Ταξιδευτής μας γι' αυτή και την επόμενη Κυριακή, θα είναι ο εκλεκτός συγγραφέας Βασίλης Λιόγκαρης, που χάρη στην πλούσια γραφή του, θα μεταφερθούμε σε μοναδικά Ανατολίτικα «μονοπάτια»...

Σ' ένα μικρό πούλμαν, 20 άγνωστα μεταξύ τους άτομα, με διαφορετική κουλτούρα, ιδεολογία και φρόνηση, ταξιδεύοντας συνέχεια επί τρεις μέρες για να φτάσουν σ' ένα τόπο της Γης των πατέρων και των παππούδων, σε μια χαμένη πατρίδα σ' ένα μέρος γεμάτο θρύλους, πολιτιστική κληρονομιά και ιστορία, γεννήτορα ριζών και παραδόσεων.

Η Δύση μπορεί να κρύβει τη γοητεία του άγνωστου μυστήριου, της αναζήτησης του κέρδους και της κατάκτησης, μπορεί να κρύβει πηγές εύκολου πλουτισμού και τυχοδιωκτικών εξορμήσεων..! Ομως, η Ανατολή είναι το κάτι άλλο. Είναι οι βαθιές μας ρίζες, είναι η μαγεία των προγονικών μας αναμνήσεων και ιστοριών. Η Ανατολή ήταν η πηγή της γνώσης και των ιστορικών και πολεμικών ανακατατάξεων...

Ακόμα και σήμερα η μαγεία παραμένει ατόφια. Καθισμένοι στα μιντέρια, πλάι στα σοφραδάκια με τα πολύχρωμα υφαντά τραπεζομάντιλα, με τις χνουδωτές πάντες στους τοίχους, τα χράμια, τα κιλίμια και τα χαλιά, τα κρεμαστά λιλιά και τζοβαΐρια, τα μπρούτζα και τα ασημικά, τα σαλιβάρια, τα σάλια, τα μαντά και οι μαντίλες, απομεινάρια μιας παλιάς και αξέχαστης εποχής που ακόμα υπάρχουνε και ζούνε.

Πίνουμε μυρωδικό αχνιστό τσάι σε κρυστάλλινα ποτηράκια! Η μουσική δε μας είναι καθόλου άγνωστη. Βυζαντινές υμνωδίες, αμανέδες και τουρκικά τσιφτετέλια, που είναι αδύνατον να σκεπάσουν τη μελωδική και δυνατή φωνή του μουεζίνη, όταν χαράζει η μέρα ή όταν γέρνει το δειλινό.

Και, καλά καταλάβατε, μέσα σε μια φύση που οργιάζει από καρποφόρα δέντρα και πράσινες ποικιλόμορφες αποχρώσεις, ταξιδεύουμε για την Καππαδοκία.

Είναι κάτι το συναρπαστικό, κάτι που προσπερνά ακόμα και την πιο προχωρημένη φαντασία..! Ηδη περάσαμε την πρώτη νύχτα στο Παμούκαλε, ένα λουτροχώρι με ιαματικά νερά και ένα θαυμάσιο ξενοδοχείο. Αφού κάναμε το λουτρό μας στην ιαματική πηγή να ξεκουραστούμε, συνεχίζουμε - πριν φτάσουμε στην Καππαδοκία - για το Ικόνιον. Μια ιστορική κι εξίσου μοντέρνα μεγαλούπολη του ενός εκατομμυρίου κατοίκων, με εξέχουσα ρυμοτομία, ουρανοξύστες, πάρκα, μουσεία, μεγαλοκαταστήματα.

Αλλά ο προορισμός μας είναι γι' αλλού. Μετά το Ικόνιον - δυο βραδιές παραμονή - κι αφού διασχίσουμε απέραντες πεδιάδες κι ατέλειωτους χαμηλούς κατεσπαρμένους λόφους, φτάνουμε στην περιοχή της Καππαδοκίας!

Η Καππαδοκία βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο της Ανατολίας μεταξύ των πόλεων Ακσαράη, Νίγδη, Νεβσεχίρ (Νεάπολις), Καισάρειας με κεντρική αφετηρία, το Ουργκούπ (το πασίγνωστο Ελληνικό Προκόπι) κι ακριβώς δίπλα η Σινασός, όπου έζησε κι αγίασε ο άγιος Ιωάννης ο Ρώσος.

Η Καππαδοκία σαν μέγεθος είναι περίπου όσο η Ολλανδία κι εκείνο όμως που την κάνει να ξεχωρίζει και να είναι διαφορετική, εκτός από την ιστορική και χριστιανική κληρονομιά, είναι η, μοναδική σ' ολόκληρη τη Γη, γεωλογική της διαμόρφωση που κάνει τον επισκέπτη να μένει κατάπληκτος από αυτό το φυσικό φαινόμενο. Να μένει κυριολεκτικά με το στόμα ανοιχτό γι' αυτά που βλέπει. Τα εδάφη της είναι όλα ηφαιστειογενή και κατάσπαρτα - σαν από φυτευτά - από ογκώδεις, θαρρείς - με γεωμετρική τοποθέτηση πωρόλιθους, που οι κάτοικοι της περιοχής, τα δύσκολα εκείνα χρόνια, όχι χωρίς κόπο, λάξευαν σύμφωνα με τις ανάγκες τους. Σε συνεργασία με την ίδια τη φύση που τους διευκόλυνε προσφέροντας μια εξαίσια οπτική αρμόνια, ένα θαύμα αρχιτεκτονικό.

Η ιστορία της Καππαδοκίας είναι παμπάλαια. Αμέτρητες οι αρχαίες πόλεις, τα χωριά, οι τάφοι, τα μνημεία και προπαντός οι χριστιανικές εκκλησίες, με της μεγάλης αξίας αγιογραφίες που δυστυχώς τώρα έχουν καταστραφεί. Παντού είναι αποτυπωμένος ένας χαμένος πανάρχαιος πολιτισμός.

Υπάρχουν ακόμα κάποια ανάγλυφα απομεινάρια από διάφορες φυλές που με την πάροδο των χρόνων έκαναν αισθητή την παρουσία τους. Μετά την κατάλυση της αυτοκρατορίας των Χιτιτών, έπεσε στην κυριαρχία της Φρυγίας, της Λυδίας, των Περσών και του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αργότερα, κατά τη ρωμαϊκή παρουσία, απέκτησε στρατηγική σημασία και γνώρισε μεγάλους εποικισμούς, ιδίως από χριστιανικούς κυνηγημένους λαούς.

Ετσι στην περιοχή ήκμασε ο Χριστιανισμός, χάρη στη δράση και ενεργητικότητα ενός πράγματι πολύ μεγάλου άνδρα, του Μεγάλου Βασιλείου, από την Καισάρεια, όπου χτίστηκαν χιλιάδες εκκλησίες και μοναστήρια. Τον 11ον αιώνα σημειώθηκαν ταυτόχρονα μεγάλοι πόλεμοι και συγκρούσεις από τους Σταυροφόρους, που προσπάθησαν να καταλάβουν τους Ιερούς Τόπους και να διώξουνε Βυζαντινούς και Τούρκους, οι οποίοι στο μεταξύ είχανε χτίσει το κράτος των Σελτσουκιδών, όπου έδωσαν κάποια προνόμια στους Χριστιανούς και τους επέτρεψαν να χτίσουν και να μεγαλώσουν τις εκκλησίες τους. Το κράτος των Σελτσούκων εξηφανίστηκε τον 13ον αιώνα μετά την ήττα από τους Μογγόλους που κι αργότερα τη θέση τους στους επόμενους αιώνες κατέλαβε η ανερχόμενη Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Δυο εξαιρετικά βιβλία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Πόλις».

Αρχίζουμε με το μυθιστόρημα του Σεμπάστιαν Μπάρι: «Μακριά, πολύ μακριά». Ο διάσημος Ιρλανδός συγγραφέας αποτίει φόρο τιμής στους στρατιώτες χωρίς πατρίδα, στα νεαρά παιδιά που έστειλε στον πόλεμο ο βασιλιάς... για να σφαγιαστούν, να ακρωτηριαστούν ή να ζουν σαν πεθαμένοι. Τρελαμένοι.

Ιρλανδία 1914, η χώρα διεκδικεί την αυτοδιάθεσή της και ένας κοντούλης δεκαοκτάχρονος κατατάσσεται εθελοντικά στο βρετανικό στρατό. Εθελοντικά ναι, όσο κι αν αυτό ακούγεται τρελό. Κι αυτή την απόφαση θα την πάρει για να χαροποιήσει τον πανύψηλο αστυνομικό πατέρα του που είναι αφοσιωμένος ολόψυχα στον βασιλιά. Ενα μονάρχη που δεν είναι καν δικός του. Ο νεαρός πολεμά για να νιώθει ασφαλής η κοπέλα του. Ποια κοπέλα του; Η κοπέλα έχει γίνει σύζυγος κάποιου άλλου, έχει γίνει μητέρα. Δεν τον πρόδωσε, απλώς έτσι ήρθαν τα πράγματα...

Ο απελπισμένος και τραυματισμένος νεαρός πολεμά, για να ευχαριστήσει τον βασιλιά... Ποιον βασιλιά; Για να προστατεύσει την πατρίδα του. Ποια πατρίδα; Η πατρίδα του διχάζεται, τεμαχίζεται, επαναστατεί και, φυσικά, τον περιφρονεί... Ο μικροκαμωμένος θα θαφτεί σε ξένη, αφιλόξενη γη.

Συνεχίζουμε με το «Το μάταιο χθες» του Ισαάκ Ρόσα (1974). Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ένα ακόμα βιβλίο γύρω από το πρόσφατο παρελθόν της Ισπανίας, που αναφέρεται στη διάρκεια των μεγάλων φοιτητικών ταραχών εναντίον της δικτατορίας του Φράνκο. Δεν είναι η λεπτομερής και ανατριχιαστική περιγραφή στις μεθόδους της αστυνομίας, στα βασανιστήρια, στον εξευτελισμό και στον τρόμο μιας ολόκληρης χώρας, είναι κάτι πολύ περισσότερο. Είναι ένας στοχασμός πάνω στις εκδοχές της συγγραφής ενός μυθιστορήματος και πώς μπορεί να διαχειριστεί ο συγγραφέας το υλικό που έχει ή που δεν έχει!

Το «Μάταιο χθες» δεν είναι μόνον ένα πολιτικό, ιστορικό, δραματικό μυθιστόρημα, είναι και μια λογοτεχνική αναζήτηση, μια ηθική έρευνα που μας εφιστά την προσοχή στις παγίδες της συναισθηματικής μνήμης.

«Ο πατέρας της Λότε έφερε στο σπίτι ένα μανιφέστο του παράνομου κομμουνιστικού κόμματος, το οποίο καλούσε σε αντίσταση ενάντια στα πογκρόμ των Εβραίων: "Απεργία!!! Απεργία!!! Απεργία!!!" προέτρεπε τον εργαζόμενο πληθυσμό. Οι Γερμανοί έσπασαν με εκτελέσεις τις απεργίες που ξέσπασαν μετά από αυτή την προτροπή σε διάφορα μέρη της Ολλανδίας». Ενα μικρό απόσπασμα από το συγκινητικό μυθιστόρημα «Οι Δίδυμες» της Ολλανδής συγγραφέως Τέσα ντε Λόο. Πρωταγωνίστριες είναι δύο ηλικιωμένες γυναίκες, μια Ολλανδέζα και μία Γερμανίδα, που ανταμώνουν τυχαία σε ένα κέντρο ιαματικών λουτρών. Κάποια στιγμή, ανακαλύπτουν ότι είναι δίδυμες αδερφές που κάποιοι τις χώρισαν στα παιδικά τους χρόνια. Ο πόλεμος έχει αφήσει και στις δύο ανεξίτηλα σημάδια. Η ολλανδοποιημένη Λοτέ, που προστάτεψε Εβραίους στη διάρκεια του πολέμου, παίρνει από την αρχή μια εξαιρετικά καχύποπτη στάση απέναντι στη χαμένη δίδυμη αδερφή της. Αλλά οι αφηγήσεις της Αννας την κάνουν να έρθει αντιμέτωπη με την άλλη όψη μιας πραγματικότητας που είναι τελικά και δική της: τα δεινά των απλών Γερμανών στη διάρκεια του πολέμου. Το ενδιαφέρον μυθιστόρημα - το οποίο μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο - είναι γεμάτο συγκινητικές και συχνά «αιχμηρές» σκηνές. Η συγγραφέας γεννήθηκε στο Μπούσουμ της Ολλανδίας το 1946. Σπούδασε φιλολογία και λογοτεχνία. Το πρώτο της βιβλίο «Τα κορίτσια του εργοστασίου ζάχαρης» κυκλοφόρησε το 1983. Εχει εκδώσει αρκετά μυθιστορήματα που έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. «Οι Δίδυμες» βραβεύτηκαν το 1994 με το Βραβείο Αναγνωστών για το βιβλίο της χρονιάς. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «GEMA».

Το Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης (ΜΕΠΤ) μας προσκαλεί σε ενδιαφέρουσες δραστηριότητες για μικρούς και μεγάλους: Την Παρασκευή 17/10 (20.30μμ) πραγματοποιούνται τα εγκαίνια της έκθεσης με τίτλο «Οταν τα παιδιά συνάντησαν τον Πάουλ Κλέε». Θα εκτεθούν έργα ζωγραφικής από νηπιαγωγεία και δημοτικά σχολεία της Α' Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αθηνών και της Διεύθυνσης Δυτικής Αττικής μαζί με έργα από τις συλλογές του Μουσείου. «Τα παιδιά ξέρουν από τέχνη και την κάνουν με σοφία» γράφει ο Πάουλ Κλέε στο ημερολόγιό του.

Τα παιδιά γνώρισαν τις συνθέσεις του Κλέε με τα μικρά τετράγωνα και τα φωτεινά χρώματα, μίλησαν με τα σύμβολά του, παίξανε με τις γραφές των ιερογλυφικών του γραμμάτων, τα φωσφορίζοντα εφέ του, τη μυστηριώδη ατμόσφαιρα που επιδίωκε και γέμισαν το Μουσείο με 132 έργα τους. Ενα παιδί είπε: «Καταλαβαίνω τον Κλέε, γιατί συνεχώς ονειρεύεται». Είναι μια «ευκαιρία» να ταξιδέψουμε με την παιδική φαντασία, να μάθουμε για τη ζωή του καλλιτέχνη και τους συντρόφους του, το χαρακτήρα του, την εποχή του. Την έκθεση επιμελήθηκαν οι: Γιώτα Καλλιακμάνη, Ζωγράφος - Εκπαιδευτικός, Θεανώ Κοτταρίδη, Ιστορικός Τέχνης - Μουσειολόγος και η ΘεατρολόγοςΙωάννα Αλεξανδρή. Διάρκεια έκθεσης: 17/10/2008 - 30/6/2009. Ωρες λειτουργίας: Τρίτη - Σάββατο 10.00 - 14.00, Κυριακή 11.00 - 14.00. Δευτέρα και Παρασκευή 17.00- 19.00, δωρεάν είσοδος.

Στις 18 και 25 Οκτωβρίου με αφορμή την έκθεση θα πραγματοποιηθούν οικογενειακά προγράμματα με τίτλο: «Μεγάλοι και παιδιά ελάτε να συναντήστε τον Πάουλ Κλέε», το Σάββατο 13.30-15.00 με παιδιά 5-7 ετών και 15.30-17.00 με παιδιά 8-11 ετών. Το Μουσείου βρίσκεται στην οδό Κόδρου 9, προέκταση οδού Βουλής, Πλάκα. Απαραίτητη η κράτηση θέσης τηλεφωνικά, στη γραμματεία από την Τρίτη που προηγείται του κάθε προγράμματος 10.00-14.00, στα τηλέφωνα: 210.3312621, 210.3312750.