να στερεύει σε βάθος έως και 400 μέτρων. Αδιάφορο για τις εταιρείες: Αυτές θα κέρδιζαν 10 δισ. δολάρια, ενώ ήδη η «Πασίφικ Ριμ» «πρόλαβε» να εξορύξει 1,4 εκατ. ουγγιές χρυσού. Σύμφωνα με τον Ιμπάρα, εάν η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων διαρκούσε 10 έως 15 χρόνια, οι εταιρείες θα έβγαζαν 9 δισ. δολάρια, καταβάλλοντας δικαιώματα και φόρους μόλις 180 εκατομμυρίων δολαρίων στις αρχές, συνεπώς οι εταιρείες θα κατάφερναν να πετύχουν, σε μια τέτοια περίπτωση, μια «τεράστια κλοπή» σε βάρος του λαού του Σαλβαδόρ.