Eurokinissi

Το ΚΚΕ, από τις αρχές του 2008, εκτιμούσε ότι η πολιτική του ενεργειακού κόμβου υπηρετεί την προσπάθεια της ελληνικής αστικής τάξης για την αναβάθμιση του ρόλου της στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη και οδηγεί την Ελλάδα στο να «αναπτύσσει αντιφατικές σχέσεις ανταγωνισμού και συνεργασίας τόσο με την Τουρκία, όσο και με τις ισχυρές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις»

«Οσο για τις ενεργειακές συμφωνίες και τους αγωγούς, χαίρομαι για το γεγονός ότι αναγνωρίζετε την εξωτερική πολιτική της χώρας μας, που άνοιξε τον δρόμο για τους αγωγούς με την Τουρκία και άλλες χώρες» (Γιώργος Παπανδρέου, Βουλή, 17.4.2008).

Η κυβέρνηση της ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ έχουν το ίδιο ενεργειακό πολιτικό όραμα, το οποίο εκπορεύεται από την πολιτική της ΕΕ, την οποία υιοθετούν θερμά και οι δύο. Ορθώς υποστηρίζει το ΠΑΣΟΚ ότι ξεκίνησε τις ενεργειακές συμφωνίες, κάτι που αναγνώρισε και η κυβέρνηση, τουλάχιστον στην περίπτωση του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης. Πολύ σωστά υποστηρίζει η κυβέρνηση ότι επιδόθηκε σε νέες συμφωνίες, προκειμένου να κάνει πράξη την πολιτική που θέλει την Ελλάδα «ενεργειακό κόμβο». Και τα δύο κόμματα έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να προωθήσουν την Ευρωπαϊκή Αγορά Ενέργειας, σε όλους τους τομείς. Και τα δύο κόμματα λένε ψέματα στο λαό για τους πραγματικούς στόχους της κοινής πολιτικής τους για τους αγωγούς, για τα οφέλη, για τους πιθανούς κινδύνους. Η υπόθεση των αγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου δεν είναι μια «κατσαρόλα» με ένα καλομαγειρεμένο φαγητό που σε μερικά χρόνια θα σερβιριστεί στον ελληνικό λαό και στους λαούς των άλλων χωρών από τους οποίους θα ξεκινούν και θα περνούν οι αγωγοί. Είναι ένα «καζάνι», που βράζει σε επικίνδυνο βαθμό και απειλεί με έκρηξη, οι συνέπειες της οποίας δεν μπορούν να προβλεφθούν, ωστόσο είναι σίγουρο ότι θα προκαλέσουν μεγάλες ζημιές. Και, ως συνήθως, τις ζημιές τις πληρώνουν οι λαοί. Την ίδια ώρα που η οικονομική κρίση παλεύει να ξεσκίσει τις σάρκες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, οι ενεργειακοί κολοσσοί και οι κυβερνήσεις που τους εκπροσωπούν επιδίδονται στο πεδίο των ενεργειακών οδών σε ένα λυσσώδη αγώνα που αλλάζει συνεχώς τα όποια δεδομένα.

Η ΕΕ πριμοδοτεί όλα τα σχέδια, κυρίως λόγω των ισορροπιών που θέλει να κρατήσει ανάμεσα στα αντιτιθέμενα συμφέροντα. Θέλει να εξασφαλίσει και την απρόσκοπτη ροή του ρώσικου φυσικού αερίου, αλλά και εναλλακτικές πηγές (θέση που στηρίζουν οι ΗΠΑ για να πλήξουν την ισχύ της Ρωσίας), οπότε ενισχύει σχέδια παράκαμψης του ρωσικού εδάφους, όπως αυτά της Ουκρανίας για την αναβάθμιση του δικτύου των αγωγών της, η οποία, με τη σειρά της, επαναφέρει το σχέδιο για τον αγωγό «White Stream» που θα αποφεύγει τη Ρωσία. Πίσω από την πολιτική της βρίσκονται τα τεράστια, πολλές φορές και αντιφατικά, οικονομικά συμφέροντα των λίγων εταιρειών που κονταροχτυπιούνται για να ελέγξουν τις αγορές και τους αγωγούς που μεταφέρουν το φυσικό αέριο.

Μια σύντομη ματιά στις τελευταίες διεργασίες είναι αρκετή για να αναδειχθεί τόσο η πολιτική ρευστότητα στον τομέα των αγωγών φυσικού αερίου, όσο και η επικινδυνότητα των εξελίξεων, ζητήματα που αποφεύγει επιμελώς να θίξει η κυβέρνηση, αλλά και το ΠΑΣΟΚ. Η Ρωσία, βλέποντας ότι προχωρούν τα σχέδια διαφοροποίησης των πηγών τροφοδοσίας, έσπευσε να λύσει το «ουκρανικό πρόβλημα» με τους σχεδιαζόμενους αγωγούς «Nord Stream» και «South Stream», με το δεύτερο να περνά και από την Ελλάδα. Και οι δύο θα έχουν κατάληξη στην ΕΕ και θα εξασφαλίσουν τις εγγυήσεις της Ρωσίας για απρόσκοπτη τροφοδοσία. Βασικός συνεργάτης της Ρωσίας σε αυτά τα σχέδια είναι ο ιταλικός κολοσσός «ENI». Παράλληλα, η Ρωσία έσπευσε να συνάψει συμφωνία με το Αζερμπαϊτζάν για σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου, μέρος των οποίων προοριζόταν για την ΕΕ μέσω της Τουρκίας και στη συνέχεια της Ελλάδας. Ανάλογη συμφωνία έχει συναφθεί με το Τουρκμενιστάν, ενώ ενδυναμώνει την ενεργειακή σχέση της με το Ιράν. Ταυτόχρονα, συμφώνησε με την Τουρκία για ουσιαστική ενεργοποίηση του υποθαλάσσιου «Blue Stream», που συνδέει τις δύο χώρες, με τελικό προορισμό το Ισραήλ. Η Τουρκία, από την πλευρά της, απαιτεί ουσιαστικά να έχει τον έλεγχο όλου ή έστω μέρους του «τράνζιτ» φυσικού αερίου που θα περνά από το έδαφός της, είτε έρχεται από το Αζερμπαϊτζάν, είτε από το Ιράν, είτε από αλλού. Μ' αυτόν τον τρόπο εμποδίζει στην πράξη τη διέξοδο του Αζερμπαϊτζάν στην ΕΕ με την παράκαμψη της Ρωσίας και πιέζει για πολιτικά οφέλη σε σχέση με την ένταξή της και όχι μόνο. Στο πλαίσιο αυτών των διεργασιών, ο «Nabucco» φαίνεται ότι καταρρέει πριν ξεκινήσει, καθώς η συνεργασία των χωρών παραγωγής φυσικού αερίου υπονομεύει την τροφοδοσία του.

Μέσα σε αυτό το κομφούζιο, οι ΗΠΑ εμφανίζονται να ...«μαλακώνουν» τη στάση τους και να μιλούν για ένταξη όλων των αγωγών που σχεδιάζονται σε ένα ευρύτερο σχέδιο, το «Νότιο Διάδρομο», που θα υποστηριχθεί και χρηματοδοτηθεί, ανεξάρτητα από το ποιος εμπλέκεται. Οι ΗΠΑ εμφανίζονται να προσπαθούν να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με τη Ρωσία για διευκολύνσεις στο Ιράν και αλλού, ωστόσο στη βάση της συνεργασίας των κρατών - παραγωγών με πρωτοβουλία της Ρωσίας, ίσως ελίσσεται, προκειμένου οι αμερικάνικες εταιρείες να μπουν στην εκμετάλλευση κοιτασμάτων ή να παραμείνουν σε αυτά με καλύτερους όρους. Δεν έχει καμία σημασία, καθώς σε λίγες μέρες νέες συμμαχίες και συμφωνίες μπορεί να αλλάξουν το σκηνικό.

Σε αυτό το φόντο, όπου κυβερνήσεις και εταιρείες βρίσκονται σε διαρκή συναλλαγή και σύγκρουση και το τοπίο αλλάζει από τη μια στιγμή στην άλλη, γκρεμίζοντας σχέδια πολλών δισ. ευρώ, η κυβέρνηση θεωρεί ότι μπορεί να ασκήσει μια «νοικοκυρεμένη» πολιτική αναβάθμισης της ...γεωστρατηγικής θέσης της χώρας!

Το ΚΚΕ, από τις αρχές του 2008, εκτιμούσε ότι η πολιτική του ενεργειακού κόμβου υπηρετεί την προσπάθεια της ελληνικής αστικής τάξης για την αναβάθμιση του ρόλου της στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη και οδηγεί την Ελλάδα στο να «αναπτύσσει αντιφατικές σχέσεις ανταγωνισμού και συνεργασίας τόσο με την Τουρκία, όσο και με τις ισχυρές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις». Είχε προειδοποιήσει για τον «κίνδυνο αποσταθεροποίησης της ευρύτερης περιοχής λόγω της πιθανότητας νέας όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων» και είχε προβάλει τη θέση του για Ενιαίο Κρατικό Φορέα Ενέργειας, που στο συγκεκριμένο ζήτημα θα λειτουργήσει για:

«Τη διακρατική αμοιβαία επωφελή συνεργασία σε τομείς, όπως:

• Η αξιοποίηση και ανάπτυξη δικτύων - αγωγών μεταφοράς ενεργειακού προϊόντος με προϋποθέσεις που συνδυάζουν το αμοιβαίο όφελος διαφορετικών κρατών από τις οικονομίες κλίμακας με τη διασφάλιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων στη διαχείριση των εγχώριου προϊόντος.
• Η μεταφορά τεχνογνωσίας και η ανάπτυξη εγχώριας ερευνητικής δραστηριότητας.
• Η καλύτερη διαχείριση του προβλήματος των εισαγωγών καυσίμων και γενικότερα των όρων διεξαγωγής του εξωτερικού εμπορίου».

Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι ο αγωγός Ελλάδας - Τουρκίας - Ιταλίας (ITGI) οδεύει με γοργά βήματα προς την ολοκλήρωσή του. Ωστόσο, σε λίγες μέρες αναμένεται να ολοκληρωθεί ο διαγωνισμός της ΔΕΣΦΑ για τη μελέτη του χερσαίου τμήματος, από την Κομοτηνή έως τα παράλια της Ηπείρου. Το μεγάλο αγκάθι είναι η μη υπογραφή της τετραμερούς συμφωνίας (εντάσσεται και το Αζερμπαϊτζάν), που θα ρύθμιζε τις σχέσεις των τεσσάρων χωρών, τις ποσότητες, το καθεστώς διελεύσεων. Η στάση της Τουρκίας παίζει βασικό ρόλο στη συμφωνία που είναι στον «αέρα» εδώ και δύο χρόνια. Την ίδια στιγμή, έσπευσε να συσφίξει τις σχέσεις της με την Αρμενία, κάνοντας τους Αζέρους ...«Τούρκους», καθώς βρίσκονται σε αντιπαράθεση με την Αρμενία για το Ναγκόρνο Καραμπάχ.

Με βάση τις τελευταίες εξελίξεις, οι Ρώσοι επισπεύδουν τον «South Stream». ΔΕΣΦΑ και GAZPROM υπέγραψαν πριν απο λίγες μέρες, στο Σότσι της Ρωσίας, τη συμφωνία για την κοινή εταιρεία κατασκευής και εκμετάλλευσης του αγωγού για το ελληνικό τμήμα του. Στο Σότσι, παρουσία των Βλ. Πούτιν και του Σ. Μπερλουσκόνι, υπογράφτηκαν οι συμφωνίες της Ρωσίας με Ελλάδα, Σερβία και Βουλγαρία, αλλά και μία επιπλέον με την ιταλική «ΕΝΙ» για διπλασιασμό της χωρητικότητας του υποθαλάσσιου αγωγού που θα φτάνει στο Μπουργκάς της Βουλγαρίας και θα τροφοδοτεί τους αγωγούς «Nord» και «South». Η ελληνορωσική εταιρεία του αγωγού (προβλεπόμενο κόστος έως 1 δισ. ευρώ), αφού αναθέσει τη μελέτη σκοπιμότητας του έργου, θα κληθεί να λάβει οριστικές αποφάσεις το 2011, προκειμένου το 2015 να είναι έτοιμος. Αποφάσεις για τη διαδρομή του αγωγού δεν έχουν ληφθεί, φαίνεται, όμως, να εγκαταλείπεται το σενάριο κατεύθυνσής του προς την Αλβανία, αν και ακόμη δεν έχει γίνει καμία συζήτηση με τους Ιταλούς για το υποθαλάσσιο τμήμα του. Αυτό αφήνει ανοιχτά τα ενδεχόμενα ακόμη και ένωσής του με τον ελληνοϊταλικό αγωγό σε κάποιο σημείο, κάτι που θα εξαρτηθεί από τις ΕΝΙ και «Edison».

Ενας ακόμη αγωγός φυσικού αερίου, που βρίσκεται στα σκαριά, είναι ο μικρού μεγέθους και διπλής ροής που θα συνδέει την Κομοτηνή με το Χάσκοβο της Βουλγαρίας και απ' ό,τι φαίνεται έχει ήδη ενταχθεί σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα της ΕΕ. Αντανακλά κυρίως το άγχος της Βουλγαρίας για επαρκή τροφοδοσία. Ο αγωγός αυτός έχει άμεση σχέση και με το σχεδιαζόμενο σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Καβάλα.

Ο πετρελαϊκός αγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη βρίσκεται στη φάση των μελετών με τις κοινοπραξίες να έχουν συσταθεί. Οι διεργασίες είναι έντονες και οι εμπλεκόμενοι πολλοί, ωστόσο οι τιμές του πετρελαίου και οι εξελίξεις στο φυσικό αέριο έχουν θέσει σε δεύτερη μοίρα τις αντιπαραθέσεις των εταιρειών και των ιμπεριαλιστικών κυβερνήσεων που τις σιγοντάρουν.