ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 7 Δεκέμβρη 2008
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΓΑΛΑΞΙΕΣ
Νησίδες φωτός σε αέναη κίνηση μέσα στο σκοτάδι του Διαστήματος

Τροφοδοτούμενος από μια τεράστια μαύρη τρύπα, ένας πίδακας ηλεκτρονίων και και υποατομικών σωματιδίων εκτοξεύεται με την ταχύτητα του φωτός μακριά από το κέντρο του γαλαξία NGC 4486, που βρίσκεται σε απόσταση 50 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Το ορατό τμήμα αυτής της ακτίνας θανάτου που καταστρέφει ό,τι βρεθεί στην πορεία της έχει μήκος χιλιάδων ετών φωτός
Τροφοδοτούμενος από μια τεράστια μαύρη τρύπα, ένας πίδακας ηλεκτρονίων και και υποατομικών σωματιδίων εκτοξεύεται με την ταχύτητα του φωτός μακριά από το κέντρο του γαλαξία NGC 4486, που βρίσκεται σε απόσταση 50 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Το ορατό τμήμα αυτής της ακτίνας θανάτου που καταστρέφει ό,τι βρεθεί στην πορεία της έχει μήκος χιλιάδων ετών φωτός
Από την αρχαία εποχή άρχισε ο άνθρωπος να διατυπώνει κάποιες θεωρίες για το τι είναι τα πολυάριθμα φωτεινά σημεία και οι μεγαλύτεροι φωτεινοί σχηματισμοί που παρατηρούσε στο νυχτερινό ουρανό. Τα φωτεινά σημεία τα ονόμαζε με το κοινό για όλα όνομα: άστρα. Οταν διαπίστωσε ότι κάποια απ' αυτά κινούνται τα ονόμασε πλανήτες. Ομως, μόλις στον 20ό αιώνα οι αστρονόμοι κατέληξαν οριστικά ότι οι λεγόμενοι νεφελοειδείς, δηλαδή τα ουράνια σώματα που μοιάζουν με μικρά συννεφάκια διαφόρων σχημάτων, είναι κάτι τελείως διαφορετικό από τα νεφελώματα του Γαλαξία και αποτελούν το καθένα απ' αυτά ένα διαφορετικό γαλαξία, δηλαδή μια τεράστια συγκέντρωση άστρων, αερίων και σκόνης, που συνδέονται μεταξύ τους βαρυτικά.

Οι περισσότεροι γαλαξίες είναι σπειροειδείς, όπως ο Γαλαξίας μας, αλλά οι μεγαλύτεροι είναι ελλειπτικοί, λόγω του σχήματός τους, ενώ μια τρίτη κατηγορία είναι οι ακανόνιστοι. Στο ορατό σύμπαν υπάρχουν περισσότεροι από 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες. Οι μικρότεροι απ' αυτούς έχουν 10 εκατομμύρια άστρα, ενώ οι μεγαλύτεροι μπορεί να φτάσουν και το 1 τρισεκατομμύριο. Η διάμετρός τους κυμαίνεται από μερικές χιλιάδες, έως μερικές εκατοντάδες χιλιάδες έτη φωτός.

Μέσα στο διαγαλαξιακό κενό, οι γαλαξίες βρίσκονται συνήθως σε σχηματισμούς δεκάδων απ' αυτούς. Οι σχηματισμοί αυτοί μπορεί να έχουν διάμετρο μεγαλύτερη των 3 εκατομμυρίων ετών φωτός. Ο Γαλαξίας μας ανήκει στη λεγόμενη τοπική ομάδα (γαλαξιών).

Το διαγαλαξιακό κενό, αν και πιο άδειο από ύλη από αυτό που μπορούμε να πετύχουμε με τα καλύτερα εργαστηριακά μηχανήματα, δεν είναι τελείως κενό. Συνήθως περιέχει ένα εξαιρετικά αραιό αέριο, που σε ορισμένες περιοχές του μπορεί να έχει θερμοκρασία πολλών εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου, καθώς ακτινοβολείται από τους πίδακες σωματιδίων που εκπέμπουν οι μαύρες τρύπες, οι οποίες θεωρείται ότι υπάρχουν στο κέντρο πολλών γαλαξιών. Οι πιο μεγάλες από τις μαύρες τρύπες εκτιμάται ότι έχουν μάζα δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από του Ηλιου. Παρότι πολύ αραιό, το διαγαλαξιακό αέριο μιας ομάδας γαλαξιών, λόγω του τεράστιου όγκου που καταλαμβάνει μπορεί να έχει συνολικά μεγαλύτερη μάζα από εκείνη του Γαλαξία μας.


Τα γαλαξιακά νέφη σκόνης που κρύβουν κατά ένα μέρος τον ακτινοβόλο πυρήνα ενός πρώην σπειροειδούς γαλαξία, είναι ό,τι απέμεινε απ' αυτόν, όταν τον «κατάπιε» πριν από 100 εκατ. χρόνια ένας μεγαλύτερος γείτονάς του, ο NGC 1316, που βρίσκεται σε απόσταση 75 εκατ. ετών φωτός από τη Γη. Τα υπολείμματα αυτά σταδιακά πέφτουν προς το κέντρο του γαλαξία, όπου θεωρείται ότι υπάρχει μια μαύρη τρύπα
Τα γαλαξιακά νέφη σκόνης που κρύβουν κατά ένα μέρος τον ακτινοβόλο πυρήνα ενός πρώην σπειροειδούς γαλαξία, είναι ό,τι απέμεινε απ' αυτόν, όταν τον «κατάπιε» πριν από 100 εκατ. χρόνια ένας μεγαλύτερος γείτονάς του, ο NGC 1316, που βρίσκεται σε απόσταση 75 εκατ. ετών φωτός από τη Γη. Τα υπολείμματα αυτά σταδιακά πέφτουν προς το κέντρο του γαλαξία, όπου θεωρείται ότι υπάρχει μια μαύρη τρύπα

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Discover»


Επί εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, οι δύο γαλαξίες που απαρτίζουν το σχηματισμό Κεραίες, βρίσκονται σε βίαιη διαπάλη. Επειδή ακόμα και μέσα στους γαλαξίες τα περισσότερα ουράνια σώματα απέχουν τεράστιες αποστάσεις μεταξύ τους, είναι σπάνιο φαινόμενο η σύγκρουση δύο άστρων. Ενώ οι βαρυτικές δυνάμεις διαλύουν τους δύο γίγαντες, στις σκούρες περιοχές νεφών σκόνης σχηματίζεται πλήθος νέων άστρων που λάμπουν έντονα με γαλανόλευκο φως. Ανάλογη εικόνα μακελειού και αναγέννησης θα παρουσιάζουν ο Γαλαξίας μας και ο γαλαξίας της Ανδρομέδας, όταν συγκρουστούν μετά από δισεκατομμύρια χρόνια.


Αυτοί οι δύο γαλαξίες, που απέχουν από τη Γη 300 εκατομμύρια έτη φωτός, έχουν πλησιάσει αρκετά, ώστε να δημιουργηθεί μεταξύ τους ένα ρεύμα σκόνης, αερίων και άστρων, που έχει μήκος 75.000 έτη φωτός. Ο NGC 3808a (πάνω αριστερά), που από τη Γη φαίνεται «από το πλάι», περιβάλλεται από το υλικό αυτού του ρεύματος, με αποτέλεσμα να σχηματίζεται ένα δαχτυλίδι κάθετο ως προς το επίπεδο του γαλαξία. Το ζευγάρι των γαλαξιών αυτών, γνωστό ως Arp 87, μπορεί μετά από δισεκατομμύρια χρόνια να συνενωθεί σε ένα νέο γαλαξία. Μπορεί, όμως οι δύο γαλαξίες να απομακρυνθούν και να συνεχίσει ο καθένας το δρόμο του.


Σ' αυτήν την απολύτως πλάγια όψη που εμφανίζει από τη Γη ο σπειροειδής γαλαξίας NGC 5866, μοιάζει με ένα φωτεινό ραβδί. Ο φωτεινός πυρήνας του που σκιάζεται σε μεγάλο βαθμό από μια λωρίδα σκόνης, φαίνεται ως κοκκινωπό εξόγκωμα. Νημάτια σκόνης εκτείνονται από την κεντρική λωρίδα προς τη φωτεινή άλω του γαλαξία. Η άλως στιγματίζεται από σφαιρωτά σμήνη άστρων, που το καθένα περιέχει μέχρι και ένα εκατομμύριο άστρα βαρυτικά στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους. Αν παρατηρούσαμε μετωπικά τον NGC 5866 θα έμοιαζε με τον τυπικό δίσκο με βραχίονες ενός σπειροειδούς γαλαξία.



Διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ για τη συμπλήρωση 80 χρόνων από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ