Από την άλλη υπάρχουν οι αναγνώστες και οι θεατές. Αυτοί πρέπει να μάθουν την αλήθεια. Την αλήθεια, που όσο αντικειμενικός και να είσαι, είναι - πάντα - μια υποκειμενική υπόθεση. Τέτοια δυσκολία διέρχομαι. Τέτοια πίεση...
Και υπάρχει και ο τρίτος παράγοντας. Το χρέος. Που δεν παίρνει αναβολές. Που είναι πάνω από συναισθηματισμούς. Το χρέος να ξεχωρίσει το πραγματικό από το κάλπικο. Το ύποπτο από το αληθινό. Και να φτάσει στο φως το πραγματικό έργο τέχνης.
«Τι δουλιά, θεέ μου», θα φώναζα, αν πίστευα σε θεό. Τώρα δεν έχω πού να φωνάξω και αρχίζω τους διαλόγους με τον εαυτό μου. Και μέσα από αυτούς τους διαλόγους μαθαίνω περισσότερο τις αδυναμίες μου. Και τη δύναμή μου, όμως, να σταθώ πάνω από πρόσωπα, από συμπάθειες και αντιπάθειες. Να γράψω αυτά ακριβώς που πέφτουν στην αντίληψή μου. Και αυτό είναι μια υπέροχη διαδικασία. Γιατί σκάβεις πολύ βαθιά μέσα σου και φτάνεις στα βάθη της συνείδησής σου.
Και σε αναγκάζει, επίσης, να βλέπεις τα έργα τέχνης, τις ταινίες στη συγκεκριμένη περίπτωση, με άλλο μάτι. Κοινωνικότερο και λιγότερο προσωπικό. Γιατί ο κινηματογραφιστής, ιδιότητα που έχω - και πολύ αγαπώ - ευχαριστιέται ή δυσαρεστείται και με πράγματα που για τον «απλό» θεατή δεν έχουν και τόση αξία. Μια σκιά στον τοίχο, για παράδειγμα, δε σημαίνει, ίσως, τίποτα για κάποιον που δεν μπορεί να την παρατηρήσει. Για τον «ειδικό» αυτό είναι ζήτημα. Γιατί μπορεί να δείχνει προχειρότητα.
«Η ανάπτυξη των ιδιωτικών αιολικών πάρκων - τόνισε στην παρέμβασή του ο Ηλίας Σταμέλος, μέλος του ΔΣ της ΓΕΝΟΠ/ΔΕΗ - στηρίχτηκε: Στην καταλήστευση των ανεμολογικών στοιχείων που χρόνια η ΔΕΗ μελετούσε. Στην αξιοποίηση της εμπειρίας και της γνώσης από τη λειτουργία των πρώτων αιολικών πάρκων. Στην ασφάλεια εφοδιασμού που η ΔΕΗ παρέχει. Στην ανάληψη του κόστους για τη μελέτη, την κατασκευή και ενίσχυση του δικτύου μεταφοράς για την εξυπηρέτηση της παραγωγής. Στη χρηματοδότηση του 40% από τα κοινοτικά προγράμματα. Αποδεικνύεται ότι πίσω από τις περίφημες διακηρύξεις για ανταγωνιστικότητα και τη δήθεν μείωση των τιμών, κρύβουν την πολιτική ενίσχυσης της κερδοφορίας του κεφαλαίου».
«Στην "καινούρια" λογική της ΔΕΗ ΑΕ - υπογράμμισε σε άλλο σημείο ο Ηλ. Σταμέλος - αναδεικνύεται ως σημαντικό στοιχείο του ανταγωνισμού η "αποδοτική διαχείριση των ανθρώπινων πόρων", δηλαδή αντιμετωπίζονται οι εργαζόμενοι σαν ένα οποιοδήποτε εργαλείο. Η κατάσταση προβλέπεται να χειροτερέψει ως αποτέλεσμα της πολιτικής της ΔΕΗ για μείωση των εργαζομένων σ' αυτήν κατά 8.000 - 10.000 τα επόμενα χρόνια. Για την Εύβοια, η λειτουργία του σταθμού στο Αλιβέρι θεωρείται ότι έχει μεγάλο κόστος και ο αριθμός των εργαζομένων που απασχολεί μεγάλος. Προβλέπεται η μείωση των θέσεων εργασίας τουλάχιστον κατά το 1/3. Στο όνομα της επιβίωσης της επιχείρησης στο νέο περιβάλλον της ανταγωνιστικότητας θα πρέπει οι εργαζόμενοι να δεχτούν την αλλαγή εργασιακών σχέσεων, το επίπεδο και τον τρόπο αμοιβής. Θα αναπληρωθεί όμως η ανεργία από τον αριθμό των εργαζόμενων στα Αιολικά Πάρκα; ΟΧΙ, θα έχουμε επιδείνωση της ήδη μεγάλης ανεργίας στο νομό. Οι εργασίες αυτές θα εκτελούνται από εργαζόμενους με μειωμένα εργασιακά και μισθολογικά δικαιώματα. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής των Αιολικών Πάρκων μπορεί να δίνεται κάποια ανάσα στο θέμα της ανεργίας, όμως η λειτουργία τους απαιτεί ελάχιστο αριθμό εργαζομένων με υψηλή κύρια ειδίκευση. Για παράδειγμα η ΔΕΗ απασχολεί για το σύνολο των δικών της πάρκων συνεργείο με 7 εργαζομένους.
«Ο τελικός στόχος αυτής της επίθεσης - κατέληξε ο Η. Σταμέλος - είναι η μεγιστοποίηση των κερδών και της μείωσης του κόστους της εργατικής δύναμης».
«Η αιολική ενέργεια εντάσσεται στις φιλικές προς το περιβάλλον μορφές ενέργειας και κατά συνέπεια θεωρείται φιλική και προς τον άνθρωπο», τόνισε στην παρέμβασή του ο Σπύρος Δρίβας, επιστημονικός διευθυντής του ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.
«Τα αιολικά πάρκα - ανέφερε σε άλλο σημείο -δεν επιβαρύνουν το τοπικό περιβάλλον με επικίνδυνους αέριους ρύπους όπως οι συμβατικοί σταθμοί που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια καίγοντας λιγνίτη ή πετρέλαιο και εκλύουν στην ατμόσφαιρα τεράστιες ποσότητες ρύπων.
Η ανθρώπινη υγεία πιθανά μπορεί να επηρεάζεται από το θόρυβο ή τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία που παράγουν τα αιολικά πάρκα. Τα επίπεδα του θορύβου σε μια απόσταση 40 μέτρων από μια ανεμογεννήτρια είναι 50 με 60 dΒ (Α) που αντιστοιχούν με την ηχητική ένταση μιας συζήτησης. Τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία που δημιουργούνται είναι πολύ χαμηλά και περιορίζονται σε μια πολύ μικρή απόσταση γύρω από την ηλεκτρογεννήτρια και τον μετασχηματιστή. Αλλες μορφές ακτινοβολιών όπως ραδιενέργεια δεν εκπέμπουν οι ανεμογεννήτριες. Πρέπει να τονίσουμε οτι τόσο το πρόβλημα του θορύβου, όσο και αυτό των μαγνητικών πεδίων που αποδίδονται στα αιολικά πάρκα είναι σε άμεση σχέση με το μέγεθος αλλά και την τεχνολογία αυτών των πάρκων».
ΚΚΕ:Μόνο ένας κρατικός φορέας της λαϊκής εξουσίας μπορεί να αξιοποιήσει την αιολική ενέργεια με κριτήριο τις λαϊκές ανάγκες
Τις Θέσεις του ΚΚΕ ανέπτυξε ο Μάκης Παπαδόπουλος, μέλος του Τμήματος Οικονομίας της ΚΕ. Βασικά αποσπάσματα της ομιλίας του παραθέτουμε στο σημερινό μας αφιέρωμα:
Το τελευταίο χρονικό διάστημα, καθώς τα αιολικά πάρκα εμφανίζουν μια επιταχυνόμενη ανάπτυξη, συναντάμε ως Κόμμα μια όλο και πιο επίμονη ερώτηση: «Είστε υπέρ ή κατά της χρήσης της αιολικής ενέργειας;».
Θα θέλαμε λοιπόν απ' την αρχή να ξεκαθαρίσουμε ότι δε θεωρούμε σωστή αυτή την αφηρημένη διατύπωση που εγκλωβίζει την πολιτική τοποθέτηση σ' ένα γενικόλογο ναι ή ένα γενικόλογο όχι.
Για το ΚΚΕ η αξιοποίηση κάθε πηγής ενέργειας (και πιο σωστά ο βαθμός αξιοποίησης κάθε πηγής ενέργειας) εξετάζεται με σαφή και συγκεκριμένα κριτήρια. Εξετάζουμε, δηλαδή, την ορθότητα κάθε λύσης με γνώμονα το αν ανταποκρίνεται στις διευρυνόμενες λαϊκές ανάγκες. Εξετάζουμε αν η λύση που προτείνεται:
Η απάντηση σ' αυτά τα ερωτήματα δεν μπορεί να δοθεί με μια τεχνοκρατική, δήθεν ουδέτερη επιστημονική προσέγγιση. Πρόκειται, όπως θα δούμε, για ζήτημα βαθύτατα πολιτικό. Αφορά σε τελευταία ανάλυση την πολιτική απάντηση στα ερωτήματα:
α) Ποιος είναι ο ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγής, μεταφοράς και διανομής της ενέργειας;
β) Με ποιο βασικό κριτήριο επιλέγεται η τεχνολογία, το μέγεθος, η χωροθέτηση κάθε λύσης, δηλαδή γίνεται με γνώμονα το καπιταλιστικό κέρδος ή την ικανοποίηση των διευρυνόμενων λαϊκών αναγκών;
Με βάση λοιπόν αυτό το πλαίσιο, ας δούμε συνοπτικά πώς έχει διαμορφωθεί η σημερινή κατάσταση, ποια είναι τα κύρια δεδομένα:
1. Η χώρα μας είναι σήμερα η τρίτη σε αιολικό δυναμικό στην ΕΕ μετά τη Μ. Βρετανία και την Ιρλανδία, αλλά τα αιολικά πάρκα καλύπτουν ελάχιστο ποσοστό (κοντά στο 2%) της συνολικής ηλεκτροπαραγωγής της χώρας. Την ίδια στιγμή η Ελλάδα βλέπει να επιδεινώνεται το εμπορικό ισοζύγιο απ' τις εισαγωγές καυσίμων (πετρελαίου - φυσικού αερίου). Μόνο το 2000 το εμπορικό έλλειμμα στον τομέα των καυσίμων έφτασε τα 2.747 εκατ. δολάρια.
2. Η ΕΕ προωθεί τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) με διπλό στόχο: Αφ' ενός να περιορίσει την εξάρτησή της από εισαγόμενα ενεργειακά προϊόντα και αφ' ετέρου να επιταχύνει την απελευθέρωση και ιδιωτικοποίηση του ενεργειακού τομέα, μέσα απ' την εξάπλωση των ιδιωτικών αιολικών πάρκων.
Για τους σκοπούς αυτούς, λοιπόν, η Κοινότητα χρηματοδοτεί συγκεκριμένα προγράμματα προώθησης των ΑΠΕ και εξέδωσε πρόταση Οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ. Τίθεται σαν στόχος η ΕΕ να καλύψει μέχρι το 2010 το 22,1% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ έναντι μεριδίου 13,9% το 1997. Για την Ελλάδα ο αντίστοιχος στόχος είναι 20,1% έναντι 8,6% το '97 (απ' αυτό το ποσοστό, μόνο το 0,4% κάλυπταν τα αιολικά πάρκα).
3. Η ελληνική κυβέρνηση προωθεί δυναμικά την είσοδο του ιδιωτικού κεφαλαίου στον τομέα των ΑΠΕ χρηματοδοτώντας τις ιδιωτικές επενδύσεις παραγωγής από ΑΠΕ με 40% της συνολικής δαπάνης (αγορά και εγκατάσταση εξοπλισμού κλπ.) και διασφαλίζοντας στη συνέχεια την κερδοφορία τους, π.χ. το κράτος αγοράζει την παραγόμενη ενέργεια απ' τα ιδιωτικά αιολικά πάρκα της Εύβοιας προς 20,7 δρχ./kwh, τη στιγμή που το μέσο κόστος ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ στο διασυνδεδεμένο σύστημα είναι 12,12 δρχ./kwh. Ταυτόχρονα αδρανοποιεί τη Διεύθυνση Εναλλακτικών Μορφών Ενέργειας της ΔΕΗ (ΔΕΜΕ) και ματαιώνει την κατασκευή απ' τη ΔΕΗ έργων ΑΠΕ (π.χ. το υδροηλεκτρικό έργο του Τεμένους στη Β. Ελλάδα).
Πρέπει να σημειώσουμε στο σημείο αυτό ότι η ΝΔ και ο ΣΥΝ στηρίζουν ανοιχτά την κυβερνητική πολιτική παράδοσης των ΑΠΕ στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Πρόσφατα ο κ. Βουλγαράκης ζήτησε ελκυστικότερες τιμές αγοράς της ιδιωτικής παραγωγής απ' το κράτος και ο κ. Παπαδημούλης διαμαρτυρήθηκε για τα μικρά κονδύλια ενίσχυσης που διατίθενται για τους ιδιώτες παραγωγούς.
4. Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι ήδη ορατό στην Εύβοια. Ηδη έχουν αδειοδοτηθεί μονάδες συνολικής ισχύος 264 MW (άδεια εγκατάστασης) και λειτουργούν μονάδες συνολικής ισχύος 142,3 MW.
Απ' το σύνολο των αδειοδοτημένων, τη μερίδα του λέοντος έχουν λάβει δύο εταιρίες, ο ΡΟΚΑΣ (άδειες συνολικής ισχύος 117 MW) και η ΤΕΡΝΑ (άδειες 79 MW). Οι μεγαλύτερες μονάδες του ΡΟΚΑ που λειτουργούν, είναι στην περιοχή Μακρυράχι στα Στύρα με ισχύ 24 και 11,5 MW, αλλά και στην Κάρυστο με ισχύ 24 και 12 MW.
Στο σύνολο της Επικράτειας, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) έχει ήδη εισηγηθεί θετικά προς τον υπουργό για αδειοδότηση μονάδων ΑΠΕ συνολικής ισχύος 1.285 MW (απ' τα οποία τα 912 MW θα αφορούν αιολικά πάρκα). Για να γίνουν αντιληπτά τα μεγέθη, αναφέρουμε ότι η συνολική εγκατεστημένη ισχύς της ΔΕΗ δεν ξεπερνά τα 11.000 MW (10.990 MW το 2000).
5. Η κυβερνητική πολιτική για τις ΑΠΕ εντάσσεται στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτικής της κυβέρνησης για απελευθέρωση και ιδιωτικοποίηση του τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Η νέα ΔΕΗ ΑΕ μετατρέπεται σε μοχλό της καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης. Πρόκειται για μια πολιτική που θα έχει αρνητικές επιπτώσεις:
6. Η συμβολή της αιολικής ενέργειας στην προστασία του περιβάλλοντος δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Αρκεί να σκεφτούμε ότι μια λιγνιτική μονάδα εκπέμπει περίπου 1,23 Kg CO2/kwh, έναντι μηδενικής εκπομπής του αιολικού σταθμού. Ωστόσο, αυτό που θα ήθελα να επισημάνω, είναι ότι ακόμα και σ' αυτήν την πλευρά η όποια ευεργετική επίδραση θυσιάζεται στο βωμό του καπιταλιστικού κέρδους. Ετσι, το Υπουργείο Ανάπτυξης με Νόμο που πέρασε μέσα στο καλοκαίρι, έδωσε ουσιαστικά τη δυνατότητα για εγκατάσταση αιολικών πάρκων μέσα σε δασικές εκτάσεις και ανέδειξε τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας σε ουσιαστικό διαχειριστή των δασικών εκτάσεων. Παρέκαμψε μάλιστα με φωτογραφικό τρόπο την ακύρωση αδειοδότησης σχετικών εγκαταστάσεων που είχε προκληθεί από αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Ορισμένα άλλα περιβαλλοντικά προβλήματα που συχνά αναφέρονται (π.χ. ο θόρυβος από τη λειτουργία των ανεμογεννητριών, οι ηλεκτρομαγνητικές παρεμβολές στις τηλεπικοινωνίες κλπ.) μπορούν να αντιμετωπιστούν με την κατάλληλη επιλογή της θέσης και του μεγέθους της εγκατάστασης. Και εδώ, δηλαδή, το πρόβλημα είναι πολιτικό.
7. Το κόστος ηλεκτροπαραγωγής από αιολικές μονάδες παραμένει σε γενικές γραμμές υψηλότερο απ' το αντίστοιχο των λιγνιτικών μονάδων. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το μέσο κόστος ηλεκτροπαραγωγής λιγνιτικού σταθμού της ΔΕΗ έφτανε τις 12,21 δρχ./kwh (στο διασυνδεδεμένο σύστημα το 1999), ενώ το αντίστοιχο κόστος για αιολικό πάρκο (σε περιοχή με ταχύτητα ανέμου 8m/sec) πλησίαζε τις 15 δρχ./kwh.
Μεγαλύτερη διαφορά κόστους ηλεκτροπαραγωγής κατά μέσο όρο, έχει καταγράψει το αρμόδιο Εργαστήριο Ενεργειακής Οικονομίας του ΕΜΠ. Ωστόσο το κόστος μπορεί να μεταβληθεί σημαντικά με βάση τη χρησιμοποιούμενη τεχνολογία, το αιολικό δυναμικό κλπ.
Μετά απ' όλα αυτά δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ποια είναι η θέση του ΚΚΕ για το συγκεκριμένο ζήτημα:
α) Αγωνιζόμαστε άμεσα ενάντια στην εγκατάσταση ιδιωτικών αιολικών πάρκων που σχεδιάζονται και λειτουργούν με γνώμονα το καπιταλιστικό κέρδος και όχι τις διευρυνόμενες λαϊκές ανάγκες στον τομέα ενέργειας.
Η θέση μας αυτή δεν προκύπτει από μια άκριτη αποδοχή του δημοσίου τομέα που προϋπήρχε. Αντίθετα, εμείς ασκούσαμε τη μόνη ουσιαστική κριτική για το ρόλο του και τη λειτουργία του αποδεικνύοντας πως και αυτός εξυπηρετούσε το ιδιωτικό κεφάλαιο με πολλούς τρόπους (πολιτική προμηθειών, πολιτική τιμών βιομηχανικού ρεύματος/Πεσινέ, αναθέσεις έργων/ΑΗΣ Φλώρινας κλπ.), όλα αυτά τα χρόνια. Η ΔΕΗ αξιοποιήθηκε σαν μοχλός του κεντρικού ενεργειακού σχεδιασμού του ελληνικού καπιταλισμού για τη γρήγορη επέκταση του δικτύου μεταφοράς και τη διασφάλιση της κάλυψης των αναγκών της παραγωγής με σχετική επάρκεια, σε μια ιστορική περίοδο που το ιδιωτικό κεφάλαιο δεν είχε τις αντίστοιχες δυνατότητες άμεσης παρέμβασης στον τομέα αυτό. Ο ίδιος κρατικός τομέας προώθησε στη συνέχεια και στηρίζει σήμερα την υλοποίηση της αναδιάρθρωσης-ιδιωτικοποίησης του ενεργειακού τομέα.
Ωστόσο τονίζουμε πως σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς, η ιδιωτικοποίηση υπονομεύει ακόμη περισσότερο τη δυνατότητα του εργατικού κινήματος να επιδρά στην πολιτική τιμών, στον ενεργειακό σχεδιασμό, στην προστασία του περιβάλλοντος και της ασφάλειας των κατοίκων. Υπονομεύει τις δυνατότητες που θα έχει μια μελλοντική σοσιαλιστική εξουσία στην Ελλάδα.
β) Για μας η αναγκαία και χρήσιμη για τους εργαζομένους αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας, μπορεί να γίνει μέσα από έναν αποκλειστικά κρατικό, ενιαίο, εθνικό φορέα ενέργειας, στο πλαίσιο μιας λαϊκής οικονομίας με κοινωνικοποιημένα τα βασικά μέσα παραγωγής.
Αυτή η λύση προϋποθέτει να πάρει ο λαός την τύχη του στα χέρια του, να εγκαθιδρύσει τη δική του εξουσία και να απαγορεύσει κάθε ιδιωτική δραστηριότητα στον ενεργειακό τομέα.
Ο φορέας που προτείνουμε, θα μπορέσει να εντάξει την αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας στο πλαίσιο ενός κεντρικού ενεργειακού σχεδιασμού που θα συνδυάζει αρμονικά:
Με βάση αυτά τα βασικά κριτήρια, ο κρατικός φορέας θα επιλέξει:
1. Τις κατάλληλες τοποθεσίες για λειτουργία αιολικών πάρκων συνυπολογίζοντας:
α) Το υφιστάμενο αιολικό δυναμικό (ανεμολογικά δεδομένα, ορογραφία, τραχύτητα εδάφους κλπ.) με έμφαση στον προσδιορισμό του αιολικού δυναμικού με την πειραματική μέθοδο που είναι ακριβέστερη.
β) Την προστασία του περιβάλλοντος (π.χ. Δάση και λίμνες), των αρχαιολογικών χώρων και των κατοικημένων περιοχών (π.χ. Οριοθέτηση αποστάσεων), την ασφάλεια των κατοίκων.
2. Τον τύπο της ανεμογεννήτριας και το μέγεθος του αιολικού πάρκου, συνυπολογίζοντας:
α) Το συνολικό κόστος της επένδυσης, το κόστος ηλεκτροπαραγωγής και τη δυνατότητα ετήσιας παραγωγής ενέργειας. Ενδεικτικά αναφέρουμε την ύπαρξη σύγχρονων συστημάτων (π.χ. υβριδιακά συστήματα) που μπορούν να μειώσουν το κόστος ηλεκτροπαραγωγής σ' ένα αυτόνομο δίκτυο (π.χ. νησί του Αιγαίου).
β) Την τεχνική διασφάλιση με χαμηλό κόστος της ευστάθειας του συστήματος, ώστε να μην υπάρχουν ταχείες διακυμάνσεις της τάσης λόγω μεταβολών του ανέμου, αργές μεταβολές της τάσης όταν οι ανεμογεννήτριες τίθενται σε λειτουργία κλπ.
Ο αρμονικός συνδυασμός όλων αυτών των στόχων αναδεικνύει την ανάγκη του εθνικού κεντρικού ενεργειακού σχεδιασμού σε μια οικονομία που θα λειτουργεί με γνώμονα τις λαϊκές ανάγκες και όχι το καπιταλιστικό κέρδος. Αναδεικνύει δηλαδή την ανάγκη να πάρει ο λαός την τύχη του στα χέρια του, ώστε να πάψει η ενέργεια να αποτελεί εμπόρευμα και να μετατραπεί σε κοινωνικό αγαθό.