Μερικά ζώα, όπως οι σουπιές, τα χταπόδια και οι πλευρονήκτες, μπορούν να καμουφλάρονται, αλλάζοντας τα σχέδια και το χρώμα του δέρματός τους, έτσι ώστε να ταιριάζουν κατά το δυνατόν με κάθε επιφάνεια στην οποία μπορεί να βρεθούν. Οσον αφορά την ικανότητα αυτή, στη σκέψη των περισσότερων ανθρώπων έρχονται οι χαμαιλέοντες, αλλά οι χαμαιλέοντες συνήθως αλλάζουν χρώμα για να προσελκύσουν ένα ταίρι, ή για να προστατεύσουν την περιοχή τους, όχι για να καμουφλαριστούν.

Από τις αρχές του 20ού αιώνα, βιολόγοι του θαλάσσιου περιβάλλοντος είχαν επισημάνει την εκπληκτική ικανότητα των πλευρονηκτών να προσαρμόζουν την «κοκκώδη» εμφάνιση του δέρματός τους με τα χαλίκια ή την άμμο πάνω στα οποία βρίσκονταν κάθε φορά. Διαπιστώθηκε ότι αυτή η ικανότητα στηρίζεται στην όραση, αφού οι τυφλοί πλευρονήκτες δεν αλλάζουν χρώμα. Επειδή ορισμένοι επιστήμονες υποστήριξαν ότι η αλλαγή της εμφάνισης των ζώων αυτών ήταν πολύ μικρή, ότι το δέρμα τους έχει χρώμα και σχέδια που το βοηθάνε να γίνεται δυσδιάκριτο πάνω στα περισσότερα υπόβαθρα και ότι το αποτέλεσμα ήταν περισσότερο στα μάτια του παρατηρητή παρά πραγματική αλλαγή εμφάνισης, έγιναν νέα πειράματα. Μετά την προσαρμογή των ψαριών σε έναν «ουδέτερο» μπεζ βυθό με μικρό χαλικάκι (εικ. b), μετακινήθηκαν σε πειραματικές δεξαμενές που η καθεμία είχε διαφορετικά σχέδια στον πάτο της. Τα σχέδια που επιλέχτηκαν δεν υπάρχουν στη φύση έτσι ώστε να φανούν καθαρά τα όρια των δυνατοτήτων αυτού του είδους ψαριού να προσαρμόζεται ενεργητικά, δυναμικά στο περιβάλλον του.

Τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά. Σε όλες τις περιπτώσεις τα ψάρια κατάφεραν να προσαρμοστούν τόσο στα σχέδια τύπου σκακιέρας με μεγάλα τετράγωνα (εικ. c), όσο και σε εκείνα με μεσαία και μικρά (εικ. d), αλλά και στα χαλίκια δύο χρωμάτων (εικ. e). Ακόμα και όταν έβαλαν τα ψάρια σε ανοιχτόχρωμη δεξαμενή με αραιές μαύρες βούλες, τα ψάρια πέτυχαν να ταιριάσουν αρκετά καλά με το περιβάλλον, κάνοντας όλο τους το δέρμα ανοιχτόχρωμο, με εξαίρεση μια σκούρα μαύρη κηλίδα στο μέσο του σώματός τους (εικ. f). Πιο εντυπωσιακό από όλα ήταν το γεγονός ότι η προσαρμογή των ψαριών γινόταν μέσα σε 2 έως 8 δευτερόλεπτα, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να γίνεται ως νευρολογικό αντανακλαστικό και όχι ως ορμονική μεταβολή, που εξελίσσεται πιο αργά και θα απαιτούσε αρκετά λεπτά.

Τα μάτια του πλευρονήκτη, με βάση τη θέση τους στο σώμα του ζώου, αλλά και τα οπτικά χαρακτηριστικά τους, πρέπει να δίνουν παραμορφωμένη εικόνα του περιβάλλοντος. Ωστόσο, επειδή έχουν μορφή πυργίσκου, μπορούν να σαρώσουν γρήγορα τη μορφή του βυθού στη γύρω περιοχή. Η ακρίβεια του καμουφλάζ σε σχέση με αυτές τις αδυναμίες στην όραση του ψαριού δεν πρέπει να προκαλεί εντύπωση. Προφανώς ο εγκέφαλός του τις αντιμετωπίζει όπως αντιμετωπίζει και ο ανθρώπινος εγκέφαλος το γεγονός ότι το είδωλο των αντικειμένων στον αμφιβληστροειδή μας είναι αντεστραμμένο. Η διόρθωση γίνεται ασυνείδητα από νευρικά κυκλώματα, έτσι που βλέπουμε τους άλλους ανθρώπους με το κεφάλι πάνω και τα πόδια κάτω.

Η εξέταση του δέρματος των ψαριών με μικροσκόπιο έδειξε ότι υπάρχουν σ' αυτό ομάδες κυττάρων που αποκαλούνται μελανοφόρα, επειδή περιέχουν τη σκούρα χρωστική μελανίνη. Μεταβάλλοντας τη διασπορά της μελανίνης μέσα στα κύτταρα αυτά, τα ψάρια μπορούν να αλλάξουν το χρωματισμό μικρών περιοχών του δέρματός τους. Οι ερευνητές εντόπισαν τέσσερις διαφορετικές κατηγορίες μελανοφόρων και μια ιδιαίτερη ομάδα κυττάρων με μελανίνη περίπου στο κέντρο του σώματος του ψαριού. Αλλάζοντας την αντίθεση κάθε ομάδας μελανοφόρων, το ψάρι μπορεί να αντιγράψει τις πιο συνηθισμένες μορφές βυθού της περιοχής όπου ζει. Αναλύοντας με κατάλληλη μαθηματική μέθοδο τα σχέδια στο δέρμα των ψαριών σε σχέση με τα σχέδια στο βυθό, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα ψάρια έχουν διακριτό καθοδηγούμενο από την όραση έλεγχο κάθε ομάδας μελανοφόρων κυττάρων.

Οι πλευρονήκτες χρησιμοποιούν και άλλα οπτικά κόλπα, για να εξαπατούν τους θηρευτές τους. Οταν νιώθουν κίνδυνο, κάνουν μια κίνηση προς τα μπρος, αναστατώνοντας την άμμο σαν να προσπαθούν να θαφτούν στο σημείο αυτό, ενώ με ταχύτατη κίνηση πηγαίνουν και θάβονται χωρίς να γίνουν αντιληπτά σε άλλο σημείο.

Τα καλαμάρια, οι σουπιές και τα χταπόδια (εικ. g) είναι επίσης ειδικοί στο καμουφλάζ. Αντί να διαχέουν χρωστικές στο δέρμα τους, απλώς ανοίγουν ή κλείνουν αδιάφανα «κλείστρα» πάνω από περιοχές του δέρματός τους. Καταφέρνουν μάλιστα όχι μόνο να ταιριάξουν το χρώμα και την υφή του περιβάλλοντος, αλλά ακόμα και τα σχήματα των αντικειμένων που βρίσκονται κοντά τους (σ.σ. δοκιμάστε να βρείτε το χταπόδι στην εικ. h). Τα χταπόδια μπορούν να πάρουν μορφή που μιμείται χρωματικά, αλλά και ως σχήμα διάφορα δηλητηριώδη θαλάσσια όντα, όπως τα φίδια και τα λεοντόψαρα. Ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι γνωστός. Πιθανώς, σε μια εκδήλωση συγκλίνουσας εξέλιξης - μετά τον πανάρχαιο διαχωρισμό του κλάδου των ασπόνδυλων από εκείνων των σπονδυλωτών - τα κεφαλόποδα να ανέπτυξαν και αυτά μιμητικούς νευρώνες, όπως τα πρωτεύοντα θηλαστικά.