• ΕΥΡΩΖΩΝΗ: Εντεινόμενες ανισομετρίες, επιβράδυνση και «κίνδυνοι»
• ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΙ: «Ζεστό» χρήμα στους ομίλους και διόδια για εγγυημένα έσοδα
• ΓΕΡΜΑΝΙΑ: Μερική απασχόληση ή εργασιακή εξουθένωση οι «επιλογές» των γυναικών
• ΣΟΥΔΑΝ: Ο νέος γύρος αντιλαϊκών μέτρων και ακρίβειας που προωθεί η κυβέρνηση Μπασίρ έχει βγάλει στους δρόμους χιλιάδες εργαζόμενους

(c) Stockbyte

Παράλληλα, οι τρέχουσες εξελίξεις και οι νεότερες διαπιστώσεις τους, οι ρυθμοί «κόπωσης» και επιβράδυνσης των καπιταλιστικών οικονομιών καθώς και οι πολλαπλοί παράγοντες κινδύνου και αβεβαιότητας που εντοπίζουν, θέτουν ως ζήτημα άμεσης προτεραιότητας την κλιμάκωση των αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων σε πρώτη φάση σε ό,τι αφορά την εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης (ΟΝΕ), αλλά και συνολικά τη λεγόμενη «οικονομική διακυβέρνηση» της ιμπεριαλιστικής ένωσης. Προσπάθεια που βέβαια προχωράει εν μέσω σφοδρών ανταγωνισμών και πρόσκαιρων συμβιβασμών, που εκφράζονται και σε πολιτικό επίπεδο, ενόψει και των προσεχών ευρωεκλογών αλλά και της αλλαγής σκυτάλης που θα ακολουθήσει το 2019 σε επιτελικές θέσεις της ΕΕ και της Ευρωζώνης (Κομισιόν, ΕΚΤ).

«Η υιοθέτηση του ευρώ δεν λειτούργησε ως καταλύτης πραγματικής σύγκλισης, όπως αρχικά αναμενόταν», υπογραμμίζεται σε ειδικό κεφάλαιο της έκθεσης της Τράπεζας της Ελλάδας για τη «Νομισματική πολιτική 2018», γεγονός βέβαια που πέρα απ' το ότι είναι αποκαλυπτικό για τα «φούμαρα» περί «σύγκλισης», φέρνει στην επιφάνεια τους προβληματισμούς και τις συζητήσεις των αστικών επιτελείων της Ευρωζώνης.

Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, η κρίση «οδήγησε σε πραγματική απόκλιση, η οποία δεν σχετίζεται αποκλειστικά με τη βαθιά και παρατεταμένη ύφεση στην Ελλάδα». Ανεξάρτητα από την περίπτωση της ελληνικής οικονομίας και της όποιας συμβολής της στις καταγραφόμενες «πραγματικές αποκλίσεις», «η εισοδηματική ανισότητα μεταξύ των χωρών - μελών της Ευρωζώνης έχει αυξηθεί από το 2012 σε ανησυχητικά επίπεδα», ενώ «ταυτόχρονα, η διαρθρωτική ανομοιογένεια των χωρών υποδηλώνει ότι απόλυτη σύγκλιση δεν είναι εφικτή, εντός ή εκτός μιας νομισματικής ένωσης», διαπιστώνει η έκθεση της ΤτΕ.

Σε αυτό το φόντο, ουσιαστικά ομολογούνται και οι δυσκολίες στην προσπάθεια για την εμβάθυνση της ΟΝΕ, γύρω από την οποία εκδηλώνονται οι ενδοαστικοί ανταγωνισμοί.

Σύμφωνα με την έκθεση, «η διεύρυνση της πραγματικής απόκλισης των χωρών της Ευρωζώνης δημιουργεί φυγόκεντρες δυνάμεις και λειτουργεί ανασταλτικά στην προσπάθεια για σύγκλιση των πολιτικών που απαιτούνται για μια ισχυρή νομισματική ένωση».

Με αυτό το δεδομένο, ως κεντρικό ζητούμενο προβάλλει «η ενίσχυση της πραγματικής σύγκλισης», που με τη σειρά της «προϋποθέτει την αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας και της καινοτομίας».

Βέβαια, η προοπτική αυτή «απαιτεί την επιτάχυνση των διαρθρωτικών αλλαγών στις αγορές προϊόντων και εργασίας», σε συνδυασμό και με άλλες αναδιαρθρώσεις που σηματοδοτούν έναν νέο γύρο έντασης της εκμετάλλευσης και αποσκοπούν στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών μονοπωλίων. Μεταξύ αυτών, η ΤτΕ ιεραρχεί την αναβάθμιση της «ποιότητας των θεσμών», την επένδυση στις νέες τεχνολογίες και την αναβάθμιση του «ανθρώπινου κεφαλαίου».

Για την ώρα, οι προσπάθειες που ήδη έχουν αναληφθεί για την ενίσχυση της «αρχιτεκτονικής» της ΟΝΕ μετά την κρίση «αναμένεται να συντελέσουν θετικά σε αυτή την κατεύθυνση», σημειώνεται στην έκθεση της ΤτΕ.

Ενδιαφέρον έχει και το κομμάτι της έκθεσης της ΤτΕ όπου καταγράφονται 4 περίοδοι διαφορετικών ταχυτήτων και ανισομετριών στο ιστορικό της ΕΕ, επιβεβαιώνοντας ότι τα περί «σύγκλισης» των καπιταλιστικών οικονομιών όχι μόνο δεν έχουν βάση και δεν έγιναν πραγματικότητα ποτέ και πουθενά, αλλά αντίθετα κάθε φορά έφερναν με νέα ένταση στην επιφάνεια ανταγωνισμούς, όσο και τα αντίστοιχα αντιλαϊκά σχέδια.

Ειδικότερα:

Από το 1960 και μέχρι τη λεγόμενη «πετρελαϊκή κρίση» του 1973, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στις περισσότερες χώρες χαμηλότερων εισοδημάτων (π.χ. Ελλάδα, Πορτογαλία και Ισπανία) αυξανόταν με ρυθμό πολύ ταχύτερο από τον αντίστοιχο των χωρών με υψηλότερα εισοδήματα.

Από το 1986, με την υπογραφή της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης, μέχρι και την υιοθέτηση του ευρώ το 1999, ο ρυθμός πραγματικής σύγκλισης ήταν πιο υποτονικός.

Την περίοδο 2000-2009 η διαδικασία σύγκλισης στη ζώνη του ευρώ παρουσίασε σημάδια κόπωσης.

Η εκδήλωση της τελευταίας καπιταλιστικής κρίσης από το 2010 οδήγησε σε «έντονη πραγματική απόκλιση» μέχρι και το τέλος του 2017.

Ταυτόχρονα, η σύμφωνα με την αστική ορολογία «ονομαστική σύγκλιση» - δηλαδή τα κριτήρια της Συνθήκης του Μάαστριχτ, για πληθωρισμό, επιτόκια, ελλείμματα - όσο και η «κυκλική σύγκλιση» που σχετίζεται με το συγχρονισμό του οικονομικού κύκλου των κρατών της ΟΝΕ, έτσι ώστε η εφαρμογή της ενιαίας νομισματικής πολιτικής να είναι αποτελεσματική, δεν επαρκούν για τη διασφάλιση της βιώσιμης σύγκλισης «όταν υπάρχουν διαρθρωτικές διαφορές μεταξύ των χωρών».

Σε αυτό το φόντο προβάλλει η ανάγκη του ευρωπαϊκού κεφαλαίου αναφορικά με την κλιμάκωση των αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων. Οπως χαρακτηριστικά τονίζεται, «αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι Ευρωπαίοι ηγέτες και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ δίνουν μεγάλη έμφαση στη βελτίωση της ποιότητας των θεσμών και στην ανάγκη διαρθρωτικής σύγκλισης».

Η έμφαση δίνεται στην εμβάθυνση της ΟΝΕ «τόσο με την ενίσχυση του συντονισμού των οικονομικών πολιτικών όσο και με θέσπιση, με κοινοτική νομοθεσία, κοινών προτύπων υψηλού επιπέδου για την αγορά εργασίας, την ανταγωνιστικότητα, το επιχειρηματικό περιβάλλον και τη δημόσια διοίκηση».

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η μεγέθυνση του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη έπιασε «ταβάνι» το 2017 με ρυθμό 2,4%, που αποτέλεσε και ρεκόρ της τελευταίας δεκαετίας.

Για το 2018 εκτιμάται στο 2,1%, ενώ για το 2019 προβλέπεται σε 1,9% και για το 2020 σε 1,7%.

Μάλιστα, αυτά αποτελούν λίγο - πολύ το... αισιόδοξο σενάριο, αφού όπως χαρακτηριστικά τονίζεται, «οι προβλέψεις χαρακτηρίζονται από υψηλό βαθμό αβεβαιότητας και υπάρχουν πολλοί αλληλένδετοι κίνδυνοι δυσμενέστερων εξελίξεων. Η εκδήλωση οποιουδήποτε από αυτούς τους κινδύνους θα μπορούσε να ενισχύσει τους άλλους και να μεγιστοποιήσει τον αντίκτυπό τους».

Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται:

-- Η αύξηση της παγκόσμιας αβεβαιότητας, οι εντάσεις στο διεθνές εμπόριο και οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου θα έχουν αρνητικές συνέπειες για την οικονομική ανάπτυξη στην Ευρώπη.

-- Η «υπερθέρμανση» της αμερικανικής οικονομίας, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ταχύτερη από την αναμενόμενη αύξηση των επιτοκίων, γεγονός που θα είχε πολλές αρνητικές δευτερογενείς επιπτώσεις, πέραν των ΗΠΑ, ιδίως στις αναδυόμενες αγορές που είναι ευάλωτες σε αλλαγές των ροών κεφαλαίων και εκτεθειμένες σε χρέος εκφρασμένο σε δολάρια ΗΠΑ. Η κατάσταση αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε όξυνση των εντάσεων στις χρηματαγορές.

-- Η αναμενόμενη διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ θα μπορούσε να τροφοδοτήσει περαιτέρω εντάσεις στο εμπόριο με την Κίνα, με αποτέλεσμα «να αυξηθεί ο κίνδυνος άτακτης προσαρμογής στην Κίνα».

Σε ό,τι αφορά τις θέσεις απασχόλησης στην ΕΕ, επισημαίνεται πως «θα πρέπει να συνεχίσουν να ευνοούνται από τη συνεχή ανάπτυξη και την υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε ορισμένα κράτη - μέλη».

Παράλληλα, η ΕΚΤ στο τελευταίο «οικονομικό δελτίο» της, εξετάζοντας την κατάσταση που διαμορφώνεται στις οικονομίες που ταξινομούνται στην κατηγορία των αναδυόμενων, αναφέρει: «Οι εξελίξεις γεννούν ανησυχίες σχετικά με τις προοπτικές των αναδυόμενων οικονομιών και δημιουργούν ερωτηματικά για το κατά πόσον οι εν λόγω χώρες ενδέχεται να βιώσουν μια επανάληψη προγενέστερων κρίσεων, όπως η ασιατική κρίση που είχε εκδηλωθεί στα τέλη της δεκαετίας του 1990».

Μεταξύ άλλων, η έκθεση της ΕΚΤ αναφέρει ότι «ιστορικά, οι κρίσεις στις αναδυόμενες οικονομίες τείνουν να συνοδεύονται από περιόδους ανατίμησης του δολαρίου ΗΠΑ, με αποτέλεσμα οι χώρες αυτές να εκτίθενται σε μεγάλες αναντιστοιχίες νομίσματος μεταξύ των απαιτήσεων και των υποχρεώσεών τους σε δολάρια ΗΠΑ, χωρίς να έχουν προβεί σε αντιστάθμιση κινδύνου».

Καθώς οι αναδυόμενες οικονομίες κατέχουν σήμερα πάνω από το 50% του παγκόσμιου ΑΕΠ (σε όρους ισοτιμίας αγοραστικών δυνάμεων), «οι εξελίξεις στις οικονομίες αυτές θα μπορούσαν να έχουν σημαντική επίπτωση και σε άλλες χώρες μέσω πολλών και διαφόρων διαύλων, όπως του εμπορίου, του χρηματοπιστωτικού τομέα και της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης», καταλήγει η έκθεση της ΕΚΤ.

Eurokinissi

Ειδικότερα, για το Νότιο Τμήμα του Ε-65, όπως ανακοίνωσε ο αρμόδιος υπουργός Χρ. Σπίρτζης, θα δοθούν στον κατασκευαστή συνολικά 305 εκατ. ευρώ, ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται οι επαφές με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για τη χρηματοδότηση του Βόρειου Τμήματος του Ε-65 από τα Τρίκαλα μέχρι την Εγνατία Οδό, το κόστος του οποίου αλλά και οι όροι χρηματοδότησης δεν έχουν ακόμη ανακοινωθεί. Τα δύο αυτά τμήματα του αυτοκινητόδρομου θα ενωθούν με τον κεντρικό άξονα Ξυνιάδα - Τρίκαλα μήκους 79 χιλιομέτρων, το οποίο έχει δοθεί στην κυκλοφορία από το 2017.

Σύμφωνα με την πρόσφατη ενημέρωση του Χρ. Σπίρτζη στη Βουλή, για το συγκεκριμένο τμήμα του αυτοκινητόδρομου το ελληνικό Δημόσιο κατέβαλε αποζημίωση στον κατασκευαστή ύψους 50 εκατ. ευρώ, επιπλέον 10 εκατ. ως δημόσια «δαπάνη αποκατάστασης καθυστέρησης», ενώ ακόμη 7,5 εκατ. ευρώ έλαβε ως αποζημίωση ο παραχωρησιούχος, η κοινοπραξία εταιρειών δηλαδή, η οποία έχει αναλάβει την εκμετάλλευση του έργου.

Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω, συνολικά οι όμιλοι θα λάβουν 372,5 εκατ. ευρώ και την ίδια στιγμή ο υπουργός Υποδομών, αναπαράγοντας το χιλιοειπωμένο κυβερνητικό αφήγημα, δεν διστάζει να αναφέρεται σε «εξοικονόμηση υπέρ του Δημοσίου» που πέτυχε η κυβέρνηση με την «επαναδιαπραγμάτευση» των συμβάσεων και να «αραδιάζει» στη συνέχεια αρκετά εκατομμύρια ευρώ που δήθεν «γλίτωσε» ο δημόσιος κορβανάς. Θα ήταν αστείο, αν δεν ήταν προκλητικό, να μιλάει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ περί «εξοικονόμησης» χρημάτων από τους κατασκευαστικούς ομίλους, όταν συνεχίζει να τους δίνει «ζεστό» χρήμα για έργα που θα τα εκμεταλλεύονται οι ίδιοι για τα επόμενα 30 χρόνια και θα συνεχίσουν να εισπράττουν από τα χαράτσια των διοδίων.

Αξίζει ωστόσο να θυμίσουμε τι έχουν εισπράξει μέχρι σήμερα οι όμιλοι για τους μεγάλους αυτοκινητοδρόμους και συγκεκριμένα:

Για την Ιόνια Οδό - που θα εκμεταλλεύεται για 30 χρόνια η εταιρεία παραχώρησης «Νέα Οδός», κοινοπραξία της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και των ισπανικών συμφερόντων «Ferrovial» και ACS - το κόστος ξεπέρασε τα 1,2 δισ. ευρώ και από αυτά περίπου 200 εκατ. φαίνεται να είναι τα ίδια κεφάλαια που κατέβαλε η εταιρεία. Το υπόλοιπο ποσό καλύφθηκε με την απευθείας συμμετοχή του Δημοσίου, ύψους 330 εκατ. ευρώ, δάνεια με εγγύηση του Δημοσίου και έσοδα από τα διόδια για το διάστημα 2008 - 2015.

Ανάλογη είναι η εικόνα και για το τμήμα Μαλιακός - Κλειδί, που περιλαμβάνει τις σήραγγες Τεμπών. Το αρχικό κόστος του έργου ανέρχεται σε 1,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων ίδια κεφάλαια της παραχωρησιούχου («Hochtief», AKTΩΡ, J&P ΑΒΑΞ, VINCI κ.ά.) ανέρχονται σε 121 εκατ. ευρώ, η κρατική ενίσχυση στα 296 εκατ. ευρώ, ο δανεισμός με την εγγύηση του Δημοσίου στα 583 εκατ. ευρώ και τα έσοδα από διόδια στα 300 εκατ. ευρώ.

Τέλος, το συνολικό κατασκευαστικό κόστος για τον οδικό άξονα Κόρινθος - Πάτρα έχει αναληφθεί από την «Ολυμπία Οδό» (VINCI, «Hochtief», J&P ΑΒΑΞ, ΑΚΤΩΡ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ) και ανέρχεται σε 1,834 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα ίδια κεφάλαια κάλυψαν το 9% του κόστους, το υπόλοιπο 39% καλύφθηκε από κρατικά και κοινοτικά κονδύλια, το 29% από δάνεια με την εγγύηση του Δημοσίου και το 23% από τα έσοδα των διοδίων για το διάστημα 2008 - 2015.

Στα παραπάνω ποσά δεν περιλαμβάνεται το κόστος των απαλλοτριώσεων στις συμβατικές υποχρεώσεις του Δημοσίου προς τους παραχωρησιούχους, ούτε επίσης έχει γίνει γνωστό τι ποσά καρπώθηκαν οι όμιλοι την περίοδο 2011 - 2015, που εισέπρατταν διόδια όχι απλώς χωρίς να έχουν ολοκληρώσει τα έργα, αλλά έχοντας σταματήσει εντελώς τις εργασίες.

Δεν πρέπει βέβαια να παραλείψουμε το γεγονός ότι για να ξεκινήσουν εκ νέου τα κατασκευαστικά έργα εν μέσω διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, καταβλήθηκε στους επιχειρηματικούς ομίλους αποζημίωση επιπλέον 460 εκατ. ευρώ, με δεδομένη βέβαια την προειδοποίηση της ΕΕ ότι αν δεν ολοκληρωθούν οι αυτοκινητόδρομοι μέχρι τον Αύγουστο του 2017, το ελληνικό Δημόσιο θα έπρεπε να επιστρέψει στις Βρυξέλλες περί τα 5 δισ. ευρώ, τα χρήματα δηλαδή που είχαν δοθεί τα προηγούμενα χρόνια στους ομίλους.

Ταυτόχρονα με τα παραπάνω, η κυβέρνηση σπεύδει να εξασφαλίσει εγγυημένα κέρδη για τους ομίλους από την είσπραξη των διοδίων, προωθώντας τον διαγωνισμό για το «Σύστημα Ηλεκτρονικών Αναλογικών Διοδίων», στο δεύτερο και τελικό του στάδιο. Πρόκειται για την εγκατάσταση ενός ηλεκτρονικού συστήματος «αναλογικής χρέωσης» διοδίων, με τη χρήση δορυφορικής τεχνολογίας και οπτική αναγνώριση των οχημάτων που διέρχονται από τους σταθμούς των διοδίων για όλους τους αυτοκινητόδρομους της χώρας. Στο διαγωνισμό συμμετέχουν ως επικεφαλής των επενδυτικών σχημάτων η «Ιntrasoft Ιnternational SA», με έδρα το Λουξεμβούργο, η αυστριακή «Strabag AG», η γαλλική «Vinci Highways», ο όμιλος «Μυτιληναίος ΑΕ» και ο όμιλος ΟΤΕ.

Το εν λόγω σύστημα ακολουθεί όλες τις σχετικές κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πλαίσιο του «Πρώτου Πακέτου Κινητικότητας στην ΕΕ» και προβλέπει την εγκατάσταση ειδικής «Εποχούμενης Συσκευής» (On Board Unit - OBU) στα επαγγελματικής χρήσης οχήματα, που θα επιτρέπει την παρακολούθηση και καταγραφή της θέσης και της πορείας τους με τη βοήθεια δορυφόρων. Επίσης, τα ιδιωτικής χρήσεως οχήματα θα αναγνωρίζονται αυτόματα με κάμερες κυκλοφορίας από τις πινακίδες κυκλοφορίας τους κατά την είσοδο και έξοδό τους από το οδικό δίκτυο, στο οποίο χρεώνονται με τέλη διοδίων.

Από το σύστημα θα εξαιρούνται μόνο η Αττική Οδός, η Γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου και η Ζεύξη Πρέβεζας - Ακτίου, αφού οι εκεί όμιλοι έχουν άλλες συμβάσεις χρέωσης με το Δημόσιο, ενώ κατά τα επίσημα λεγόμενα στα ιδιωτικής χρήσης οχήματα θα καταγράφεται μόνο η απόσταση που θα διανύουν στον αυτοκινητόδρομο κι έτσι θα... καλύπτονται «όλες οι προδιαγραφές προστασίας προσωπικών δεδομένων των χρηστών»... Ο σχεδιασμός του υπουργείου προβλέπει η σχετική σύμβαση να έχει υπογραφεί εντός του πρώτου εξαμήνου του 2019.

Με την ολοκλήρωση του διαγωνισμού η κυβέρνηση υλοποιεί τις σχετικές ευρωενωσιακές κατευθύνσεις και την απόφαση που έλαβε στα τέλη του περασμένου Νοέμβρη το Ευρωκοινοβούλιο, σε συνέχεια πρότασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την εγκατάσταση ενιαίου συστήματος ηλεκτρονικών διοδίων σε όλα τα κράτη - μέλη της ΕΕ. Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση, η ενιαιοποίηση του συστήματος διοδίων θα επιτρέψει την κυκλοφορία των οχημάτων «από το Ταλίν μέχρι τη Λισαβόνα, δίχως τα εμπόδια που δημιουργούν διαφορετικά συστήματα διοδίων, επιτρέποντας έτσι τη μείωση του χρόνου κυκλοφορίας και επομένως την αντίστοιχη μείωση του κόστους μεταφορών, κάνοντας επίσης ευκολότερη τη συλλογή των κομίστρων».

Με απλά λόγια, στόχος του ενιαίου συστήματος ηλεκτρονικών διοδίων είναι η γενίκευσή τους και η επιβολή ψηφιακών χρεώσεων ανά χιλιόμετρο σε επιβατηγά και φορτηγά που θα αφορά και τις διακρατικές μετακινήσεις, φορτώνοντας ακόμη περισσότερα βάρη στους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα, που έτσι κι αλλιώς πληρώνουν και για την κατασκευή και για τη χρήση των μεγάλων αυτοκινητόδρομων, οι οποίοι συνολικά σχεδιάζονται και υλοποιούνται με κριτήριο τις προτεραιότητες και ανάγκες των επιχειρηματικών ομίλων. Πρόκειται για έναν ακόμη τομέα κρίσιμου ενδιαφέροντος για τους μονοπωλιακούς ομίλους και τον στόχο της αστικής τάξης για μετατροπή της χώρας σε «κόμβο» διαμετακόμισης, στον οποίο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ καταγράφει «άριστες» επιδόσεις...

Κινητοποίηση γονιών στο Βερολίνο τον περασμένο Μάη για τις ελλείψεις σε βρεφονηπιακούς σταθμούς

Το πρόβλημα του «συνδυασμού της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής» εξελίσσεται σε ένα από τα πιο σοβαρά για τα νέα ζευγάρια, αλλά και για τις γυναίκες που μεγαλώνουν μόνες τους τα παιδιά τους. Τα ποσοστά «ευέλικτης», προσωρινής και μερικής απασχόλησης έχουν εκτιναχτεί τις τελευταίες δεκαετίες από την εφαρμογή των αντίστοιχων πολιτικών μέτρων (βλέπε «Ατζέντα 2010» του Γκ. Σρέντερ), ρίχνοντας το εργασιακό «κόστος» για τους επιχειρηματικούς ομίλους. Συνήθως, τα πρώτα θύματα αυτών των εργασιακών σχέσεων είναι οι γυναίκες με παιδιά. Ετσι, στη Γερμανία το 70% των μητέρων με ανήλικα παιδιά εργάζονται με μερική απασχόληση, δηλαδή κατά μέσο όρο μόλις 20 ώρες τη βδομάδα («B-jobs»). Οι μεγάλες ελλείψεις σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, αλλά και τα υψηλά τροφεία για ολοήμερη φροντίδα και σίτιση, κρατούν τις μητέρες στο σπίτι ή το πολύ - πολύ σε λίγες ώρες εργασία τη βδομάδα. Στη Γερμανία σήμερα και οι δύο γονείς συχνά εργάζονται, αλλά τα 2/3 του οικογενειακού εισοδήματος προέρχονται από τους άνδρες. Σχεδόν οι μισές γυναίκες εργαζόμενες είναι «εγκλωβισμένες» σε κακοπληρωμένες θέσεις εργασίας, κάποιες φορές ακόμη και λιγότερες από 20 ώρες τη βδομάδα. Ως συνέπεια, οι γυναίκες συνταξιούχοι λαμβάνουν περίπου το μισό της μέσης σύνταξης.

Από την άλλη, σε άλλους κλάδους τα ωράρια είναι εξαντλητικά, με τους εργαζόμενους να αναγκάζονται να δουλέψουν ακόμη και περισσότερες από 48 ή 60 ώρες τη βδομάδα! Οπως προκύπτει από την έκθεση «Ασφάλεια και Υγεία στο χώρο εργασίας» του Δεκέμβρη, του Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (BAUA), ο αριθμός των εργαζομένων με ψυχικές ασθένειες και διαταραχές συμπεριφοράς έχει υπερδιπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία. Ψυχικές ασθένειες, όπως η εργασιακή εξουθένωση ή η κατάθλιψη, είναι η δεύτερη συχνότερη αιτία αναρρωτικής άδειας, μετά τις μυοσκελετικές παθήσεις. Ως αιτίες για την αύξηση των ψυχικών επαγγελματικών ασθενειών αναφέρονται η εντατικοποίηση της εργασίας, οι πολλές ώρες δουλειάς (48 και 60 ώρες τη βδομάδα), η δουλειά σε βάρδιες, τα «ευέλικτα» έως και απρόβλεπτα ωράρια.

Η συζήτηση που έχει ανοίξει τα τελευταία χρόνια στη Γερμανία, για την ένταξη περισσότερων γυναικών στην παραγωγή και ιδιαίτερα σε θέσεις πλήρους απασχόλησης, πηγάζει από τις ανησυχίες μεγάλων επιχειρηματικών και εργοδοτικών ενώσεων για την έλλειψη εργαζομένων και για τις κενές θέσεις που δυσκολεύονται ολοένα και περισσότερο να καλύψουν. Πηγάζει ακόμη από το «δημογραφικό πρόβλημα» της χώρας, τη γήρανση του πληθυσμού, την κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων κ.λπ.

Μια πρόσφατη μελέτη του ΟΟΣΑ δείχνει ότι η επαγγελματική «ανέλιξη» των γυναικών, και ιδιαίτερα των μητέρων, έχει θετικό αντίκτυπο στην καπιταλιστική οικονομική ανάπτυξη. Ιδιαίτερα εξετάστηκαν οι περιπτώσεις των σκανδιναβικών χωρών, όπου τα γυναικεία ποσοστά (μερικής και πλήρους) απασχόλησης αγγίζουν ακόμη και το 80%. Επισημαίνεται ότι η συμμετοχή των γυναικών στην παραγωγή έχει σημαντικό οικονομικό αποτέλεσμα και ευθύνεται για το 20% της ανάπτυξης κατά τα τελευταία 40-50 χρόνια.

Την ίδια στιγμή, βέβαια, που διαπιστώνονται όλα τα παραπάνω, υπάρχουν και οι αντιφάσεις του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Η ένταση της εκμετάλλευσης και η αύξηση της κερδοφορίας των ομίλων επιτάσσουν όλο και πιο «ευέλικτη» στις επιχειρηματικές ανάγκες και φτηνή εργατική δύναμη, αποκλείεται οποιαδήποτε σκέψη για δημόσιο, σύγχρονο και δωρεάν δίκτυο βρεφονηπιακών σταθμών που να καλύπτει όλες τις ανάγκες.

Μια βασική αιτία είναι οι ελάχιστες θέσεις στους βρεφονηπιακούς σταθμούς των κρατιδίων, ιδιαίτερα για τα παιδιά κάτω των 3 ετών. Μόλις το 33,6% των παιδιών αυτής της ηλικίας (789.600 παιδιά) βρίσκονται σε βρεφονηπιακό σταθμό, παρά τις διακηρυγμένες προσπάθειες της γερμανικής κυβέρνησης «μεγάλου συνασπισμού» να χτιστούν βρεφονηπιακοί σταθμοί και να δημιουργηθούν νέες θέσεις. Τα χαμηλότερα ποσοστά εμφανίζονται στη Βαυαρία (27,5%) και στη Βόρεια Ρηνανία - Βεστφαλία, που είναι το μεγαλύτερο κρατίδιο της χώρας (27,2%). Υπολογίζεται ότι συνολικά στη χώρα λείπουν τουλάχιστον 273.000 θέσεις σε βρεφονηπιακούς σταθμούς για παιδιά έως 3 ετών.

Πρόσφατα η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι μέχρι το 2022 θα διατεθούν στα 16 κρατίδια 5,5 δισ. ευρώ για βρεφονηπιακούς σταθμούς. Τα κρατίδια μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα κατά βούληση. Ορισμένα κρατίδια έχουν ανακοινώσει ότι με αυτά τα κονδύλια σκοπεύουν να καλύψουν άλλες «τρύπες», όπως και να μειωθούν τα «τσουχτερά» τροφεία που φτάνουν ακόμη και εκατοντάδες ευρώ το μήνα, ανάλογα με τις ώρες που παραμένει το παιδί στο σταθμό, ενώ πληρώνεται επιπλέον η σίτιση.

Το βέβαιο είναι ότι αυτά τα ψίχουλα - σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες - που δίνει η κυβέρνηση για «επέκταση και βελτίωση» των βρεφονηπιακών σταθμών δεν επαρκούν για τη δημιουργία νέων δομών, τη στελέχωση των υπαρχουσών και των νέων με επαρκές προσωπικό, για τη δωρεάν φροντίδα των παιδιών.

Αντί για πλήρη εργασία με δικαιώματα, άδειες, ανθρώπινο ωράριο (ιδιαίτερα για τις μητέρες εργαζόμενες) και αξιοπρεπή μισθό, ο εργοδοτικός και κυβερνητικός συνδικαλισμός, που ελέγχεται βασικά από τη σοσιαλδημοκρατία, προτάσσει την ανάγκη για περισσότερη «ευελιξία».

Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η κυβέρνηση «μεγάλου συνασπισμού» των Χριστιανοδημοκρατών/Χριστιανοκοινωνιστών (CDU/CSU) - Σοσιαλδημοκρατών (SPD), που προωθεί νέα «ευέλικτα» μοντέλα που θα «κουμπώνουν» καλύτερα στις ανάγκες των γερμανικών ομίλων. Ετσι η συγκυβέρνηση εξετάζει το «δικαίωμα» των εργαζομένων, μετά από κάποια χρόνια μερικής απασχόλησης, να ζητήσουν εργασία πλήρους απασχόλησης. Στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται για εργατικό δικαίωμα, καθώς η όποια μεταβολή της σύμβασης σε πλήρες ωράριο θα συμβαδίζει με τις ανάγκες της επιχείρησης.

Οπως έχει τονίσει η πρόεδρος του SPD, Αντρεα Νάλες, στην ψηφιακή εποχή είναι «δικαίωμα» των εργαζομένων να «αυτοπροσδιορίζουν» τον χρόνο εργασίας τους. Η κρισιμότητα του «αυτοπροσδιορισμού του εργάσιμου χρόνου» και της «συναινετικής ευελιξίας» κατά την ψηφιοποίηση αναφέρεται συχνά και από την καγκελάριο, Αγκελα Μέρκελ, ενώ προβλέπεται στην κυβερνητική συμφωνία του σημερινού «μεγάλου συνασπισμού».

«Πρότυπο» θεωρείται η ΣΣΕ που υπέγραψε το 2017 το συνδικάτο μετάλλου «IG Metall» με εκατομμύρια μέλη. Ανάμεσα σε άλλα προβλέπει ότι ορισμένοι εργαζόμενοι που έχουν μικρά παιδιά, αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα υγείας ή φροντίζουν ηλικιωμένο, από το 2019 θα έχουν από 6 μήνες έως και για 2 χρόνια ...δικαίωμα σε μειωμένο ωράριο έως και 28 ώρες τη βδομάδα (από 35), εννοείται με αντίστοιχη μείωση αποδοχών. Η φροντίδα των παιδιών, των αρρώστων και των ηλικιωμένων θεωρείται δεδομένο ότι πρέπει να φορτώνεται στις πλάτες της οικογένειας, για να εξοικονομεί το καπιταλιστικό κράτος δαπάνες για το κεφάλαιο. Επιπλέον οι εργαζόμενοι που υποκαθιστούν τις δομές Υγείας και Πρόνοιας ή αντιμετωπίζουν οι ίδιοι πρόβλημα υγείας, θα έχουν και μειωμένο μισθό! Στην πραγματικότητα το «δικαίωμα στην ευελιξία» θα προσαρμόζεται αποκλειστικά στις ανάγκες της επιχείρησης.

Από τις συνεχιζόμενες λαϊκές κινητοποιήσεις στη σουδανική πρωτεύουσα Χαρτούμ

Σε μία αχανή χώρα με 40 εκατομμύρια πληθυσμό και σημαντικό πλούτο, ο λαός στενάζει εδώ και δεκαετίες από τη βάρβαρη καταπίεση και εκμετάλλευση. Σήμερα αδυνατεί πλέον να εξασφαλίσει ακόμα και το ψωμί στο καθημερινό τραπέζι, εξαιτίας της έλλειψης βασικών τροφίμων και καυσίμων και των ασφυκτικών περιορισμών που έχει επιβάλει στις τραπεζικές συναλλαγές (capital controls) το καθεστώς, με φόντο έναν ξέφρενο πληθωρισμό που κατατρώει το εισόδημα των λαϊκών νοικοκυριών και τη συνεχή, δραματική υποτίμηση της σουδανικής λίρας έναντι του δολαρίου, του ευρώ και άλλων ξένων ισχυρών νομισμάτων.

Χιλιάδες εργαζόμενοι αλλά και επαγγελματίες βγαίνουν εδώ και βδομάδες στους δρόμους του αγώνα, διεκδικώντας «ψωμί, δικαιοσύνη και δημοκρατία» και την παραίτηση της κυβέρνησης. Μαχητικό ρόλο στις κινητοποιήσεις παίζει το Σουδανικό Κομμουνιστικό Κόμμα, ενώ η ένταση των λαϊκών κινητοποιήσεων παραμένει αμείωτη παρά τους δεκάδες νεκρούς, τους εκατοντάδες τραυματίες και τους χιλιάδες συλληφθέντες - ανάμεσά τους και πολλά μέλη και στελέχη του ΣΚΚ - που έχουν καταγραφεί στην πόλη Μαγέρνο της πολιτείας Σινάρ από τις 5 Δεκέμβρη, οπότε ξεκίνησαν οι πρώτες διαδηλώσεις, με αφορμή το κλείσιμο φούρνων λόγω της έλλειψης αλευριού. Οι κινητοποιήσεις κλιμακώθηκαν στις 19 Δεκέμβρη στη βορειοανατολική σουδανική πόλη Ατμπάρα, γνωστή για τους αγώνες της εργατικής τάξης σε βάθος δεκαετιών.

Στις 24 Δεκέμβρη, η νέα «Σουδανική Ενωση Επαγγελματιών», που συσπειρώνει επαγγελματίες γιατρούς, δικηγόρους, δημοσιογράφους, μηχανικούς κ.λπ., στήριξε την επ' αόριστον γενική απεργία των γιατρών και του νοσηλευτικού προσωπικού στα νοσοκομεία της χώρας, ανακοινώνοντας τη συμμετοχή της σε εθνική 24ωρη απεργία και στις μεγάλες διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στις 25 και στις 31 Δεκέμβρη. Παρά τις φοβέρες του Μπασίρ ότι «θα κόψει τα πόδια» απεργών και διαδηλωτών, η πορεία στις 31 Δεκέμβρη, παραμονές της εθνικής επετείου της ανεξαρτησίας από τους Βρετανούς αποικιοκράτες (1η Γενάρη 1956), είχε ακόμα μεγαλύτερη συμμετοχή και λαϊκή ανταπόκριση, όχι μόνο στην πρωτεύουσα Χαρτούμ αλλά και σε δεκάδες άλλες μεγάλες πόλεις του Σουδάν, σε μια περίοδο κατά την οποία εξακολουθούν να εντείνονται οι ένοπλες συγκρούσεις στη δυτική επαρχία Νταρφούρ, στο Νότιο Κορντοφάν και στην πολιτεία του Γαλάζιου Νείλου.

Συγκριτικά με πολλές άλλες περιπτώσεις αιματοβαμμένου ξεσηκωμού μεγάλων τμημάτων του λαού κατά τα 30 χρόνια παραμονής της δικτατορίας, αυτή τη φορά φαίνεται πως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Και η λαϊκή αγανάκτηση φουντώνει αλλά και μεγαλύτερα τμήματα της αστικής τάξης, που στήριξαν από το 1989 τη δικτατορία του ισλαμιστή Προέδρου, όπως και κόμματα που συμπορεύτηκαν ή δέχτηκαν σιωπηλά την καταπίεση και την εμβάθυνση της εκμετάλλευσης των λαϊκών στρωμάτων, φαίνεται να αποσύρουν τη στήριξή τους.

Την Πρωτοχρονιά, 22 κόμματα συγκρότησαν το λεγόμενο «Εθνικό Μέτωπο για την Αλλαγή», υπογράφοντας στο Χαρτούμ τη «Διακήρυξη Ελευθερίας και Αλλαγής». Με τη Διακήρυξη αυτή, απαίτησαν την παραίτηση της κυβέρνησης Μπασίρ και της σουδανικής Βουλής, το διορισμό ενός 100μελούς «μεταβατικού συμβουλίου» και νέας, «μεταβατικής κυβέρνησης», αμφισβητώντας την ικανότητα του Μπασίρ να διαχειριστεί την παρούσα κρίση λόγω «συνεχιζόμενων πολιτικών αύξησης της διαφθοράς». Παράλληλα, κατηγόρησαν την κυβέρνηση πως παραμελεί «την ανάπτυξη συγκεκριμένων τομέων της βιομηχανίας, της αγροτικής παραγωγής και της οικονομίας» και πως εφαρμόζει «λανθασμένες πολιτικές που οδήγησαν σε αύξηση της ανεργίας και σε επιδείνωση των υπηρεσιών Εκπαίδευσης και Υγείας».

Η 63χρονη Σάρα Ναγκντάλα, γενική γραμματέας του μεγαλύτερου αντιπολιτευόμενου κόμματος, Umma, που συμμετέχει στην κίνηση των 22 κομμάτων, απηύθυνε έκκληση σε δυνάμεις της αντιπολίτευσης, στα συνδικάτα, στις φοιτητικές οργανώσεις και στις επαγγελματικές ενώσεις να υπογράψουν τη «Χάρτα Εθνικής Ελευθερίας», ζητώντας τη θέσπιση «νέου συστήματος αποκατάστασης του κράτους», εγγυήσεις στην τήρηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη συγκρότηση «μεταβατικής κυβέρνησης εθνικής ενότητας μέχρι τη διεξαγωγή γενικών εκλογών». Στο «Εθνικό Μέτωπο για την Αλλαγή» συμμετέχει επίσης το κόμμα «Μεταρρύθμιση στο Σουδάν Τώρα», του ισλαμιστή αστού πολιτικού από το Νταρφούρ, Γάζι Σαλαχουντίν. Επί χρόνια στενός σύμβουλος του Μπασίρ, παραιτήθηκε από την κυβέρνηση μόλις την Πρωτοχρονιά, βλέποντας τις λαϊκές κινητοποιήσεις να θεριεύουν, και κάλεσε τα μέλη του κόμματός του να συμμετάσχουν «στις ειρηνικές διαμαρτυρίες», σε ένδειξη - υποτίθεται - αλληλεγγύης με τα αιτήματα των λαϊκών στρωμάτων. Ο Σαλαχουντίν δεν ήταν ο μόνος που φρόντισε να πάρει αποστάσεις από τον Μπασίρ.

Οι «Αδελφοί Μουσουλμάνοι», που επί δεκαετίες στηρίζουν τον Σουδανό δικτάτορα και το κυβερνών ισλαμικό «Εθνικό Κόμμα του Κογκρέσου» (NCP), πήραν επίσης αποστάσεις από την κυβέρνηση, υποστηρίζοντας ότι πλέον «δεν έχουν σχέσεις» με το καθεστώς. Σύμφωνα με τη σουδανική ηλεκτρονική εφημερίδα «Dabanga», ο Αουντάλαχ Χασάν, γενικός γραμματέας των Σουδανών «Αδελφών Μουσουλμάνων», σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε την Τρίτη αναφέρθηκε και αυτός στην αποτυχία της κυβέρνησης να διαχειριστεί την κρίση και επέκρινε τη χρήση αληθινών πυρών σε βάρος διαδηλωτών, που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο πολλών δεκάδων διαδηλωτών, μεταξύ τους γυναικών, μαθητών και φοιτητών.

Αλλα κόμματα και φορείς που συμμετέχουν στο «Εθνικό Μέτωπο για την Αλλαγή» είναι τα εξής: Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα (DUP), «Μπλοκ της Αλλαγής», Ανατολικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, Φόρουμ Κοινότητας Νταρφούρ, Ομοσπονδιακό Κίνημα, Σοσιαλιστικό Κόμμα Μάγιο, Δημοκρατική Συνδιάσκεψη Ανατολικού Σουδάν, «Ενα Εθνος», «Πλατφόρμα του Γαλάζιου Νείλου», Εθνικό Ρεφορμιστικό Κόμμα, «Ενωση του Εθνους», Κόμμα για το Μέλλον του Σουδάν, Κόμμα Ενότητας της Κοιλάδας του Νείλου, Ανατολικό Μέτωπο Κινήματος Εθνικής Σωτηρίας, Κόμμα Δημοκρατικής Αλλαγής, Κόμμα Νέου Σουδάν.

Την κίνηση των 22 κομμάτων της αντιπολίτευσης σχολίασε με ανακοίνωσή του το Σουδανικό ΚΚ εκτιμώντας πως πρόκειται για «παραπλανητική προσπάθεια υπονόμευσης του αγώνα των εργαζομένων, όπως συνέβη και στο παρελθόν». Καλεί το λαό σε κλιμάκωση του αγώνα, λέγοντας «όχι στους εχθρούς του λαού, στον ιμπεριαλισμό και το νεοφιλελευθερισμό». Καταγγέλλει επίσης τις προσπάθειες του δικτατορικού καθεστώτος να επιβάλει στα λαϊκά στρώματα «τις χρεοκοπημένες οικονομικές πολιτικές με βάση τις οδηγίες του ΔΝΤ». Τονίζει ότι ο σουδανικός λαός πήρε τους δρόμους απαιτώντας τερματισμό αυτών των πολιτικών και την ανάκληση πρόσφατων αντιλαϊκών μέτρων και καλεί «όλα τα αδελφικά κόμματα να εκφράσουν την υποστήριξη και την αλληλεγγύη τους στον αγώνα του λαού για δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη και ειρήνη».

Το ΚΚΕ ήταν από τα πρώτα κόμματα που ανταποκρίθηκαν σε αυτό το κάλεσμα. Σε ανακοίνωσή του, το Τμήμα Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ κάλεσε σε αλληλεγγύη στις μαζικές εργατικές - λαϊκές κινητοποιήσεις στο Σουδάν, καταδικάζοντας την αιματηρή καταστολή του αντιλαϊκού καθεστώτος, που έχει προκαλέσει δεκάδες νεκρούς και τραυματίες. Εξέφρασε επίσης την αλληλεγγύη του στο Σουδανικό ΚΚ και στους εργατικούς - λαϊκούς αγώνες που αναπτύσσονται για οικονομικά, κοινωνικά και δημοκρατικά δικαιώματα.

Μπροστά στη «χιονοστιβάδα» των λαϊκών αντιδράσεων, ο Σουδανός πάμπλουτος δικτάτορας(αποκαλύψεις της ιστοσελίδας «WikiLeaks» το 2009 ανέφεραν πως έχει προσωπικούς λογαριασμούς ύψους 9 δισ. δολαρίων σε ξένες τράπεζες)αρχικά επέρριψε τις ευθύνες για το λαϊκό ξεσηκωμό σε «ξένες δυνάμεις» (υπαινισσόμενος τις μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ και των ΗΠΑ) και σε «προδότες της αντιπολίτευσης». Μέχρι τότε είχε στο πλευρό του το μεγαλύτερο μέρος της ηγεσίας του στρατού και διευθυντικά στελέχη ισχυρών μονοπωλίων, όπως της εταιρείας τηλεπικοινωνιών «Zain Sudan».

Στη συνέχεια, όταν οι θάνατοι δεκάδων διαδηλωτών από τα πυρά της αστυνομίας άρχισαν να προκαλούν αντιδράσεις ακόμη και στον ανεκτικό γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ο Μπασίρ παραδέχτηκε τη σκληρότητα των αντιλαϊκών μέτρων του πρωθυπουργού (και ξαδέρφου του) Μοάταζ Μούσα. Είπε ωστόσο ότι η νέα συμπίεση των λαϊκών νοικοκυριών ήταν τάχα «αναγκαία», λόγω συρρίκνωσης των κρατικών εσόδων κατά 40% - 60% από το 2011, όταν αποσχίστηκε και ανεξαρτητοποιήθηκε το Νότιο Σουδάν, που έχει στο έδαφός του τα 2/3 των κοιτασμάτων πετρελαίου.

Οταν είδε τμήματα της αστικής τάξης που τον στήριζαν επί δεκαετίες να προσπαθούν να προσεταιριστούν τον αγώνα των λαϊκών στρωμάτων για δημοκρατία, ελευθερία και ευημερία, ο Μπασίρ άρχισε να αλλάζει «τροπάρι», συνιστώντας «υπομονή» λέγοντας πως «δεν μπορούν να λυθούν τα προβλήματα με περισσότερα προβλήματα». Την Τετάρτη ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας του Σουδάν, Μοχάμεντ Χάιρ Ζουμπάιρ, ανακοίνωσε μέτρα υποτιθέμενης ανακούφισης των λαϊκών στρωμάτων και της μεσαίας τάξης εντός του 2019, με στόχο την επίτευξη «νομισματικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και την πραγματοποίηση βιώσιμης ανάπτυξης». Τα μέτρα που ανακοίνωσε, όμως, αφορούσαν κυρίως τη χορήγηση τραπεζικών δανείων προς τις βιομηχανίες και τους μεγαλογαιοκτήμονες και την ανακατεύθυνση κρατικών πόρων για την αγορά ξένου συναλλάγματος ώστε να ξαναρχίσουν οι εισαγωγές «στρατηγικών αγαθών - πετρέλαιο, σιτάρι, ζάχαρη, αγροτικά μηχανήματα».

Μπροστά στα αδιέξοδα αυτά, η πραγματική λύση ενάντια στη φτώχεια και την καταπίεση μπορεί να έρθει με την κλιμάκωση του ταξικού αγώνα των λαϊκών στρωμάτων, με στόχο την ανατροπή όχι μόνο του δικτάτορα Μπασίρ, αλλά συνολικά της αστικής εξουσίας.