Την πρόθεση της κυβέρνησης να επεκτείνει το ωράριο λειτουργίας παιδικών σταθμών και δημοτικών σχολείων έως τις απογευματινές ώρες ανακοίνωσε την περασμένη Τετάρτη ο πρωθυπουργός, μιλώντας σε συνέδριο με θέμα το δημογραφικό.

Η συγκεκριμένη εξαγγελία ήρθε να προστεθεί στον απολογισμό των κυβερνητικών πρωτοβουλιών που παρουσιάζονται ως ρυθμίσεις για τη «διευκόλυνση» των νέων ζευγαριών, των γονιών μικρών παιδιών: Η χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης σε 120 μεγάλες επιχειρήσεις για τη δημιουργία «χώρων φύλαξης» βρεφών στις εγκαταστάσεις τους, το πρόγραμμα «νταντάδες της γειτονιάς», η πιλοτική εφαρμογή του οποίου θα ξεκινήσει το επόμενο διάστημα, αλλά και οι ρυθμίσεις του αντεργατικού νόμου Χατζηδάκη για περισσότερη «ευελιξία» στον εργάσιμο χρόνο και τις γονικές άδειες, είναι οι πιο διαφημισμένες πλευρές του κυβερνητικού ...έργου.

Ολα αυτά δεν δίνουν λύση στα αδιέξοδα και την ανασφάλεια που αντιμετωπίζουν οι νέες γυναίκες, τα νέα ζευγάρια. Δεν αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες που διογκώνονται από τη θύελλα της ακρίβειας στα είδη βασικής ανάγκης, στα ενοίκια, στην Ενέργεια, δεν αλλάζουν την πραγματικότητα των καθηλωμένων για χρόνια μισθών που πλέον τελειώνουν στα μισά του μήνα, της δουλειάς και της ζωής - «λάστιχο».

Τα μέτρα που σχεδιάζει η ελληνική κυβέρνηση, ενταγμένα στις κατευθύνσεις που προωθεί η ΕΕ, αποτελούν αντιδραστικές προσαρμογές στις αντιφάσεις που γεννά ο σύγχρονος καπιταλισμός, που δεν εξασφαλίζει την εργασία ως καθολικό κοινωνικό δικαίωμα, δεν αντιμετωπίζει ως κοινωνική ευθύνη την προστασία της μητρότητας και τη στήριξη της οικογένειας, αλλά αντιθέτως επιδεινώνει τους όρους δουλειάς ενώ θεωρεί τις απαραίτητες κοινωνικές υποδομές και υπηρεσίες «κόστος», το οποίο φορτώνει στις πλάτες των εργαζομένων.

Εκκινώντας από την ίδια αφετηρία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεξεργάζεται τη διαμόρφωση μιας «νέας ευρωπαϊκής στρατηγικής για τη φροντίδα».

Η «νέα» αυτή στρατηγική, που αναμένεται να παρουσιαστεί τον προσεχή Σεπτέμβρη, θα απευθύνεται «τόσο στους φροντιστές όσο και στους δέκτες φροντίδας», καλύπτοντας «ολόκληρο το φάσμα από την παιδική έως τη μακροχρόνια φροντίδα» και διαμορφώνοντας ένα πλαίσιο για μεταρρυθμίσεις που θα εξασφαλίζουν «καλύτερη και, από οικονομική άποψη, πιο προσιτή πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες για όλους». Οι σχετικές υπηρεσίες καλούνται να ενσωματώσουν «ευέλικτα μοντέλα στην παροχή φροντίδας», για να ταιριάξουν στην αντίστοιχη εργασιακή πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενες και οι εργαζόμενοι που τις χρησιμοποιούν.

Οι «συνταγές» για «χώρους φύλαξης» στις επιχειρήσεις, voucher στους γονείς για να πληρώνουν «νταντάδες», η παράταση του ωραρίου των ίδιων παιδικών σταθμών και σχολείων που λειτουργούν με μεγάλα προβλήματα στις κτιριακές τους υποδομές και εγκαταστάσεις, ελλείψεις εκπαιδευτικού και βοηθητικού προσωπικού, ανεπαρκή και συρρικνούμενη κρατική χρηματοδότηση, κόβονται και ράβονται στα εργασιακά ωράρια των γονιών και τους στόχους για αύξηση της «απασχολησιμότητας» των μητέρων.

Οι σχετικές κατευθύνσεις δεν είναι καθόλου καινούριες, καθώς συνδέονται με τους πάγιους στόχους της ΕΕ και των κυβερνήσεων για τη «γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των φύλων όσον αφορά την απασχόληση». Ο προβληματισμός για τα εμπόδια που θέτουν οι ευθύνες «φροντίδας» στη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, οι προτάσεις για την καλύτερη «κατανομή» των σχετικών καθηκόντων, η προώθηση της εργασιακής «ευελιξίας», οι εξαγγελίες για «επενδύσεις» στη δημιουργία «οικονομικά προσιτών» υπηρεσιών και υποδομών για την οικογένεια έδωσαν και συνεχίζουν να δίνουν τον τόνο στις συζητήσεις, στις διακηρύξεις και τις πολιτικές κατευθύνσεις.

«Ο πρώτος και μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ο οικονομικός κίνδυνος, είναι η μείωση των οικονομικά ενεργών πολιτών, η ελάττωση δηλαδή όσων εργάζονται», διαπίστωσε ο Ελληνας πρωθυπουργός, αναφερόμενος στους δημογραφικούς δείκτες που αποτυπώνουν τη μείωση των γεννήσεων και τη γήρανση του πληθυσμού. Με ανάλογο τρόπο «διαβάζουν» τα δεδομένα όχι μόνο τα όργανα της ΕΕ αλλά και οι ενώσεις των εργοδοτών.

«Οι ευρωπαϊκές αγορές εργασίας αντιμετωπίζουν σοβαρές ελλείψεις εργατικού δυναμικού», διαπιστώνουν σε κοινή τους ανακοίνωση εργοδοτικοί φορείς της ΕΕ, μεταξύ αυτών και ο φορέας των βιομηχάνων «BusinessEurope».

Ενας από τους τρόπους αντιμετώπισης των ελλείψεων εργατικού δυναμικού «είναι να επαναφέρουμε στην αγορά εργασίας περισσότερους ανενεργούς, μεταξύ αυτών νεαρές γυναίκες με μικρά παιδιά και μεγαλύτερες γυναίκες που παρέχουν φροντίδα στο σπίτι σε εξαρτώμενα μέλη της οικογένειας», επισημαίνουν. Οι υπηρεσίες «παιδικής μέριμνας» και «μακροχρόνιας φροντίδας» αποτελούν απαραίτητα εργαλεία για να επιτευχθεί ο παραπάνω στόχος.

Οι εκπρόσωποι των επιχειρηματικών ομίλων δεν αρκούνται στις διαπιστώσεις, αλλά έχουν καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις στη διαβούλευση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με τη «στρατηγική για τη φροντίδα». Οσον αφορά τις υπηρεσίες της λεγόμενης «παιδικής μέριμνας» υπογραμμίζουν πως υπάρχει «έλλειψη προβλέψεων για τη φροντίδα μετά το σχολείο και κατά το διάστημα των διακοπών» σε όλη την Ευρώπη.

Η έλλειψη αυτή συνιστά «σημαντικό εμπόδιο» όσον αφορά την «απασχόληση» των γονέων παιδιών σχολικής ηλικίας και την προσέλκυση περισσότερων μητέρων στην «αγορά εργασίας». Ετσι, προτείνουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή την εισαγωγή ενός συγκεκριμένου στόχου για «ένα συνιστώμενο επίπεδο για παροχές φροντίδας μετά το σχολείο».

Οι προτάσεις των εργοδοτικών ενώσεων είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικές και όσον αφορά το «κόστος» των λεγόμενων «υπηρεσιών φροντίδας», τη μεταφορά τους στις πλάτες των εργαζομένων, αλλά και τις ...ευκαιρίες που αντιπροσωπεύει το σχετικό πεδίο για τη δραστηριοποίηση των επιχειρήσεων.

Σύμφωνα με τις συστάσεις τους, το ζητούμενο πρέπει να είναι η επίτευξη μιας «ικανοποιητικής ισορροπίας ποιότητας, αποτελεσματικότητας και οικονομικής προσιτότητας», ενώ χρειάζεται να διασφαλιστεί «η δίκαιη κατανομή του κόστους μεταξύ της κοινωνίας και των ωφελούμενων των υπηρεσιών φροντίδας» και να διαμορφωθεί μια «ισορροπημένη πολιτική» που να είναι «διαχειρίσιμη για τους δημόσιους παρόχους» και να δημιουργεί «χώρο για ιδιώτες παρόχους».

Η ίδια η ΕΕ κάνει λόγο για υπηρεσίες «προσιτές οικονομικά», δηλαδή για υπηρεσίες που θα παρέχονται επί πληρωμή από δημόσιους φορείς και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Οσο για τις εργαζόμενες που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο οικονομικό κόστος, προτείνει τη λύση της «άτυπης φροντίδας», δηλαδή της φροντίδας των μικρών παιδιών και των ηλικιωμένων από τα μέλη της οικογένειας. Για παράδειγμα, η «άτυπη παιδική φροντίδα» από γιαγιάδες και παππούδες, φίλους ή γείτονες, νταντάδες ή «παιδοκόμους», σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (COM2018 273 final), «μπορεί είτε να συμπληρώσει είτε να αντικαταστήσει την επίσημη παιδική φροντίδα».

Οσον αφορά την «άτυπη φροντίδα» στη μακροχρόνια περίθαλψη ηλικιωμένων και χρονίως πασχόντων, οι εργοδοτικές ενώσεις συμβουλεύουν τα όργανα της ΕΕ και τις κυβερνήσεις να είναι «ρεαλιστές»: «Το εκτιμώμενο 2,4 - 2,7% του ΑΕΠ της ΕΕ-27 που αντιπροσωπεύει σήμερα η άτυπη μακροχρόνια περίθαλψη (πάνω και πέρα από τη μέση δαπάνη των κρατών - μελών για μακροχρόνια περίθαλψη 1,7% ΑΕΠ στο 2019) είναι κάτι που δεν θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τα κοινωνικά μας συστήματα», αναφέρουν.

Ετσι, προτείνουν την αναγνώριση και επισημοποίηση αυτού του είδους της «φροντίδας» και «υποστήριξη» προς τους «άτυπους φροντιστές», που είναι κατά κύριο λόγο γυναίκες, με στόχο την «αύξηση της διαθεσιμότητάς τους για εργασία».