Ανακύπτει ξανά σήμερα το ζήτημα από την κυβέρνηση της ΝΔ, με τον ίδιο τρόπο ακριβώς που επανέρχεται κατά καιρούς. Διακηρυγμένος στόχος είναι να διαγράφονται οι «αιώνιοι φοιτητές», με το επιχείρημα ότι «κοστίζουν» στα Ιδρύματα, αποτελούν βαρίδια για τη λειτουργία των Ιδρυμάτων, τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα που η στρόφιγγα της κρατικής χρηματοδότησης έχει κλείσει ασφυκτικά. Η πρόσφατη Σύνοδος των Πρυτάνεων μάλιστα ζήτησε για ακόμα μια φορά τη διαγραφή τους, το σχετικό πάγωμα (με αυστηροποίηση του πλαφόν) των μετεγγραφών, καθώς και τη δυνατότητα των Ιδρυμάτων να καθορίζουν τον αριθμό των εισακτέων τους, ως λύση στις τεράστιες ελλείψεις με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπα τα Ιδρύματα σε εκπαιδευτικό προσωπικό, υποδομές, αποθεματικά ταμείων.

Οι λεγόμενοι «αιώνιοι φοιτητές» σήμερα υπολογίζονται γύρω στους 180.000 στη χώρα και αποτελούν περίπου το 30% των φοιτητών. Καθόλου τυχαίο δεν είναι ότι συγκεντρώνονται ιδιαίτερα σε ορισμένα επιστημονικά πεδία, όπως οι νομικές, οι πληροφορικές και «επιστήμες της επικοινωνίας», οι φυσικές επιστήμες, ενώ είναι αισθητά λιγότεροι σε Πολυτεχνεία, γεωπονικές σχολές, επιστήμες Υγείας και Εκπαίδευσης. Ηδη τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν και τη φύση του ζητήματος, τη σύνδεσή του με την έλλειψη προοπτικής για τους φοιτητές, ειδικότερα σε κάποια επιστημονικά αντικείμενα που χαρακτηρίζονται από υψηλά ποσοστά ανεργίας και ετεροαπασχόλησης.

Αν ανατρέξει κανείς στον αστικό Τύπο, μπορεί να βρει και πιο εμπεριστατωμένες αναλύσεις σε σχέση με το περίφημο ζήτημα των «αιώνιων φοιτητών», από τη σκοπιά της αστικής στρατηγικής. Διαχρονικά, η διαχείριση των φοιτητών που ξεπερνούν κατά πολύ το όριο σπουδών περνά μέσα από τις «αξιολογήσεις» των Ιδρυμάτων και αποτελεί στοιχείο του αστικού εκσυγχρονισμού στα πανεπιστήμια. Καταρχάς, να θεωρήσουμε δεδομένη την πτυχή ότι σήμερα γίνεται σημαία από τη νέα κυβέρνηση της ΝΔ, στην αντιπαράθεσή της με την αντιπολίτευση, στο προπαγανδιστικό τρικ ότι «ξεμπερδεύουμε με το παλιό», για να διαχωριστεί σε όλα αυτά όπου στην ουσία ταυτίζεται και συνεχίζει από την προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.

Το ζήτημα όμως έχει και άλλες πτυχές. Το «πρόβλημα» των «αιώνιων φοιτητών» απαντάει στο απόφθεγμα «ο χρόνος είναι χρήμα», που χαρακτηρίζει την ίδια την ουσία του καπιταλιστικού συστήματος. Οι αιώνιοι φοιτητές δεν κοστίζουν άμεσα στα Ιδρύματα, καθώς δεν επιβαρύνουν τους προϋπολογισμούς. Δεν δικαιούνται ούτως ή άλλως πάσο, συγγράμματα, αναλώσιμα (όπου δίνονται...), ενώ σε μεγάλο βαθμό δεν παρακολουθούν καν τα μαθήματα και τα εργαστήρια. Αποτελούν όμως ένα «φορτίο» που παραμένει ανεκμετάλλευτο για το σύστημα, για τους εργοδότες. Η «λύση» της διαγραφής τους συνδέεται αφενός με την ένταση του ανταγωνισμού και των επιδόσεων των φοιτητών, που είναι χαρακτηριστικά όλων των βαθμίδων της Εκπαίδευσης σήμερα. Συνιστά έτσι ένα πρόσθετο στοιχείο της ιδεολογικής παρέμβασης της αστικής τάξης στη νεολαία, διαμορφώνοντας μια νοοτροπία της υποτίθεται ατομικής ευθύνης που έχει ο φοιτητής να μορφώνεται, να παίρνει (αγοράζει) εφόδια, να μαζεύει πιστοποιητικά της γνώσης του, για να είναι προτιμητέος απέναντι στους εργοδότες.

Να σημειώσουμε άλλωστε ότι πλαφόν στο χρόνο αποπεράτωσης των σπουδών έχει μπει εδώ και χρόνια και στα μεταπτυχιακά και διδακτορικά διπλώματα, με πολύ αυστηρά κριτήρια μάλιστα, πιέζοντας σοβαρά και τη μερίδα των ερευνητών στα πανεπιστήμια. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που έχουν ζητηθεί πίσω υποτροφίες χρόνων και έχουν επιβληθεί εξοντωτικά ωράρια ερευνητικής και μελετητικής εργασίας σε υποψήφιους διδάκτορες και ερευνητές, με το επιχείρημα του χρόνου και σοβαρές επιπτώσεις στα ίδια τα αποτελέσματα του ερευνητικού έργου.

Το ζήτημα συνδέεται και με την περίφημη «κινητικότητα», η οποία αποτελεί συστατικό στοιχείο της αστικής στρατηγικής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Δηλαδή, με διαπιστωμένη την αναντιστοιχία προσόντων - δεξιοτήτων στους σημερινούς απόφοιτους, την έλλειψη συγκεκριμένων δεξιοτήτων που θέλουν οι εργοδότες από το σημερινό υψηλά ειδικευμένο προσωπικό (χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα είναι τα ονομαζόμενα digital skills - ψηφιακές δεξιότητες, δηλαδή χειρισμός προγραμμάτων υπολογιστή, νέες τεχνολογίες κ.ά.), αποτελεί ενδεδειγμένη λύση να στραφούν οι αιώνιοι φοιτητές προς καταρτίσεις, πιστοποιητικά και εν γένει μορφές «εσωτερικής κινητικότητας» (το ανέφερε και η υπουργός Παιδείας ως έναν από τους πυλώνες των αλλαγών στην Ανώτατη Εκπαίδευση). Ετσι, όλο αυτό το δυναμικό που τώρα μένει ανεκμετάλλευτο θα στραφεί προς διετή προγράμματα, εξ αποστάσεως κ.λπ., δίνοντας βαρύτητα στην απόκτηση δεξιοτήτων που ζητούν σήμερα τα μονοπώλια με βάση τους όρους κερδοφορίας τους.

Το μέτρο της διαγραφής των «αιώνιων» είναι δεδομένο ότι θα πλήξει πρωτίστως τους εργαζόμενους φοιτητές, τα παιδιά που παλεύουν να τα βγάλουν πέρα με δουλειά και σπουδές, τα παιδιά των λαϊκών οικογενειών. Ανεξάρτητα από αντισταθμιστικά μέτρα που η κυβέρνηση έχει πει ότι θα εφαρμόσει, με τη δυνατότητα διακοπής σπουδών για ένα διάστημα, δεν αλλάζει ο χαρακτήρας της εξέλιξης, που επιβεβαιώνει ακόμα πιο ηχηρά την ταξικότητα της Εκπαίδευσης στο υπάρχον σύστημα. Οι πρώτοι που θα πεταχτούν εκτός σπουδών, που θα εξωθηθούν σε καταρτίσεις και ταχύρρυθμα προγράμματα, είναι οι φοιτητές από τα φτωχά λαϊκά στρώματα.

Με αυτήν την έννοια, είναι παραπάνω από σημαντικό οι δυνάμεις του Κόμματος και της ΚΝΕ στα πανεπιστήμια να βρεθούμε προετοιμασμένοι απέναντι σε αυτό το μέτρο. Να μην επιτρέψουμε καμία διαγραφή φοιτητή που θέλει να ολοκληρώσει τις σπουδές του, ανεξαρτήτως έτους σπουδών. Να απαιτήσουμε αντίθετα την ενίσχυση και την ελάφρυνση των εργαζόμενων φοιτητών και των φοιτητών που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, με διπλές εξεταστικές, διευκολύνσεις στην παρακολούθηση θεωρητικών μαθημάτων και εργαστηρίων. Να αντιστρέψουμε το ιδεολόγημα «ο χρόνος είναι χρήμα» στο «ο χρόνος είναι δικαίωμα για τον νέο που θέλει να μορφωθεί, να σπουδάσει ολοκληρωμένα το αντικείμενό του, να αναπτύξει παράλληλα ψυχαγωγικές, πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες, σύμφωνα με τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες».