Κυριακή 5 Ιούλη 2009
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΚΗΛΗ ΚΑΙ ΛΟΞΙΓΚΑΣ
Εξελικτική κληρονομιά μακρινών προγόνων

Για να καταλάβουμε το ανθρώπινο σώμα πρέπει να εξετάσουμε την κοινή προϊστορία μας με όλες τις άλλες μορφές ζωής στη Γη, από τα μικρόβια και τα σκουλήκια, μέχρι τα ψάρια και τους πιθήκους. Στην περίπτωση του σπερματικού πόρου, που ακολουθεί μια σχετικά περίπλοκη διαδρομή, η αιτία βρίσκεται στη θέση που έχουν οι αρσενικοί γεννητικοί αδένες στα ψάρια και άλλα σπονδυλωτά. Οι γονάδες (οι ωοθήκες στις γυναίκες και οι όρχεις στους άντρες) σχηματίζονται αρχικά ψηλά μέσα στο ανθρώπινο σώμα, κοντά στο συκώτι, ενδεχομένως επειδή οι αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στους ιστούς που τελικά αναπτύσσονται σε γονάδες πραγματοποιούνται σε αυτήν την περιοχή. Στα ενήλικα ψάρια, οι γονάδες συνήθως παραμένουν κοντά στο συκώτι. Το πιθανότερο είναι ότι παραμένουν σε αυτή την αρχέγονη θέση, επειδή μπορούν να αναπτυχθούν και να λειτουργήσουν μέσα στο σώμα του ζώου.

Εσωτερικές διαδρομές

Στα θηλαστικά, όπως εμείς, καθώς αναπτύσσεται το αρσενικό έμβρυο, οι γεννητικοί αδένες κατεβαίνουν. Στα θηλυκά έμβρυα οι ωοθήκες σταματούν κοντά στη μήτρα και τις σάλπιγγες. Αυτή η μετακίνηση εξασφαλίζει ότι το ωάριο δε θα πρέπει να ταξιδέψει μακριά για να γονιμοποιηθεί. Στα αρσενικά έμβρυα, οι γονάδες κατεβαίνουν όλη τη διαδρομή μέχρι τον οσχεϊκό ασκό, που προεξέχει από το σώμα στη βουβωνική χώρα.

Αυτό το χαρακτηριστικό είναι πολύ σημαντικό για την παραγωγή υγιούς σπέρματος. Επειδή τα θηλαστικά είναι θερμόαιμα η ποσότητα και η ποιότητα του σπέρματός τους είναι καλύτερη όταν οι γεννητικοί αδένες βρίσκονται σε πιο κρύο περιβάλλον απ' ό,τι το υπόλοιπο σώμα. Μελέτες έχουν αποδείξει ότι ακόμα και η αλλαγή από τα στενά ανδρικά σλιπ σε σώβρακα τύπου μπόξερ, που επιτρέπουν στον οσχεϊκό ασκό να κρέμεται, βελτιώνουν ορισμένες παραμέτρους του σπέρματος. Επιπλέον, ο οσχεϊκός σάκος των θηλαστικών μπορεί να ανεβαίνει και να κατεβαίνει, ανάλογα με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος, επιτρέποντας στους γεννητικούς αδένες να λειτουργούν στην κατά το δυνατό καλύτερη θερμοκρασία.

Επειδή οι όρχεις πρέπει να καταλήξουν σε αυτό το σάκο, πρέπει να διατρέξουν μεγάλη απόσταση, κάνοντας τον σπερματικό πόρο να πάρει μορφή βρόχου. Δυστυχώς, το πέρασμα των όρχεων προκαλεί μια αδυναμία του σωματικού τοιχώματος που περικλείει τα έντερα. Πολλοί τύποι βουβωνοκήλης προκύπτουν όταν ένα μικρό τμήμα του εντέρου τρυπήσει αυτό το αδύνατο σημείο (ελυτροπεριτοναϊκός πόρος). Αυτές οι κήλες μπορεί να είναι κληρονομικές: μερικά τμήματα του εντέρου ταξιδεύουν μαζί με τις γονάδες και κατεβαίνουν μέσα από το σωματικό τοίχωμα. Σε άλλες περιπτώσεις αναπτύσσονται σε μεγαλύτερη ηλικία και πάλι εξαιτίας αυτής της αδύνατης περιοχής. Η τάση για ορισμένα είδη κήλης αντανακλά περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας: το παρελθόν των ψαριών και το παρόν των θηλαστικών.

Η ίδια εξελικτική ανάλυση μπορεί να εφαρμοστεί για μια σειρά παθήσεων ή παραξενιών της ανθρώπινης ανατομίας και σωματικής λειτουργίας. Ο λόξιγκας μπορεί να είναι από μια απλή ενόχληση που διαρκεί μερικά λεπτά, μέχρι μια κατάσταση που απειλεί τη ζωή, όταν συνεχίζεται επί μήνες ή σε σπάνιες περιπτώσεις επί χρόνια. Προκαλείται από απότομο σπασμό των μυών στο λαιμό και το στήθος. Ο χαρακτηριστικός ήχος «χικ», είναι το αποτέλεσμα της απότομης εισπνοής αέρα, την ώρα που η επιγλωττίδα (ένα πτερύγιο μαλακού ιστού στο πίσω μέρος του λαιμού) φράσσει τον λάρυγγα. Ολες οι κινήσεις που συνδέονται με τον λόξιγκα είναι ακούσιες. Πυροδοτούνται από πολλούς λόγους, όπως το πολύ γρήγορο φαγητό ή το πολύ φαγητό, αλλά και από σοβαρές καταστάσεις, όπως όγκους στην περιοχή του στήθους.

Αποτέλεσμα πολλαπλών «ανακαινίσεων»

Σύμφωνα με μία εμπεριστατωμένη θεωρία, ο λόξιγκας αποκαλύπτει δύο περιόδους της ανθρώπινης προϊστορίας: εκείνη που μοιραζόμαστε με τα ψάρια και εκείνη που μοιραζόμαστε με τα αμφίβια. Κληρονομήσαμε τα κύρια νεύρα που χρησιμοποιούμε για την αναπνοή από τα ψάρια. Ενα ζευγάρι απ' αυτά λέγονται φρενικά και εκτείνονται από τη βάση του κρανίου, διατρέχουν τη θωρακική κοιλότητα, φτάνοντας ως το διάφραγμα. Ο,τι παρεμβάλλεται στην πορεία αυτών των νεύρων μπορεί να παρεμποδίσει την αναπνοή, αλλά μπορεί να προκαλέσει και λόξιγκα. Μια πιο αποτελεσματική διαδρομή των νεύρων αυτών δε θα ξεκινούσε από το κεφάλι, αλλά από μια περιοχή της σπονδυλικής στήλης κοντά στο διάφραγμα. Κληρονομήσαμε αυτό το σχεδιασμό από τα ψάρια προγόνους μας, που είχαν τα βράγχια κοντά στο λαιμό και δε διέθεταν διάφραγμα πολύ πιο κάτω απ' αυτόν.

Ο σπασμός του λόξιγκα, από την άλλη μεριά, είναι κληρονομιά σε μας από τα αμφίβια, που διαθέτουν στο στάδιο του γυρίνου και βράγχια και πνεύμονες. Οταν αναπνέουν μέσα στο νερό πρέπει να αντλήσουν νερό μέσα από τα βράγχια χωρίς να μπει στους πνεύμονες. Γι' αυτό ακούσια κλείνουν με τη γλωττίδα που διαθέτουν την είσοδο προς τους πνεύμονες, ενώ ταυτόχρονα εισπνέουν απότομα νερό. Στην ουσία αναπνέουν μέσα από τα βράγχιά τους με μια εκτεταμένη μορφή λόξιγκα.

Τα κυριότερα οστά στα γόνατά μας, στη ράχη και τους καρπούς μας προέρχονται από υδρόβιους προγόνους που έζησαν πριν από εκατομμύρια χρόνια. Δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη ότι φθείρονται οι χόνδροι στις αρθρώσεις μας κι ότι υποφέρουμε από πόνους στη μέση καθώς περπατάμε όρθιοι, ή ότι αναπτύσσουμε σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα καθώς πληκτρολογούμε. Τα ψάρια και τα αμφίβια πρόγονοί μας δεν έκαναν τίποτα απ' αυτά.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»

Ο λόξιγκας ορισμένες φορές οφείλεται σε απόφραξη ή κάκωση που έχει ως αποτέλεσμα την παραμόρφωση και κατ' επέκταση τον ερεθισμό των φρενικών νεύρων, τα οποία ελέγχουν την αναπνοή και αποτελούν την εξελικτική κληρονομιά των ψαριών στα αμφίβια και αργότερα στον άνθρωπο. Αυτά τα νεύρα μεταδίδουν τα εγκεφαλικά σήματα που προκαλούν σπασμό των μυών στο λαιμό και το στήθος, κάνοντας την επιγλωττίδα να κλείσει το λάρυγγα. Ο σπασμός αυτός και το μπλοκάρισμα του λαιμού είναι η κληρονομιά του γυρίνου, που αντλεί νερό μέσα στο στόμα του όταν αναπνέει μέσα από τα βράγχιά του. Καθώς αναρροφά το νερό, η γλωττίδα του κλείνει για να εμποδίσει το υγρό να μπει στους πνεύμονες, που χρησιμοποιούνται για να αναπνέει στην ξηρά.

Οι αρσενικοί γεννητικοί αδένες, οι όρχεις, κατεβαίνουν μέσα στο έμβρυο από μια αρχική θέση που βρίσκεται ψηλά μέσα στο σώμα και αντιστοιχεί στη θέση που βρίσκονται τα όργανα αυτά σε κατώτερα ζώα, όπως οι καρχαρίες. Στον άνθρωπο, όμως, κατεβαίνουν τελικά μέχρι τον οσχεϊκό ασκό, ένα σάκο που προεξέχει από το υπόλοιπο σώμα. Η μετακίνηση αυτή αφήνει μια αδυναμία στη βουβωνική χώρα, που μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ηλικία σε κήλη, δηλαδή μια προεξοχή του εντέρου (κάτω δεξιά).



Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ