Κυριακή 10 Ιούλη 2005
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 6
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΡΟΔΟ
Το παράξενο δαχτυλίδι της μνήμης

Σ'ένα διήγημα του Μπόρχες υπάρχει ένας ζητιάνος από το Παντζάμ της Ινδίας, κάτοχος ενός δαχτυλιδιού που του επέτρεπε να καταλαβαίνει τη γλώσσα των πουλιών. Το δαχτυλίδι ήταν τέτοιας, ανυπολόγιστης αξίας, που ο ζητιάνος ιδιοκτήτης του, παρόλο που προσπαθούσε σε όλη του τη ζωή να το πουλήσει, πέθανε φτωχός στο προαύλιο ενός τεμένους στη Λαχόρη.

Γνώρισα πολλούς που έλαμψε κάποτε στο χέρι τους ένα παρόμοιο δαχτυλίδι, με διαφορετικές αλλά εξίσου σπάνιες ιδιότητες. Κατά καιρούς προσπαθούν ματαίως να το πουλήσουν. Τους συναντάς παντού. Πρόκειται για ξερές ψυχές, διχασμένες, προορισμένες να έχουν το τέλος του ζητιάνου. Νεκροζώντανοι, μεγαλόσχημοι δημοσιογράφοι, αριστεριστές που λάμπουν σαν κατεστραμμένες βασίλισσες σε κυβερνητικούς θώκους, λαμόγια παντός καιρού, καταφερτζήδες μικροαστοί, βολεμένοι δημόσιοι υπάλληλοι που έδωσαν γη και ύδωρ για μια θεσούλα και τώρα φυτοζωούν χωρίς την παραμικρή σπίθα μέσα τους και με άδεια μάτια.

Αναρωτιέται κανείς πώς έγινε και πέρασε κάποτε σε όλους αυτούς ένα παρόμοιο δαχτυλίδι.

Η ιστορία του δαχτυλιδιού για την οποία σας μιλώ χάνεται στα βάθη των επαναστάσεων. Το δαχτυλίδι εμφανιζόταν σε εξεγέρσεις και άλλαζε πολλά χέρια σύμφωνα με τη βασική του αρχή: να περνά από χέρι σε χέρι. Γνώρισε τόπους εξορίας, στρατόπεδα συγκεντρώσεως, αντάρτικα, αμφίβολες δημοκρατίες και πολέμους. Το δαχτυλίδι ουδεμία σχέση έχει με συμπόνια, κατανόηση, χριστιανικές ενοχές και φιλανθρωπίες. Εχει σχέση μόνο με τη μνήμη, τη μνήμη που αλλάζει τον κόσμο. Το δαχτυλίδι δίνεται σε όλους. Μπορούσε να το φορά ταυτόχρονα ο Ροβεσπιέρος και όλοι οι εξεγερμένοι της Γαλλικής Επανάστασης. Το όνομά τους είναι μνήμη και το χρώμα του έχει άμεση σχέση με το αίμα.

Το δαχτυλίδι κατασκευάζεται σε εργαστήρια μνήμης από ανθρώπους που αφιερώνουν τη ζωή τους στο να θυμούνται, όπως ο Ιερενέο Φούνες, φίλος του Μπόρχες, ο οποίος απαριθμούσε τις περιπτώσεις ανθρώπων με τεράστια μνήμη που αναφέρονταν στην Historia naturalis: « Ο Κύρος, βασιλιάς των Περσών, που καλούσε έναν έναν τους στρατιώτες των στρατευμάτων του με τα ονόματά τους. ο Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ, που απένεμε δικαιοσύνη στις είκοσι δύο γλώσσες της αυτοκρατορίας του. ο Σιμωνίδης, που ανακάλυψε τη μνημοτεχνική. ο Μητρόδωρος, που μπορούσε να επαναλάβει με ακρίβεια όσα άκουγε μόνο μία φορά...».

Ολοι αυτοί τιμούν το δαχτυλίδι και θυμίζουν τα λόγια του σοφού ότι η ανάμνηση δεν είναι η διάσπαση κάθε εμπειρίας, ο άνθρωπος ενθυμούμενος ανακτά αυτό που είναι δικό του, ανακτά τον ίδιο του τον εαυτό.

Ωστόσο η μοίρα του δαχτυλιδιού είναι να πέφτει και σε χέρια ανάξια, σε ανθρώπους που τρέμουν τη μνήμη, και ως εκ τούτου δεν αναλαμβάνουν καμία ευθύνη για ό,τι συμβαίνει στη ζωή τους. Καταστρέφοντας τη μνήμη, πιστεύουν πως κερδίζουν τον παράδεισο του παρόντος. Αγνοούν ότι παρελθόν και παρόν είναι ένα, που ενίοτε αλλάζουν τη σειρά τους ανάλογα με τα γεγονότα: το παρόν πολλές φορές αντιγράφει μαθηματικά το παρελθόν και το παρελθόν κατακλύζει με λεπτομέρειες ανατριχιαστικές το ζωτικό χώρο του παρόντος.

Αλλά η άγρυπνη συνείδηση, η οποία ελέγχει και τα δύο μέσα στην ιστορία, μπορεί να αποδώσει δικαιοσύνη. Να καταστρέψει το 1,2,3 του ιστορικού χρόνου όπως μας τον έχουν επιβάλει και που κρέμεται πάνω από τα κεφάλια μας σαν δαμόκλειος σπάθη και να κάνει τον ποιητή να γράψει: «Τι σημασία έχει ο συνεχόμενος χρόνος αν μέσα σε αυτόν υπήρξε πληρότητα και έκσταση κάποιο δειλινό;».


Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ

    


Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ