Η τέχνη ενώνει τους λαούς και είναι βασικός παράγοντας ειρήνης και φιλίας. Ετσι το θέατρο έφερε ένα βραβείο. Το Βραβείο Ειρήνης και Φιλίας Ιπεκτσί απονεμήθηκε και στο Εθνικό Θέατρο, για τη συμβολή του στις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας, δεδομένης της επιτυχημένης πολιτιστικής ανταλλαγής με το Κρατικό Θέατρο Αγκυρας («Μήδεια» του Εθνικού στην Κωνσταντινούπολη και την Αγκυρα και «Ζητείτε ψεύτης» και «Μάστερ Κλας» από το Κρατικό Θέατρο Αγκυρας στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού).

Ηταν βαθύς γνώστης του θεάτρου, με ευρεία μόρφωση και προοδευτικές απόψεις. Ως σκηνοθέτης είχε την ικανότητα να συλλαμβάνει τις παραστάσεις σφαιρικά και να επιβάλει τις απόψεις του με πρόσφορο και ευφυή τρόπο. Σπουδαίος δάσκαλος ηθοποιών, επίμονος και τελειομανής, επεξεργαζόταν λεπτομερειακά το έργο και την παράσταση. Συνέβαλε ιδιαίτερα για μια νέα ερμηνευτική «ανάγνωση» του αρχαίου δράματος. Οι μεταφράσεις του έχουν προσωπική σφραγίδα και ποιητική ευαισθησία. Στόχος του στο ανέβασμα ενός έργου ήταν να βγει η αλήθεια του έργου. «Τότε - συνήθιζε να λέει ο Μ.Βολανάκης - βλέπεις μέσα του τη συνύπαρξη του τραγικού και του κωμικού. Ετσι όπως είναι η ζωή».

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925. Σπούδασε θέατρο με δάσκαλο τον Κάρολο Κουν. Για το θίασο του οποίου μετέφρασε πολλά αμερικάνικα έργα («Η ζωή με τον πατέρα», η «Μικρή μας πόλη»). Γρήγορα στράφηκε στη σκηνοθεσία και ευδοκίμησε αρχικά σε πανεπιστημιακά θέατρα της Αγγλίας και της Αμερικής (ως το 1960), ανεβάζοντας μεταξύ των άλλων κωμωδίες του Αριστοφάνη και αρχαίες τραγωδίες, πολλές από τις οποίες μετέφρασε στα αγγλικά ο ίδιος. Οι πρώτες σκηνοθεσίες του στην Ελλάδα έγιναν στο ΚΘΒΕ και είχαν μεγάλη επιτυχία. Παράσταση - σταθμός στην ιστορία του ΚΘΒΕ θεωρείται η πρώτη στην Ελλάδα παρουσίαση του έργου «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Μπέκετ. Στη δεκαετία του '60 σκηνοθέτησε επίσης για το ΚΘΒΕ «Το παιχνίδι της τρέλας και της φρονιμάδας» του Γ. Θεοτοκά, τον «Καλό άνθρωπο του Σετσουάν» του Μπρεχτ (σπουδαία επίσης παράστασή του), «Ενας εχθρός του λαού» του Ιψεν. Αργότερα συνεργάστηκε με ιδιωτικούς θιάσους («Μπαλκόνι» του Ζενέ από το θίασο Βεργή, «Βυσσινόκηπος» του Τσέχοφ με τον θίασο Λαμπέτη, «Πρόσκληση στον πύργο» του Ανούιγ, με το θίασο Κούρκουλου, «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη, κ.ά.). Από το 1975 μέχρι το 1978, ως Γενικός Διευθυντής του ΚΘΒΕ, οδήγησε την κρατική σκηνή σε μια περίοδο σημαντικής καλλιτεχνικής προσφοράς. Σκηνοθέτησε με μεγάλη επιτυχία το έργο του Μπρεχτ «Ο Πούντιλα και ο δούλος του Μάττι» με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, τη «Συλλογή» του Πίντερ, την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή με την Αννα Συνοδινού και τη «Μήδεια» του Ευριπίδη με τη Μελίνα Μερκούρη, όλα σε δικές του μεταφράσεις. Σημαντική ήταν επίσης η σκηνοθεσία του στους «Αριθμημένους» του Κανέτι, πρώτη επίσης γνωριμία του ελληνικού κοινού με τον μελλοντικό Νομπελίστα. Η δεύτερη θητεία του ως καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ ('86-'89) διακρίθηκε από την επιτυχημένη επαναλειτουργία του ανακαινισμένου κτιρίου του πρώην «Βασιλικού Θεάτρου». Αυτό το διάστημα ετοίμαζε τη διανομή του έργου του Σαίξπηρ «Ιούλιος Καίσαρας», που θα παρουσίαζε σε αυτό το θέατρο το 2000.

Ο Μίνος Βολανάκης συνέλαβε στη δημιουργία των θεάτρων των βράχων στα νταμάρια της Αθήνας και πρότεινε τις «Γιορτές των Βράχων», τις οποίες υλοποίησε το 1982. Τον ίδιο χρόνο ανέβασε με το Εθνικό Θέατρο τον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή. Στα χρόνια της δικτατορίας ήταν στην Αγγλία, όπου σκηνοθέτησε αρκετές παραστάσεις αγγλικών θιάσων.

Μετέφρασε περισσότερα από 135 έργα του παγκόσμιου ρεπερτορίου στα ελληνικά (Ιψεν, Στρίντμπεργκ, Πίντερ, Πιραντέλο, Μπέκετ, Μπεν Τζόνσον, κ.ά.), αλλά και πάρα πολλά ελληνικά έργα στα αγγλικά.

Η κηδεία του θα γίνει δημοσία δαπάνη, σήμερα στις 4μμ, από το Α' Νεκροταφείο.

«Το ελληνικό θέατρο πενθεί σύσσωμο για το ευαίσθητο και ανήσυχο πνεύμα ενός από τους πιο άξιους δημιουργούς του, που σήμερα έχασε» αναφέρει μεταξύ άλλων ο Δ. Χρονόπουλος, καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ. Το ΔΣ του θεάτρου σε χτεσινή έκτακτη συνεδρίασή του αποφάσισε, μεταξύ άλλων, να τηρηθεί σήμερα ενός λεπτού σιγή στις σκηνές του.

Συλλυπητήρια για το θάνατο του Μ. Βολανάκη έστειλε η ΓΓ του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα. Επίσης, συλλυπητήριες δηλώσεις έκαναν η υπουργός Πολιτισμού και ο Μίκης Θεοδωράκης.

Συλλυπητήρια έστειλαν επίσης η ΝΔ και το ΔΗΚΚΙ.

Η σκηνή του «Νέου Ελληνικού Θεάτρου» του Γιώργου Αρμένη για δεύτερη χρονιά γίνεται μια στοργική στέγη για τα θεατρικά όνειρα του Θόδωρου Γράμψα. Ο Θ. Γράμψας, από τους πιο ταλαντούχους ηθοποιούς της γενιάς του στο Θέατρο Τέχνης, ανήσυχος καλλιτέχνης, δοκίμασε να γράψει θέατρο και ευστόχησε τόσο που βραβεύτηκε. Δοκιμάστηκε στη σκηνοθεσία, με αξιόλογα από την αρχή αποτελέσματα Πέρσι, με την ομάδα του «Πράξη Επτά», ξαναδοκιμάστηκε σκηνοθετικά με ένα αριστούργημα του παγκόσμιου θεάτρου, τη «Δεσποινίδα Τζούλια» του Στρίντμπεργκ, ερμηνεύοντας παράλληλα το ρόλο του Ζαν. Η ποιοτική, πολύ ενδιαφέρουσα ερμηνευτική άποψη (σκηνοθετικά και υποκριτικά) της παράστασης αυτής (επαναλαμβάνεται και φέτος στο «Νέο Ελληνικό Θέατρο»), του έδωσε «διαβατήριο» για μια δεύτερη σκηνοθεσία, με το σπουδαίο αλλά και «δύσβατο» έργο του Τένεσι Ουίλιαμς «Κραυγή». Ενα έργο αυτοβιογραφικής οδύνης του μεγάλου, «καταραμένου» ποιητή του αμερικανικού θεάτρου. Η «Κραυγή» παρουσιαζόμενη εναλλάξ με την «Τζούλια», καταδεικνύει στον προσεχτικό θεατή και των δύο παραστάσεων, αφ' ενός, τις «συγγένειες» του «πυρήνα» της στριντμπεργκικής δραματουργίας με εκείνης του Ουίλιαμς, τη μεγάλη επίδραση του Στρίντμπεργκ στη δραματουργία του Ουίλιαμς και, αφ' ετέρου, το «διάλογο» του Θ. Γράμψα με τα δύο αυτά έργα. Ενας διάλογος εσωτερικός με το έργο των δύο δημιουργών, που προσπαθεί να ανακαλύψει μέσα από αυτό τα αίτια της τυραννισμένης ψυχής τους. Να αφουγκραστεί τις λεπτές αποχρώσεις, τους τόνους και τους σπασμούς της υπαρξιακής αγωνίας τους και του τραυματικού ψυχισμού τους - στοιχεία κυρίαρχα στο έργο τους. Να ασκηθεί με την ψυχογραφική τους αλήθεια. Να αναλογιστεί τα μεγέθη και την πολυμορφία της ανθρώπινης τραγωδίας και να «συνομιλήσει» επί σκηνής, χαμηλόφωνα, στοχαστικά, αισθαντικά, με την εξαίσια ποίηση τής ωμά ρεαλιστικής γραφής τους και να αναδείξει τις ομοιότητές τους. Αυτό ακριβώς είναι το πιο σημαντικό επίτευγμα των δύο παραστάσεων του Θ. Γράμψα.

Η «Κραυγή» (παρουσιάστηκε στο Μπροντγουέι το 1973), είναι η τρίτη γραφή ενός έργου -οδύνης του Ουίλιαμς για το θάνατο του εραστή του. Μια σπαραχτική κραυγή της υπαρξιακής πτώσης του από την αβάσταχτη μοναξιά, τα ναρκωτικά και το αλκοόλ, παρότι το συγγραφικό άστρο του μεσουρανούσε. Εργο - παραλήρημα μιας πονεμένης, από τη νιότη της, ζωής, ενός ανθρώπου που πλήρωσε ακριβά το κίβδηλο «αμερικάνικο όνειρο» για επαγγελματική επιτυχία και τη δίψα του για λίγη ευτυχία. Παραλήρημα ελλειπτικό, υπονοηματικό, του οποίου τη «σκυτάλη» παίρνουν δύο πρόσωπα, ο Φέλιξ και η Κλερ. Ο Ουίλιαμς, ουσιαστικά μονολογεί, είτε ως Φέλιξ (θεατρικός συγγραφέας) είτε κρυμμένος πίσω από την Κλερ (ηθοποιός, ναρκομανής, αδελφή του Φέλιξ). Ο Φέλιξ (ρόλος που κατάγεται από τον επίσης αυτοβιογραφικό Τομ του «Γυάλινου κόσμου») είναι η λογική λειτουργία, το κοινωνικό «προσωπείο» και «φαίνεσθαι» του Ουίλιαμς. Η Κλερ μορφοποιεί το «είναι» του, φορά το «προσωπείο» όλων των πληγών του: Των τραυματικών οικογενειακών βιωμάτων του, της έγκλειστης σε ψυχιατρείο αδελφής του, του παραλογισμένου από το θάνατο του εραστή του ομοφυλοφιλικού πάθους του, της θανάσιμης εξάρτησής του από τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Ο Ουίλιαμς, με αυτό το διαλογικό, εξομολογητικό, αυτογνωσιακό μονόλογο, στροβιλίζεται πάνω στις ανοιχτές, αθεράπευτες πληγές της ψυχής και της ζωής του, βαθαίνοντάς τες.

Ο Θ. Γράμψας, με τη συμβολή της θεατρικά εύγλωττης μετάφρασης του Γρηγόρη Παπαδογιάννη, διέγνωσε απολύτως το μονολογικό υπόβαθρο του έργου, την ωμή αλήθεια και ταυτόχρονα τη συμβολικότητα των προσώπων, τη σπαρακτικά εξομολογητική ποίησή του και στο «δρόμο» αυτό ώθησε τους συνεργάτες του. Η γνωστή εξαίρετη ζωγράφο-χαράκτρια Ρουμπίνη Σαρελάκου, η οποία έκανε την «παρθενική» σκηνογραφική-ενδυματολογική εμφάνισή της με την «Κραυγή», φιλοτεχνώντας το σκηνικό στο δάπεδο. Πρόκειται για ένα θαυμάσιο επιδαπέδιο πίνακα ζωγραφικής, με βαθιά γεώδη χρώματα, που αφαιρετικά και συμβολικά συνοψίζει τα «κομμάτια και θρύψαλα» της ζωής και της ψυχής του Ουίλιαμς, που ολοκληρώνεται με τα αρμόζοντα, καλαίσθητα κοστούμια Ηχους «σκοτεινούς», υποβλητικούς συνέθεσε ο Δημήτρης Ιατρόπουλος κι εκφραστική κίνηση δίδαξε η Βάλια Παπαχρήστου. Ο σκηνοθέτης δούλεψε ατμοσφαιρικά και μουσικά με το λόγο και το συναίσθημα των ηθοποιών. Με πιανίσιμο στην ερμηνεία του αισθαντικού Αιμίλιου Χειλάκη, με πιάνο, φορτίσιμο και κρεσέντο στην εκφραστικότατη, ψυχοσωματικά «νευρώδη» ερμηνεία της Βάνας Πεφάνη.