Πέμπτη 27 Μάρτη 2014
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΛΟΥΣΙΑ ΠΟΥΕΝΣΟ
Ο Γερμανός γιατρός

Ακαδημαϊκή η δουλειά της 38χρονης Αργεντινής Λουσία Πουένσο από το Μπουένος Αϊρες. Παραπλανητική, στείρα και ασθενική ως θρίλερ, μεταδίδει μια αλήθεια μυθοπλαστική, μετουσιώνοντας τα φρικώδη εγκλήματα του χασάπη του Αουσβιτς σε καλοσχεδιασμένες ανατομικές φιγούρες που βγαίνουν από τις σελίδες του σημειωματάριου του πανούργου και γλυκερού «χιτσκοκικού» Μένγκελε και συνεχώς επανέρχονται. Δυσανάγνωστη η προσέγγιση της Πουένσο, συντίθεται από συρραφές με τρόπο που δεν προβάλλει σαφή θέση στο ηθικό ερώτημα που απορρέει από την ίντριγκα της Ιστορίας: Φταίει η επιστήμη (για τα εγκλήματα γενετικής) ή η ιδεολογία στην υπηρεσία της οποίας τίθεται η επιστήμη; Το ναζιστικό βδέλυγμα εκταφιάζεται σταδιακά, μέσα από τη νοσταλγία για τον υπεράνθρωπο και τη φυλετική καθαρότητα και πλάι - πλάι στην ατέρμονη αγωνία του ναζισμού. Ταινία δημιουργού με τη σκηνοθέτη να είναι και η συγγραφέας του βιβλίου απ' όπου προέρχεται το σενάριο που σφύζει από αφηγηματικά στοιχεία παραβολής, υπαινιγμού και συμβολισμού. Σημαίνον αντικείμενο η μηχανική κούκλα (Walkoda, ονομάζεται η χαλασμένη κούκλα της Λίλιτ), θέμα αγαπητό στον γερμανικό ρομαντισμό. Κούκλες σε βιομηχανική παραγωγή, αμέτρητα αντίγραφα, ένα το καλούπι, όλες με γαλάζια μάτια και από υλικό που ψήνεται σε φούρνους, σαν κι εκείνους του Αουσβιτς. Παρά ταύτα, η ταινία από δυνητικό όπλο καταλήγει εργαλείο παρατήρησης.


Η καταδίωξη των φυγόδικων ναζιστών τροφοδότησε διαχρονικά το σινεμά. Αξέχαστα, μεταξύ πολλών, τα θρίλερ της δεκαετίας του '70 «Marathon Man» (1976) του Τζον Σλέσινγκερ και «The boys from Brasil» (1978) του Φράνκλιν Σάφνερ. Η Αργεντινή σκηνοθέτης - έχοντας συνείδηση τόσο αυτής της κληρονομιάς, όσο και του γεγονότος ότι η φιλοξενία (συνέργεια) που παρείχε η χώρα της σε πλήθος ναζιστών, μέχρι σήμερα εγγράφεται ως ταμπού στη συλλογική μνήμη - ανοίγει μια παρένθεση για τη σχέση Αργεντινής / ναζισμού, που όμως δεν κλείνει ποτέ... Αφήνει σκιές ομιχλώδεις να πλανώνται πάνω από την ωμή ιστορία που έλαβε χώρα κατά τη δεκαετία του '60 και η μορφική της λάμψη κρύβει μοιραία τοξικότητα. Ιστορία με ίντριγκα ιστορικοπολιτικού θρίλερ που εκτυλίσσεται στη σφαίρα του «ιδιωτικού», γυρισμένη με κομψότητα και χάρη σε εκπληκτικά ντεκόρ στην εξωτική Παταγονία που, μέσα από την οπτική της 12χρονης αφηγείται για το κυνήγι - των ισραηλινών κύρια, μυστικών υπηρεσιών - προς τους διαφυγόντες στη Λατινική Αμερική, ναζί. Η αφήγηση πάντως δεν αγγίζει καθόλου τη διαλλακτική για τους ναζιστές χώρα, στους οποίους μάλιστα επιτρέπει να ζουν σε οργανωμένες κοινότητες με σχολεία, φωλιές αναπαραγωγής ναζιστών. «Εχω την εντύπωση ότι γύρισα σπίτι», μουρμουρίζει χαμογελαστός ο κομψός, εύπορος Γερμανός, ατενίζοντας τη λίμνη...

Η Πουένσο προσπερνά τα αίτια της «φιλοξενίας» σε πολιτικό επίπεδο. Μιας φιλοξενίας τόσο θερμής που οι εγκληματίες συνέχισαν να δραστηριοποιούνται μέχρι σημείου να χρησιμοποιούν τα αληθινά τους ονόματα. Αυτό δε συμβαίνει με την περίπτωση Μένγκελε, που κρύβεται επιμελώς από τους ισραηλινούς πράκτορες, ιδιαίτερα μετά τη σύλληψη του Αϊχμαν. Η σκηνοθέτης εστιάζει στον αντίκτυπο της προαναφερθείσας φιλοξενίας στην καθημερινότητα πολλών ανθρώπων και παράλληλα εγείρει σοβαρά ερωτήματα για την επιστήμη και το ρόλο της, για την έρευνα πάνω στον τρόπο επιβίωσης των ναζιστών και τη συνεχή μετακίνησή τους γι' αλλού... Απέχει, όμως, πλήρως από όποια τεκμηρίωση του παρελθόντος του αστού, Βαυαρού Γιόζεφ Μένγκελε, που ήδη, στην εισαγωγική σεκάνς, τύπου road-movie, γνωρίζεται με την Λίλιτ - που έχει προβλήματα ανάπτυξης - και τη μητέρα της Εύα, γερμανόφωνη και έγκυο σε δίδυμα. Και οι δύο τους στο τέλος θα καταλήξουν αντικείμενο των πειραμάτων γενετικής του Γερμανού γιατρού. Γιατί η γειτνίασή του με τον μικρόκοσμο της οικογένειας - αφού κατόρθωσε πρώτα να εξαγοράσει την ιδιότητα του ένοικου στο ξενοδοχείο τους και του επενδυτή στην επιχείρηση που τώρα ξεκινούν - επανενεργοποιεί την περιέργειά του, αφυπνίζει το ενδιαφέρον και την εμμονή του να ξαναρχίσει τα πειράματα πάνω στον περιορισμό των γενετικών εμποδίων, αυτών που εμποδίζουν το ανθρώπινο σώμα να εκφράσει πλέρια το δυναμικό του.

Η Πουένσο με κομψότητα και σκηνοθετική λιτότητα, αναισθητοποιεί το φιλμικό της κείμενο που πορεύεται στα ίχνη του «άγγελου του θανάτου», ώστε να μην προκαλέσει την παραμικρή εμπάθεια για το τέρας με την παγωμένη, αδυσώπητη ευγένεια, τις κινήσεις ρομπότ, το «ξενικό» στη φωνή του και το ανήσυχο βλέμμα που σαρώνει, ακτινογραφεί και ταυτόχρονα αξιολογεί τη μικρή Λίλιτ. Βλέμμα που διαψεύδει τους γλυκούς και ευγενικούς τόνους που χρησιμοποιεί όταν «ανακρίνει» το κορίτσι για την ηλικία της και τις συνήθειές της... Η Λίλιτ στο επίκεντρο της αφήγησης εκπέμπει τη μελαγχολική καθαρότητα σε μόνιμη αντίθεση με την κυνική σιγουριά του Μένγκελε που προσπαθεί να της μεταδώσει την έκσταση της γενετικής. Η ταινία παίζει το χαρτί του ρεαλισμού σε μια ιστορία χωρίς νεράιδες και χάπι εντ...

Παίζουν: Αλεξ Μπρεντεμούλ, Φλορένσια Μπάντο, Νατάλια Ορέιρο, Ντιέγκο Περέτι, κ.ά.

Παραγωγή: ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ, ΓΑΛΛΙΑ, ΙΣΠΑΝΙΑ, ΝΟΡΒΗΓΙΑ (2013

Βδομάδα πολλαπλών επιλογών

Ευτυχώς που υπάρχουν οι επαναλήψεις, οι επανεκδόσεις και τα αφιερώματα, για να προσδώσουν κάποιο βάρος - και νόημα - στην κινηματογραφική βδομάδα που περιλαμβάνει πάμπολλες καινούργιες παραγωγές, που ωστόσο επιβεβαιώνουν τη ρήση «ουκ εν τω πολλώ (και τω «καινούργιω» φευ) το ευ!». Στην απαρίθμηση των ολόφρεσκων αποψινών «πρώτων» θα σταθούμε κατά τι περισσότερο μόνο σε μία. Στην αργεντίνικη ταινία «Ο Γερμανός γιατρός» (2013) της Λουσία Πουέντσο, που παρουσιάζει ενδιαφέρον, όχι ως ιδιαίτερο αισθητικό γεγονός, αλλά σαν οπτική προσέγγιση σήμερα, στο επίκαιρο θέμα του ναζιστή δήμιου Γιόζεφ Μένγκελε. Στο πλαίσιο των - ουσιαστικά αδιάφορων - αποψινών «πρώτων» και στο πνεύμα των επικείμενων «αγίων παθών» κινείται η αμερικάνικη, θρησκευτική, επική, υπερδραματική, περιπετειώδης παραγωγή βασισμένη στην ιστορία του ομώνυμου του τίτλου βιβλικού ήρωα «Νώε» (2014), σε σκηνοθεσία Ντάρεν Αρονόφσκι και με πρωταγωνιστή τον χολιγουντιανό σούπερ σταρ Ράσελ Κρόου.

Συμπαθητικό - χωρίς απολύτως τίποτα το καινούργιο, πέρα από την αλήθειά του - το «Μικρά όμορφα πλάσματα» (2013) του Ντέστιν Ντάνιελ Κρετόν, ένα μικρό, ευαίσθητο φιλμ του ανεξάρτητου αμερικάνικου σινεμά με θεματική την καθημερινότητα σε ένα κέντρο υποδοχής παιδιών κι εφήβων με προβλήματα και δυσκολίες στην Καλιφόρνια. Η ταινία ποντάρει στην κατανόηση και την αδελφότητα, παρά στη «μαυρίλα» και τον κυνισμό. Κατάθλιψη, καταχρήσεις, εθισμός, αυτοκτονία, ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη είναι τα θέματα που αποτελούν συστατικά του καμβά που υφαίνει ο Κρετόν, φροντίζοντας πάντα να προσθέτει μια κωμική νότα, ώστε να ελαφρύνει το μελό που, summa summarum, αφήνει στο στόμα μια γεύση ελπίδας.

Ακολουθούν: Η αμερικάνικη περιπέτεια «Η τριλογία της απόκλισης: Οι διαφορετικοί» (2014) του Νιλ Μπέργκερ, από το μπεστ σέλερ της Veronica Roth, «Divergent». Ιστορία δυόμισι ωρών, διαδραματίζεται σε δυστοπικά φουτουριστική, μετα - αποκαλυπτική εκδοχή του Σικάγου, όπου οι άνθρωποι ταξινομούνται, από τα 16 τους, σε διακριτές διαφορετικές κάστες βάσει προσωπικότητας.

Ακόμα, «Πέντε δευτερόλεπτα στο κενό» (2014), βρετανική κωμωδία πάνω στη θεματική της «αυτοκτονίας» σε σκηνοθεσία Πασκάλ Σομέιγ, από βιβλίο του Νικ Χόρνμπι που δυσφημεί τον συμπαθή Αγγλο συγγραφέα, που μονίμως κακοποιεί το σινεμά, πέφτοντας σε όλες τις παγίδες που στήνει το ακανθώδες αυτό θέμα.

Επίσης, με τίτλο «Τα muppets καταζητούνται» (2014) επανεμφανίζεται η γνωστή παρέα των τηλεοπτικών αμερικάνικων πάνινων ηρώων σε σκηνοθεσία Τζέιμς Μπόμπιν, με νότες μιούζικαλ και μυστήριο θρίλερ.

Πρεμιέρα απόψε έχουν και δυο ελληνικές παραγωγές: Το ντοκιμαντέρ της Νίνας - Μαρίας Πασχαλίδου «Κισμέτ: Η ζωή σαν τούρκικη σαπουνόπερα» (2014), που αποκαλύπτει τα μυστικά της πρωτοφανούς παγκόσμιας επιτυχίας των τούρκικων σίριαλ που ξεπερνά θρησκείες και πολιτισμούς.

Και η τέταρτη μεγάλου μήκους, ατμοσφαιρική, γκανγκστερική περιπέτεια του σκηνοθέτη Γιάννη Οικονομίδη «Το Μικρό Ψάρι» (2014), με έναν επαγγελματία δολοφόνο που αποφασίζει να κλείσει εκκρεμείς λογαριασμούς... Μια συμπαραγωγή Ελλάδας, Κύπρου και Γερμανίας που συμμετείχε στο Διαγωνιστικό Τμήμα του πρόσφατου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου.

Αφιέρωμα στον σπουδαίο Σοβιετικό σκηνοθέτη Γκριγκόρι Κόζιντσεφ, πραγματοποιεί η «New Star» στον κινηματογράφο... από σήμερα έως και τις 2 Απρίλη, προβάλλοντας 4 από τις σημαντικότερες ταινίες του. Την βωβή, εκπληκτική «Νέα Βαβυλώνα» (1929), με θέμα την ιστορική πορεία προς την Κομμούνα του Παρισιού, την πρώτη προλεταριακή εξουσία καθώς και, τα σαιξπηρικά, κινηματογραφικά αριστουργήματα «Αμλετ» (1964) και «Βασιλιάς Ληρ» (1971) όπως και τη κοζιντσεφική μεταφορά στον κινηματογράφο του κλασικού «Δον Κιχώτη» (1957), του μεγάλου έργου του Θερβάντες.

Και για να μην ξεχνάμε ότι στις 30 Μάρτη του 1952 η αστική τάξη της χώρας έστειλε στο εκτελεστικό απόσπασμα τον κομμουνιστή Νίκο Μπελογιάννη και τους συντρόφους του, η «New Star» θα προβάλει το Σάββατο 29 και Κυριακή 30/3 στις 12.30 και 2.30 το μεσημέρι, στον κινηματογράφο ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ new star art cinema, την έντιμη ταινία του Νίκου Τζήμα «Ο Ανθρωπος με το γαρύφαλο» (1980).

Τέλος, υπενθυμίζουμε ότι συνεχίζεται για 3η βδομάδα στο Αστυ η προβολή της αξιολογότατης κινέζικης «Αίσθηση αμαρτίας» (2013) του Ζία Ζανγκ-κε.



Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ