Το ποταμόπλοιο, στο οποίο συνεχίστηκαν, στη λίμνη Νανχού, οι εργασίες του Πρώτου Συνεδρίου του Κόμματος, εργασίες που είχαν διακοπεί στη Σαγκάη από την αστυνομία

Το 1911 ξεσπά μια επανάσταση, που ρίχνει την αυτοκρατορία (στη φωτογραφία, ομάδες στασιαστών τρέχουν στους δρόμους του Χάνκοου, που οι μάχες έχουν ερειπώσει)

Η Κίνα είναι η χώρα με τον πιο αρχαίο υλικό και πνευματικό πολιτισμό, στους κόλπους της οποίας, από πολύ παλιά, είχαν αναπτυχθεί η χειροτεχνία και η αγροτική οικονομία. Οπως και οι άλλες χώρες του κόσμου, η Κίνα πέρασε από την πρωτόγονη στη δουλοκτητική και στη συνέχεια στη φεουδαρχική κοινωνία, αλλά στην περίοδο της φεουδαρχίας, για ιστορικούς λόγους που δεν είναι του παρόντος, η ανάπτυξή της ανακόπηκε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα και στη συνέχεια εξελίχθηκε με πολύ βραδείς ρυθμούς. «Η Κίνα - γράφουν οι Κινέζοι ιστορικοί² - εξακολουθούσε να παραμένει στο στάδιο της φεουδαρχίας την ίδια περίοδο που πολλά κράτη της Ευρώπης και της Αμερικής είχαν κιόλας μπει στην εποχή του καπιταλισμού. Κι όταν στα μέσα του 19ου αιώνα μαζί με την εισροή του ξένου κεφαλαίου στη φεουδαρχική της κοινωνία αρχίζουν να συντελούνται σοβαρές ποιοτικές αλλαγές, όταν η χώρα αναγκάζεται να μπει στο δρόμο της μισοαποικιακής, μισοφεουδαρχικής ύπαρξης, η αυτοτελής ανάπτυξη της Κίνας ανακόπτεται».

Η πρώτη συνεδρίαση των δημοκρατών στη Σαγκάη, στις 21/11/1911

Ο πρώτος πυρήνας του κόμματος που σχηματίστηκε από τον Μάο στο Σαοσάν, το χωριό του, σε μια ελαιογραφία

Η διείσδυση του ξένου κεφαλαίου συνεχίστηκε στην Κίνα με προπορευόμενο τον πόλεμο. Στα 1856 ξέσπασε ο «δεύτερος πόλεμος του οπίου», τον οποίο ξεκίνησε η Αγγλία, αλλά πολύ γρήγορα στο πλευρό της τοποθετήθηκε και η Γαλλία, ενώ οι ΗΠΑ παρείχαν υποστήριξη στις δύο αυτές χώρες, χωρίς να κηρύξουν ανοιχτά τον πόλεμο στην Κίνα. Αργότερα, στα 1884, ξέσπασε ο σινογαλλικός πόλεμος, στη συνέχεια, στα 1894, ο σινο-ιαπωνικός πόλεμος, το 1900 ο πόλεμος των 8 δυνάμεων εναντίον της Κίνας και το 1914 η κατάληψη της χερσονήσου Σαντούνγκ από τους Ιάπωνες. «Με αυτούς τους πολέμους - γράφει ο Hu Chiao Mu⁵ - και με άλλες μεθόδους, οι ξένοι εισβολείς άρπαξαν τα εδάφη της Κίνας, απέσπασαν αποζημιώσεις, έτυχαν το δικαίωμα της παραμονής των στρατευμάτων τους πάνω σε κινεζικό έδαφος, άνοιξαν τράπεζες, εμπορικούς οίκους και εργοστάσια, πέτυχαν τον έλεγχο πάνω στα κινεζικά εμπορικά λιμάνια, στη συγκοινωνία, στα τελωνεία και χάραξαν ''σφαίρες επιρροής'' κι έτσι διαχειρίζονταν τις εσωτερικές υποθέσεις της Κίνας όπως τους άρεσε, και την κατάντησαν πολιτικά και οικονομικά μια μισοαποικιακή χώρα. Η ιμπεριαλιστική εισβολή απείλησε την ίδια την ύπαρξη του κινεζικού λαού και κατέστησε αδύνατη την οικονομική και πολιτική του ανάπτυξη. Ετσι η πάλη για την αποτίναξη του ιμπεριαλιστικού ζυγού αποτελούσε το βασικό καθήκον για την κινεζική επανάσταση».

Το κεφάλι ενός στρατηγού, που καταδικάστηκε σε θάνατο από τον στρατάρχη Ου Πέι για κατάχρηση

Στο τέλος του 19ου αιώνα, η Κίνα ελεγχόταν οικονομικά κυρίως από την Αγγλία, τη Γερμανία και την τσαρική Ρωσία και τη Γαλλία, ενώ από τις αρχές του 20ού αιώνα στις δυνάμεις αυτές προστέθηκαν οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία. Με τη λήξη όμως του Α` Παγκοσμίου Πολέμου, που είχε ως συνέπεια την ήττα της Γερμανίας και τη νίκη της Οχτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία, η Κίνα μετατράπηκε σε στίβο ανταγωνισμού ανάμεσα στην Αγγλία, στις ΗΠΑ, στην Ιαπωνία και τη Γαλλία.

Σκηνή αυθαίρετης δημόσιας εκτέλεσης, κατά τη δεκαετία 1920-1930

Οπως ήταν φυσικό, η γέννηση του καπιταλισμού στην Κίνα οδήγησε και στη γέννηση της κινεζικής εργατικής τάξης, που αν και αριθμητικά μικρή η τάξη αυτή - περί τα δύο εκατομμύρια κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα - εμφάνιζε υψηλό βαθμό συγκέντρωσης. Βρισκόταν στις μεταφορές, στους σιδηροδρόμους, στα μεταλλεία, στα ορυχεία, στην υφαντουργική βιομηχανία, στα ναυπηγεία και στις πόλεις Σαγκάη, Τιαντσίν, Τσιντάο, Ουχάν και Καντόνα που ήταν και οι βασικές περιοχές βιομηχανικής ανάπτυξης⁷.

Οι ξένες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, αλλά και το ίδιο το φεουδαρχικό καθεστώς της Κίνας προκαλούσαν συχνά τη λαϊκή αντίδραση, τις εξεγέρσεις, τον απελευθερωτικό αγώνα. Τα επίσημα κινεζικά χρονικά γράφουν πως από το 1841 ως τα 1849 στην Κίνα έγιναν πάνω από 110 αγροτικές εξεγέρσεις⁸ που κλονίζουν την ντόπια εξουσία. Οι εξεγέρσεις όμως εναντίον των ιμπεριαλιστών έρχονται λίγο αργότερα όταν ο κινεζικός λαός τους νιώθει καθημερινά στο πετσί του. Οι ξένοι καπιταλιστές συμπεριφέρονταν την Κίνα σαν αφεντικά κι αυτό προκαλούσε τη λαϊκή αγανάκτηση. Πιο πολύ όμως ο λαός μισούσε τους ξένους ιεραπόστολους που ποδοπατούσαν τα προαιώνια ήθη και έθιμα των Κινέζων. Οι ιεραπόστολοι, πέραν της θρησκευτικής τους δράσης, ασχολούνταν με την τοκογλυφία, νοίκιαζαν κτήματα με υποδουλωτικούς για τους ντόπιους όρους, επεμβαίνανε απροσχημάτιστα στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας.

Πίνακας, που παριστάνει ένα επεισόδιο από τη μεγάλη πορεία

Στα τέλη του 19ου αιώνα η φεουδαρχική και η ιμπεριαλιστική καταπίεση είχε πολλαπλασιαστεί πάνω στον κινεζικό λαό με την αύξηση των φόρων και των χαρατσιών. Ετσι η αγανάκτηση του κινεζικού λαού μεγάλωνε συνεχώς και όλο και πιο συχνά ακουγόταν το σύνθημα «θάνατος στους ξένους κατακτητές και τους πουλημένους υπαλλήλους»¹⁰. Η κατάσταση αυτή, όπως ήταν αναμενόμενο, έφερε τη λαϊκή εξέγερση, μια από τις γνωστότερες εξεγέρσεις στην κινεζική ιστορία, την επονομαζόμενη εξέγερση των Μπόξερς. Οι Μπόξερς πήραν την ονομασία τους από τη «σύντμηση του τίτλου της οργανώσεώς τους: "Δίκαιες και αρμονικές γροθιές", που κι αυτός ήταν μια τραβηγμένη μετάφραση του κινεζικού "Ι-χο Τσουάν"», γράφει ο Ντέιβιντ Πονγκ¹¹. Η εξέγερση των Μπόξερς οδηγήθηκε σε ήττα και σε ένταση της ιμπεριαλιστικής επέμβασης αν και η αντίσταση του κινεζικού λαού εμπόδισε τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις να διαμελίσουν τη χώρα. Εντούτοις οι ξένοι υποχρέωσαν την Κίνα να τους πληρώσει μέσα σε εννέα χρόνια μια τεράστια πολεμική αποζημίωση, αποκτούσαν δικαιώματα να διατηρούν στρατό στη χώρα και δέσμευαν την αυτοκρατορική αυλή να καταπνίξει στο μέλλον κάθε αντιιμπεριαλιστική εξέγερση.

Σ' ένα άρθρο του απ' αφορμή την εξέγερση των Μπόξερς ο Λένιν διερμήνευε με ακρίβεια τα συναισθήματα του κινεζικού λαού: «Οι Κινέζοι - έγραφε¹² - πραγματικά μισούν τους Ευρωπαίους, όμως ποιους Ευρωπαίους μισούν και γιατί; Οι Κινέζοι δε μισούν τους ευρωπαϊκούς λαούς, μ' αυτούς δεν ήρθαν σε σύγκρουση, αλλά τους Ευρωπαίους κεφαλαιοκράτες και τις πειθήνιες σ' αυτούς ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Πώς μπορούσαν οι Κινέζοι να μη μισούν τους ανθρώπους που ήρθαν στην Κίνα μόνο και μόνο για θησαυρίσουν, που χρησιμοποίησαν τον παινεμένο πολιτισμό τους μόνο για απάτες, ληστείες και βιαιοπραγίες, που διεξήγαγαν πόλεμο ενάντια στην Κίνα για να αποκτήσουν το δικαίωμα να εμπορεύονται το όπιο που αποβλακώνει το λαό... που υποκριτικά συγκάλυπταν την πολιτική της ληστείας με τη διάδοση του χριστιανισμού;».

Η εξόντωση από τους ξένους επιδρομείς του κινήματος των Μπόξερς κάθε άλλο παρά σταμάτησε τον αντιιμπεριαλιστικό - κοινωνικό αγώνα του κινεζικού λαού. Σ' όλη τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του 20ού αιώνα η χώρα συγκλονιζόταν από τοπικές λαϊκές εξεγέρσεις ώσπου φτάσαμε στην Επανάσταση του Σινχάι, στην Επανάσταση του 1911 (έτος σινχάι σύμφωνα με το κινεζικό σεληνιακό ημερολόγιο), αποτέλεσμα της οποίας ήταν να γκρεμιστεί το μοναρχικό καθεστώς και η δυναστεία των Μαντζού στην Κίνα, χωρίς περαιτέρω δημοκρατικά - κοινωνικά βήματα, αφού η συμμαχία των αντιδραστικών αστών και των φεουδαρχών κατάφερε να ελέγξει πολιτικά την κατάσταση.

Μετά την επανάσταση του Σινχάι οι διάφορες φατρίες των φεουδαρχών, υποστηριζόμενες από αντιδραστικά αστικά στοιχεία κι έχοντας την υποστήριξη των ιμπεριαλιστών, αρνούνταν κάθε πραγματική κοινωνική μεταρρύθμιση. Ετσι η αντιιμπεριαλιστική επανάσταση αποκτούσε βαθύτερα κοινωνικά - κυρίως αντιφεουδαρχικά - χαρακτηριστικά τα οποία όμως άρχισαν να παίρνουν βαθύτερο και ουσιαστικότερο περιεχόμενο προς το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, όπου υπό την επίδραση της Οχτωβριανής Επανάστασης η κινεζική εργατική τάξη μπήκε στον πολιτικό στίβο. Η κινέζική εργατική τάξη έδειξε για πρώτη φορά τη δύναμή της στα γεγονότα της 4ης Μάη του 1919, που ήταν ένας πατριωτικός ξεσηκωμός ενάντια στα ιμπεριαλιστικά σχέδια σε βάρος της Κίνας ενόψει της υπογραφής συνθήκης Ειρήνης για τη λήξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Το κίνημα της 4ης Μαΐου 1919 ξεκίνησε από τη φοιτητική νεολαία και πολύ γρήγορα επεκτάθηκε στις μικροαστικές μάζες της πόλης, σ' ένα τμήμα της αστικής τάξης και φυσικά στις εργατικές μάζες που οργάνωσαν μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις σε Σαγκάη, Νανκίν, Τσιγκιάγκ, Χαγκτσέου, Τσανσά, Χαγκέου, Τσινάν κ.λπ. Το πατριωτικό αυτό κίνημα αγκάλιασε πάνω από 10 εκατ. ανθρώπους σε 150 πόλεις 20 επαρχιών της Κίνας. «Η επίδραση της Τετάρτης Μαΐου - γράφει ο Lucien Bianco¹³ - άνοιξε αμέσως μια καινούρια φάση στον επαναστατικό μηχανισμό». Αυτή την καινούρια φάση σφραγίζει η εμφάνιση του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας.

Το ΚΚ Κίνας ιδρύθηκε κάτω από την επίδραση της ρωσικής επανάστασης και της Κομμουνιστικής Διεθνούς που ιδρύθηκε το Μάρτη του 1919. Το ιδρυτικό συνέδριο του ΚΚ Κίνας ξεκίνησε τις εργασίες του στη Σαγκάη την 1η Ιουλίου του 1921 με τη συμμετοχή 12 αντιπροσώπων (που εκπροσωπούσαν 57 μέλη του κόμματος) εκλεγμένων από τους κομμουνιστικούς πυρήνες που είχαν ιδρυθεί σε διάφορα κέντρα μετά το «Κίνημα της 4ης Μαΐου». Στους αντιπροσώπους αυτούς συμμετείχαν ο Μάο Τσε Τουνγκ, ο Ντουν Μπι Ου, ο Χε Σου χεν, ο Τσεν Ταν τσιού κ.ά.¹⁴. Το Συνέδριο διακήρυξε την ίδρυση του κόμματος, ενέκρινε το καταστατικό του και εξέλεξε καθοδηγητικά όργανα.

Το ΚΚ Κίνας, όπως ήταν φυσικό, εξελίχθηκε μέσα από αντιπαραθέσεις γραμμών και εσωκομματικές συγκρούσεις. Εντούτοις κατάφερε να σφραγίσει την πορεία των εξελίξεων στη χώρα και σε συμμαχία με το Κουομιντάνγκ (Εθνικό Κόμμα) - ένα αστικοδημοκρατικό κόμμα το οποίο ιδρύθηκε το 1912 και στη δεκαετία του '20 συνεργαζόταν με την Κομμουνιστική Διεθνή - κατάφερε από το 1921 έως το 1927 να αναδειχτεί σε καθοδηγητική δύναμη των αντιιμπεριαλιστικών κοινωνικών αγώνων του κινεζικού λαού. «Η συμμαχία μεταξύ Κουομιντάνγκ και κομμουνιστών - γράφει ο Lucien Bianco¹⁵ - συμβολίζει την επιμονή - στο στάδιο ακριβώς κατά το οποίο οι τελευταίοι εισάγουν στον αγώνα ένα κοινωνικό στοιχείο - του αντιιμπεριαλιστικού αγώνα που ποτέ δε σταμάτησε σε όλη τη διάρκεια της κινεζικής επαναστάσεως».

Στο διάστημα 1924 - 1927 το επαναστατικό αντιιμπεριαλιστικό κίνημα στην Κίνα - με τη βοήθεια της ΕΣΣΔ - αρχίζει να οργανώνει και την ένοπλη πτέρυγά του και λίκνο της επανάστασης αναδεικνύεται η Καντόνα. Το Μάη του 1924 έγιναν στην Καντόνα τα επίσημα εγκαίνια της Στρατιωτικής Σχολής, που είχε ως έδρα της τη νήσο Βαμπού, ενώ από το 1923 στην Καντόνα είχε εδραιωθεί επαναστατική κυβέρνηση του Κουομιντάνγκ. Παράλληλά, το εργατικό κίνημα αναπτύσσεται και το κίνημα των αγροτών αφυπνίζεται. Το 1925 ξέσπασε στη Σαγκάη το «κίνημα της 30ής Μαΐου», όταν εκείνη ακριβώς ημέρα - 30 Μαΐου δηλαδή - εργατική διαδήλωση δέχτηκε τους πυροβολισμούς της βρετανικής αστυνομίας, με αποτέλεσμα να υπάρξουν πολλοί νεκροί και τραυματίες. Το κίνημα αυτό εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα με διαδηλώσεις και απεργίες κι άνοιξε το δρόμο για την ανάπτυξη της επανάστασης σ' όλη την κινεζική επικράτεια. Ταυτόχρονα, αρχίζει να εξαπλώνεται και ο εμφύλιος επαναστατικός πόλεμος. Στη λήξη της πρώτης φάσης αυτού του πολέμου (1927) έχουν συμβεί ορισμένες ποιοτικές μεταβολές στο επαναστατικό κίνημα της Κίνας η κυριότερη εκ των οποίων ήταν η δεξιά στροφή του Κουομιντάνγκ, όταν μετά το θάνατο του ηγέτη του Σουν Γιατσέν (12/3/1925) την ηγεσία του κόμματος ανέλαβε η δεξιά του πτέρυγα υπό τον Τσαγκ Κάι Σεκ. Πολύ γρήγορα ο Τσαγκ Κάι Σεκ αναδείχτηκε σε ηγέτη ολόκληρης της αντιδραστικής Κίνας, στράφηκε κατά των προλεταριακών μαζών με αποκορύφωμα τη σφαγή των εργατών στην Καντόνα (Δεκέμβρης 1927), ενώ από τον Ιούλη του 1927 το Κουομιντάνγκ διέκοψε και τυπικά τις σχέσεις του με το ΚΚ Κίνας.

Από το 1927 έως το 1937 η επανάσταση στην Κίνα περνάει πολλές καμπές, υποχωρεί αλλά ταυτόχρονα στερεώνονται οι βάσεις της, ενώ παίρνει σαφέστερο προλεταριακό περιεχόμενο ως προς το πρόγραμμά της, δεδομένου ότι απαλλάσσεται από την επιρροή των αστικών στοιχείων, τα οποία όλο και περισσότερο στρέφονται προς την αντίδραση. Ταυτόχρονα, δημιουργείται ο κινεζικός Κόκκινος Στρατός. Αυτήν την περίοδο το ΚΚ Κίνας αντιμετωπίζει μια πολύ δύσκολη φάση αντίδρασης, ο αντίπαλος κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να το διαλύσει, ενώ δε λείπουν οι εσωτερικές τριβές και συγκρούσεις με δεξιά και αριστερίστικα στοιχεία. Από αυτή την πάλη θα αναδειχτεί αδιαμφισβήτητος πρώτος ηγέτης του Κόμματος ο Μάο Τσε Τουγκ. «Κατά τη διάρκεια της δεκάχρονης περιόδου που κυριαρχούσε η αντίδραση - γράφει η Hu Chiao Mu¹⁶- το κόμμα, παρά τις ύπουλες και συνεχείς επιθέσεις των εχθρών του, από τα μέσα κι από τα έξω, στάθηκε ικανό να εμφυσήσει το επαναστατικό πνεύμα στις πλατιές λαϊκές μάζες, ανεμίζοντας ανάμεσα στο λαό την επαναστατική του σημαία, διατήρησε τις κύριες δυνάμεις του Κόκκινου Στρατού, μέρος των επαναστατικών βάσεων, μεγάλο αριθμό επίλεκτων στελεχών του, δεκάδες χιλιάδες κομματικών μελών, πλούτο επαναστατικής πείρας, ειδικά στον πόλεμο και τη διατήρηση των επαναστατικών βάσεων, και ανταποκρίθηκε επιτυχώς στις καινούριες απαιτήσεις του επαναστατικού ορμητικού ρεύματος - του πατριωτικού πανεθνικού αγώνα της αντίστασης εναντίον της ιαπωνικής και της νέας συνεργασίας ανάμεσα στο Κουομιντάνγκ και το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας».

Οπως έχουμε αναφέρει στην αρχή, η ιαπωνική εισβολή ξεκίνησε στις 7 Ιούλη του 1937. Την επομένη, 8 Ιούλη, η ΚΕ του ΚΚ Κίνας απηύθυνε στον κινεζικό λαό προκήρυξη, η οποία έλεγε¹⁷: «Συμπατριώτες! Το Πεκίνο και το Τιεντσίν κινδυνεύουν! Η βόρεια Κίνα κινδυνεύει! Το κινεζικό έθνος κινδυνεύει! Μόνο μια διέξοδος υπάρχει για μας: ο πόλεμος ολόκληρου του έθνους εναντίον των Ιαπώνων εισβολέων. Απαιτούμε ν' αντιταχθούμε ανυπέρθετα και αποφασιστικά στην επίθεση του ιαπωνικού στρατού, και να 'μαστε έτοιμοι ν' αντιμετωπίσουμε κάθε νέο περιστατικό. Ολόκληρη η χώρα, από πάνω ως κάτω, πρέπει παρευθύς να εγκαταλείψει κάθε ελπίδα για ειρηνική συνύπαρξη με τους Ιάπωνες ληστές... Να υπερασπίσουμε το πάτριο έδαφος ως την τελευταία ρανίδα του αίματός μας! Ολόκληρος ο κινεζικός λαός, η κυβέρνηση και ο στρατός να ενωθούν ακατάλυτα και να ορθώσουμε το ακλόνητο Μέγα Τείχος του ενιαίου εθνικού μετώπου για την αντίσταση εναντίον των Ιαπώνων ληστών. Το Κουομιντάνγκ και το Κομμουνιστικό Κόμμα να συνεργαστούν στενά, ν' αντισταθούν στην καινούρια επίθεση των Ιαπώνων ληστών! Ας κυνηγήσουμε απ' την Κίνα τους Ιάπωνες ληστές!».

Στις 17 Ιούλη, ο Τσαγκ Κάι Σεκ έδωσε μια συνέντευξη όπου μεταξύ άλλων έλεγε¹⁸: «Από τη στιγμή που αρχίζει ο πόλεμος, όλη η χώρα, απ' το Νότο ως το Βορρά, ολόκληρος ο λαός, νέοι και γέροι, πρέπει να αντισταθεί στους εισβολείς και να υπερασπίσει το πάτριο χώμα». Στις 25 Αυγούστου του 1937 το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚ Κίνας, σε πλατιά σύσκεψη ενέκρινε το πρόγραμμα για την «Κινητοποίηση όλων των δυνάμεων για να νικήσουμε στον αντιιαπωνικό πόλεμο».¹⁹ Πολύ γρήγορα, σε επίπεδο μαζών δημιουργούνταν ένα πλατύ πατριωτικό ρεύμα. το οποίο δεν μπορούσε πλέον να παραβλέπει το Κουομιντάνγκ. Ετσι, στις 23 Σεπτεμβρίου του 1937 ο Τσαγκ Κάι Σεκ δήλωσε πως το Κουομιντάνγκ ήταν έτοιμο για συνεργασία με τους κομμουνιστές. Ετσι σχηματίστηκε ένα ανομοιογενές ταξικά ενιαίο εθνικό αντιιαπωνικό μέτωπο. Αριστερή πτέρυγα αυτού του μετώπου ήταν οι κομμουνιστές και οι πλατιές λαϊκές μάζες (εργάτες αγρότες και τμήματα των μεσαίων στρωμάτων της πόλης). Στο κέντρο ήταν η λεγόμενη Εθνική αστική τάξη, εύπορα μικροαστικά στρώματα των πόλεων, αστικοποιημένοι τσιφλικάδες και μερικοί τοπικοί στρατοκράτες. Η δεξιά πτέρυγα με ηγέτη τον Τσαγκ Κάι Σεκ περιλάμβανε τους μεγαλοτσιφλικάδες και την κομπραδόρικη αστική τάξη που ήταν συνδεδεμένη με το ξένο κεφάλαιο²⁰. Το σημαντικό όμως σ' αυτό το μέτωπο ήταν ότι το ΚΚ περιφρουρούσε την αυτοτέλειά του και την αυτοτέλεια της εργατικής τάξης, προσπαθώντας ταυτόχρονα να αποσπά δυνάμεις από τις άλλες πτέρυγες του μετώπου. Χάρη σ' αυτή την πολιτική στάση, το κόμμα κατάφερε να αντιμετωπίσει όλα τα χτυπήματα που δέχτηκε από τις δυνάμεις του Τσαγκ Κάι Σεκ, να ναυαγήσει όλα τα σχέδια της αντίδρασης που δεν παραιτήθηκε ποτέ από το στόχο να το αποδυναμώσει και να το διαλύσει.

Ο ιαπωνοκινεζικός πόλεμος τέλειωσε τυπικά στις 2 Σεπτέμβρη του 1945, όταν η Ιαπωνία υποχρεώθηκε να συνθηκολογήσει και να βγει από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ύστερα από την είσοδο της ΕΣΣΔ στον πόλεμο της Ανατολής και φυσικά αφού ρίχτηκαν από τις ΗΠΑ οι ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, που όμως δεν ήταν η αναγκαία ενέργεια για να γονατίσει η ιαπωνική στρατιωτική μηχανή.

Η συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας σήμαινε νίκη της Κίνας, μια νίκη όμως που είχε έρθει πολύ νωρίτερα στο πεδίο των μαχών. Τον Απρίλη του 1945, για παράδειγμα, στο 7ο Συνέδριο του ΚΚ Κίνας διαπιστώθηκε ότι ο κινεζικός λαός, κάτω από την κομματική καθοδήγηση, είχε δημιουργήσει 19 ελεύθερες περιοχές κατά τη διάρκεια του πολέμου με συνολικό πληθυσμό 95.500.000 ένα Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό 910.000 ανδρών και μια λαϊκή πολιτοφυλακή 2.200.000 ανδρών που ταυτόχρονα απασχολούνταν και στην παραγωγή²¹.

«Η νίκη του κινεζικού λαού στον αγώνα εναντίον των Γιαπωνέζων εισβολέων - γράφουν οι Κινέζοι ιστορικοί²² - κατακτήθηκε χάρη στη βοήθεια και υποστήριξη της Σοβιετικής Ενωσης και των διεθνών επαναστατικών δυνάμεων. Η Σοβιετική Ενωση έδωσε στον κινέζικο λαό στα χρόνια του πολέμου εναντίον των Γιαπωνέζων κατακτητών τεράστια βοήθεια. Συντρίβοντας την κύρια δύναμη του γιαπωνέζικού μιλιταρισμού - τη στρατιά του Κβαντούν - ο Σοβιετικός Στρατός πρόσφερε μια εξαιρετικά μεγάλη βοήθεια στον κινεζικό λαό για την επίτευξη της νίκης στον πόλεμο εναντίον των Γιαπωνέζων κατακτητών. Μέσα στα δύσκολα αυτά χρόνια, δυνάμωσε η μεγάλη φιλία ανάμεσα στο Σοβιετικό λαό και τη σοβιετική κυβέρνηση και τον κινεζικό λαό. Η μεγάλη αυτή φιλία συνέβαλε στη νίκη της κινεζικής λαϊκής επανάστασης».

1. Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια ιστορία», εκδόσεις «Μέλισσα», τόμος Θ1 - Θ2, σελ. 603.

2. Υπουργείο Ανώτατης Εκπαίδευσης Λαϊκής Δημοκρατίας Κίνας: «Ιστορία της Σύγχρονης Κινεζικής Επαναστάσεως», Ιστορικές εκδόσεις 1963, σελ. 26.

3. Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια ιστορία», εκδόσεις «Μέλισσα», τόμος ΣΤ' 1, σελ. 444 - 446.

4. Enrica Pischel Collotti: «Ιστορία της Κινεζικής Επανάστασης», εκδόσεις ΕΞΑΝΤΑΣ, σελ. 48 - 49.

5. Hu Chiao Mu: «Επίτομος Ιστορία της Κινεζικής Επανάστασης - (30 χρόνια από την ίδρυση του Κ.Κ. Κίνας)», Αθήνα 1956, σελ. 6.

6. Γιουάν: Κινεζικό εθνικό νόμισμα.

7. Υπουργείο Ανώτατης Εκπαίδευσης Λαϊκής Δημοκρατίας Κίνας: «Ιστορία της Σύγχρονης Κινεζικής Επαναστάσεως», Ιστορικές εκδόσεις 1963, σελ. 33 - 40.

8. Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια ιστορία», εκδόσεις «Μέλισσα», τόμος ΣΤ' 2, σελ. 611.

9. Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια ιστορία», εκδόσεις «Μέλισσα», τόμος Ζ' 1, σελ. 363.

10. Στο ίδιο, σελ. 372.

11. Παρνέλ: «Ιστορία του 20ού αιώνος», τόμος 1ος, σελ. 32.

12. Λένιν: «Ο πόλεμος με την Κίνα», Απαντα, σελ. 384.

13. Lucien Bianco: «Η Κινέζικη Επανάσταση», στην «Ιστορία των Επαναστάσεων», εκδόσεις ΑΚΜΗ, τόμος 1ος, σελ. 20.

14. Υπουργείο Ανώτατης Εκπαίδευσης Λαϊκής Δημοκρατίας Κίνας: «Ιστορία της Σύγχρονης Κινεζικής Επαναστάσεως», «Ιστορικές εκδόσεις» 1963, σελ. 78.

15. Lucien Bianco, στο ίδιο, σελ. 20.

16. Hu Chiao Mu: «Επίτομος Ιστορία της Κινεζικής Επανάστασης - (30 χρόνια από την ίδρυση του Κ.Κ. Κίνας)», Αθήνα 1956, σελ. 54.

17. Μάο Τσε Τουγκ: «Απαντά», τόμος Β', εκδόσεις «Μόρφωση», σελ. 8.

18. Στο ίδιο, σελ. 9.

19. Στο ίδιο, σελ. 17 - 23.

20. Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια ιστορία», εκδόσεις «Μέλισσα», τόμος Θ1 - Θ2, σελ. 604 - 605.

21. Hu Chiao Mu: «Επίτομος Ιστορία της Κινεζικής Επανάστασης - (30 χρόνια από την ίδρυση του Κ.Κ. Κίνας)», Αθήνα 1956, σελ. 78.

22. Υπουργείο Ανώτατης Εκπαίδευσης Λαϊκής Δημοκρατίας Κίνας: «Ιστορία της Σύγχρονης Κινεζικής Επαναστάσεως», «Ιστορικές εκδόσεις» 1963, σελ. 501 - 502.

Ξυλογραφία του Α. Τάσσου (1962)

φράζουν το δρόμο στη βουλγαρική κατοχή

αψηφώντας τα χιτλερικά τανκς

ΞΕΧΝΙΕΤΑΙ ποτέ εκείνη η μέρα; Η πυρωμένη μέρα του Ιούλη -πέρασαν 62 χρόνια από τότε - 22 Ιούλη 1943. Η πρωτεύουσα ζούσε μια συγκλονιστική μέρα, μια κορυφαία στιγμή στην ιστορία της, στους λαϊκούς αγώνες. Χιλιάδες και χιλιάδες πατριώτες, πάνω από 300.000, ΕΑΜίτες αγωνιστές, αψηφώντας τα σίδερα των κατακτητών, χιμούσαν στους δρόμους, γιόμιζαν τις πλατείες, για να ματαιώσουν την επέκταση της βουλγαρικής φασιστικής κατοχής. Ηταν ένας γενικός συναγερμός, που μέρες πολλές συγκλόνιζε όλη τη χώρα.

Η προκήρυξη του ΕΑΜ, που κυκλοφορούσε, τόνιζε πως η Μακεδονία ολόκληρη παραδόθηκε στη βουλγαρική θηριωδία. Η εθνική τραγωδία αποκορυφώνεται. Η μοιρολατρία και η παθητικότητα αποτελούν ασυγχώρητο έγκλημα. Χιλιάδες προκηρύξεις, πλακάτ βροντοφωνάζουν το σύνθημα: «Εξω οι Βούλγαροι φασίστες από τη Μακεδονία και τη Θράκη. Κάτω οι προδότες...».

ΠΟΙΟΣ μέτρησε εκείνη τη μέρα την απέραντη λαοθάλασσα, που τρικύμιζε σ' ολόκληρη την πολιτεία; Ούτε ένα στεφάνι, ούτε ένα λουλούδι, ούτε στα σχολειά, στα βιβλία ένα γραφτό για την κορυφαία αυτή μέρα, που τελικά ματαίωσε την κάθοδο των Βουλγάρων.

ΠΟΙΑ μάτια θα σταθούν εκεί στην εντοιχισμένη πινακίδα στο μέγαρο της Τράπεζας Ελλάδος για να διαβάσουν την ταυτότητα της μέρας; Να θυμηθούνε εκείνες τις χιλιάδες ζωές, που δε λογάριασαν το θάνατο, τα τανκς;

ΚΑΙ φυσικά ο νους πάντα τρέχει στην 18χρονη κοπέλα, την ΕΠΟΝίτισσα Παναγιώτα Σταθοπούλου και στην Κούλα Λίλη, στον Θ. Χατζηθωμά, στον Θ. Τεριακή, καθώς και σ' όλους τους νεολαίους, τους ΕΠΟΝίτες, που ήσαν «παρόντες μαχητές» στη μεγάλη εκείνη μάχη. Υπολογίζεται πως στις συγκρούσεις με τα στρατεύματα κατοχής σκοτώθηκαν γύρω στους 30 διαδηλωτές - 200 τραυματισμένοι, αλλά και πολλοί πιασμένοι.

Η ΑΘΗΝΑ, η αδούλωτη πρωτεύουσα, χρόνια και χρόνια, περιμένει να στηθούν στους μεγάλους αυτούς τόπους της λεβεντιάς και της θυσίας τα μνημεία που θα τιμήσουν τις μοναδικές αυτές στιγμές του λαϊκού αγώνα, που δεν μπήκε ακόμη στα σχολικά βιβλία, που αγνοούν οι νέες γενιές. Να μάθουν για τα ηρωικά κορίτσια της ΕΠΟΝ, την Παναγιώτα και την Κούλα Λίλη και τους ΕΠΟΝίτες τον Θ. Τεριακή, τον Θώμη Χατζηθωμά και όλους τους άλλους που στάθηκαν πρωταγωνιστές κι έδωσαν ζωές αψηφώντας του θανάτου τα σύνεργα.

ΤΟ ΚΟΡΜΙ της 18χρονης κοπέλας το σκέπασε το χώμα του νεκροταφείου Ζωγράφου. Ενας μαρμάρινος σταυρός με τ' όνομα και τη μέρα του θανάτου. Αλλά στην καρδιά της Αθήνας πλανιούνται πάντα σαν οπτασία οι κοπέλες, που αψηφώντας τους Ούνους τέντωσαν σαν ασπίδα το κορμί τους, που το θέριζαν με τα τανκς και τα πολυβόλα τους.

ΤΟ φέρετρο με τη νεκρή πια ηρωίδα, κρυφά, μεταφέρθηκε σ' ένα σπίτι κάπου εκεί στην περιοχή των Αχαρνών. Εκεί έτυχε να βρεθεί κι ένας δημοσιογράφος κι έζησε στο σπιτάκι της αυλής το ξενύχτι της Παναγιώτας, που μας το διηγήθηκε με τούτα τα λόγια:

«... Η ΕΙΚΟΝΑ, που αντίκρισα, ήταν συγκλονιστική. Σ' ένα φτωχό, ταπεινό φέρετρο είχαν εναποθέσει την κοπέλα, τη νεαρή σημαιοφόρο της διαδήλωσης. Γύρω στο φέρετρο, νέα παιδιά, συναγωνιστές, παραστάτες στην άγρυπνια, ώσπου να φτάσει η ώρα για την κηδεία. Ολα φτωχά, θεόφτωχα. Ενα άσπρο σεντόνι κάλυπτε το κορμί, λιωμένο από το τανκ. Ηρεμο, καθαρό. Ξανθιά, χρυσαφένια τα μαλλιά σαν τον ήλιο στεφάνωναν το πρόσωπο γιομάτο φακίδες. Πρόσωπο πανέμορφο. Ενας γείτονας, φίλος των παιδιών, μέτρησε τις λίγες δραχμές που είχε κι έτρεξε να φέρει λίγα λουλούδια για να μπουν στο φέρετρο».

ΔΥΟ χρόνια αργότερα, στο περιοδικό της ΕΠΟΝ Μακεδονίας «ΛΕΥΤΕΡΑ ΝΙΑΤΑ» (Νο 32/23-2-1945) θα δημοσιευτεί μια μαρτυρία για τη συγκλονιστική μέρα που έζησε τότε η χώρα μας. Ηταν ένα γραφτό του Ηλία Βενέζη, που το υπέγραφε με το ψευδώνυμο Μ. Αλκαίος.

«... ΣΤΗΝ κορφή του κύματος μια σημαία ξεδιπλώθηκε. Κυμάτισε για λίγο στον αέρα. Κυμάτισαν και τα μαλλιά του κοριτσιού, που τη σήκωνε στα χέρια του. Τα συμβάντα ήρθαν ύστερα σαν αστραπή. Το γερμανικό άρμα χύθηκε πάνω στο πλήθος.

»Το αλαλιασμένο πλήθος, μόλις πέρασε ο μηχανοκίνητος θάνατος, ξεχύθηκε πάλι από τις παρόδους κι έτρεξε βογκώντας προς το σώμα του κοριτσιού, που έχοντας αγκαλιασμένη τη σημαία την έβρεχε με το αίμα που έτρεχε από τις σπαραγμένες σάρκες του...

»... ΚΙ ΑΠΟ τη βαθιά σιωπή που είχε απλωθεί με το δέος του θανάτου σηκώθηκε άγρια σαν σίφουνας η φοβερή κραυγή του πλήθους, που καταριόταν τους φονιάδες και φώναζε για εκδίκηση και λευτεριά...

»... ΕΚΑΝΕ όνειρα για το μέλλον. Κοιμήσου μικρή Ελληνίδα. Τα όνειρα θα 'ρθουν. Δε θα 'ρθουν πια για σένα. Αλλά θα 'ρθουν για τ' άλλα κορίτσια και τ' αγόρια του τόπου σου για τα κορίτσια και τ' αγόρια του κόσμου. Κι αυτά θα σε θυμούνται και θα σ' ευλογούν επειδή με το αίμα σου άγιασες τα όνειρά τους...».

ΤΑ ΛΟΓΙΑ έπειτα του καθηγητή Α. Σβώλου μας συμπληρώνουν το ηρωικό χρονικό της μέρας στη συνέντευξη που έδωσε στη «Νέα Γενιά» για τον αγώνα της νεολαίας στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης.

...«Σας είδα ηρωικά αγόρια και κορίτσια, είπε τότε ο Σβώλος. Σας είδα μια πυρωμένη μέρα, τον Ιούλιο του 1943, να τρέχετε ξέφρενα σ' έναν καλπασμό προς το θάνατο για να προφθάσετε την επίθεση των γερμανοϊταλικών τανκς, μήπως και τελειώσει το πανηγύρι του αίματος πριν εμπήτε Σεις...».

ΕΞΗΝΤΑ δύο χρόνια από τότε. Με την καθοδήγηση του ΕΑΜ και της ραχοκοκαλιάς του και κύριου αιμοδότη του αντιφασιστικού αγώνα, του ΚΚΕ, ο λαός στις μεγάλες πόλεις και στην Αθήνα έβαζε τότε την αγωνιστική του σφραγίδα και έφραξε το δρόμο που είχαν προετοιμάσει οι χιτλερικοί για την επέκταση της βουλγαρικής κατοχής. Θανάσιμος κίνδυνος, που απειλούσε την Ελλάδα.

Σπουδαστής της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του Πολυτεχνείου, στέλεχος της ΕΠΟΝ Σπουδαστών. Επεσε βαδίζοντας με πλακάτ μπροστά στα πολυβόλα των χιτλερικών στην οδό Πανεπιστημίου, στο ύψος του Οφθαλμιατρείου, από ριπή πολυβόλου. Ηταν στη μεγάλη διαδήλωση κατά της επέκτασης της βουλγαρικής κατοχής. Είχε εξαιρετικές επιδόσεις στις σπουδές, μιλούσε τρεις ξένες γλώσσες. Εκείνη τη μέρα (22 Ιούλη 1944) στη λέσχη του Πολυτεχνείου μίλησε για τον αγώνα και τη θυσία για τη λευτεριά και την εθνική ανεξαρτησία. Εγκάθετοι που τότε δρούσαν στο ΕΜΠ τον κυνήγησαν και τον κακοποίησαν. Σε λίγο ο Θ. Χατζηθωμάς θα έπεφτε μαζί με άλλους ΕΠΟΝίτες στην πρώτη διαδήλωση.

Το βράδυ της 15^ης Ιούλη 1965, ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου παραιτήθηκε, μετά από αντιπαράθεση με το Παλάτι. Ο πρωθυπουργός του 52,77% υπέβαλε στον βασιλιά την παραίτησή του.

Τις καλές σχέσεις με το Παλάτι ο Γ. Παπανδρέου φροντίζει να τις διατηρήσει. Στη δεύτερη κυβέρνησή του, μετά τις εκλογές του Φλεβάρη 1964, τοποθετεί στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας τον Πέτρο Γαρουφαλιά, σαν χειρονομία καλής θέλησης προς τα Ανάκτορα.

Στο μεταξύ, στον Εβρο διαδραματίστηκε η γνωστή προβοκάτσια με πρωταγωνιστή τον Γ. Παπαδόπουλο, τον μετέπειτα αρχηγό της δικτατορίας. Ο Γ. Παπανδρέου δεν τιμώρησε τον Γ. Παπαδόπουλο, αν και είχε αποδειχτεί ότι ο ίδιος προκάλεσε το σαμποτάζ στα 3 στρατιωτικά αυτοκίνητα και όχι οι στρατιώτες Μπέκιος και Ματάκης, οι οποίοι είχαν «ομολογήσει», μετά από φριχτά βασανιστήρια, ότι υποκινούνταν από το ΚΚΕ!

Μετά την προβοκάτσια του Γ. Παπαδόπουλου στον Εβρο, ο Γ. Παπανδρέου αποφάσισε να αντικαταστήσει τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Πέτρο Γαρουφαλιά. Ωστόσο, παρά την απόφαση του Γ. Παπανδρέου, ο Γαρουφαλιάς δεν παραιτήθηκε!

Ο Γ. Παπανδρέου θέλησε να αναλάβει ο ίδιος το υπουργείο. Σκόνταψε, όμως, στην άρνηση του βασιλιά Κωνσταντίνου. Μετά τη μεταξύ τους ανταλλαγή των γνωστών επιστολών, η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου παραιτήθηκε, επειδή ο Κωνσταντίνος δε δεχόταν να είναι ο πρωθυπουργός και υπουργός Εθνικής Αμυνας!! Και σε συνέχεια, ο Γ. Παπανδρέου, αφού παραιτήθηκε, κάλεσε το λαό να στηρίξει το νέο «ανένδοτο» αγώνα!..

Το ίδιο βράδυ της 15ης Ιουλίου ο βασιλιάς όρκισε την πρώτη κυβέρνηση ανδρεικέλων. Πρωθυπουργός ορκίστηκε ο πρόεδρος της Βουλής Γεώργιος Αθανασιάδης - Νόβας. Η «κυβέρνηση» καταψηφίστηκε στη Βουλή στις 5 Αυγούστου.

Στις 18 Αυγούστου ορκίζεται η δεύτερη κυβέρνηση «ανδρεικέλων». Την εντολή είχε πάρει ο Ηλίας Τσιριμώκος, η οποία κατέπεσε στη Βουλή τις 28 Αυγούστου.

Τελικά στις 24 Σεπτέμβρη στη Βουλή πήρε ψήφο εμπιστοσύνης η κυβέρνηση του Στέφανου Στεφανόπουλου. Είχαν προηγηθεί τμηματικές αποχωρήσεις βουλευτών της ΕΚ, αυτό που στην ιστορία πέρασε με το όνομα «Αποστασία».

Στις 17 Ιουλίου, δύο μόλις 24ωρα μετά την ορκωμοσία της κυβέρνησης Νόβα, η Αριστερά οργανώνει συγκέντρωση στο γήπεδο του Παναθηναϊκού στη λεωφόρο Αλεξάνδρας «για την υποστήριξη της δημοκρατίας». Είναι η πρώτη οργανωμένη και επώνυμη συγκέντρωση διαμαρτυρίας στο «βασιλικό πραξικόπημα» - ο όρος καθιερώθηκε εκεί - και η απήχηση του όγκου της και της αντιμοναρχικής συνθηματολογίας της είναι φανερή όχι μόνο στα Ανάκτορα, αλλά και στην ηγεσία της ΕΚ.

Το συλλαλητήριο της 21/7 ήταν από τα μαχητικότερα στο κέντρο της Αθήνας. Οι δρόμοι γύρω από το κέντρο μεταβλήθηκαν σε πεδίο σύγκρουσης αστυνομίας και διαδηλωτών: «Εξω οι Αμερικάνοι», «1-1-4», «Παρ' τη μάνα σου και μπρος, δε σε θέλει ο λαός», ήταν από τα κύρια συνθήματα των λαϊκών δυνάμεων.

Στο ύψος της οδού Χρ. Λαδά οι αύρες των Σωμάτων Ασφαλείας υποδέχτηκαν τους ειρηνικούς διαδηλωτές με καπνογόνα. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή δολοφονήθηκε ο Σωτήρης Πέτρουλας. (Είχαμε 200 τραυματίες και πάνω από 500 συλληφθέντες).

Στις 21/7/1965 ο λαός πλήρωσε φόρο αίματος γι' αυτό τον αγώνα, με τη δολοφονία του Σ. Πέτρουλα (φοιτητής, μέλος της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη - ΔΝΛ). Ηταν Τετάρτη. Ο θάνατός του δεν προήλθε από χτύπημα καπνογόνου στο κεφάλι του, όπως έλεγε η επίσημη ανακοίνωση της Ασφάλειας. Δολοφονήθηκε από στυγερούς εγκληματίες, ποδοπατήθηκε, χτυπήθηκε αλύπητα στο κεφάλι με κλομπς. Η Ασφάλεια ακόμα και νεκρό δεν τον παρέδιδε (από το νεκροτομείο - Σίνα - που τον είχε) στους δικούς του, στην καθοδήγηση του Γραφείου ΕΔΑ Αθήνας. Τελικά, μπροστά στην κατακραυγή του κόσμου, τον πήραμε. Φυσικά, ο κυβερνητικός Τύπος προσπάθησε να συκοφαντήσει το νεκρό αγωνιστή. Μάταια όμως. Η κηδεία του μετατρέπεται σε λαϊκό συλλαλητήριο, που καταδίκαζε την αστυνομοκρατία και την αυθαιρεσία, αλλά και σε μια πρόκληση σε αγώνα, αναπτέρωση των ποικίλων εκδηλώσεων ενάντια στο πραξικόπημα του βασιλιά και της αντιδραστικής κλίκας του.

Στις 18/10/65 έγινε συγκέντρωση στο θέατρο «Ακάδημος», που είχαν οργανώσει τα αντιστασιακά σωματεία για να γιορτάσουν την επέτειο της απελευθέρωσης της Αθήνας. Συμμετείχαν περίπου 3.000 αγωνιστές.

Την επομένη της συγκέντρωσης στο «Ακάδημος» συνελήφθησαν 27 στελέχη της Αντίστασης, στελέχη της ΕΠ της ΕΔΑ Αθήνας.

Οι κατηγορούμενοι συνελήφθησαν με την κατηγορία ότι μετέδιδαν συνθήματα υπέρ του ΚΚΕ και τραγουδούσαν τραγούδια του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ.

Την επόμενη στο Μονομελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών έγινε η δίκη των «27».

Αρχικά τους απαγγέλθηκε κατηγορία για παράβαση του νόμου 509-4234.

Μάλιστα 6 από τους συλληφθέντες, οι Βαρδής Βαρδινογιάννης δικηγόρος, Γιάννης Παλαβός τέως υπαστυνόμος, Νίκος Κυριακίδης καθηγητής, Κώστας Παπανικολάου πρόεδρος σερβιτόρων, Κώστας Παπάς αρτεργάτης, Γρηγόρης Χέλμης λογιστής, προφυλακίστηκαν με το νόμο αυτό και έμειναν στη φυλακή δύο μήνες.

Τελικά, το κατηγορητήριο κατέρρευσε και το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών παρέπεμψε τους κατηγορούμενους στο Μονομελές Πλημμελειοδικείο για παράβαση του Α.Ν. 942 του 1946 «περί λήψεως μέτρων προς κατευνασμό των πολιτικών παθών».

Εννιά από τους 27 κατηγορούμενους, οι Βαρδής Βαρδινογιάννης, Γιάννης Παλαβός, Νίκος Κυριακίδης, Κώστας Κατσανάκης, Δημήτρης Τόμπρας, Δημήτρης Κρεμύδας, Ανδρέας Μπαρτζώκας, Σταύρος Σιδέρης, Χρήστος Παπαναστασίου, καταδικαστήκαμε σε φυλάκιση 2,5 μηνών.

Στη συνέχεια, ο εισαγγελέας Εφετών Μουστάκης άσκησε έφεση και έγινε δεκτή η μετατροπή του κατηγορητηρίου να παραπεμφθούμε με τον Α.Ν 509/1947.

Τελικά στις 22/9/1966 οδηγούμαστε στις φυλακές Αίγινας με ποινές 6-8 μήνες.

Πρέπει να σημειώσω πως η ΕΔΑ είχε παρέμβει με σειρά διαβημάτων και διαμαρτυριών προς την κυβέρνηση. Το αποτέλεσμα ήταν:

23/10/65 ο Δ. Παπασπύρου, τότε υπουργός Δικαιοσύνης, δήλωσε πως «το Νομοσχέδιο διά την κατάργησιν των εκτάκτων μέτρων θα κατατεθεί εκ των πρώτων εις την Βουλήν».

5/11/65 ο πρωθυπουργός Στεφανόπουλος είπε ότι «η θέση της κυβέρνησης εξεδηλώθη με τας δηλώσεις του υπουργού Δικαιοσύνης, κατά τας οποίας το Νομοσχέδιο "περί καταργήσεως των εκτάκτων μέτρων", θα είναι μεταξύ των πρώτων που θα συζητηθεί στη Βουλή». Ομως εμείς οι 9 στις 22/9/66 οδηγηθήκαμε στις φυλακές με τον Α.Ν 509.

Η κούραση του λαού στις κινητοποιήσεις των 70 ημερών - η ίδια μορφή κινητοποιήσεων «Ακροπόλ», Ομόνοια, κάθε μέρα, αδυνάτιζε τη συμμετοχή του λαού. Υπήρχαν προτάσεις του Γραφείου της Αθήνας της ΕΔΑ, για εκδηλώσεις σε μεγάλους δήμους της Αθήνας, με στόχο να συμμετέχει όλος ο λαός, όλου του Λεκανοπεδίου, και άλλες προτάσεις, πλην όμως η Εκτελεστική της ΕΔΑ δεν τις δέχτηκε, δίστασε, με αποτέλεσμα να καταλήξουμε στις 18/10 σε μια συγκέντρωση 3.000 περίπου αγωνιστών, με όλα τα από κει και πέρα επακόλουθα.

Λόγω των ταλαντεύσεων της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΔΑ, αυτό το λαϊκό κίνημα τελικά αποδυναμώθηκε και δεν μπόρεσε να αποτρέψει το παλατιανό πραξικόπημα, που άνοιξε το δρόμο για τη χούντα. Οι δυνάμεις της ντόπιας και ξένης αντίδρασης προσανατολίζονταν καθαρά πλέον προς ανοιχτή φασιστική δικτατορία.