Δικαιωματικά, οι σημερινές σελίδες της Ιστορίας του ένθετου «7 μέρες μαζί» του κυριακάτικου «Ριζοσπάστη» ανήκουν στο ίδιο το ΚΚΕ, του οποίου οι εργασίες του 18ου Συνεδρίου του ήδη ολοκληρώνονται σήμερα. Μικρή συμβολή, λοιπόν, στην καταγραφή της ιστορικής διαδρομής του ΚΚΕ, το σημερινό αφιέρωμα μέσα από κείμενα που ήδη έχουν δημοσιευτεί στον «Ριζοσπάστη» και παρακολουθούν την Ιστορία του Κόμματος, όπως αποτυπώνεται στα μέχρι τώρα συνέδριά του.

Στη μακρόχρονη ηρωική πορεία του ΚΚΕ, τα Συνέδριά του αποτελούν σταθμούς και αφετηρίες, γιατί στα ανώτατα αυτά Σώματα συνοψίζεται και γενικεύεται η πείρα - θετική και αρνητική - γίνεται η επεξεργασία της στρατηγικής και τακτικής του Κόμματος στον αγώνα για την ανατροπή του καπιταλισμού και την εγκαθίδρυση του σοσιαλισμού.

Το παρόν χρονικό αναφέρεται στα Τακτικά και Εκτακτα Συνέδρια του ΚΚΕ και δίνονται συνοπτικά οι κυριότερες εκτιμήσεις και αποφάσεις τους.

1ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΣΕΚΕ

4 (17) - 10 (23) Νοέμβρη 1918

Τον Οκτώβρη του 1917 στην τσαρική Ρωσία ξέσπασε η Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, με την άμεση επίδραση της οποίας άρχισε η άνοδος του επαναστατικού κινήματος στην Ευρώπη.

Η νίκη της Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης σήμανε τη νίκη του μαρξισμού - λενινισμού ενάντια στο ρεφορμισμό της Δεύτερης Διεθνούς. Δυνάμωσε την έλξη των επαναστατών εργατών προς το μαρξισμό και δημιούργησε ευνοϊκές συνθήκες για την ίδρυση Κομμουνιστικών Κομμάτων.

Η νίκη της Οχτωβριανής Επανάστασης είχε ευεργετική επίδραση και στην Ελλάδα. Επιτάχυνε τη διάδοση του μαρξισμού - λενινισμού και τις διαδικασίες για την ίδρυση του Κόμματος της εργατικής τάξης στη χώρα μας.

Στις 4 (17) - 10 (23) του Νοέμβρη 1918, στα γραφεία του Συνδέσμου Μηχανικών Ατμόπλοιων στον Πειραιά, διεξήχθησαν οι εργασίες του ιδρυτικού (1ου) Πανελλαδικού Σοσιαλιστικού Συνεδρίου, με κύρια αποστολή τη συνένωση των σκόρπιων, έως τότε, σοσιαλιστικών οργανώσεων και ομάδων σε ένα ενιαίο κόμμα της εργατικής τάξης με δική του ταξική πολιτική, τη διατύπωση των αρχών του και του Προγράμματός του.

Στο Συνέδριο εκφράστηκαν όλες οι τάσεις που υπήρχαν τότε στο εργατικό - σοσιαλιστικό κίνημα της Ελλάδας, καθώς και οι απόψεις τους για το Πρόγραμμα και το Καταστατικό του Κόμματος, για ζητήματα τακτικής και στάσης απέναντι στα αστικά κόμματα, για τα καίρια ζητήματα της εποχής, όπως της άμεσης βελτίωσης της θέσης των εργατών, αιτήματα δημοκρατικών και συνδικαλιστικών ελευθεριών κ.ά.

Τελικά διαμορφώθηκαν στο Συνέδριο τρεις τάσεις, των αριστερών σοσιαλιστών (Δ. Λιγδόπουλος, Σπ. Κομιώτης, Μ. Οικονόμου), των δεξιών (Ν. Γιαννιός, Π. Δημητράτος) που υποστήριζαν θέσεις ρεφορμιστικού σοσιαλισμού, και του «Κέντρου», μιας συμβιβαστικής τάσης με κυριότερο εκπρόσωπο τον Αβραάμ Μπεναρόγια.

Υστερα από οξύτατες συζητήσεις και διαφωνίες, επικράτησαν τελικά οι απόψεις των αριστερών σοσιαλιστών, γεγονός που εκφράστηκε και στο Πρόγραμμα του Κόμματος.

Ετσι, το Συνέδριο πέτυχε το βασικό σκοπό της σύγκλησής του: Τη συνένωση «όλων των εν Ελλάδι σοσιαλιστικών ομάδων, εις ένα ενιαίο κόμμα διοικούμενου ενιαίως και αντιπροσωπευομένου εις την Διεθνή». Διακήρυξε την ίδρυση του «Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας» (ΣΕΚΕ) και εξέλεξε πενταμελή Κεντρική Επιτροπή από τους: Νικόλαο Δημητράτο, Αρίστο Αρβανίτη, Δημοσθένη Λιγδόπουλο, Σταμάτη Κόκκινο και Μιχαήλ Σιδέρη, καθώς και τριμελή Κεντρική Εξελεγκτική Επιτροπή από τους: Γ. Πισπινή, Σπ. Κομιώτη και Α. Μπεναρόγια.

Το Συνέδριο, εκτός από «Ψήφισμα ιδρύσεως του ΣΕΚΕ», στο οποίο τονιζόταν από την αρχή ο προλεταριακός χαρακτήρας του νέου κόμματος, ψήφισε το Καταστατικό του ΣΕΚΕ, το ντοκουμέντο «Αι Αρχαί και το Πρόγραμμα του ΣΕΚΕ», όπου διακηρύσσεται η αρχή της ταξικής πάλης, της κατάληψης της πολιτικής εξουσίας από την εργατική τάξη «διά της επαναστατικής δράσεως», της κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής, καθώς και το ντοκουμέντο «Πρόγραμμα των σημερινών απαιτήσεων», στο οποίο αναφέρεται ότι το Κόμμα επιδιώκει την «κατάργησιν του βασιλικού θεσμού και την εκδημοκράτησιν της νομοθετικής, εκτελεστικής και δικαστικής εξουσίας, δηλαδή την εγκαθίδρυσιν της λαϊκής δημοκρατίας ως μεταβατικής περιόδου διά την πραγματοποίηση της σοσιαλιστικής πολιτείας».

Στο ίδιο Πρόγραμμα προτείνονταν μια σειρά λύσεις σε βασικά δημοκρατικά προβλήματα, όπως η κατοχύρωση των δημοκρατικών και συνδικαλιστικών ελευθεριών, ο χωρισμός της Εκκλησίας από το κράτος, η προοδευτική φορολογία του κεφαλαίου, η συμμετοχή του κράτους στα κέρδη των μεγάλων μονοπωλίων, εταιρειών και επιχειρήσεων, η εθνικοποίηση σειράς επιχειρήσεων, καθώς και η συμμετοχή των εργαζομένων στη διοίκηση των εθνικοποιημένων επιχειρήσεων, η εθνικοποίηση των τσιφλικιών και η παραχώρησή τους στις κοινότητες των καλλιεργητών, μέτρα για τη βελτίωση της κατάστασης των εργατών και όλων των εργαζομένων.

Το Συνέδριο διακήρυξε την πλήρη κοινωνική και πολιτική ισότητα ανάμεσα στις γυναίκες και τους άντρες, ζήτησε την αυστηρή εφαρμογή της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας σε όλη την εκπαίδευση.

Το Συνέδριο, στο οποίο ήταν έκδηλη η επίδραση της Μεγάλης Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης, πήρε επαναστατική διεθνιστική θέση ενάντια στη στρατιωτική επέμβαση των ιμπεριαλιστών κατά του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους, ενέκρινε «ψήφισμα χαιρετισμού προς την ρωσικήν δημοκρατίαν των Σοβιέτ» και «Διαμαρτυρία διά τη μελετωμένην επέμβασιν των συμμάχων» κατά της νεαράς Σοβιετικής Δημοκρατίας.

Η ίδρυση του ΣΕΚΕ, που αργότερα θα μετονομαστεί ΚΚΕ, ήταν αποτέλεσμα της ανάπτυξης του εργατικού κινήματος της χώρας μας. Η ίδρυση του ΣΕΚΕ αποτέλεσε το ποιοτικό άλμα στη συνένωση του μαρξισμού - λενινισμού με το εργατικό κίνημα της χώρας μας. Με την ίδρυση του ΣΕΚΕ, η εργατική τάξη εμφανίστηκε πολιτικά με το δικό της κόμμα, σταθερά διαχωρισμένο και αντιπαρατασσόμενο στην αστική πολιτική και εξουσία. Η εμφάνιση του κόμματος της εργατικής τάξης αποτελεί σταθμό στην Ιστορία της νεότερης Ελλάδας.

2ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΣΕΚΕ

5 (18) - 12 (25) Απρίλη 1920

Το 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ συνήλθε στην Αθήνα στην αίθουσα «Τσαλδάρη» (Πλατεία Κολοκοτρώνη).

Στο Συνέδριο πήραν μέρος αντιπρόσωποι απ' όλη την Ελλάδα.

Εισηγήσεις στο Συνέδριο έφεραν οι Γιάννης Κορδάτος και Γιώργος Γεωργιάδης.

Το 2ο Συνέδριο τάχθηκε υπέρ του λενινιστικού προσανατολισμού του Κόμματος στο θέμα της εξουσίας του προλεταριάτου και της αρχής του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, σαν θεμελιακών αρχών οικοδόμησης και λειτουργίας του κόμματος νέου τύπου. Απέρριψε την άποψη περί «ελευθερίας» των φραξιών και ομάδων μέσα στο Κόμμα και υπεράσπισε τη μαρξιστικο-λενινιστική θέση για ενιαία πειθαρχία μέσα στο Κόμμα, καθώς και την αρχή της ιδεολογικής και οργανωτικής ενότητας του Κόμματος, αποδέχτηκε την αρχή της δικτατορίας του προλεταριάτου.

Το Συνέδριο αποφάσισε την οργανική προσχώρηση του ΣΕΚΕ στη Γ` Κομμουνιστική Διεθνή, ψήφισε νέο Καταστατικό και στον αρχικό τίτλο του Κόμματος πρόσθεσε σε παρένθεση τη λέξη (Κομμουνιστικόν). Ετσι, ο τίτλος του Κόμματος έγινε ΣΕΚΕ(Κ).

Το Συνέδριο αποφάσισε επίσης να τεθεί ο «Ριζοσπάστης» κάτω από τον έλεγχο του Κόμματος. Ετσι, από τον Αύγουστο του 1921, ο «Ριζοσπάστης» γίνεται επίσημο κεντρικό όργανο του Κόμματος και της ΓΣΕΕ. Από το 1921 άρχισε να εκδίδεται και η «Κομμουνιστική Επιθεώρηση».

3ο ΕΚΤΑΚΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΣΕΚΕ (Κ)

Στο χρονικό διάστημα ανάμεσα στο 2ο Συνέδριο 5 (18) - 12 (25) Απρίλη 1920 και στο 3ο Συνέδριο (Μάρτης 1927), μεσολάβησαν άλλα τέσσερα συνέδρια που ήταν έκτακτα:

α) Το Εκτακτο Εκλογικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ) που συνήλθε στην Αθήνα στα γραφεία του Κόμματος, στην οδό Ευριπίδου 14, στις 16 (29) - 19 του Σεπτέμβρη (2 Οκτώβρη) 1920 με κύριο θέμα τη στάση του Κόμματος στις βουλευτικές εκλογές που είχαν προκηρυχτεί για την 1η Νοέμβρη 1920.

Το Συνέδριο αυτό άλλαξε τη θέση του 1ου Συνεδρίου στο αγροτικό πρόβλημα. Αντί της «εθνικοποίησης της γης», ψήφισε απόφαση με την οποία ζητούσε την «άμεση και οριστική κατοχή των αγροκτημάτων από τους δουλευτές τους χωρίς αποζημίωση και ταυτόχρονα την κατάσχεση των έκτακτων πολεμικών κερδών των τσιφλικάδων».

β) Το Εκτακτο Εκλογικό Συνέδριο που συνήλθε στις 20-31 του Οκτώβρη (2-13 του Νοέμβρη) 1922 στην Αθήνα στα γραφεία της ΓΣΕΕ, στην οδό Λυκούργου 10, και ασχολήθηκε κυρίως με οργανωτικά ζητήματα.

γ) Το Εκτακτο Εκλογικό Συνέδριο που συνήλθε επίσης στην Αθήνα στις 19-24 του Σεπτέμβρη 1923 και,

δ) Το Εκτακτο Συνέδριο, γνωστό στην Ιστορία του Κόμματος σαν 3ο Εκτακτο Συνέδριο του ΚΚΕ, που συνήλθε επίσης στην Αθήνα στις 26 Νοέμβρη - 3 του Δεκέμβρη 1924.

Το Συνέδριο αυτό προβλεπόταν να είναι Τακτικό. Επειδή όμως δεν προετοιμάστηκε καλά, χαρακτηρίστηκε - μετά την έναρξη των εργασιών του - έκτακτο.

Αντιπροσωπεύτηκαν σ' αυτό όλες οι Οργανώσεις του Κόμματος, εκτός από το τμήμα της Κέρκυρας που για τεχνικούς λόγους δεν μπόρεσε να στείλει αντιπροσώπους του.

Αντιπρόσωπος της Κομμουνιστικής Διεθνούς (ΚΔ) ήταν ο Δ. Μανουήλσκι και της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας (ΒΚΟ) ο Ρ. Σμέραλντ.

Το 3ο Εκτακτο Συνέδριο συνήλθε σε συνθήκες υποχώρησης του επαναστατικού κινήματος στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, σε συνθήκες άγριων διωγμών της αντίδρασης που δυσκόλευαν τη δράση του Κόμματος και διευκόλυναν την εμφάνιση στην καθοδήγηση του Κόμματος δεξιών και αριστερών απόψεων που έβαζαν σε κίνδυνο τον προλεταριακό - επαναστατικό χαρακτήρα.

Οι φορείς των δεξιών απόψεων, από τη μια, υποστήριζαν ότι η εργατική τάξη δεν είναι σε θέση να διεξάγει έντονους και μακρόχρονους αγώνες και ότι το Κόμμα πρέπει να εγκαταλείψει κάθε μορφή επαναστατικού αγώνα, ενώ οι φορείς των αριστερίστικων απόψεων, από την άλλη, προσπαθούσαν να σπρώξουν το Κόμμα σε αναρχοτυχοδιωκτικές ενέργειες.

Το 3ο Εκτακτο Συνέδριο ασχολήθηκε με όλα τα σοβαρά αυτά ζητήματα και πήρε σημαντικές αποφάσεις για την ενότητα του Κόμματος, για ζητήματα αρχών και τακτικής, για την οργανωτική ανασυγκρότηση του Κόμματος, για τα μεγάλα εθνικά θέματα και για την οικονομική και πολιτική κατάσταση της χώρας.

Το Συνέδριο, αποδεχόμενο τις αποφάσεις του 5ου Συνεδρίου της ΚΔ (Ιούλης 1924) το οποίο χάραξε τα καθήκοντα των ΚΚ στις νέες συνθήκες της προσωρινής υποχώρησης του επαναστατικού κινήματος, καθόρισε την τακτική του ενιαίου μετώπου και προσανατόλισε το Κόμμα στην οργάνωση των καθημερινών αγώνων της εργατικής τάξης και όλων των εργαζομένων.

Το Συνέδριο ψήφισε λεπτομερείς θέσεις για την αναδιοργάνωση του Κόμματος με βάση τους εργοστασιακούς πυρήνες και διακήρυξε, για άλλη μια φορά, την αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, σαν βασική αρχή της συγκρότησης και της λειτουργίας του Κόμματος, την αρχή της συλλογικής καθοδήγησης, της κριτικής και της αυτοκριτικής.

Το 3ο Εκτακτο Συνέδριο αποδέχτηκε τους 21 όρους του Β` Συνεδρίου της ΚΔ (Αύγουστος, 1920), όλες τις αποφάσεις των συνεδρίων της ΚΔ και των Βαλκανικών Συνδιασκέψεων, ψήφισε νέο Καταστατικό και μετονόμασε το Κόμμα σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ).

Το ΚΚΕ, με τις αποφάσεις του 3ου Εκτακτου Συνεδρίου του, έκανε ένα νέο βήμα στο δρόμο της διαμόρφωσής του σε επαναστατικό μαρξιστικό - λενινιστικό κόμμα νέου τύπου.

3ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ (Τακτικό)

Το Μάρτη του 1927 συνήλθε στην Αθήνα το 3ο Τακτικό Συνέδριο. Στο Συνέδριο πήραν μέρος 100 αντιπρόσωποι από όλες τις Κομματικές Οργανώσεις. Τις εργασίες του παρακολούθησαν αντιπροσωπείες της ΕΕ, της ΚΔ και της ΒΚΟ.

Το Συνέδριο ψήφισε:

α) «Θέσεις για την οικονομική και πολιτική κατάσταση της χώρας και τα άμεσα καθήκοντα του Κόμματος».

«Η χώρα μας, αναφερόταν στις Θέσεις, από την άποψη της καπιταλιστικής εξέλιξης, είναι καθυστερημένη. Το σπουδαιότερο ρόλο στην εθνική οικονομία παίζουν η αγροτική οικονομία, το εμπορικό, το εφοπλιστικό και το τραπεζικό κεφάλαιο. Το βιομηχανικό κεφάλαιο βρίσκεται σε υποδεέστερη μοίρα... Η ημιαποικιακή θέση της Ελλάδας και η υποδούλωσή της στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις έχουν σαν συνέπεια την εξάρτηση της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής της μπουρζουαζίας και των ανταγωνισμών της από τις δυνάμεις αυτές. Ο δε αγώνας των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων μεταξύ τους για την επικράτηση στην Ελλάδα αντανακλάται στα εσωτερικά και εξωτερικά πολιτικά γεγονότα που αφορούν τη χώρα».

Το Συνέδριο έθετε το καθήκον της πάλης των εργαζομένων για την απόκρουση της επίθεσης της συνασπισμένης μεγαλοαστικής τάξης.

4ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

Το 4ο Συνέδριο του ΚΚΕ συνήλθε στην Αθήνα στις 10-15 του Δεκέμβρη 1928. Στις εργασίες του πήραν μέρος αντιπρόσωποι της Κομμουνιστικής Διεθνούς και της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας (ΒΚΟ).

Οι αποφάσεις και διαπιστώσεις του Συνεδρίου αποτελούν συνέχιση των αποφάσεων του 3ου Συνεδρίου, σε συνδυασμό με τις αποφάσεις του 6ου Συνεδρίου της ΚΔ (Ιούλης 1928), οι οποίες παίρνοντας υπόψη το διαφορετικό επίπεδο της κοινωνικής οικονομικής ανάπτυξης των διαφόρων καπιταλιστικών χωρών, τις συγκεκριμένες ιδιομορφίες των συνθηκών τους, τόνιζαν το ιστορικά αναπόφευκτο της ποικιλομορφίας των δρόμων και ρυθμών ανόδου του προλεταριάτου στην εξουσία και την ανάγκη για μερικές χώρες «ορισμένων μεταβατικών βαθμίδων που οδηγούν στη δικτατορία του προλεταριάτου» και την «ποικιλία των μορφών του οικοδομούμενου σοσιαλισμού στις διάφορες χώρες».

Το Συνέδριο, εξετάζοντας την πολιτικοοικονομική κατάσταση της χώρας, επανέλαβε βασικά τον ίδιο χαρακτηρισμό που είχε δώσει το 3ο Συνέδριο, ανέθεσε, όμως, στο 5ο Συνέδριο του Κόμματος, να δώσει οριστική λύση στο ζήτημα του καθορισμού του χαρακτήρα της επικείμενης επανάστασης στην Ελλάδα, που θα αποτελέσει σταθμό μεταβατικό προς τη δικτατορία του προλεταριάτου.

Το Συνέδριο, αφού διαπίστωσε ότι η κατάσταση που είχε δημιουργηθεί στο συνδικαλιστικό κίνημα από τη διασπαστική δράση της ρεφορμιστικής ηγεσίας και την ανοιχτή επέμβαση του κράτους σε αυτό ήταν πολύ δύσκολη, έθεσε το καθήκον της πάλης για τη συνένωση όλων των συνεπών δυνάμεων και της σύγκλησης ενός ενωτικού πανελλαδικού συνεδρίου της ΓΣΕΕ.

5ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

Το 5ο Συνέδριο του ΚΚΕ συνήλθε στην Αθήνα το Μάρτη του 1934. Η προετοιμασία και οι εργασίες του διεξήχθησαν με αυστηρή μυστικότητα για λόγους ασφαλείας.

Τρεις μήνες πριν, το Γενάρη του 1934, είχε συνέλθει στην Αθήνα η 6η Ολομέλεια της ΚΕ, που κατέχει ιδιαίτερη θέση την πορεία της διαμόρφωσης της στρατηγικής και της τακτικής του Κόμματος. Η επανάσταση των εργατών και των αγροτών στην Ελλάδα θα είχε - κατά την 6η Ολομέλεια - αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα με τάσεις γρήγορης μετατροπής της σε προλεταριακή σοσιαλιστική επανάσταση. Κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης θα ήταν η εργατική τάξη και οι φτωχομεσαίες μάζες της αγροτιάς στην πάλη κατά της αντεπαναστατικής αστικής τάξης, που θα υποστηριζόταν από τους πλούσιους αγρότες. Ηγεμόνας της επανάστασης, πιο πρωτόβουλη και δραστήρια καθοδηγητική δύναμη θα ήταν το προλεταριάτο.

Το 5ο Συνέδριο επικύρωσε την απόφαση της 6ης Ολομέλειας της ΚΕ για το χαρακτήρα και τις κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης στην Ελλάδα. Ανέθεσε στην ΚΕ την επεξεργασία και δημοσίευση του προσωρινού Καταστατικού του ΚΚΕ, που θα εγκρινόταν τελειωτικά από το 6ο Συνέδριο, καθώς και την επεξεργασία μαζί με όλο το Κόμμα του Προγράμματος του ΚΚΕ που έφερνε για έγκριση στο 6ο Συνέδριο.

Το 5ο Συνέδριο συγκέντρωσε την προσοχή του στην πάλη κατά του φασισμού και του πολέμου. «Ο φασισμός και ο πόλεμος - αναφερόταν στην πολιτική απόφαση του Συνεδρίου - γίνονται κάθε μέρα και πιο έντονη απειλή και πραγματικότητα...».

«Η επαναστατική κινητοποίηση των μαζών, η οργάνωση του ενιαίου αντιφασιστικού μετώπου - τονιζόταν σε άλλο σημείο της απόφασης - μπορούν να αποτρέψουν την εγκαθίδρυση της ανοιχτής φασιστικής δικτατορίας και να ματαιώσουν την έκρηξη του ιμπεριαλιστικού πολέμου...».

Το Συνέδριο, αφού εξέτασε την κατάσταση στα συνδικάτα, τόνισε την ανάγκη να δυναμώσει η δουλειά των κομμουνιστών στα κόκκινα και τα ρεφορμιστικά συνδικάτα με στόχο τη μετατροπή τους σε αντιφασιστικά φρούρια.

6ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

Το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ συνήλθε στην Αθήνα στο τελευταίο δεκαήμερο του Δεκέμβρη του 1935. Οι εργασίες του κράτησαν 4 μέρες.

Η σύγκληση του 6ου Συνεδρίου έγινε σε μια περίοδο έντασης της επίθεσης των δυνάμεων του φασισμού και του πολέμου σε διεθνή κλίμακα και στην Ελλάδα. Σ' αυτές τις συνθήκες, μεγάλη σημασία είχε η σύγκληση του 7ου Συνεδρίου της ΚΔ που συνήλθε στη Μόσχα τον Ιούλη με Αύγουστο του 1935 και στο οποίο πήρε ενεργό μέρος πολυμελής αντιπροσωπεία του ΚΚΕ.

Η ΚΔ με το 7ο Συνέδριό της καθόρισε ως κύριο κίνδυνο τον κίνδυνο του φασισμού και του πολέμου και χάραξε πρωταρχικό καθήκον για το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα την πάλη εναντίον αυτού του κινδύνου, με τη συσπείρωση όλων των αντιφασιστικών δυνάμεων, τη δημιουργία διεθνούς μετώπου της ειρήνης και λαϊκών αντιφασιστικών μετώπων σε κάθε χώρα.

Τα κεντρικά θέματα που απασχόλησαν το Συνέδριο ήταν: Η έκθεση της αντιπροσωπείας του ΚΚΕ στο 7ο Συνέδριο της ΚΔ και τα καθήκοντα των κομμουνιστών στην πάλη κατά του φασισμού και του πολέμου.

Το 6ο Συνέδριο, παίρνοντας υπόψη την κατάσταση της Ελλάδας, συγκέντρωσε την κύρια προσοχή του στην απόκρουση του κινδύνου εγκαθίδρυσης φασιστικής δικτατορίας. Ο κίνδυνος αυτός είχε γίνει πιο άμεσος, μετά την παλινόρθωση της μοναρχίας, με το νόθο δημοψήφισμα του Νοέμβρη 1935.

Το Συνέδριο κάλεσε όλες τις αντιφασιστικές δυνάμεις να ενωθούν για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και της ειρήνης. Προώθησε τη γραμμή της συγκρότησης δημοκρατικού αντιφασιστικού μετώπου με όλα τα πολιτικά κόμματα που θα συμφωνούσαν στη δημιουργία του, καθώς και τη γραμμή της πραγματοποίησης της συνδικαλιστικής ενότητας.

Στην απόφαση του Συνεδρίου για τα καθήκοντα των κομμουνιστών στην πάλη κατά του πολέμου, ανάμεσα σε άλλα, τονιζόταν:

«Το ΚΚΕ, κόμμα της Εργατικής Τάξης και του εργαζόμενου λαού, μπροστά στον άμεσο κίνδυνο περιπλοκής του ελληνικού λαού σε καινούριο μακελειό και της ανοιχτής απειλής της εθνικής ανεξαρτησίας», κυρίως από την Ιταλία, «θέτει σαν υπέρτατο καθήκον του την υπεράσπιση της ειρήνης και της λευτεριάς του ελληνικού λαού».

7ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

1-6 Οκτώβρη 1945

Το 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ συνήλθε στην Αθήνα, στην αίθουσα του κινηματογράφου «Τιτάνια» (οδός Πανεπιστημίου).

Ηταν ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά σώματα του ΚΚΕ, σε σύγκριση με τα προηγούμενα Συνέδριά του και αυτό έδειχνε την ανάπτυξη του Κόμματος κατά την περίοδο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.

Πήραν μέρος συνολικά 223 τακτικοί (οι 26 ήταν γυναίκες) και 38 αναπληρωματικοί αντιπρόσωποι απ' όλες τις Οργανώσεις.

Η κοινωνική σύνθεση των αντιπροσώπων ήταν: 119 εργάτες, 26 υπάλληλοι, 22 αγρότες, 8 επαγγελματίες, 29 επιστήμονες, 8 διανοούμενοι και 11 φοιτητές. Η κομματική τους ηλικία ήταν: 63 πάνω από 15 χρόνια, 75 πάνω από 5 και 85 λιγότερο από 5 χρόνια. Υπερείχαν οι νέοι κομμουνιστές. Οι 73 τακτικοί σύνεδροι ήταν ηλικίας 20-30 χρόνων, οι 100 ηλικίας 31-40 χρόνων, οι 46 ηλικίας 41-50 χρόνων, οι 3 ηλικίας 51-60 χρόνων και 1 πάνω από 60.

Η σύνθεση αυτή δείχνει την απότομη αύξηση των κομμουνιστικών δυνάμεων την περίοδο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.

Το Συνέδριο συνήλθε σε συνθήκες «νομιμότητας», δηλαδή στα περιθώρια της νομιμότητας που άφηνε την εποχή εκείνη η ματοβαμμένη τρομοκρατία των αντιδραστικών δυνάμεων και του παρακράτους, που, χάρη στην ένοπλη επέμβαση και την υποστήριξη του αγγλικού ιμπεριαλισμού, είχε απλωθεί σε ολόκληρη τη χώρα.

Σε όλη την τρικυμισμένη δεκαετία από το προηγούμενο 6ο Συνέδριο, το ΚΚΕ βρέθηκε στις επάλξεις των αγώνων για λευτεριά, εθνική ανεξαρτησία και ειρήνη. Μπροστάρης, οργανωτής, καθοδηγητής και κύριος αιμοδότης της Εθνικής Αντίστασης. Και μέσα στην πάλη μαζί με το λαό και για το λαό, ανδρώθηκε πολιτικά, δυνάμωσε οργανωτικά και άπλωσε βαθιές ρίζες μέσα στην εργατική τάξη και το λαό.

Το Συνέδριο συζήτησε: Τη λογοδοσία της Κεντρικής Επιτροπής. Την κατάσταση στην Ελλάδα και τα προβλήματα της Λαϊκής Δημοκρατίας. Το αγροτικό πρόβλημα στην Ελλάδα. Το Πρόγραμμα και το Καταστατικό του ΚΚΕ.

Το Συνέδριο, εξετάζοντας την κατάσταση που διαμορφώθηκε στην Ελλάδα εξαιτίας της ξένης ιμπεριαλιστικής επέμβασης και της ολομέτωπης επίθεσης των αντιδραστικών δυνάμεων, μετά το Δεκέμβρη και τη συμφωνία της Βάρκιζας, διαπίστωνε:

«Μέσα στον πανευρωπαϊκό οργασμό της δημοκρατικής και σοσιαλιστικής αναγέννησης, η Ελλάδα χάρη στην ένοπλη ξενική επέμβαση αποτελεί τραγική εξαίρεση. Η ξενική επέμβαση ανέκοψε την ομαλή πολιτική ζωή και εξέλιξη του τόπου».

«Η πολιτική της εθνικής και λαϊκής ενότητας που πραγματοποιήθηκε στα σκοτεινά χρόνια της σκλαβιάς - αναφέρεται στην Απόφαση του 7ου Συνεδρίου - αποτελεί και σήμερα την αποφασιστική εγγύηση για την αποτροπή του ολοκληρωτικού αφανισμού».

«Ο πολιτικός συνασπισμός του ΕΑΜ έκανε κάθε δυνατή υποχώρηση για τη συνένωση των προσπαθειών όλων εκείνων που εναντιώνονται στις βίαιες, πραξικοπηματικές λύσεις και δε θα σταματήσει αυτές τις προσπάθειές του - εφόσον όμως δε θα σταματήσει η δολοφονική τρομοκρατική δράση κατά του λαού, νόμιμο δικαίωμα άμυνας είναι η χρησιμοποίηση των ίδιων μέσων από το λαό, για την απόκρουση της αφηνιασμένης τρομοκρατικής δράσης του μαύρου μετώπου, ΣΑΝ, Χ, και Σίας».

Το 7ο Συνέδριο ασχολήθηκε με τη δυνατότητα και τις πολιτικές προϋποθέσεις δημιουργίας βαριάς βιομηχανίας στηριγμένης στις εγχώριες πλουτοπαραγωγικές πηγές.

Το 7ο Συνέδριο πήρε και άλλες αποφάσεις και μέτρα για την κομματική οικοδόμηση, για την καλύτερη οργάνωση της μαζικής δουλειάς, για τη δουλειά στη νεολαία, στις γυναίκες κλπ.

8ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

Αύγουστος του 1961

Το 8ο Συνέδριο συνήλθε στο εξωτερικό. Τις εργασίες του παρακολούθησαν αντιπρόσωποι πολλών αδελφών Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων.

Το 8ο Συνέδριο συνήλθε σε ιδιόμορφες συνθήκες. Το Κόμμα βρισκόταν στην παρανομία, αλλά και μέλη και στελέχη του δρούσαν στα πλαίσια της ΕΔΑ. Στην Ελλάδα, ύστερα από τη λικβινταριστική απόφαση της 8ης Ολομέλειας της ΚΕ του 1958, δεν υπήρχαν Κομματικές Οργανώσεις. Ολα αυτά είχαν επίδραση στη σύνθεση του Συνεδρίου, στις αποφάσεις του και στη σύνθεση των καθοδηγητικών οργάνων που εξέλεξε.

Το Συνέδριο καλούνταν να εξετάσει τη δράση του Κόμματος σε μια περίοδο δεκαέξι ολόκληρων χρόνων που μεσολάβησαν από το προηγούμενο 7ο Συνέδριο του 1945 και να καθορίσει τα καθήκοντα του Κόμματος και του λαϊκού δημοκρατικού κινήματος.

Το Συνέδριο διαπίστωσε ότι «η ένοπλη επέμβαση των ιμπεριαλιστών και ο εμφύλιος πόλεμος που άναψαν ανακόπτοντας τη δημοκρατική πορεία της χώρας, επιβράδυναν την ανόρθωση της καταστραμμένης από τον πόλεμο και την Κατοχή οικονομίας, εμπόδισαν την ανασυγκρότησή της, σαν οικονομίας ανεξάρτητης, προς το συμφέρον του λαού και του τόπου».

Οτι «η Ελλάδα είναι υπανάπτυκτη καπιταλιστική χώρα, βασικά αγροτική με σχετική ανάπτυξη της βιομηχανίας, με ορισμένα μισοφεουδαρχικά υπολείμματα και με κύριο χαρακτηριστικό τη σημαντική εξάρτηση από το μονοπωλιακό κεφάλαιο».

Οτι «η αντίθεση που κυριαρχεί σήμερα είναι η αντίθεση ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό, την ντόπια ολιγαρχία που συνεργάζεται μαζί του από τη μια και όλες τις άλλες κοινωνικές τάξεις και ομάδες από την άλλη».

Με βάση τις διαπιστώσεις αυτές στο Πρόγραμμα που ψήφισε το 8ο Συνέδριο, καθοριζόταν ότι «η επικείμενη επανάσταση στην Ελλάδα θα είναι αντιιμπεριαλιστική - δημοκρατική».

Στις κινητήριες δυνάμεις της αντιιμπεριαλιστικής δημοκρατικής επανάστασης, συμπεριλαμβανόταν και η μη μονοπωλιακή αστική τάξη, η οποία χαρακτηριζόταν σαν «εθνική αστική τάξη». Το λάθος αυτό οδήγησε σε οπορτουνιστικές διαστρεβλώσεις και σε πολιτική συνεργασίας χωρίς όρους με την Ενωση Κέντρου.

Το Συνέδριο επεξεργάστηκε το Πρόγραμμα της Εθνικής Δημοκρατικής Αλλαγής και έβαλε σαν άμεσο στόχο του Κόμματος την «ανατροπή της κυβέρνησης της Δεξιάς» από την εξουσία και το «σχηματισμό μιας δημοκρατικής κυβέρνησης που θα αποκαταστήσει τη δημοκρατική ομαλότητα, θα ακολουθήσει ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική και θα πάρει ορισμένα επείγοντα μέτρα οικονομικής ανακούφισης των εργαζομένων».

Το Συνέδριο επικύρωσε επίσης το θεμελιακό λάθος της 8ης Ολομέλειας του 1958 για τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων.

9ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

Δεκέμβρης του 1973

Το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ συνήλθε σε μια κρίσιμη περίοδο, που στη χώρα κυριαρχούσε η στρατιωτικοφασιστική δικτατορία, αλλά δυνάμωνε και η αντίσταση του λαού σε αυτό. Ενα μήνα πριν τη σύγκληση του Συνεδρίου, είχε γίνει ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου, που αποτέλεσε κορυφαία εκδήλωση του αντιδικτατορικού αγώνα.

Στο Συνέδριο αντιπροσωπεύτηκαν όλες σχεδόν οι οργανωμένες δυνάμεις του Κόμματος.

Το 9ο Συνέδριο υπέβαλε σε κριτική την πολιτική και δράση του Κόμματος από το 8ο Συνέδριό του και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στη γραμμή και στη δράση του Κόμματος από το 8ο Συνέδριο μέχρι τη 12η Ολομέλεια (Φλεβάρης 1968) κυριάρχησε βασικά η δεξιά οπορτουνιστική παρέκκλιση και ότι οι αιτίες που κυριάρχησε αυτή η παρέκκλιση ήταν: «Η ανεπάρκεια της καθοδήγησης του Κόμματος, η λειψή αφομοίωση και η μη δημιουργική εφαρμογή της μαρξιστικής-λενινιστικής θεωρίας, οι παραβιάσεις βασικών λενινιστικών αρχών, σε πρώτη γραμμή της συλλογικότητας και της κοινωνικής σύνθεσης του Κόμματος, οι σοβαρές δυσκολίες που δημιουργήθηκαν για το ΚΚΕ και το κίνημα γενικότερα ύστερα από τις δύο αλλεπάλληλες ήττες, ιδιαίτερα οι δυσκολίες για την ανασυγκρότηση των Κομματικών Οργανώσεων στις συνθήκες της βαριάς παρανομίας και γενικότερα η πολύπλευρη πίεση του εχθρού, καθώς και η μακρόχρονη απουσία από την Ελλάδα σημαντικού τμήματος στελεχών και μελών του Κόμματος και της καθοδήγησής του».

Το Συνέδριο υπογράμμισε, επίσης, ότι οι δυσκολίες του συνδυασμού της παράνομης με τη νόμιμη δουλειά διευκόλυναν τη δημιουργία αυταπατών από τις επιτυχίες που σημείωνε η νόμιμη δουλειά.

Το Συνέδριο έθεσε πρωταρχικό καθήκον την οικοδόμηση ισχυρού Κόμματος με γερές Οργανώσεις, ριζωμένες μέσα στην εργατική τάξη, στην εργαζόμενη αγροτιά και σε όλο τον εργαζόμενο λαό, δεμένες με τις μάζες, Κόμμα ικανό να μπει επικεφαλής της πάλης του ελληνικού λαού και να τον οδηγήσει στη νίκη.

Το Συνέδριο υπογράμμισε τη σοβαρότητα της δουλειάς μέσα στα συνδικάτα και την ανάγκη να γίνει σωστός συνδυασμός της νόμιμης με την παράνομη δουλειά για την ανάπτυξη του μαζικού κινήματος, για την ανάπτυξη γενικότερα της αντιδικτατορικής πάλης.

Το 9ο Συνέδριο ψήφισε νέο Πρόγραμμα του ΚΚΕ, στο οποίο χαρακτήρισε την Ελλάδα «χώρα με μέσο επίπεδο ανάπτυξης, με διαμορφωμένο κρατικο-μονοπωλιακό καπιταλισμό και με χαρακτηριστικό γνώρισμα τη σημαντική εξάρτηση από το ξένο μονοπωλιακό κεφάλαιο και το διεθνή ιμπεριαλισμό, γίνεται χώρα βιομηχανική-αγροτική» και στη στρατηγική επεξεργασία θεωρούσε ότι η χώρα θα φτάσει στο σοσιαλισμό μέσα από μια ενιαία επαναστατική διαδικασία, που θα περιλαμβάνει δύο στάδια επαναστατικών μετασχηματισμών: Ενα δημοκρατικό, αντιμονοπωλιακό, αντιιμπεριαλιστικό και ένα σοσιαλιστικό στάδιο.

Το Συνέδριο, παίρνοντας υπόψη την ύπαρξη της στρατιωτικοφασιστικής δικτατορίας, καθόρισε σαν πρώτο βήμα της ενιαίας επαναστατικής διαδικασίας την εγκαθίδρυση του «καθεστώτος της Νέας Δημοκρατίας».

Το Συνέδριο, διορθώνοντας τη λαθεμένη θέση του 8ου Συνεδρίου που χαρακτήριζε τη μη μονοπωλιακή αστική τάξη σαν «εθνική αστική τάξη», καθόρισε ότι «η ολοκλήρωση του πρώτου σταδίου της ενιαίας επαναστατικής πορείας θα πραγματοποιηθεί από την εργατική τάξη σε συμμαχία με την εργαζόμενη αγροτιά και με τη συσπείρωση γύρω από τη συμμαχία αυτή των μεσαίων στρωμάτων της πόλης, της προοδευτικής δημοκρατικής διανόησης, καθώς και άλλων δυνάμεων που θα συμμετάσχουν στην εγκαθίδρυση της Νέας Δημοκρατίας και που στην πορεία θα πειστούν για την ανάγκη της ολοκλήρωσης του μετασχηματισμού αυτού».

Το 9ο Συνέδριο υπογράμμισε ότι για την πραγματοποίηση των επαναστατικών μετασχηματισμών, το ΚΚΕ θα πρέπει να είναι το ίδιο έτοιμο και να προετοιμάσει την εργατική τάξη και το λαό για τη χρησιμοποίηση κάθε μορφής πάλης, ειρηνικής ή μη ειρηνικής, ανάλογα με τη στάση των αντιδραστικών δυνάμεων και να είναι σε θέση να περνά έγκαιρα από τη μια μορφή στην άλλη.

Το Συνέδριο ψήφισε νέο Καταστατικό του Κόμματος.

10ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

15-20 Μάη 1978

Το 10ο Συνέδριο του ΚΚΕ συνήλθε στην Αθήνα στο γήπεδο του «Μίλωνα» της Ν. Σμύρνης. Ηταν το πρώτο που συνήλθε νόμιμα ύστερα από 27 χρόνια βαθιάς παρανομίας και άγριων διωγμών. Συγκέντρωσε την προσοχή και το ενδιαφέρον του ελληνικού λαού και του πολιτικού κόσμου της χώρας. Παραβρέθηκαν σε αυτό πάνω από 40 αντιπροσωπείες αδελφών κομμουνιστικών και προοδευτικών κομμάτων.

Το Συνέδριο υιοθέτησε τις αναλύσεις και επεξεργασίες του 9ου Συνεδρίου. Παίρνοντας όμως υπόψη μια σειρά σημαντικές αλλαγές, που σημειώθηκαν στη χώρα μας και διεθνώς στα 4 χρόνια μετά το 9ο Συνέδριο, καθώς και την πλούσια θεωρητική και πρακτική πείρα του Κόμματος και του κινήματος που συγκεντρώθηκε σε αυτό το χρονικό διάστημα, έκανε ορισμένες τροποποιήσεις, βελτιώσεις και συμπληρώσεις στο Πρόγραμμα του Κόμματος που είχε εγκριθεί από το 9ο Συνέδριο, με σημαντικότερη την απάλειψη του «καθεστώτος της Νέας Δημοκρατίας».

Παράλληλα, το Συνέδριο υιοθέτησε την ιδέα για μια ευρύτερη δημοκρατική συνεργασία με όλα τα δημοκρατικά, αντιπολιτευτικά κόμματα και ομάδες, που αντιτίθενται σε μια σειρά πλευρές της πολιτικής της κυβέρνησης και στο παρακράτος.

11ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

14-19 Δεκέμβρη 1982

Το 11ο Συνέδριο συνήλθε στην Αθήνα στην αίθουσα Συνεδρίων του ΚΚΕ στον Περισσό.

Το Συνέδριο ασχολήθηκε με τη νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση. Εκτιμώντας την κυβερνητική πολιτική του ΠΑΣΟΚ, εκτίμησε ότι η πολιτική αυτή δεν είναι πολιτική «πραγματικής αλλαγής», αλλά πολιτική εκσυγχρονισμένης διαχείρισης και βελτίωσης των όρων εξάρτησης.

Το 11ο Συνέδριο επεξεργάστηκε την εναλλακτική λύση της «πραγματικής αλλαγής», που θεωρούσε ότι από τη μια μεριά δίνει ρεαλιστικές απαντήσεις σε φλέγοντα και οξυμένα προβλήματα που απασχολούν το λαό και τον τόπο και από την άλλη - κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις - μπορεί να αποτελέσει μορφή περάσματος στην ενιαία επαναστατική διαδικασία μετάβασης στο σοσιαλισμό.

Το Συνέδριο, καθορίζοντας τη στάση του ΚΚΕ απέναντι στην κυβερνητική πολιτική του ΠΑΣΟΚ, υπογράμμισε ότι αυτή δεν καθορίζεται από μια προσθαφαίρεση των αρνητικών και θετικών της πλευρών, αλλά από το αν η πολιτική αυτή στο σύνολό της αντιστοιχεί ή όχι στις ανάγκες της «πραγματικής αλλαγής». Από το αν προωθεί τους βασικούς στόχους της: α) Αποφασιστική αντιμετώπιση των προβλημάτων της εθνικής ανεξαρτησίας. β) Εξοδο από την κρίση μέσα από μια οικονομική ανάπτυξη προς όφελος του λαού και γ) Ουσιαστικό εκδημοκρατισμό.

Για την πραγματοποίηση αυτών των στόχων, το ΚΚΕ υιοθέτησε την ιδέα της δημοκρατικής κυβέρνησης που «θα εκφράζει όλες τις δυνάμεις που, στον ένα ή άλλο βαθμό, τάσσονται υπέρ της πραγματικής αλλαγής, θα στηρίζεται στο μαζικό λαϊκό κίνημα και θα εφαρμόσει Πρόγραμμα αντιμονοπωλιακής, αντιιμπεριαλιστικής κατεύθυνσης».

12^ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

Μάης του 1987

Το 12ο Συνέδριο συνήλθε, επίσης στην Αθήνα, στην αίθουσα Συνεδρίων του ΚΚΕ στον Περισσό.

Στην Πολιτική Απόφαση του Συνεδρίου καταγράφεται η εκτίμηση ότι μπροστά στην ελληνική κοινωνία βρίσκονται δύο δρόμοι: Ο ένας είναι ο δρόμος του δικομματισμού που καθηλώνει την κοινωνικοπολιτική ζωή στις επιλογές της άρχουσας τάξης και υποτάσσει τις τύχες του λαού και της χώρας μας στις δυνάμεις του μεγάλου κεφαλαίου, της εξάρτησης και των υπερεθνικών οργάνων της ΕΟΚ.

Ο άλλος, είναι ο δρόμος της Αριστεράς, για μια ανάπτυξη νέου τύπου, για αλλαγή με κατεύθυνση το σοσιαλισμό που θα προχωρά με ρήξεις προς το σύστημα της εξάρτησης και της μονοπωλιακής κυριαρχίας.

Η οικοδόμηση του κοινωνικοπολιτικού συνασπισμού των δυνάμεων της αλλαγής αποτελεί στρατηγικής σημασίας προϋπόθεση για την αλλαγή με κατεύθυνση το σοσιαλισμό και οργανικό στοιχείο της, αναφέρεται στην Απόφαση. Η νέου τύπου ανάπτυξη θα προωθούνταν από κυβέρνηση της Αριστεράς που έμπαινε ως στόχος.

Με βάση τις αποφάσεις του 12ου Συνεδρίου το ΚΚΕ προώθησε την οικοδόμηση του Συνασπισμού των δυνάμεων της Αριστεράς και της Προόδου.

13^ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

Το 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ συνήλθε στην Αθήνα, στην κλειστή αίθουσα του Ολυμπιακού Σταδίου, από τις 19 ως τις 24 Φλεβάρη 1991. Στο Συνέδριο πήραν μέρος 1.275 αντιπρόσωποι και 660 παρατηρητές.

Η ημερήσια διάταξη του Συνεδρίου ήταν:

1) Εισήγηση της ΚΕ του ΚΚΕ και Εκθεση της Κεντρικής Εξελεγκτικής Επιτροπής. 2) Εγκριση ντοκουμέντων και προτάσεων. Πολιτική Απόφαση - Προγραμματικές κατευθύνσεις - Καταστατικό του ΚΚΕ. 3) Εκλογή καθοδηγητικών οργάνων του Κόμματος.

Με τα συγκλονιστικά γεγονότα στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, στο ΚΚΕ είχε ξεσπάσει κρίση και οξύτατη ιδεολογική και πολιτική διαπάλη. Είχε προηγηθεί η πιο περιορισμένη κρίση του '89 και αποχώρηση ομάδας μελών της ΚΕ και η διάσπαση της ΚΝΕ.

Το 13ο Συνέδριο αντανακλούσε την έντονη εσωκομματική πάλη με την οπορτουνιστική τάση που επιδίωκε τη σοσιαλδημοκρατικοποίηση ή τη διάλυση του ΚΚΕ. Ανέδειξε σε πλειοψηφία της ΚΕ στελέχη που τάσσονταν υπέρ της διατήρησης του κομμουνιστικού χαρακτήρα του Κόμματος αλλά δεν έβαλε τέρμα στην εσωκομματική πάλη. Η υπονομευτική δράση συνεχίστηκε και κορυφώθηκε τον Ιούλη του '91, οπότε εγκατέλειψαν το ΚΚΕ 45 μέλη της ΚΕ.

Η σοβαρή αυτή εσωκομματική κρίση αντιμετωπίστηκε μετά το 13ο Συνέδριο, στην πορεία προς το 14ο Συνέδριο.

14ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

Το 14ο Συνέδριο του ΚΚΕ συνήλθε στις 18-21 Δεκέμβρη 1991 στην αίθουσα Συνεδρίων του ΚΚΕ στον Περισσό.

Το Συνέδριο έκανε τις πρώτες τοποθετήσεις για τις εξελίξεις στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες όπου κατέληγε πως:

«Οι εξελίξεις αυτές επιβεβαιώνουν με το δικό τους τρόπο τα ζωντανά και πάντα επίκαιρα διδάγματα της μαρξιστικής-λενινιστικής θεωρίας για την κοινωνική επανάσταση. Η παραβίαση βασικών αρχών της, η διαστρέβλωσή της στη διάρκεια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, με αποκορύφωμα τη συνειδητή εγκατάλειψη αρχών στην πορεία της περεστρόικα, αποτέλεσαν βασικές αιτίες των σημερινών τραγικών εξελίξεων και συνεπειών.

Το Κόμμα μας έδειξε ανεπάρκεια στη βαθύτερη εκτίμηση των εξελίξεων στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, στη διερεύνηση των αιτιών για ορισμένα αρνητικά φαινόμενα που κατά καιρούς σημείωνε στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Η βαθιά και ολόπλευρη μελέτη όλων όσων έγιναν, η εξαγωγή συμπερασμάτων και εμπειριών, είναι σήμερα περισσότερο από αναγκαία. Απαιτεί και προϋποθέτει τη συνεργασία και επίμονη προσπάθεια του διεθνούς κομμουνιστικού και προοδευτικού κινήματος».

Οσον αφορά την πολιτική συμμαχιών, το 14ο Συνέδριο εκτίμησε ότι «η όλη πορεία και τελική κατάληξη του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου δίνει πολύτιμα διδάγματα στο Κόμμα για την πολιτική συμμαχιών, που πρέπει να βρίσκονται στο κέντρο της προσοχής του.

α) Η διασφάλιση της αυτοτέλειας του Κόμματος πρέπει να είναι πρωταρχική προϋπόθεση και συνεχής επιδίωξη.

β) Η υποτίμηση των ιδεολογικών και πολιτικών διαφορών που υπάρχουν και συνοδεύουν κάθε μορφής συμμαχία και η ανυπαρξία μετώπου εναντίον της αποτελεί σοβαρό σφάλμα και οδηγεί σε αρνητικές απρόσμενες εξελίξεις.

γ) Οι εκπρόσωποι του Κόμματος στις συμμαχίες πρέπει να επιλέγονται προσεκτικά από συντρόφους που διαθέτουν ικανότητες, αλλά επίσης και σταθερότητα και κομματικότητα. Ο έλεγχός τους από καθοδηγητικά όργανα και κομματικά σώματα πρέπει να είναι συστηματικός και ουσιαστικός.

δ) Να συνυπολογίζεται πάντα με προσοχή η διαλεκτική σχέση που πρέπει να υπάρχει μεταξύ πολιτικών και κοινωνικών συμμαχιών.

Η πολιτική συμμαχιών, πολιτική στρατηγικής σημασίας, πρέπει να είναι διαρκής φροντίδα του ΚΚΕ. Οι δυσκολίες, τα λάθη και οι αποτυχίες δεν πρέπει να οδηγούν στην άρνησή της αλλά στα απαραίτητα μέτρα για την περισσότερο δημιουργική και αποτελεσματική εφαρμογή της. Σε κάθε περίπτωση πάντως η πολιτική συμμαχιών πρέπει να συνδυάζεται επίμονα και συστηματικά με την ολόπλευρη, ποσοτικά και ποιοτικά, ενίσχυση του ΚΚΕ».

Το 14^ο Συνέδριο επεξεργάστηκε την «προοδευτική πολιτική διεξόδου και ανάπτυξης».

15^ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

Το 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ συνήλθε στις 22-26 Μάη 1996, στην αίθουσα Συνεδρίων του ΚΚΕ.

Η ημερήσια διάταξη των εργασιών του Συνεδρίου ήταν:

α) Εκθεση Δράσης της ΚΕ του ΚΚΕ. Εκθεση Δράσης της Κεντρικής Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου. Ψήφιση: Προγράμματος, Καταστατικού, Πολιτικής Απόφασης.

β) Εκλογή ΚΕ και ΚΕ Οικονομικού Ελέγχου.

Το 15^ο Συνέδριο ψήφισε το νέο Πρόγραμμα του ΚΚΕ.

Σχετικά με το χαρακτήρα της επανάστασης στο Πρόγραμμα αναφέρεται ότι «Ο ελληνικός λαός θα απαλλαγεί από τα δεσμά και τις συνέπειες της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, της ιμπεριαλιστικής καταπίεσης και εξάρτησης, όταν η εργατική τάξη με τους συμμάχους της πραγματοποιήσει τη σοσιαλιστική επανάσταση και προχωρήσει στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού. Οι εσωτερικές εξελίξεις που μεσολάβησαν στη χώρα και οι αλλαγές στη θέση στο σύστημα του ιμπεριαλισμού, στη δεκαετία του '80 και την πρώτη πενταετία του '90, συνέβαλαν στο να ωριμάσουν περισσότερο οι υλικές προϋποθέσεις για το σοσιαλισμό στη χώρα μας.

Στην εποχή μας, εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, η πάλη των τάξεων κατευθύνεται στη λύση της βασικής αντίθεσης κεφαλαίου - εργασίας. Η επαναστατική αλλαγή στην Ελλάδα θα είναι σοσιαλιστική.

Κινητήριες δυνάμεις της σοσιαλιστικής επανάστασης θα είναι η εργατική τάξη ως ηγετική δύναμη, οι μισοπρολετάριοι, η φτωχή αγροτιά και τα πιο καταπιεσμένα λαϊκά μικροαστικά στρώματα της πόλης. Η νεολαία θα παίξει δραστήριο ρόλο στον αγώνα για το σοσιαλισμό και την οικοδόμησή του».

Ακόμα, στο Πρόγραμμα εκτιμάται ότι «Αναδείχνεται πιο επιτακτικά η ανάγκη, το ΚΚΕ με την πολιτική του να συμβάλλει στη διαμόρφωση και ωρίμανση του υποκειμενικού παράγοντα για τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Η αντιιμπεριαλιστική αντιμονοπωλιακή γραμμή πάλης συμβάλλει στη συσπείρωση της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού, στην αντίσταση και υπεράσπιση των συμφερόντων του από την επιθετικότητα του μεγάλου κεφαλαίου. Είναι ο δρόμος που βοηθά να αλλάξει ο συσχετισμός των δυνάμεων, να γίνει προσέγγιση και κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις να πραγματοποιηθεί το πέρασμα στο σοσιαλισμό. Σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, ο αγώνας αυτός συνδέεται περισσότερο και εντάσσεται οργανικά στον αγώνα για την ανατροπή του καπιταλισμού. Περικλείει από τη φύση του ρήξεις, οι οποίες υπονομεύουν τα θεμέλια της καπιταλιστικής κυριαρχίας. Δημιουργεί προϋποθέσεις για την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας από την εργατική τάξη και τους συμμάχους της».

Με βάση την παραπάνω εκτίμηση, τεκμηριώνεται η πολιτική του Κόμματος για την οικοδόμηση του αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού μετώπου πάλης και επιλύεται το ζήτημα της σχέσης του αγώνα του Μετώπου με την επιδίωξη της κατάκτησης της εξουσίας από την εργατική τάξη σε συμμαχία με τα άλλα καταπιεζόμενα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας. Ζητήματα που καλείται να αναπτύξει παραπέρα το 16^ο Συνέδριο αξιολογώντας τη συσσωρευμένη πείρα και τις εξελίξεις.

16o ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

Συνήλθε από τις 14/12 ως τις 17/12/2000. Το Συνέδριο απασχόλησαν τα εξής θέματα:

α)Η δράση του Κόμματος από το 15ο ως το 16ο Συνέδριο και απολογισμός δουλειάς της Κεντρικής Επιτροπής. Εκθεση της Κεντρικής Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου. Η πρόταση του ΚΚΕ για τη συγκρότηση του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου και τα καθήκοντα του Κόμματος μέχρι το 17ο Συνέδριο.

β) Εκλογή Κεντρικής Επιτροπής και Κεντρικής Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου.

Το συνέδριο εκτίμησε ότι: Για τη συγκρότηση του ΑΑΔΜ δεν αρκεί η κοινή δράση, που βασίζεται σε κοινές ή παραπλήσιες αντιλήψεις για μεγάλα και επίκαιρα προβλήματα, η γραμμή άμυνας στην επίθεση που δέχεται ολομέτωπα ο λαός μας. Απαιτείται να υπάρχει και ένα επίπεδο συμφωνίας στη γενική γραμμή κατεύθυνσης για τη λύση των προβλημάτων, που θα εκφράζεται στο προγραμματικό πλαίσιο για τη λαϊκή οικονομία και τη λαϊκή εξουσία.

Αναφορικά με το ζήτημα της Λαϊκής Εξουσίας το Συνέδριο μεταξύ άλλων εκτίμησε: «Το ΑΑΔ Μέτωπο πρέπει να προβάλλει στο λαό την ιδέα ότι είναι αναγκαίο και ρεαλιστικό να επιβληθούν τα συμφέροντα των καταπιεσμένων λαϊκών δυνάμεων στο επίπεδο της εξουσίας, στόχος αναπόσπαστα δεμένος με δραστική αλλαγή και ανατροπή του συσχετισμού δυνάμεων. Το Μέτωπο προβάλλει θετική θέση για το ποια εξουσία χρειάζεται. Αυτή η εξουσία δεν μπορεί να πατάει σε δύο βάρκες. 'Η θα υπηρετεί τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό ή θα είναι σε πλήρη εναντίωση με αυτά και θα υπηρετεί τα λαϊκά συμφέροντα. Βέβαια, ο αγώνας για την εξουσία θα περάσει από πολλές φάσεις και διακυμάνσεις, θα εξαρτάται και θα καθορίζεται σε κάθε φάση ή στροφή του κινήματος, από το συσχετισμό και τη δυναμική των εξελίξεων... Το Μέτωπο από την αρχή της συγκρότησής του πρέπει να προβάλει μια γενική ιδέα για το πρόβλημα της εξουσίας. Το ΚΚΕ θεωρεί ότι ο όρος λαϊκή εξουσία μπορεί να λειτουργήσει ενοποιητικά, αρκεί να περιέχει βασικές ιδέες που διαχωρίζουν την εξουσία αυτή από τη σημερινή εξουσία και τις διάφορες παραλλαγές διαχείρισης. Η διαφορά της λαϊκής εξουσίας θα είναι ότι εκφράζει τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και των συμμάχων της. Θα βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό. Θα έχει χαρακτηριστικό της τη δημιουργία της λαϊκής οικονομίας, την κοινωνική ιδιοκτησία, τον εργατικό κοινωνικό έλεγχο. Θα προωθεί πολιτική ανεξάρτητη από τους διεθνείς ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, θα απαλλαγεί και από τις τυπικές δεσμεύσεις μαζί τους. Το ΚΚΕ υποστηρίζει ότι λαϊκή εξουσία είναι η σοσιαλιστική εξουσία».

Το Συνέδριο αποσαφήνισε ότι στο πλαίσιο της Λαϊκής Εξουσίας θα εφαρμοστεί μια ριζικά διαφορετική οικονομική πολιτική την οποία προσδιόρισε με τον όρο «Λαϊκή Οικονομία». Βάθρα της Λαϊκής Οικονομίας που προσδιορίζουν και το χαρακτήρα της, το συνέδριο καθόρισε ότι είναι: Η κοινωνική κρατική ιδιοκτησία στα βασικά και συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής. Ο κεντρικός πανεθνικός οικονομικός μηχανισμός σχεδιασμού και διοίκησης. Η πολιτική απεξάρτηση της Ελλάδας από τους διεθνείς ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, η απαλλαγή και από τις τυπικές δεσμεύσεις μαζί τους.

17ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

Συνήλθε από τις 9/2 έως τις 12/2/2005 στην Αίθουσα Συνεδρίων στην έδρα της ΚΕ με θέματα:

α)Η δράση του Κόμματος από το 17ο ως το 18ο Συνέδριο και απολογισμός δουλιάς της Κεντρικής Επιτροπής. Εκθεση της Κεντρικής Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου.

β) Εκλογή Κεντρικής Επιτροπής και Κεντρικής Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου.

Ψήφισε επίσης ειδική απόφαση για το Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα.

Το 17ο Συνέδριο, επιβεβαιώνοντας τη θετική ανοδική πορεία του Κόμματος από την ανασυγκρότηση και στο διάστημα μετά το 16ο Συνέδριο, εκτιμά ότι το Κόμμα μπορούσε να είναι σε καλύτερη κατάσταση από την πλευρά της ιδεολογικοπολιτικής και οργανωτικής ισχυροποίησής του.

Κύριο καθήκον που καθορίζει το 17ο Συνέδριο του ΚΚΕ αποτελεί η ολόπλευρη πολιτική, ιδεολογική και οργανωτική ισχυροποίηση του Κόμματος. Η ισχυροποίηση του ΚΚΕ είναι αναγκαίος όρος για την οικοδόμηση του Μετώπου και την ανάπτυξη του αντιιμπεριαλιστικού, αντιμονοπωλιακού αγώνα, που κάτω από προϋποθέσεις μπορεί να οδηγήσει στην κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη και τους συμμάχους της, στο σοσιαλισμό που είναι αναγκαίος, επίκαιρος, η μόνη απάντηση στην καπιταλιστική και ιμπεριαλιστική βαρβαρότητα, την καταπίεση και εκμετάλλευση.

Κεντρικός άξονας, για να προωθηθούν και τα ιδιαίτερα καθήκοντα της ισχυροποίησης είναι η κατάκτηση ικανότητας, σταθερότητας και αποφασιστικότητας στη δράση, με βάση τη στρατηγική του Κόμματος. Κάθε παρέκκλιση από αυτή τη γραμμή θα φέρει το Κόμμα μπροστά σε δυσεπίλυτα προβλήματα.

Το 17ο Συνέδριο επισημαίνει ότι κύριος παράγοντας για να ισχυροποιηθεί το Κόμμα είναι: Με ευθύνη πριν απ' όλα της ΚΕ, και στη συνέχεια των παρακάτω καθοδηγητικών οργάνων, να αφομοιωθεί βαθιά, με όρους θεωρίας και πείρας, η στρατηγική του Κόμματος και η ενιαία αντίληψη για το πώς αυτή προωθείται. Χρειάζεται να κατανοηθεί πιο βαθιά ο χαρακτήρας του Μετώπου ως κοινωνικοπολιτικής συμμαχίας αντιιμπεριαλιστικών αντιμονοπωλιακών δυνάμεων, που καλείται όχι μόνο να αποσπάσει κατακτήσεις, αλλά να φέρει σε πέρας και το έργο της κατάκτησης της λαϊκής εξουσίας. Αυτή η αντίληψη πρέπει να διαποτίζει την καθημερινή δουλειά του Κόμματος. Να κατανοηθεί πιο ουσιαστικά ότι ο αγώνας για το σοσιαλισμό επηρεάζει και καθορίζει τη δράση του Κόμματος σήμερα.

Στην απόφαση για το Διεθνές Κομμουνιστικό κίνημα αναφέρεται:

Η ανάγκη της διακριτής παρουσίας του Κομμουνιστικού Κινήματος και της κοινής δράσης Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων.

Το Κόμμα μας εκτιμά ότι το τελευταίο διάστημα στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα σημειώθηκαν ορισμένα βήματα ανάκαμψής του. Παρά τα βήματα που σημειώθηκαν, το Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα παραμένει οργανωτικά και ιδεολογικά κατακερματισμένο, βρίσκεται ακόμα σε κρίση. Στις γραμμές του συνεχίζεται η διαπάλη ανάμεσα στις επαναστατικές κομμουνιστικές απόψεις και τις ρεφορμιστικές, οπορτουνιστικές. Ανάμεσα στη γραμμή «αντίστασης - ρήξης» και στη γραμμή «προσαρμογής - ενσωμάτωσης» στο σύστημα του ιμπεριαλισμού.

Μπροστά σ' αυτή την κατάσταση, το ΚΚΕ θεωρεί ότι πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες ανάμεσα στα Κομμουνιστικά Κόμματα, ώστε με συλλογικό τρόπο και με σεβασμό στην αυτοτέλεια του κάθε κόμματος να αναζητηθούν οι πιο κατάλληλοι τρόποι, για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση κρίσης.

Το Κόμμα μας θα εντείνει τις διεθνείς αυτοτελείς παρεμβάσεις, σε μια προσπάθεια να δοθεί πιο διακριτή μορφή συνεργασίας με Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα, για τον κομμουνιστικό πόλο. Αυτή η διακριτή παρουσία των κομμάτων θα δημιουργήσει καλύτερες προϋποθέσεις για την αντιμετώπιση των δυσκολιών που υπάρχουν. Θα διευκολύνει και τη γενικότερη αντιιμπεριαλιστική συσπείρωση.

Η πρωτοβουλία για τη δημιουργία αυτού του πόλου μπορεί να γίνει ανάμεσα σε Κομμουνιστικά Κόμματα που προσεγγίζουν στις ιδεολογικές και πολιτικές τους απόψεις, που υπερασπίζονται το Μαρξισμό - Λενινισμό και την προσφορά του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε, καθώς και την αναγκαιότητα της πάλης για το σοσιαλισμό. Η συνεργασία σε ανώτερο επίπεδο σε θέματα ανάπτυξης της θεωρίας, στα ζητήματα που είναι στο επίκεντρο της σημερινής αντιπαράθεσης, διεθνή μελέτη για τις αιτίες της νίκης της αντεπανάστασης, επεξεργασίες κοινής στρατηγικής απέναντι στον ιμπεριαλισμό.

Ο διακριτός κομμουνιστικός πόλος σε καμία περίπτωση δεν καταργεί την αυτοτέλεια του κάθε κόμματος και την ευθύνη του απέναντι στην εργατική τάξη και το κίνημα της χώρας του. Εχει τη μορφή του συντονισμού της κοινής δράσης, συγκροτείται με όρους ισοτιμίας.

Με Εργατικά και Κομμουνιστικά Κόμματα, με τα οποία έχουμε ιδεολογικές διαφορές, μπορούμε και πρέπει να συνεχίσουμε τις προσπάθειες για κοινή δράση, γύρω από αντιιμπεριαλιστικούς και αντιμονοπωλιακούς στόχους, αντικρούοντας λαθεμένες ιδεολογικές και πολιτικές απόψεις.