Τρεις από τους πρωταγωνιστές του «θιάσου» επί σκηνής...

«Στ' αλήθεια η τελετή (στο Μπούντεσταγκ) θα 'πρεπε να υπενθυμίζει την πτώση του Τείχους, που ένωσε ξανά Ανατολή και Δύση. Αλλά η συζήτηση σχετικά με τον κατάλογο των ομιλητών έδειξε τελικά, προπάντων, πόσο απομακρυσμένες εξακολουθούν να είναι οι δύο πλευρές» («Die Tageszeitung», 6-7 του Νοέμβρη).

Αυτή η απόσταση νικητών και ηττημένων υπάρχει από δέκα χρόνια και θα εξακολουθήσει να υπάρχει, όσο το σύστημα που επιβλήθηκε και στο ανατολικό τμήμα της Γερμανίας φέρεται αλαζονικά, κάνει πολύ λόγο για κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά είναι στην καπιταλιστική φύση του να φροντίζει περισσότερο για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου.

Αν από καιρό τώρα στη δίνη των κοινωνικών και πολιτικών ανακατατάξεων που έγιναν, στροβιλίζονται μαζί με τους Ανατολικογερμανούς και τα φτωχότερα στρώματα των Δυτικογερμανών, αυτό δεν οφείλεται κατά κύριο λόγο στο γεγονός ότι με την πτώση του Τείχους έφυγε από τη μέση το αντίπαλο δέος που χαλιναγωγούσε επί 40 χρόνια την κερδοσκοπική μανία των εκμεταλλευτών των εργαζομένων της Δυτικής Γερμανίας.

Είναι ο νόμος της «παγκοσμιοποίησης» που υπαγορεύει τη διαρκή περιθωριοποίηση όλο και περισσότερων ανθρώπων της δουλιάς, για να αυξάνονται τα κέρδη των ολίγων.

Ποιοι ήταν όμως στη λίστα των επίσημων ομιλητών; Κατά την επιθυμία των επίσημων οργανωτών της φιέστας, οι εξής: Τζορτζ Μπους και Μιχαήλ Γκορμπατσόφ - σαν εκπρόσωποι του (άλλοτε) «διερημένου στα δύο κόσμου». Ο πρόεδρος του Μπούντεσταγκ -σοσιαλδημοκράτης Βόλφγκανγκ Τίρζε - ο παλαιός Χέλμουτ Κολ και ο νέος Γκέρχαρντ Σρέντερ.

Ανεξάρτητα από το αν ο Μπους ή ο Ρήγκαν έπαιξαν μεγαλύτερο ρόλο στο τύλιγμα της σοβιετικής ηγεσίας στα απλωμένα δίχτυα του ιμπεριαλισμού, γεγονός είναι ότι ο πολέμαρχος (Πόλεμος του Κόλπου) Μπους κυβερνούσε τις ΗΠΑ στην τελευταία φάση, πριν και μετά την πτώση του Τείχους. Αλλά η ανακήρυξή του σε «επίτιμο πολίτη του Βερολίνου» φέρνει στη μνήμη την αντίθετη πράξη της διαγραφής από τον κατάλογο των ξένων επίτιμων πολιτών των σοβιετικών πολεμιστών, αμέσως μόλις έπεσε το Τείχος.

Οσο για τον Γκορμπατσόφ θα μιλήσουμε πιο κάτω. Για τώρα ας σημειώσουμε μόνο ότι η «ιδιαίτερη βαθμίδα του μεγαλοσταύρου του Παρασήμου Υπηρεσιών στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας», που του απονεμήθηκε, και του επιδόθηκε την Κυριακή από τον Γερμανό Πρόεδρο Ράου, αποτελεί το «ύψιστο γερμανικό παράσημο» με το οποίο τιμώνται αρχηγοί κρατών. Το τι σημαίνει αυτή η ιδιαίτερη τιμή και η γερμανική ευγνωμοσύνη είναι ευκολονόητο και δε χρειάζεται άλλες εξηγήσεις. Δήλωσε όμως στην εφημερίδα «Βελτ της Κυριακής»: «Ο κόσμος δε φαίνεται να είναι έτσι όπως το ελπίζαμε». Και στο πρώτο γερμανικό κανάλι (ARD) πρόσθεσε: «Πιστεύω πως υπάρχει λόγος να πω ότι μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης η κατάσταση στράφηκε προς το χειρότερο» και ότι ιδιαίτερα στην Ανατολική Γερμανία η ανεργία είναι μεγαλύτερη, οι κοινωνικές συνθήκες εκεί είναι χειρότερες, οι άνθρωποι είναι με κάτι δυσαρεστημένοι». Αραγε, σκέφτηκε ποτέ ότι όλα αυτά που ομολογεί είναι και δικό του έργο, ή μήπως αυτό επιδίωκε από την αρχή; Αλλά θα αφήσουμε να του τα πει ένας στενός συνεργάτης του.

Στη λίστα των ομιλητών ήταν και οι δύο καγκελάριοι. Ο πρώην (Χέλμουτ Κολ) και ο τωρινός (Γκέρχαρντ Σρέντερ). Για το πόσο απρόσμενα για τον πρώην ήρθε η πτώση του Τείχους μαρτυρεί - έτσι τουλάχιστον ισχυρίζονται οι αντίπαλοί του - το γεγονός ότι τις μέρες εκείνες βρισκόταν στην Πολωνία. Οσο για τον τωρινό - πάλι οι κομματικοί αντίπαλοί του - βεβαιώνουν ότι τόσο αυτός προσωπικά όσο και το κόμμα του, το SPD, πολύ λίγο βοήθησε στην πτώση του Τείχους. Σκόπιμη υποτίμηση του ρόλου της σοσιαλδημοκρατίας. Γιατί με την πολιτική της «Αλλαγής (του σοσιαλιστικού συστήματος) μέσω της προσέγγισης» βοήθησε σημαντικά στην υπόσκαψη των σοσιαλιστικών θεμελίων.

Η λίστα των ομιλητών έπρεπε να συμπληρωθεί με έναν ακόμα. Σκέφτηκαν τον πρώην ΥΠΕΞ Χανς Ντίτριχ Γκένσερ, τον προτελευταίο ή τον τελευταίο πρωθυπουργό της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας (DDR) Χανς Μόντρο (τώρα επίτιμο πρόεδρο και ευρωβουλευτή του ΚΟΔΗΣΟ) και αντίστοιχα τον Ντεμεζιέ (Ανατολικογερμανό Χριστιανοδημοκράτη). Τελικά προτίμησαν τον πρώην πάστορα και τώρα «εντεταλμένο της κυβέρνησης» για τη διαχείριση των αρχείων της Κρατικής Υπηρεσίας Ασφαλείας της ΓΛΔ (Στάζι) Ιωακείμ Γκάουκ, έναν φανατικό πολέμιο χορήγησης αμνηστίας σε πρώην κατοίκους της ΓΛΔ. Ακολούθησαν διαμαρτυρίες αρκετών «αγωνιστών για τα δικαιώματα του πολίτη» (πρώην Ανατολικογερμανών) που δήλωσαν ότι αυτοί, οι «αληθινοί αγωνιστές», παραγκωνίστηκαν και ότι με τον αντιπολιτευτικό αγώνα τους κατά της ΓΛΔ αποσκοπούσαν «στην απόκτηση ελευθερίας κοινωνικών κινήσεων και δεν είχαμε ποτέ σκεφθεί ότι θα διαλυθεί η ΓΛΔ». Υστερινή μου γνώση να σε είχα πρώτα!

Για το πώς κρίνουν οι κάτοικοι της ΓΛΔ την κατάστασή τους μετά την πτώση του Τείχους, μιλάει και το αποτέλεσμα της δημοσκόπησης του Ινστιτούτου Infratest Dimap κατ' εντολή της «Μπερλίνερ Τσάιτουνγκ», που δημοσιεύεται στην εφημερίδα αυτή (8 του Νοέμβρη): «Μεγάλη ευχαρίστηση για την προσφορά υλικών αγαθών και της ελευθερίας εκδήλωσης σκέψης και ταξιδίων, αλλά σκεπτικισμός ως προς το πολιτικό και κοινωνικό σύστημα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας και μεγάλος φόβος για την εγκληματικότητα». Συγκεκριμένα: μόνο 27% νιώθουν καλά στην κοινωνία, μόνο 23% πιστεύουν ότι υπάρχει προοπτική για τη νέα γενιά, μόνο 22% θεωρούν ότι βελτιώθηκε η σχολική μόρφωση, μόνο 18% πιστεύουν ότι τώρα υπάρχει κοινωνική διασφάλιση, μόνο 9% νιώθουν ότι είναι εξασφαλισμένη η θέση εργασίας, μόνο 3% νιώθουν σίγουροι από την εγκληματικότητα και το έγκλημα, μόνο 40% αισθάνονται ευχαριστημένοι από τη δουλιά τους και μόνο 9% νιώθουν στήριξη μέσα σε φιλικό κύκλο (δείγμα της εξάλειψης της αλληλεγγύης μεταξύ των πολιτών).

Τον Γκορμπατσόφ δεν τον έφερε στην επιφάνεια μόνο η παρουσία του και η έκδηλη χαρά του για τη συμμετοχή του στις γιορτές για την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Μας τον θύμισε και ένας στενός συνεργάτης του, ο Νικολάι Πορτουγκάλοφ «Σύμβουλος (τότε) του Γκορμπατσόφ για τη Γερμανία». Σε συνέντευξη που έδωσε στην εφημερίδα «Die Tageszeitung» (6-7 του Νοέμβρη) δε μιλάει καθόλου κολακευτικά για τον κύριό του. Σε όλα όσα ξέρουμε για το διαλυτικό ρόλο του πρώην κατ' όνομα κομμουνιστή, αλλά - όπως και ο ίδιος έχει πει - στην πραγματικότητα σοσιαλδημοκράτη, ο συνεργάτης γράφει το τι θα έκανε το αφεντικό του για να προσαρτηθεί η ΓΔΛ στην ΟΔΓ. Και φυσικά ο Ν.Π. δε θα αποκαλύπτει όλη την αλήθεια, θα κρατάει σίγουρα και μερικά μυστικά για αργότερα. Γράφει, λοιπόν, στην πιο πάνω εφημερίδα, παίρνοντας αφορμή από το βιβλίο του Γκόρμπι για την ένωση της Γερμανίας (μεταφρασμένο και στα γερμανικά) ότι ορισμένα κεφάλαια έχουν γραφτεί από τον άλλο «στενό συνεργάτη» (του Γκορμπατσόφ) Ανατόλι Σεργκέγεβιτς Τσερνάγιεφ. Και ο Ν.Π. συνεχίζει, πρώτα για τον Σεβαρντνάτζε και μετά για το αφεντικό του: «Ο Σεβαρντνάτζε είναι ένας γυαλιστερός αγύρτης. Δε θα επιχειρούσε ποτέ κάτι που δε θα του προσκόμιζε μερίσματα». Οσο λοιπόν δεν είχε ξεκαθαριστεί ποια από τις δύο ομάδες στο Κρεμλίνο θα επικρατούσε για το πώς θα γίνει η ένωση, «δεν μπορούσες να βρεις κατηγορηματικότερο εχθρό της ένωσης από τον Σεβαρντνάτζε. Αλλά αυτός διαθέτει μιας πρώτης τάξης όσφρηση. Ενιωσε πρώτος τη μεγάλη στροφή που έγινε στον Τσερνάγιεφ, και στη θέση αυτού εισέπραξε όλη τη δόξα» (της ένωσης)». Και πιο κάτω: Ο Γκορμπατσόφ ή ο Τσερνάγιεφ στο βιβλίο τους δε δίνουν απάντηση στο εξής ερώτημα: «Πώς στις 4 Δεκέμβρη 1989 κατά την επίσκεψη Γκένσερ στη Μόσχα τα "Δέκα Σημεία Προγράμματος" του Κολ χαρακτηρίστηκαν σαν "ρεβανσιστική μουσική προέλασης". Και πώς ενάμιση μήνα αργότερα ο Γκορμπατσόφ αλυσοδέθηκε... Πρέπει στα τέλη του Γενάρη (1990) να έγινε κάποια βασική αλλαγή φρόνησης».

Θα 'πρεπε, απαντάει ο Ν.Π., να «πιάσουμε τον Κολ από την παχιά κοιλιά και να του πούμε: Ναι, ωραία, τώρα ας χύσουμε (σ.σ.: διατυπώσουμε) όλα αυτά σε μια διεθνή νομική μορφή, και οι τρεις, μαζί με τη ΓΛΔ, και κατόπιν ιδρύουμε μια γερμανο-γερμανική συνομοσπονδία... Επρεπε αυτό να το είχαμε επιχειρήσει». Και για όσα πολλοί ισχυρίζονται, ότι ο Κολ σε καμία περίπτωση δε θα δεχόταν η ενωμένη Γερμανία να μείνει έξω από το ΝΑΤΟ, ο Ν.Π. απαντάει: «θα 'πρεπε ο Κολ να πιεστεί ακόμα και μετά το Φλεβάρη και να του πούμε: Εντάξει, η εσωτερική επανένωση είναι δικό σας ζήτημα, αλλά (από μας) δεν παίρνετε συνθήκη ειρήνης και - όσο αυτό εξαρτάται από μας - καμιά διεθνή αναγνώριση. Αν θέλετε να μείνετε στο ΝΑΤΟ, τότε όπως οι Γάλλοι, χωρίς στρατιωτική πρόσδεση...

Και τι έχουμε τώρα: ένα προτεκτοράτο του ΝΑΤΟ σε όλη την Ευρώπη. Χάσαμε μια μοναδική ευκαιρία της σοβιετικής πολιτικής, δηλαδή την αποκατάσταση της συμμαχίας Γερμανίας -Ρωσίας, η οποία από την εποχή (της συμφωνίας) του Ραπάλο προσφερόταν γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά πάντα απαρατήρητη».

Το Ινστιτούτο Δημοσκοπήσεων της Βαρσοβίας, που ας σημειωθεί έχει σαφή δυτικό προσανατολισμό και λειτουργεί χάρη και των χρηματοδοτήσεων από τις ΗΠΑ και την ΕΕ, ανακοίνωσε πρόσφατα ότι σε περίπτωση δημοψηφίσματος μόνο το 46% των Πολωνών θα ψήφιζε υπέρ της ένταξης της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Τόσο ο πρωθυπουργός Γιέζι Βούζεκ, όσο και ο υπουργός Εξωτερικών Μπρόνισλαβ Γκερέμεκ, δε θέλησαν να σχολιάσουν το αποτέλεσμα της δημοσκόπησης.

Μερίδα του πολωνικού Τύπου, όπως η «Γκαζέτα Βίμπορτσα», φίλα προσκείμενη στην κυβέρνηση, αναφέρει ότι «ο φόβος απέναντι στην Ευρώπη» είναι εντελώς αβάσιμος, Συνιστά, μάλιστα, επειγόντως μία «αντεπίθεση» στην «παραπληροφόρηση» των ανόητων αντιευρωπαϊστών, λαϊκιστών «δημαγωγών». Ο μόνιμος σχολιαστής της παραπάνω εφημερίδας, Λέοπολντ Ούνγκερ, προσπάθησε μέσα από τα άρθρα του να καθησυχάσει την ευρω-πελατεία του στις Βρυξέλλες, με το επιχείρημα ότι και οι Γάλλοι και οι Δανοί στην αρχή δεν επιθυμούσαν να μπουν στη μεγάλη κοινότητα. Χρειάζεται υπομονή και φυσικά κάποιες ικανότητες για να πείσουν τους ανίδεους και καλοπροαίρετους ανθρώπους για τον «ευεργετικό» χαρακτήρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Πολλή συζήτηση γίνεται, τελευταία, στη χώρα για το τι φταίει γι' αυτήν την εξέλιξη. Λέγεται, μεταξύ άλλων, πως οφείλεται στο γεγονός ότι η θέση του Προέδρου του Συμβουλίου για θέματα που αφορούν την ένταξη της χώρας στην ΕΕ παραμένει κενή εδώ και μήνες, με αποτέλεσμα τα θέματα αυτά να τα συντονίζει ο ίδιος ο πρωθυπουργός Μπούζεκ, ο οποίος ωστόσο, δεν τα «κατέχει αρκετά καλά», όπως γράφει η εφημερίδα «Πολίτικα».

Ομως, τα πραγματικά αίτια για την πτώση του «ευρωενθουσιασμού» στην Πολωνία (1995 - 82%, 1998 - 78%, ενώ τον Ιούνη του 1999 ήταν ακόμα 62%) θα πρέπει να αναζητηθούν στην πεποίθηση κάποιων εκατομμυρίων Πολωνών που κατάλαβαν ότι οι «μεταρρυθμίσεις», η «ανοικοδόμηση» (μεμονωμένων οικονομικών κλάδων), η «εξυγίανση» και ο «εκσυγχρονισμός» των δημόσιων υπηρεσιών και τομέων ( όπως ο τομέας της δημόσιας Υγείας και της Παιδείας) έχουν αποτέλεσμα τη συνεχή κατάργηση κοινωνικών και εργατικών ασφαλίσεων, που προκύπτουν ακριβώς από τις εντολές της ΕΕ. Οι διαδικασίες αναπροσαρμογής στους «κανονισμούς», που σοφίστηκαν οι ευρωκράτες των Βρυξελλών, προβαίνουν σε βάρος κυρίως των μισθωτών, των συνταξιούχων και των αγροτών.

Σύμφωνα με αντικειμενικά κριτήρια των κέντρων κοινωνικής πρόνοιας - που, ωστόσο, λόγω έλλειψης πόρων δεν περιλαμβάνουν όλους τους πληγέντες - περίπου17 εκατομμύρια Πολωνοί ζουν στα όρια της φτώχειας. Ο Πολωνός Επίτροπος Διοίκησης καθηγητής Ανταμ Ζιελίνσκι έγραφε σε έκθεσή του, τον περασμένο Αύγουστο, ότι κάθε δεύτερος Πολωνός κάτω των 19 χρόνων ( και κάθε τρίτος κάτω των 14) πλήττεται άμεσα και σκληρά από τη φτώχεια. Αυτό, σύμφωνα με τον καθηγητή Ζιελίνσκι, οδηγεί, κατά συνέπεια, όχι μόνο σε κοινωνική αλλά και σε βιολογική υποβάθμιση και ο κίνδυνος η εξαθλίωση να φτάσει να γίνει «κληρονομική» είναι πλέον υπαρκτός.

Από την άλλη πλευρά, ο υπουργός Οικονομικών Λέζεκ Μπαλτσερόβιτς, που δέχεται συνεχώς κριτικές για την αντικοινωνική του πολιτική και τη δουλοπρέπειά του στη Δύση, δε φαίνεται να ταράζεται και πολύ. Στο κάτω κάτω έφερε, όπως ισχυρίζεται, την Πολωνία στην κορυφή του «μετακομμουνιστικού στρατοπέδου» όσον αφορά τη διαδικασία οικονομικού μετασχηματισμού. Ακόμα, ο Μπαλτσερόβιτς δε δείχνει να ταράζεται ούτε από τις αρνητικές για το άτομό του δημοσκοπήσεις, ενώ αγνοεί τις συνεχώς αυξανόμενες φωνές που τον καλούν να παραιτηθεί Αντίθετα, ικανοποιείται ιδιαίτερα από τα εγκώμια του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας για τα κατορθώματά του.

Το περιοδικό της Βαρσοβίας «Πολίτικα» δημοσίευσε, στα μέσα του Οκτώβρη, ένα άρθρο με τίτλο «Φτώχεια στην Πολωνία», όπου αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι περίπου 2 εκατ., από τα 38 εκατ. κατοίκους της χώρας, φυτοζωούν σε «άκρως άθλιες συνθήκες», έχοντας πρόβλημα να αγοράσουν ακόμα και την πιο φτηνή τροφή και τον πιο αναγκαίο ρουχισμό. Η Κεντρική Στατιστική Υπηρεσία (GUS) αναφέρει ότι η ομάδα εκείνων που αγωνιούν, καθημερινά, για ελάχιστη τροφή, ανέρχεται στα 5,5 εκατομμύρια. Ενώ «υποκειμενικά φτωχοί» (μία κατηγορία του Ινστιτούτου Κοινωνικών Υποθέσεων και Εργασίας) αισθάνονται 12,5 εκατομμύρια Πολωνοί.

Ο Βόιτσεκ Μαρκιέβιτς, δημιουργός του άρθρου «Φτώχεια στην Πολωνία» στο περιοδικό «Πολίτικα», είχε, όπως αναφέρει, ένα πρόβλημα να λύσει, καθώς στο άρθρο του συμπεριλαμβάνεται και ένας κατάλογος με τους «εκατό φτωχότερους ανθρώπους» της χώρας. Πώς θα μπορούσε να ταξινομήσει τη φτώχεια και την εξαθλίωση; Ποιον θα έπρεπε να τοποθετήσει στον κατάλογο «ψηλότερα» ή μάλλον χαμηλότερα; Εναν άστεγο που ψάχνει εναγωνίως υπόλοιπα φαγητού στα σκουπίδια, μία άνεργη ανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών που βρέθηκε στο δρόμο γιατί δεν είχε να πληρώσει το ενοίκιο, έναν μεσήλικα που αποφυλακίστηκε και προσπαθεί να βρει στο σιδηροδρομικό σταθμό ένα μέρος για να κοιμηθεί, ενώ στήνεται καθημερινά στην ουρά για να πάρει λίγη ζεστή σούπα που μοιράζουν φιλανθρωπικές οργανώσεις, ή μία νοσοκόμα με έναν μισθό 50.000 δραχμών, από τον οποίο πρέπει να πληρώνει τα μισά για ένα ενοικιαζόμενο δωμάτιο;

Παράλληλα με το άρθρο του Βόιτσεκ Μαρκιέβιτς στο περιοδικό «Πολίτικα», δημοσιεύτηκε, την ίδια εποχή, στην εφημερίδα «Βπροστ», ένας κατάλογος με τους «πλουσιότερους Πολωνούς». Από αυτό το δημοσίευμα της «Βπροστ» πληροφορείται κανείς, μέσα από την περιγραφή των «σταθμών στη ζωή» των πλουσίων, πώς πλούτισαν και πώς συνεχίζουν όλο και περισσότερο να πλουτίζουν. Ο κατάλογος του περιοδικού «Πολίτικα», αντίθετα, είναι σχεδόν ανιαρός. Ναι, μεν, υπάρχουν, όπως αναφέρει το άρθρο και οι «ιδεολόγοι» κλοσάρ, τους οποίους κατηγορούν ότι δεν επιθυμούν οι ίδιοι να ζουν «φυσιολογικά», όμως για τους υπόλοιπους η αρχή της πτώσης συνέπεσε με την «αλλαγή», που έφερε μαζί της τη διάλυση του δημοσίου, τις ιδιωτικοποιήσεις, τις μεταρρυθμίσεις, την εξυγίανση και την προοδευτική κατάργηση των κοινωνικών παροχών. Ολα αυτά, δηλαδή, για τα οποία η Νέα Υόρκη εγκωμιάζει τον υπουργό Οικονομικών Μπαλτσερόβιτς.