Οι εξελίξεις των τελευταίων μηνών δείχνουν να επιβεβαιώνουν τους φόβους για επερχόμενο ισχυρό πλήγμα στο ήδη χαμηλό βιοτικό επίπεδο δισεκατομμυρίων ανθρώπων, από την παραγωγή βιοκαυσίμων, δηλαδή την εκτεταμένη παραγωγή γεωργικών προϊόντων όχι για ανθρώπινη ή ζωική κατανάλωση, αλλά για βιομηχανική κατεργασία με σκοπό την παραγωγή καυσίμων, υποκατάστατων του πετρελαίου. Με την απορρόφηση μέρους της παγκόσμιας παραγωγής καλαμποκιού, η τιμή του καλαμποκιού ήδη εκδηλώνει ανοδική τάση, πλήττοντας πρώτα και κύρια αυτούς που με δυσκολία έβρισκαν και πριν το αντίτιμο για μια φραντζόλα καλαμποκόψωμο. Οι κυβερνήσεις και οι ιμπεριαλιστικές ενώσεις που επιδιώκουν τη μείωση της εξάρτησης των χωρών τους από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής δε στεναχωριούνται ιδιαίτερα όταν ανεβαίνει το καλαμποκόψωμο. Το ίδιο και οι καπιταλιστές του αγροτικού και του πετροχημικού τομέα, πολύ περισσότερο που ανοίγονται γι' αυτούς νέοι τομείς επιχειρηματικής δράσης και ροκανίσματος κρατικών επιδοτήσεων.

Το σκεπτικό για τη στροφή στα βιοκαύσιμα είναι η υποτιθέμενη συνεισφορά τους στη μείωση των εκπομπών άνθρακα, αφού αποτελούν ανανεώσιμη μορφή ενέργειας. Τα φυτά, λέει η επιτηδευμένα απλοϊκή σκέψη των εμπνευστών της στροφής - που ωστόσο εδρεύουν μέσα σε κυβερνήσεις και «δεξαμενές σκέψης» - κατακρατούν το διοξείδιο του άνθρακα που αποδίδουν όταν καίγονται και έτσι δεν υπάρχει μακροπρόθεσμη επιβάρυνση με αέρια του θερμοκηπίου. Μόνο που τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και αυτό ήρθαν να υπογραμμίσουν δύο μελέτες που δημοσιεύτηκαν στο τελευταίο τεύχος του έγκυρου επιστημονικού περιοδικού «Science» («Σάιενς»).

Σύμφωνα με τις μελέτες αυτές, σχεδόν όλα τα σημερινά βιοκαύσιμα προκαλούν περισσότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την αντίστοιχη ποσότητα συμβατικών ορυκτών καυσίμων, αν υπολογίσει κανείς το σύνολο των εκπομπών που απαιτούνται για την παραγωγή τους. Αν δηλαδή συμπεριληφθούν οι εκπομπές από τις μηχανές που χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία και τη μεταφορά των βιοκαυσίμων ως την κατανάλωση, αλλά και από έναν σημαντικότατο παράγοντα που παραδόξως δεν παίρνεται ποτέ υπόψη στις μελέτες προώθησης των βιοκαυσίμων, τον παράγοντα: αλλαγή χρήσης γης.

Η μετατροπή μιας δασικής έκτασης ή ενός λιβαδιού σε καλλιέργεια κάποιου βιοκαυσίμου σημαίνει αυτόματα ότι μεγάλες ποσότητες άνθρακα, αυτές που ήταν αποθηκευμένες στο δάσος, το χορτάρι, αλλά και το χώμα (που θα οργωθεί) απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα. Και βέβαια αν η έκταση δεν άλλαζε χρήση θα μπορούσε να απορροφήσει επιπλέον ποσότητες άνθρακα από την ατμόσφαιρα, καθώς τα δέντρα και τα χορτάρια θα μεγάλωναν.

Οι επιπτώσεις, περιβαλλοντικές και οικονομικές, επέρχονται σε παγκόσμια κλίμακα, αφού η απόφαση π.χ. της κυβέρνησης των ΗΠΑ να προωθήσει την παραγωγή καυσίμων από καλαμπόκι, μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές χρήσης γης σε οποιοδήποτε σημείο της Υδρογείου, όπως στα τροπικά δάση της Βραζιλίας ή τα λιβάδια της Νότιας Αμερικής, μέσω των οικονομικών μηχανισμών της καπιταλιστικής αγοράς.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η αλκοόλη που παράγεται από καλαμπόκι θα έχει ως αποτέλεσμα για τα επόμενα 30 χρόνια να διπλασιαστούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με την κατανάλωση αντίστοιχης ποσότητας ορυκτών καυσίμων. Η αιθανόλη από την κυτταρίνη ενός χόρτου που ευδοκιμεί στο κλίμα των κεντρικών πολιτειών των ΗΠΑ και την οποία προωθεί η αμερικανική κυβέρνηση για τη μείωση της εξάρτησης της χώρας από το πετρέλαιο, θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των εκπομπών κατά 50%.

Το ξεχέρσωμα λιβαδιών απελευθερώνει 93 φορές την ποσότητα των αερίων θερμοκηπίου που θα εξοικονομείται ανά έτος από τα βιοκαύσιμα που θα καλλιεργηθούν σ' αυτά. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν για έναν αιώνα θα ενισχύονται οι κλιματικές αλλαγές, τη στιγμή που θα έπρεπε να παρθούν άμεσα μέτρα για τον περιορισμό των εκπομπών άνθρακα. Για δε την παραγωγή βιοαιθανόλης από καλαμπόκι, υπολογίστηκε ότι μόνο μετά από 167 χρόνια θα υπάρξει θετική συνεισφορά στο περιβάλλον από τη χρήση της. Οι αρνητικές συνέπειες θα εκδηλωθούν όμως απότομα στα πρώτα 30 χρόνια της καλλιέργειας.

Το μόνο βιοκαύσιμο που αποτελεί εξαίρεση είναι το ζαχαροκάλαμο από τη Βραζιλία, που δεν απαιτεί πολλή ενέργεια για την επεξεργασία του και μετατρέπεται εύκολα σε καύσιμο. Τα βιοκαύσιμα που πραγματικά θα είχαν θετικό ισοζύγιο για το περιβάλλον είναι εκείνα που θα παράγονταν από αγροτικά απόβλητα και παραπροϊόντα. Ομως η επεξεργασία αυτών των υλικών είναι πιο δύσκολη και αποφέρει μικρότερο κέρδος.

Ηταν αναμενόμενο ότι οι βιομηχανίες των ΗΠΑ που συνεργάζονται στο Σύνδεσμο Ανανεώσιμων Καυσίμων θα επιτίθονταν στις νέες μελέτες. Με το θράσος που τους επιτρέπει η κυριαρχία τους, χαρακτήρισαν τις μελέτες απλουστευτικές! Στο μεταξύ η κυβέρνηση των ΗΠΑ αποφάσισε πρόσφατα τη λήψη μέτρων για τον πενταπλασιασμό της παραγωγής βιοκαυσίμων έως το 2022. Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει αποφασίσει έως το 2020 το 10% των καυσίμων που χρησιμοποιούνται στις μεταφορές να είναι βιοκαύσιμα. Στο μεταξύ, η ζήτηση καλαμποκιού για βιοκαύσιμα έχει ήδη οδηγήσει στην αύξηση των περιοχών τροπικού δάσους που καταστρέφονται στον Αμαζόνιο για να καλλιεργηθεί σόγια, σε ένα φαινόμενο καραμπόλας, ώστε να καλυφθεί η ζήτηση σόγιας, που τώρα δεν παράγεται πια σε περιοχές που έβαλαν καλαμπόκι.

Πάλι και πάλι οι επιλογές που κάνουν σε διάφορα ζητήματα τα ιμπεριαλιστικά κέντρα αναδείχνουν την αλήθεια της διαπίστωσης ότι το κεφαλαιοκρατικό σύστημα, ο καπιταλισμός, δεν μπορεί να οργανώσει τις τεράστιες παραγωγικές δυνάμεις του σύγχρονου κόσμου όχι μόνο με τρόπο που να εξυπηρετεί τις ανάγκες των παραγωγών - εργαζόμενων, αλλά ούτε καν με τρόπο που να εξασφαλίζει την ίδια την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης μετά από μερικές δεκαετίες. Υποθηκεύουν το μέλλον για να βγάλουν κέρδη στο παρόν. Δεν μπαίνουν μόνο εμπόδιο στην παραπέρα ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, αλλά υπονομεύουν την ίδια τη «γαλάζια σφαίρα».

Η οργάνωση της κοινωνίας με τρόπο που να εξυπηρετούνται τα λαϊκά συμφέροντα μπορεί να γίνει μόνο με κεντρικό σχεδιασμό, άρα χωρίς ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Αξιοποιώντας στο έπακρο τα μέσα που δίνει η επιστημονικοτεχνική επανάσταση για την σε αρμονία με το φυσικό περιβάλλον επίλυση των αντιθέσεων που γεννά η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Με το λαϊκό - εργατικό έλεγχο να εξασφαλίζει τη διατήρηση της κοινωνικά σχεδιασμένης πορείας της οικονομίας και την πραγματοποίηση των στόχων της.

Αυτός ο τρόπος οργάνωσης της οικονομίας και της κοινωνίας δεν είναι κάτι μακρινό, κάτι για το απώτερο μέλλον. Είναι επιτακτική ανάγκη για το σήμερα, όχι μόνο για όσους επιζητούν ένα αύριο όπου όλοι οι άνθρωποι θα κυριαρχούν στις τύχες τους, αλλά και για όσους δεν μπορούν - ή αποφεύγουν - να δουν ακόμα πέρα από το στοιχειώδες, την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του πλανήτη.