Περισσότερη συζήτηση γίνεται για τον Αρη, αλλά η Γη έχει και έναν άλλο γειτονικό πλανήτη, προς το εσωτερικό του ηλιακού συστήματος, την Αφροδίτη, που τυχαίνει να έχει και περίπου το ίδιο μέγεθος με αυτήν. Τις δεκαετίες του 1960 και 1970 ήταν στόχος πολλών μη επανδρωμένων σοβιετικών αποστολών, με τις διαστημοσυσκευές της σειράς «Βενέρα», που έδωσαν πολύτιμες πληροφορίες γι' αυτόν τον συνεχώς κρυμμένο κάτω από τα πυκνά νέφη της ατμόσφαιράς του πλανήτη, τον οποίο ο λαός μας αποκαλεί Αυγερινό, όταν εμφανίζεται ως λαμπρό άστρο το πρωί, και Αποσπερίτη, όταν εμφανίζεται το βράδυ. Η εξερεύνηση της Αφροδίτης συνεχίστηκε τη δεκαετία του 1990, όταν πραγματοποιήθηκε η αποστολή «Μαγγελάνος» της αμερικανικής NASA, ενώ ακολούθησαν και μη επανδρωμένες αποστολές από την Ιαπωνία και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA), που συμπλήρωσαν κάποια κενά στις γνώσεις μας.

Οι επιστήμονες, αναλύοντας σε μεγαλύτερο βάθος τα δεδομένα αυτών των αποστολών, θεωρούν πια ότι η ηφαιστειακή δραστηριότητα όχι μόνο υπάρχει, αλλά οργιάζει στην Αφροδίτη, ενώ έχουν εντοπίσει και ενδείξεις έναρξης δραστηριότητας τεκτονικών πλακών. Τα νέα θεωρητικά μοντέλα δείχνουν ότι η Αφροδίτη ίσως είχε νερό σε υγρή κατάσταση στην επιφάνειά της μέχρι σχετικά πρόσφατα στην εξέλιξή της, πράγμα που σημαίνει ότι ίσως ήταν φιλική προς τη ζωή για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα απ' ό,τι θεωρούνταν παλιότερα.

Ολα αυτά συμπίπτουν με μια εκπληκτική πρόοδο στην αστρονομία: Την ανακάλυψη χιλιάδων εξωπλανητών σε άλλα αστρικά συστήματα, πολλοί από τους οποίους έχουν περίπου το ίδιο μέγεθος και απόσταση από το άστρο τους, που έχει και η Αφροδίτη. Οτιδήποτε μάθουμε για τον γειτονικό πλανήτη, θα μας διδάξει πολλά και γι' αυτούς τους μακρινούς, απροσπέλαστους κόσμους. Ειδικότερα, αν μπορέσουμε να καταλάβουμε αν είχε ποτέ και ποια περίοδο συνέβαινε αυτό, συνθήκες ευνοϊκές για την εμφάνιση ζωής, θα μπορέσουμε να εκτιμήσουμε καλύτερα την πιθανότητα να ανακαλύψουμε ζωή στην πληθώρα των παρόμοιων με την Αφροδίτη εξωπλανητών μέσα στον Γαλαξία.

Οι περισσότεροι εξωπλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί έως τώρα εντοπίστηκαν με τη μέθοδο της διάβασης, στην οποία οι αστρονόμοι παρακολουθούν τα άστρα για χαρακτηριστικές τακτικές μικροδιακυμάνσεις της φωτεινότητάς τους, καθώς περνούν μπροστά τους οι πλανήτες τους. Με αυτήν την τεχνική μπορούμε να μετρήσουμε το μέγεθος του εξωπλανήτη, αλλά αυτό δεν μας λέει πολλά. Σε τελευταία ανάλυση, ένας εξωγήινος παρατηρητής που θα χρησιμοποιούσε την ίδια μέθοδο για το ηλιακό σύστημα δεν θα έβλεπε μεγάλη διαφορά όταν περνάει η Γη ή η Αφροδίτη μπροστά από τον Ηλιο. Ωστόσο, η Αφροδίτη σήμερα είναι ένας κόσμος τελείως εχθρικός προς τη ζωή, ενώ η Γη είναι κατοικήσιμη για τα τελευταία τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια.

Μπορούμε παραπέρα να διαφοροποιήσουμε τους εξωπλανήτες που έχουν περίπου ίδιο μέγεθος, με βάση την απόσταση από το άστρο τους. Η «κατοικήσιμη ζώνη» είναι η σφαιροειδής περιοχή γύρω από ένα άστρο, όπου ένας πετρώδης πλανήτης θα μπορούσε να διατηρεί νερό σε υγρή κατάσταση στην επιφάνειά του. Προφανώς η Γη βρίσκεται σε αυτήν τη ζώνη γύρω από τον Ηλιο. Η Αφροδίτη, όπως εκτιμούν οι επιστήμονες, βρισκόταν για αρκετό καιρό στο παρελθόν σε αυτήν τη ζώνη. Ωστόσο, τα όρια αυτής της ζώνης μετακινούνται προς τα έξω όσο η φωτεινότητα του Ηλιου μεγαλώνει, καθώς μεγαλώνει η ηλικία του. Τώρα η Αφροδίτη βρίσκεται έξω από αυτή τη ζώνη και καταλαμβάνει αυτό που ονομάζεται «ζώνη Αφροδίτης», δηλαδή περιοχή όπου οι συνθήκες είναι τόσο ζεστές, ώστε ένας πλανήτης είναι πιθανό να υποστεί ένα εκτός ελέγχου φαινόμενο θερμοκηπίου, που θα εξατμίσει τους ωκεανούς του.

Η Αφροδίτη και η Γη σχηματίστηκαν κάτω από πολύ παρόμοιες συνθήκες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έδωσαν στη Γη τους ωκεανούς της. Οταν ήταν πρωτοπλανήτες, συνέλεξαν υδρογόνο και άλλα πτητικά στοιχεία από το πρωταρχικό νέφος σκόνης και αερίων που περιέβαλε τον Ηλιο. Υδρογόνο συνέλεξαν και από τον ηλιακό άνεμο, αλλά και από τις προσκρούσεις κομητών, που βομβάρδιζαν το εσωτερικό ηλιακό σύστημα το πρώτο μισό δισεκατομμύριο έτη μετά το σχηματισμό του. Προσομοιώσεις για την Αφροδίτη στην πρώιμη περίοδο ύπαρξής της δείχνουν ότι η επιφάνειά της μπορεί να είχε νερό σε υγρή κατάσταση νωρίτερα απ' ό,τι το απέκτησε η Γη και το νερό αυτό μπορεί να παρέμεινε επί ένα δισεκατομμύριο χρόνια.

Τι συνέβη, όμως, και η Αφροδίτη έγινε τόσο εχθρική προς τη ζωή; Ψηλά στην ατμόσφαιρά της νέφη θειικού οξέος περιβάλλουν όλο τον πλανήτη. Στο έδαφος η ατμοσφαιρική πίεση είναι συγκρίσιμη με την πίεση μέσα στον ωκεανό σε βάθος ενός χιλιομέτρου. Η ατμόσφαιρα είναι τόσο πυκνή, που το βασικό της συστατικό, το διοξείδιο του άνθρακα, συμπεριφέρεται όπως αυτά που οι επιστήμονες ονομάζουν υπερκρίσιμα ρευστά και έχουν ιδιότητες μεταξύ αερίων και υγρών. Η Αφροδίτη σήμερα δεν έχει μαγνητικό πεδίο να εμποδίζει τον ηλιακό άνεμο και είναι πιθανό να έχασε σταδιακά το νερό της από τη διάσπαση των υδρατμών σε οξυγόνο και υδρογόνο ακριβώς εξαιτίας του ηλιακού ανέμου. Χωρίς επιφανειακό νερό να διαλύει το διοξείδιο του άνθρακα και με νέα αέρια να βγαίνουν συνεχώς από το εσωτερικό της, αυτές οι χημικές ενώσεις συσσωρεύτηκαν στην ατμόσφαιρα, που ανέπτυξε έντονο φαινόμενο θερμοκηπίου, με αποτέλεσμα η θερμοκρασία να φτάσει τους 460 βαθμούς Κελσίου και το θερμό έδαφος να εκπέμπει μια ροδοκόκκινη λάμψη.

Αραγε η Αφροδίτη αντιπροσωπεύει την κατάσταση όλων των κατοικήσιμων πλανητών, ή αποτελεί απλώς μια από τις δυνατές εκδοχές της εξέλιξης πλανητών αυτού του μεγέθους; Σε αυτά τα ερωτήματα οι επιστήμονες θεωρούν ότι θα πάρουν απαντήσεις μόνο αν πραγματοποιηθούν νέες διαστημικές αποστολές για την εξερεύνηση του γειτονικού πλανήτη.