Σύμφωνα με τους δημιουργούς της ομώνυμης - μακροβιότερης και δημοφιλέστερης - εκπομπής του ελληνικού ραδιοφώνου, «η Ελληνοφρένεια είναι νόσος που παρατηρείται κυρίως σε Ελληνες. Συνήθως τα άτομα με Ελληνοφρένεια έχουν πολιτικές ψευδαισθήσεις, παρανοϊκές ιδέες και αποδιοργανωμένη ομιλία και σκέψη, γεγονός που τους δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην κοινωνικοπολιτική τους αλληλεπίδραση. Είναι κληρονομική νόσος και γιατρεύεται μόνο με εντατική μελέτη της Ιστορίας».

Εμείς σήμερα δίπλα σε αυτήν τη λέξη βάζουμε το όνομα του Θύμιου Καλαμούκη. Ενός ευφυούς δημιουργού, με απίστευτο ταλέντο στην αποδόμηση και στην ανελέητη σάτιρα κυβερνήσεων, μεγαλοπαραγόντων, τηλεμαϊντανών, φαιδρών σωτήρων, όποιων κατέχουν εξουσία και έχουν δημόσιο λόγο.

Το 2025 λοιπόν ξεκινάει με μια απολαυστική συνέντευξη του αντιστάρ - μετρ της καθημερινής εύστοχης - καυστικής ραδιοφωνικής σάτιρας, με πρωταγωνιστές τους «διαμορφωτές» της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας.

*****

-- Σε έναν μήνα η «Ελληνοφρένεια» γίνεται 26 χρόνων. Ξεκίνησε ως ένθετο σε πρωινή ζώνη και έφτασε να γίνει αγαπημένη εμμονή μας. Ποια εμμονή σας αγαπάτε περισσότερο ο Αποστόλης και εσύ;

-- Αγαπημένη μας εμμονή είναι η προσπάθεια γελοίων ανθρώπων να μας πείσουν ότι είναι σοβαροί. Το συναντάμε κυρίως σε πολιτικούς, αλλά και σε άλλους χώρους (καλλιτέχνες, δημοσιογράφους κ.λπ.). Το βλέπουμε καθημερινά σε τηλεοπτικά πάνελ αλλά και στη Βουλή. Κενοί άνθρωποι, χωρίς άποψη και νόημα ύπαρξης, να καμώνονται τους σημαντικούς επειδή έτυχε ένας πρωθυπουργός να τους διορίσει σε μια σημαντική θέση. Κωμωδία. Πολλούς από αυτούς τους ξέρουμε και προσωπικά, όποτε βλέποντάς τους η κωμωδία γίνεται ξεκαρδιστική. Και σε αυτήν την κατηγορία, όχι, δεν ανήκει ο Αδωνις ή τα υπόλοιπα πρώτα ονόματα της «διασκέδασης», όπως πολλοί θα σκεφτήκατε. Εμμονή έχουμε με αυτούς που συστήνονται ως σοβαροί ενώ ξέρουμε ότι είναι γελοίοι, όχι με το αντίθετο.

-- Το πιο γελοίο, νομίζω, ήταν το τελευταίο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ. Εκεί που ο Αντώναρος (!) ως αριστερός έπαιζε μπουνιές με τους «συντρόφους» του, εκεί που δάκρυσε η Τζάκρη γιατί την απέκλεισαν. Εκεί που όλοι αυτοί οι αναθεωρητές, που χρόνια τώρα κατηγορούν το ΚΚΕ ως αντιδημοκρατικό κόμμα, πέταξαν έξω τον Κασσελάκη, γιατί αν κατέβαινε θα έβγαινε. Εκεί που κλείδωσαν στον εξώστη του σκυλάδικου τους μισούς συνέδρους, χωρίς να μπορούν να πάρουν μέρος στη διαδικασία. Ολο αυτό, νομίζω, ήταν η πιο διασκεδαστική στιγμή του 2024, αντάξια κατάληξη ενός φαιδρού κόμματος, που δέχτηκε να παίξει τον βρώμικο ρόλο από το 2015 και μετά.

-- Και το πιο αποκαρδιωτικό, που δεν ξεχνιέται;

-- Το πιο αποκαρδιωτικό θέαμα ήταν ο τρόπος που τα κυβερνητικά στελέχη αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν τους συγγενείς των θυμάτων από το έγκλημα στα Τέμπη. Με πόση ευκολία λένε, σε γονείς που τους σκοτώσανε τα παιδιά τους, παχιά λόγια. Οπως όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης μέσα στη Βουλή γύρισε προς τα έδρανα των συγγενών και τους είπε: «Σας κοιτώ στα μάτια και σας λέω την αλήθεια: Ουδέποτε δόθηκε εντολή συγκάλυψης. Και αυτήν την αλήθεια δεν μπορείτε να την αμφισβητήσετε». Πόσο θράσος, πόση αναισθησία, πόση έπαρση πρέπει να έχεις για να ζητάς από αυτούς τους γονείς να μην αμφισβητούν τα όσα ισχυρίζεται ο ίδιος (!), όταν όλοι βλέπουμε τη συγκάλυψη που επιχειρούν με πάμπολλους τρόπους.

-- Αναρωτιέμαι τι είναι πιο δελεαστικό για σένα: Ο σαρκασμός των καθημερινών καταστάσεων, η φαιδρότητα των πρωταγωνιστών της εξουσίας ή η ανάδειξη των ευθυνών του λαού στην επιλογή κυβερνήσεων και προσώπων;

-- Ολα τα παραπάνω. Επειδή όμως κλείνουμε ήδη τα 26, αυτό που πάντα αλλά και σήμερα με εντυπωσιάζει είναι το κριτήριο του λαού. Η αισθητική του, ο αυτοσεβασμός του, η μη γνώση των σημερινών καταστάσεων, η μη συνειδητοποίησή του (μέσα εδώ και η ταξική συνειδητοποίηση), η ασθενής μνήμη του, και κυρίως «η αγάπη για τα παιδιά του». Πόσες φορές ακούμε τη φράση «αγαπάμε τα παιδιά μας και θέλουμε να τους παραδώσουμε μια καλύτερη χώρα»; Συγγνώμη, αλλά αν αγαπάς τα παιδιά σου δεν επιλέγεις Νέα Δημοκρατία. Δεν επιλέγεις ΣΥΡΙΖΑ το 2015, δεν επιλέγεις αυτούς που πάνω απ' όλα βάζουν τις τράπεζες και αν χρειαστεί θα ξεπουλήσουν ίσως και τα παιδιά σου στο μέλλον. 'Η δεν βλέπουν την απάτη ή δεν τους ενδιαφέρει. Ολο αυτό είναι δελεαστικό αντικείμενο μελέτης.

-- Ποιος σας δίνει τη μεγαλύτερη έμπνευση στη Βουλή και γιατί; Ποιος ή ποια δεν αντέχεται και ποιον ή ποια δεν χορταίνετε να παρακολουθείτε;

-- Εμπνευση μας δίνουν οι ομιλίες του Αλέξη Τσίπρα για τα φλέγοντα θέματα της καθημερινότητας των πολιτών. Ως πρώην πρωθυπουργός, έχει τη γνώση και την εμπειρία, την οποία μεταλαμπαδεύει σε κάθε του ομιλία στο Κοινοβούλ...

Τι εννοείτε δεν έχει μιλήσει στη Βουλή; Πρώην πρωθυπουργός και δεν έχει μιλήσει; Είναι στη φαντασία μας; Και εμείς τότε από πού παίρνουμε έμπνευση; Από τη φαντασία μας; Τέλος πάντων. Για να το λέτε, μάλλον θα έχετε δίκιο.

Πάντως είναι εντυπωσιακό που πρώην πρωθυπουργοί - Καραμανλής, Σημίτης, Τσίπρας - δεν έχουν μιλήσει στη Βουλή για τα θέματα που διαχειρίστηκαν. Θέλουν να σηματοδοτήσουν μια σοβαρότητα γύρω από το όνομά τους, και νομίζουν ότι με τη σιωπή ή με στοχευμένες τοποθετήσεις θα το καταφέρουν - άλλη μια γελοιότητα του καιρού μας.

-- Στην τηλεόραση; Υπάρχουν κάποιοι που θα 'πρεπε επιτέλους να ξεκουραστούν; 'Η να αλλάξουν επάγγελμα; Και ποιο;

-- Αν κάποιος πρέπει να αλλάξει επάγγελμα, είναι ο τηλεθεατής, γιατί πια το να είσαι τηλεθεατής είναι επάγγελμα με βαρέα και ανθυγιεινά... Νομίζω οι άνθρωποι της τηλεόρασης είναι φτιαγμένοι μόνο γι' αυτήν τη δουλειά. Λάτρεις της επιφάνειας, της φτήνιας, γεμάτοι σκουπίδια στο μυαλό που ψάχνουν τρόπους να τα πολλαπλασιάσουν. Προφανώς γίνονται και καλές δουλειές, αλλά αυτές δεν δίνουν τον τόνο. Τα στελέχη των καναλιών, με τις αποφάσεις που λαμβάνουν, αποδεικνύουν ότι ο καθένας μπορεί να κάνει αυτήν τη δουλειά, αρκεί να μπορεί να αντιληφθεί τη σαβούρα, την ψευτιά και τη συγκεκαλυμμένη εκπόρνευση. Αρα, ναι, μπορεί κάποιοι να αλλάξουν δουλειά, μεταφέροντας τον πάτο οπουδήποτε αλλού.

-- Μέσα στη γενική μαυρίλα και τη δυστοπία, πόσο δύσκολο είναι να κάνεις χιούμορ και να αποδομείς τη σοβαροφάνεια; Η καθημερινή επαφή με τον κόσμο στην «Ωρα του λαού» τι διδάσκει;

-- Το μόνο εύκολο! Εύκολο με την έννοια ότι δεν χρειάζεται να προσπαθήσεις. Βγαίνει αυτόματα, σαν αντιβιοτικό. Και δεν βγαίνει μόνο σε εμάς, αλλά και στον κόσμο. Και είναι και λογικό. Με ποιον άλλο τρόπο θα αντιμετωπίσεις όσα πολύπλοκα και πολυδιάστατα συμβαίνουν; Το ρίχνεις στην πλάκα, ώστε να κερδίσεις και τον απαραίτητο χρόνο για να το επεξεργαστείς. Η «Ωρα του λαού» αυτό διδάσκει. Είναι ανάγκη η αποδόμηση όλου αυτού που συμβαίνει. Αρκεί να μη μένουμε μόνο σε αυτό. Με το χιούμορ, το βρίσιμο, το κράξιμο, δεν αλλάζουν καταστάσεις, απλά αποδομούνται. Χρήσιμο, αλλά όχι πάντα αναγκαίο.

-- Ποια θεωρείς ανταγωνιστική σας εκπομπή; Η «Ελληνική Αγωγή», του Αδωνι Γεωργιάδη, σας ...φοβίζει ίσως;

-- Ανταγωνιστικές εκπομπές έχουμε πολλές. Τα δελτία ειδήσεων, οι ενημερωτικές εκπομπές, πρωινές, βραδινές και απογευματινές. Μας κοντράρουν στα ίσια. Τι παραπάνω να πούμε εμείς, όταν σε δελτίο ειδήσεων ο κεντρικός παρουσιαστής παίρνει συνέντευξη από τον πρωθυπουργό ενώ ξέρουμε ότι είναι προσυνεννοημένα όλα; 'Η, τι παραπάνω να κάνουμε όταν ο Ευαγγελάτος με τα γραφιστικά του μπαίνει σε εντατικές νοσοκομείων, στο μάτι κυκλώνων ή πάνω σε άρμα μάχης στην Ουκρανία;

Οσο για την παραπομπή στην «Ελληνική Αγωγή», έχουμε να πούμε ότι κακώς την εντάσσεις στη χιουμοριστική ενότητα. Πρόκειται για ίδρυμα Πολιτισμού, Ιστορίας, Διανόησης, και ως τέτοιο εμείς το αντιμετωπίζουμε. Θα έπρεπε και εσείς.

-- Ποιο αξιολογείς ως το σημαντικότερο παράσημό σας σε αυτήν τη δουλειά και ποια τη μεγαλύτερη γκάφα σας;

-- Το γεγονός ότι μπορούμε μέσα από τη χαραμάδα των ΜΜΕ να λέμε αυτά που λέμε και να δείχνουμε και στον κόσμο τι μπορεί να κάνει αν πάψει να συμβιβάζεται με τη χαραμάδα...

Γκάφα δεν έχουμε κάνει (ακόμα).

-- Τις τελευταίες δεκαετίες, όλες οι κυβερνήσεις φροντίζουν ώστε οι συνθήκες της ζωής μας να πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. Πιστεύεις ότι η συνεχής υπενθύμισή σας, της υποχρέωσής μας να φέρουμε τα πάνω κάτω για το καλύτερο που μας αξίζει, πιάνει τόπο;

-- Θα το δείξει η νεκροψία. Με απασχολεί και μένα αυτό. Αν έχει νόημα δηλαδή η συνεχής υπενθύμιση του καλύτερου που αξίζουμε. Η απάντηση που δίνουμε είναι απλή: Και τον ορίζοντα ξέρεις ότι ποτέ δεν θα τον φτάσεις, αλλά δεν παύεις ποτέ να τον κυνηγάς.

-- Τι θέλεις να μη σε αιφνιδιάσει αυτήν τη νέα χρονιά; Οπως έχεις πει, το 2024 σε εξόργισε η υπερβολική δόση απροκάλυπτης προπαγάνδας από παντού, το απροσχημάτιστο «γλείψιμο» των κυβερνητικών παπαγάλων και ο χουντολαϊκισμός της καταστολής.

-- Μου αρέσουν οι αιφνιδιασμοί, οπότε θέλω να αιφνιδιαστώ. Και αυτό μας δίνει νόημα. Ενώ φαίνονται όλα προδιαγεγραμμένα, να ανατρέπονται. Αιφνιδιασμός ήταν η νίκη των εργατών στην COSCO και στην «e-food». Αιφνιδιασμός ήταν η εικόνα του Σταύρου Ξαρχάκου να διευθύνει μια παρέα παιδιών που έπαιζαν τη «Φραγκοσυριανή» στη Σύρο. Αιφνιδιασμός είναι όταν μαζεύεται τόσος κόσμος έξω από σπίτια που πλειστηριάζονται. Αιφνιδιασμός είναι που σε αυτήν την ευρωπαϊκή μαυρίλα υπάρχει Κομμουνιστικό Κόμμα. Το τελευταίο είναι αιφνιδιασμός και απόλαυση. Κυρίως όταν τους βλέπεις να σκυλιάζουν με όσα λέει και κάνει...

-- Αν το ΚΚΕ ήταν ένας φίλος σου, τι θα του εμπιστευόσουν;

-- Θα σου πω ένα μυστικό. Στο ΚΚΕ έχω εμπιστευτεί την καρδιά μου.

• ΠΕΤΡΟΣ ΠΕΤΡΙΔΗΣ (1892 - 1977) ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ (ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΟΡΑΤΟΡΙΟ ΣΕ ΔΥΟ ΜΕΡΗ). ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΑΡ. 1 ΣΕ ΣΟΛ ΕΛ. «ΕΛΛΗΝΙΚΗ». ΚΛΕΦΤΙΚΟΙ ΧΟΡΟΙ / Τηλιακός, Χατζησίμος, Σταμπόγλης, Χριστόπουλος, Ψύχας, Αράπη, Ζήκου, Κυανίδου, Σιγαλός / Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα και Χορωδία της Βουλγαρικής Ραδιοφωνίας / Βύρων Φιδετζής / NAXOS 8.574356-57 / 2024

Ακούγοντας αυτούς τους δύο ψηφιακούς δίσκους με τα τρία εμβληματικά έργα του Πετρίδη, πιστεύω ακράδαντα ότι δεν στερούνται κανένα στοιχείο, ώστε να μην ακούγονται στις μεγάλες ευρωπαϊκές αίθουσες συναυλιών από τις ιστορικές ορχήστρες της γηραιάς ηπείρου και υπό την μπαγκέτα των κορυφών του «πόντιουμ».

Ο «Αγιος Παύλος» (1950) φερ' ειπείν, τι έχει να ζηλέψει από τα γνωστά μας «Πάθη» του Μπαχ; Και δεν γίνομαι βλάσφημος, συγκρίνοντας τον Πετρίδη με τον Μπαχ, αλλά ο Καππαδόκης Πετρίδης έχει συνθέσει χορωδιακά άριες και «ρετσιτατίβι» πραγματικά ζηλευτά, για τον μελωδικό τους πλούτο, τις αρμονίες και τις ενδιάμεσες κινήσεις των φωνών στα χορωδιακά, τα αφηγηματικά μέρη (ιταλιστί: «recitativi»), που συνοδεύονται από έναν ισοκράτη («πεντάλ»), ένα τρίο κι ένα κουαρτέτο υπέροχα στο 1ομέρος, μια φούγκα για άνοιγμα του 2ου μέρους από τις μελωδικότερες, και όλα τούτα μπλεγμένα με τους εκκλησιαστικούς τρόπους, τους κανόνες της περιβόητης «κλασικής» μουσικής, διάφορα παραδοσιακά μας ακούσματα, όπως το τριημιτόνιο και άλλα «γυρίσματα», τόσο μαστόρικα δουλεμένα και δανεισμένα από το δημοτικό μας τραγούδι που είναι αξιοπρόσεχτα σίγουρα. Οσο για την Πρώτη του Συμφωνία σε σολ ελ., την «Ελληνική», γραμμένη στα μέσα της δεκαετίας του '20, πρόκειται για κλασική 4μερή ανάπτυξη της συγκεκριμένης φόρμας, στην οποία εκθέτει διάφορα πάρα πολύ όμορφα οργανικά «σόλι», όπως των δύο κλαρινέτων της αρχής, της βιόλας στο 2ο μέρος εν είδει μοιρολογιού κ.ά., αλλά και ένα από τα ωραιότερα «σκέρτσι» της ελληνικής μουσικής φιλολογίας, όπως σημειώνει ο Φιδετζής. Στο δε 4ομέρος, φτάνουμε να ακούσουμε, ακόμη και άρωμα ρυθμού και στιλ «ραγκ - τάιμ» ή θύμησες στραβινσκικής γραφής του γαλλικού μεσοπολέμου. Πρόκειται για μια «Ρωμαίικη», όπως συνηθίζεται να λέγεται επίσης συμφωνία, με ευρωπαϊκούς μουσικούς κανόνες καμωμένη, δουλειά που φανερώνει έναν πραγματικά σπουδαίο Ελληνα συνθέτη. Οι δε «Κλέφτικοι Χοροί» του είναι ρωμαλέοι, ζωντανοί, με τους σύνθετους ελληνικούς τους ρυθμούς, που σε κάποια σημεία οι «Χοροί» θυμίζουν την «Ιεροτελεστία της Ανοίξεως» πάντα όμως μέσω της ιδιαίτερης προσωπικής μουσικής γλώσσας του Πετρίδη. Αυτοί οι «Χοροί» είναι μέρος μιας «Κλέφτικης Συμφωνίας» που συνέθεσε ο Μικρασιάτης βάρδος μας στα 1922, αλλά λίγα χρόνια μετά την αποκήρυξε, κρατώντας τους χορούς αυτούς μόνο.

• Εργα ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΞΙΩΤΗ (1875-1924) Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών, Βύρων Φιδετζής, Κουαρτέτο εγχόρδων «L' Anima», Αρτεμις Μπόγρη, Χρήστος Κεχρής, Δημήτρης Βεζύρογλου, Απόστολος Παληός / SUBWAYS (SM92023) / 2023

Εχουμε ξαναγράψει για το έργο του γεννημένου στη Μαριούπολη Ουκρανίας εκ Μυκόνου συνθέτη μας, Γεωργίου Αξιώτη, ορμώμενοι από διάφορες συγκυρίες παρουσιάσεως συνθέσεών του σε συναυλίες, ηχογραφήματα παντός είδους ή από την παρουσίαση τελευταία των συνθετικών «Απάντων» του σε παρτιτούρες χρηστικές και όχι κριτικές.

Αυτό είναι ένα διπλό CD με έργα μουσικής δωματίου, τραγούδια, κομμάτια για σόλο πιάνο και ορχηστρικά που ολοκληρώνουν την ύπαρξη ακροαμάτων των «Απάντων» του συνθέτη, με τη σύμπραξη αντίστοιχων εξαίρετων ερμηνευτών και συνόλων, υπό τη γενική καλλιτεχνική επιμέλεια και φροντίδα του μαέστρου και ερευνητή Β. Φιδετζή. Εκτός των παραπάνω, ηθικά και υλικά αρκετοί Μυκονιάτες στάθηκαν αρωγοί στην έκδοση αυτή, τους οποίους ο μαέστρος ευχαριστεί ονομαστικά στον πρόλογό του στο ένθετο του CD.

Αξίζει να μνημονεύσουμε τον ιστορικό, μουσικολόγο, συγγραφέα, ερευνητή Γιώργο Λεωτσάκο, που κοντά στον Δεκαπενταύγουστο «χάσαμε» για πάντα, ότι με καμάρι έλεγε στον υπογράφοντα συνέχεια πως οι μεγαλύτερες ανακαλύψεις του Φιδετζή είναι το έργο του Ιθακήσιου Διονυσίου Ροδοθεάτου (1849-1892), του Πατρινού Δημ. Λιάλιου (1869-1940) και του Αξιώτη. Εκαστος από διαφορετική «σχολή» μουσικής ανατροφής και σύνθεσης.

Ο Αξιώτης σπούδασε πρώτα στη Ρωσία εγκύκλια και μετά νομικά στην Αθήνα και μουσική με τον μαέστρο Λουδοβίκο Σπινέλλη (1871-1904). Κατόπιν φοίτησε στο διάσημο Κονσερβατόριο «Σαν Πιέτρο α Μαγιέλα» της Νάπολης στην περίφημη σχολή συνθέσεως - την οποία είχε διδαχθεί πρώτος ο Μάντζαρος (1795-1872) και δίδαξε όλους τους Επτανήσιους κατοπινούς μαθητές του - αποφοιτώντας με δίπλωμα στα 1901 και όντας συμμαθητής μεταξύ άλλων με τον Γεώργιο Λαμπαλέτ (1875-1945). Ο Αξιώτης απέκτησε ένα παιδί, την κομμουνίστρια λογοτέχνιδα και ποιήτρια Μέλπω Αξιώτη (1905-1973). Συνέθεσε αρκετά έργα μικρά και μεγάλα για φωνή και πιάνο, σόλο πιάνο, ορχηστρικά και κουαρτέτα εγχόρδων. Εμπεριστατωμένα κείμενα στο καλαίσθητο ένθετο του διπλού CD μάς δίνουν οι διδάκτορες Απόστολος Παληός και Γιάννης Μπελώνης, αλλά και ο Φιδετζής, γνωρίζοντάς μας αυτήν τη μοναδική μουσική προσωπικότητα και αγωνιστή της Υψηλής Τέχνης, αφού μελετήσουμε τα γραφτά του και τις θέσεις του και, έχοντας κατά νου εσαεί το όραμά του, θα λέγαμε, περί της αναμορφώσεως της μουσικής εκπαίδευσης.

• Ο Καραγκιόζης πάει συναυλία. Ιδέα, σχεδιασμός της υπόθεσης, επιλογή και ενορχήστρωση μουσικών κομματιών: Αλκης Μπαλτάς / SUBWAYS (MP4 VIDEO) / 2022

Από τις ωραιότερες μουσικοθεατρικές παραστάσεις που έχουμε παρακολουθήσει, αν και μέσω DVD. Ενα υπέροχο δώρο που μου έκανε ο ίδιος ο δημιουργός του, ο μαέστρος και συνθέτης Αλκης Μπαλτάς πριν από λίγες εβδομάδες. Ηδη το έχω δει 3 φορές και δεν το χορταίνω. Υπενθυμίζουμε ότι η συγκεκριμένη παράσταση παρουσιάστηκε την Κυριακή 29 Δεκέμβρη στον Περισσό, στην Πρωτοχρονιάτικη Γιορτή που διοργάνωσαν το ΚΚΕ και η ΚΝΕ.

Αλήθεια είναι πως μαγεύομαι ακόμη από τέτοια δημιουργήματα, αλλά και παραμύθια, βιβλία, θέατρο και όπερα για παιδιά.

Πρόκειται για ένα έργο που γελάς με την ψυχή σου και μαζί μαθαίνεις, λιγότερο από μία ώρα, όπου ο συνθέτης έχει σκεφτεί και μας δίνει ευφάνταστα μέσω του πολυαγαπημένου μας λαϊκού ήρωα του θεάτρου σκιών, του Καραγκιόζη, μια ιστορία, για την ιδέα δηλαδή που έχει ο πολύς κόσμος για την κλασική μουσική και τη διαφορά με τον κανταδόρο Ζακυνθινό Σιορ-Νιόνιο, που ξέρει τη μουσική... αυτή από γεννήσεως. Ο Επτανήσιος φίλος μας που τραγουδάει τον λόγο του, εξηγεί στον Καραγκιόζη και τους υπόλοιπους ήρωές μας τι είναι η κλασική μουσική και τα διάφορα που θα ακούν στη συναυλία που διοργανώνει και τους καλεί η Βεζυροπούλα, αλλά τους μιλάει και για τα έργα που θα παιχτούν, τα οποία αναγγέλλει ο Χατζηαβάτης, τον ρόλο του μαέστρου και τη λειτουργία της ορχήστρας. Ετσι, ο Καραγκιόζης αλλάζει γνώμη άρδην και επαινεί τη μουσική αυτή που δεν γνώριζε και προτρέπει μικρούς και μεγάλους με τον τρόπο του, να ακούνε και να μάθουν κλασική μουσική. Είναι γνωστή, άλλωστε, πάνω από δύο αιώνες η παράδοση της Επτανήσου στη «μεγάλη μουσική» σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ελλάδα, που συνεχίζει έως σήμερα μικραίνοντας ευτυχώς την ψαλίδα.

Παίζει ο καλλιτέχνης καραγκιοζοπαίχτης Θοδωρής Κωστιδάκης, μικρό οργανικό σύνολο και είναι μια παράσταση «ζωντανή» από το Θέατρο «Παλλάς» της Λευκωσίας. Οσο για τον Αλκη Μπαλτά δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, αρκεί να θυμίσουμε κάτι τιμητικό για αυτόν που συζητιέται χρόνια στον μουσικό μας κύκλο, υποδηλώνοντας πόσο μπροστά ήταν πάντοτε από την εποχή του σε όλες τις διευθυντικές κρατικές μουσικές θέσεις που κατείχε. Οταν, λοιπόν, σκεφτόμαστε κάτι καινούριο, όπως θεωρούμε, να κάνουμε για πρώτη φορά, αμέσως αναρωτιόμαστε εάν το έχει κάνει ο Μπαλτάς πριν. Εάν όχι, τότε όντως είναι νέο, πρωτοποριακό, επαναστατικό για την κοινωνία. Συνήθως, όμως, το έχει σκεφτεί και το έχει πραγματοποιήσει ο μαέστρος πριν από δεκαετίες και έτσι πρέπει να ανασκευάσουμε την ιδέα μας.

Ενα βασικό θέμα που απασχολούσε τον Μικρούτσικο, από τα πρώτα βήματά του στη σύνθεση, ήταν η μελοποιημένη ποίηση. Από την πρώτη κιόλας ολοκληρωμένη δισκογραφική του δουλειά, τα «Πολιτικά Τραγούδια», το 1975, γίνεται φανερό ότι με τη μουσική του προσπαθεί να αποκαλύπτει τις κρυμμένες πλευρές που ένα μεγάλο ποίημα πάντα περιέχει. Οπως έλεγε, «το κείμενο μετά τη μελοποίηση πρέπει να είναι "άλλο" κείμενο απ' ό,τι πριν τη μελοποίηση. Αν αυτό δεν συμβεί, τότε η μουσική παίζει τον ρόλο του μεταφορέα της ποίησης, γίνεται υπόκρουση και η μελοποίηση χάνει τη σημασία της».

Αυτήν τη φορά ρίχνουμε «ματιές» στη μελοποίηση έργων τριών μεγάλων δημιουργών, τριών κομμουνιστών ποιητών που ο καθένας επηρέασε βαθιά τον συνθέτη, του Ναζίμ Χικμέτ, του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι και του Μπέρτολτ Μπρεχτ.

Το 1975 κυκλοφορεί η πρώτη ολοκληρωμένη προσωπική δουλειά του συνθέτη, με ερμηνεύτρια την Μαρία Δημητριάδη. Τα «Πολιτικά τραγούδια», σε στίχους του Τούρκου κομμουνιστή ποιητή Ναζίμ Χικμέτ και του Γερμανού ποιητή Βολφ Μπίρμαν, που εντυπωσιάζουν με τον μελωδικό δυναμισμό τους. Φανερώνεται, από την αρχή κιόλας, η ικανότητα του συνθέτη να εναλλάσσει στιβαρούς, επικούς τόνους με λυρικούς και τρυφερούς. Προβάλλει τον ποιητικό λόγο με τέτοιο τρόπο που τα νοήματά του χαράζονται ανεξίτηλα στη μνήμη. «Μικρόκοσμος», «Η πιο όμορφη θάλασσα», «Το έπος του σεΐχη Μπεντρεντίν Ι», «Αν η μισή μου καρδιά», «Αυτό είναι», «Χιονίζει μες στη νύχτα», είναι τα τραγούδια που περιέχονται στον δίσκο σε ποίηση Χικμέτ, ενώ έναν χρόνο αργότερα κυκλοφόρησε και σε ένα σπάνιο 45άρι, τον «Εχθρο».

Το 1976 κυκλοφορεί ο δίσκος «Καντάτα για τη Μακρόνησο σε ποίηση Γ. Ρίτσου - Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκη». Σε αυτό το έργο, με την τόσο πρωτοποριακή φόρμα, γίνεται ολοφάνερη η τάση του Θ. Μικρούτσικου να ανοίξει νέους δρόμους στη μουσική μας πραγματικότητα. Και είναι αυτή η φόρμα που υπηρετεί και αναδεικνύει απόλυτα το περιεχόμενο, τον λόγο του ποιητή της Επανάστασης.

Ο Θ. Μικρούτσικος στεκόταν πολύ στη σπουδαία μετάφραση του Γ. Ρίτσου. Οπως είχε αναφέρει σε συνέντευξή του στον «Ριζοσπάστη», «αν δει κανείς τη μετάφραση του Ρίτσου, θα διαπιστώσει ότι οι στίχοι έχουν διαφορετικό αριθμό συλλαβών. Μπορείς να δεις 13 συλλαβές και μετά 7... Γιατί το έκανε αυτό; Οπως μου είπε, προσπάθησε, σεβόμενος απολύτως την ουσία της ποίησης του Μαγιακόφσκι και μην αλλάζοντας ούτε τα τερτίπια του, να αποδώσει 100% πώς θα το έγραφε ο Μαγιακόφσκι, την εποχή που το μετέφρασε ο Ρίτσος, σε τούτη δω τη γλώσσα. Είναι, λοιπόν, πρωτοφανής ο τρόπος που απέδωσε τον Μαγιακόφσκι. Η ποίηση του Μαγιακόφσκι είναι σαν ένα βέλος που σκίζει τον χρόνο. Τόση δύναμη έχουν οι στίχοι του. Επρεπε, λοιπόν, εγώ, ακολουθώντας το κείμενο, που είναι πολύ δύσκολο ρυθμικά, να το κάνω να ρέει στον ακροατή σαν ποτάμι».

Ακούστηκε ξανά ολόκληρο στις τρεις ξεχωριστές συναυλίες που έδωσε ο Θάνος Μικρούτσικος τιμώντας τα 100 χρόνια του ΚΚΕ. Και το 2018 εκδόθηκε ξανά το έργο με τις ερμηνείες της Ρίτας Αντωνοπούλου και του Κώστα Θωμαΐδη. Την πορεία της έκδοσης διηγείται ο συνθέτης: «Το ΚΚΕ, στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 χρόνων από την ίδρυσή του, με κάλεσε να δώσω τρεις συναυλίες με αυτά τα έργα και αυτό ήταν μέγιστη τιμή για μένα. Ηταν όμως ταυτόχρονα και μία μεγάλη πρόκληση... Δουλεύοντας την "Καντάτα" και τη "Σπουδή", αρχικά για τις συναυλίες, ενορχήστρωσα εκ νέου πολλά μέρη τους διατηρώντας απολύτως τη φόρμα της αρχικής εκδοχής. Πρόσθεσα όμως στοιχεία, πρόσθεσα κι αφαίρεσα ταυτοχρόνως όργανα, κάνοντας ακόμα πιο στέρεη τη φόρμα, που στηρίζεται σε εναλλαγές του ατονικού τρόπου με το τονικό σύστημα. Η παλιά ενορχήστρωση και μορφή είναι "εδώ" αλλά ταυτοχρόνως είναι "άλλη". Πρόκειται δηλαδή για μια επαναδημιουργία, με όλο το προηγούμενο υλικό να είναι παρόν».

Το 1978 παρουσιάζεται ένα έργο - τομή στη σύγχρονη μουσική πραγματικότητα, στο οποίο η πρωτοπόρα, επαναστατική ποίηση του Μπ. Μπρεχτ βρίσκει την πρωτοπόρα, επαναστατική μουσική αναλογία της στον υψηλότερο βαθμό: Η «Μουσική Πράξη στον Μπρεχτ».

Ο ίδιος ο Θάνος Μικρούτσικος ερμηνεύει το ποίημα «Για τον φτωχό Μπέρτολτ Μπρεχτ», ενώ έργα όπως το «Αννα μην κλαις», το «Γερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμου», συγκλονίζουν με τη διαχρονικότητά τους.

Η εργασία του Θάνου Μικρούτσικου πάνω στον Μπρεχτ άρχισε το '72 και τελείωσε το '77. Ολα αυτά τα χρόνια είχε μελετήσει τον Μπρεχτ, αλλά και τους τρεις στενούς συνθέτες - συνεργάτες του, τον Κουρτ Βάιλ, τον Χανς Αϊσλερ και τον Πάου Ντεσάου. Αυτή η προνομιακή σχέση του με τον Μπρεχτ - «τον σημαντικότερο και υποδειγματικότερο μαρξιστή καλλιτέχνη του 20ού αιώνα», σύμφωνα με τους χαρακτηρισμούς του, κατά την εισήγησή του στο Επιστημονικό Συνέδριο της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Μπρεχτ με θέμα την αποστασιοποίηση στη μουσική - προσδίδει κάτι πιο βαθύ και προωθημένο στη δημιουργία του.

Χαρακτηριστικά είναι τα παρακάτω αποσπάσματα από την εισήγησή του στο Συνέδριο:

«Στην ιστορία των Τεχνών υπήρξαν μερικές προσωπικότητες που χωρίς αυτούς η Τέχνη θα ήταν ΑΛΛΗ. Που άλλαξαν δηλαδή τη ροή των πραγμάτων.

Ετσι λοιπόν χωρίς τον Ρεμπό η Ποίηση θα ήταν άλλη.

Χωρίς τον Μπαχ αλλά και τον Σένμπεργκ η Μουσική θα ήταν άλλη.

Χωρίς τον Ιερώνυμο Μπος αλλά κυρίως χωρίς τον Πικάσο η Ζωγραφική θα ήταν άλλη.

Και ναι μεν οι τρεις μεγαλοφυείς ποιητές του Θεάτρου, Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης, προσδιόρισαν το θέατρο για 2.500 χρόνια αγκαλιάζοντας με τις φτερούγες τους τον Μάρλοου, τον Σαίξπηρ, τον Γκαίτε, τον Τσέχοφ και πολλούς άλλους σημαντικούς, αλλά χωρίς τον Μπρεχτ το Θέατρο σήμερα θα ήταν άλλο...

Οποιος θέλει να μελετήσει τη λειτουργία της αποστασιοποίησης στη μουσική, ας διαβάσει κι ας ακούσει πολλές φορές τη μουσική που έγραψε ο Χανς Αϊσλερ στην "Μάνα" του Μπρεχτ το 1930. Προσωπικά μελέτησα αυτήν τη μουσική στη βερσιόν του Αϊσλερ για μέτζο σοπράνο, βαρύτονο, αφηγητή, χορωδία και δύο πιάνα και κατανόησα πλήρως τι σημαίνει παραξένισμα, πως ο θεατής μπορεί να μη βυθίζεται στην πλοκή και να μπαινοβγαίνει σε αυτή, τι σημαίνει μουσική ασυνέχεια, πώς σπάει απότομα η κυκλική μελωδία, τι ρόλο παίζουν τα διάφωνα διαστήματα και οι εναλλαγές τους με αρμονικές συγχορδίες. Ενας ολόκληρος κόσμος που μετουσιώνει μουσικά τη θεωρία στην πράξη, δημιουργώντας ταυτοχρόνως έργο πνοής. Και αν δούμε και τα άλλα έργα του, μπορούμε να συμπληρώσουμε τη μουσική μέθοδο της αποστασιοποίησης με τις ρυθμικές εναλλαγές και τα τινάγματα των πνευστών καθώς και με την αντιστικτική λογική τους. Θέλω να σας πω με ειλικρίνεια ότι χωρίς τη μελέτη μου στον Χανς Αϊσλερ δεν θα έγραφα τη "Μουσική Πράξη στον Μπρεχτ", έργο για το οποίο επιτρέψτε μου να είμαι υπερήφανος».

Θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.

Τραγουδούν (αλφαβητικά): Ρίτα Αντωνοπούλου, Χρήστος Θηβαίος, Κώστας Θωμαΐδης, Γιάννης Κότσιρας, Γιώργος Μεράντζας, Νατάσσα Μποφίλιου, Μαρία Παπαγεωργίου, Μίλτος Πασχαλίδης.

Η καλλιτεχνική επιμέλεια είναι του Θύμιου Παπαδόπουλου.

Προσκλήσεις διατίθενται από τις Οργανώσεις του ΚΚΕ και της ΚΝΕ στην Αττική.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Βάσω Νιέρρη

Ατμοσφαιρικό, ζεστό, φιλόξενο, το καφέ «Κήπος» «σερβίρει» κάτι περισσότερο και μεγαλύτερο από μια γευστική εμπειρία. Οπως όλα τα καφέ του είδους του, που εδώ και μια δεκαετία περίπου έχουν συγκροτήσει τον σύνδεσμο ιστορικών καφέ της Ευρώπης, αποτελεί έναν τόπο συνάντησης και ανταλλαγής απόψεων, ζύμωσης, ξεκούρασης της ψυχής και του βλέμματος σε έναν χώρο όπου η καλαισθησία λειτουργεί σχεδόν ιαματικά για τους θαμώνες.

Ο χώρος μοιάζει αναλλοίωτος απ' το πέρασμα του χρόνου, το ψηλοτάβανο καφέ, με το τζάκι, τις μικρές αντίκες, τα μαρμάρινα τραπεζάκια και τις ξύλινες μικρές πολυθρόνες, με τις μεγάλες τζαμαρίες, απ' όπου το φως διαχέεται στον χώρο, με τους ευγενέστατους ανθρώπους του, θυμίζει πολύ τα περίφημα βιεννέζικα καφέ και εκτός από τόπο συνάντησης των κατοίκων της πόλης και των επισκεπτών της, αποτελεί και χώρο πολιτισμού, που σε καλεί να τον εξερευνήσεις.

Το μαρτυρούν τα κάδρα που κοσμούν τους τοίχους του με τις αφίσες εκδηλώσεων και τις φωτογραφίες σπουδαίων ανθρώπων του Πολιτισμού που πέρασαν από εκεί συμμετέχοντας σε πολιτιστικές δράσεις, αλλά και κάθε μικρότερο ή μεγαλύτερο αντικείμενο απ' τον εξαιρετικό του διάκοσμο.

Με τον σημερινό ιδιοκτήτη, Βασίλη Σταθάκη

Σήμερα εξακολουθεί να παρέχει υψηλής ποιότητας υπηρεσίες, αλλά και εικαστικά δρώμενα, γαστρονομικά φεστιβάλ, φιλολογικές, μουσικές, θεατρικές και επετειακές βραδιές. Στο καφέ φιλοξενείται επίσης σπάνια έκθεση ιστορικής φωτογραφίας με την ιστορία του χώρου και του τόπου, που αναδεικνύει και τον πολιτισμό της Κρητικής Πολιτείας. Την επιμέλεια της έκθεσης έχει η προϊσταμένη του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης, Ζαχαρένια Σημανδηράκη.

Το 1870, ο Τούρκος διοικητής της Κρήτης, Ρεούφ Πασάς, δωρίζει στον δήμο Χανίων μια έκταση που δημιουργήθηκε με βάση ευρωπαϊκά πρότυπα κηποτεχνικής αρχιτεκτονικής. Πρόκειται για τον Κήπο των Χανίων, όαση δροσιάς τους καλοκαιρινούς μήνες, με πανύψηλους φοίνικες και αειθαλή δέντρα, που «φιλοξενούσε» διάφορα ζώα και πτηνά. Μαζί με την έκταση, δωρίζει επίσης και το καφέ του κήπου, ένα καλαίσθητο κιόσκι με πέργκολες εξωτερικά και κολόνες, που στο τελείωμά τους είχαν σχήμα άρπας. Πρόκειται για το πρώτο κοινωφελές έργο έξω από τα τείχη της παλιάς πόλης (ενετικό λιμάνι).

Αποψη του πανέμορφου καφέ

Τις δεκαετίες του '50 και του '60 διοργανώνονται στο «παλκοσένικο» του «Κήπου» μουσικές βραδιές με βραβεία. Σε αυτές συμμετείχαν καλλιτέχνες όπως οι Μίμης Πλέσσας, Μάγια Μελάγια, Τζένη Βάνου, Γιάννης Βογιατζής κ.ά.

Το 1988 το καφέ περνάει στα χέρια του σημερινού του ιδιοκτήτη, Βασίλη Σταθάκη. Γνώστης της ιστορίας του κτιρίου και λάτρης της κουλτούρας του καφέ, ξεκινά μια προσπάθεια διατήρησης της φιλοσοφίας του χώρου, προσαρμόζοντάς τον στα σύγχρονα πρότυπα. Πάντα με σεβασμό στην παράδοση προσφέρει πρωτοπόρες υπηρεσίες παράλληλα με αρωματικό καφέ.

Με δική του πρωτοβουλία, το 2014 ιδρύεται ο Σύνδεσμος Ιστορικών Kαφέ Ευρώπης («Historic Cafes Route») με στόχο τη διαφύλαξη και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς ιστορικών χώρων που λειτουργούν ως καφέ, αλλά παράλληλα και ως εστίες πολιτισμού και τόποι συνάντησης και αλληλεπίδρασης ανθρώπων των Γραμμάτων, του πνεύματος, των Τεχνών και της πολιτικής.

Τα ιστορικά καφενεία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της αστικής κληρονομιάς και της συλλογικής μνήμης, ενώ παράλληλα διατηρούν και προωθούν λογοτεχνικές, μουσικές, καλλιτεχνικές παραδόσεις.

Λένε πως για να γνωρίσεις έναν τόπο πρέπει να επισκεφτείς τα καφενεία του. Εκεί που χτυπά η καρδιά των ανθρώπων του, ο σφυγμός της κοινωνικής ζωής, εκεί όπου «ζωντανεύουν» συλλογικές παραδόσεις, εκεί που το παρελθόν συνομιλεί με το παρόν και το μέλλον...

Σε όποιον τόπο κι αν βρίσκεται ή βρεθεί κανείς στην Ευρώπη ένα τέτοιο καφενείο τον περιμένει: Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχία, Δανία, Γαλλία, Ουγγαρία, Ιταλία, Μάλτα, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Ισπανία, Ελβετία, Τουρκία και φυσικά Ελλάδα με εφτά πανέμορφα καφέ, που μας καλούν να ξεκινήσουμε το ταξίδι μας εξερευνώντας τα και απολαμβάνοντας τη μυσταγωγία του καφέ στους χώρους τους.

Δύο ξεχωριστούς και ιδιαίτερους χώρους επισκέφτηκε ο «Ριζοσπάστης» με αφορμή την πρόσφατη περιοδεία του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στην Κρήτη και την παρουσία του στα Χανιά, όπου μίλησε σε συσκέψεις και συνεστιάσεις του Κόμματος. Ο πρώτος χώρος είναι το «Καφέ Κήπος», ένα σημείο αναφοράς για την πόλη των Χανίων, με ξεχωριστή ιστορία. Ο δεύτερος χώρος είναι το Μουσείο Τυπογραφίας. Ενα μοναδικό εγχείρημα με ιστορική αξία, που μέσα από μοναδικά εκθέματα ταξιδεύει τον επισκέπτη στο παρελθόν της τυπογραφίας. Επειδή η κάλυψη της επικαιρότητας αφήνει συνήθως ελάχιστο χώρο και χρόνο στην εφημερίδα μας για την παρουσίαση ορισμένων πιο ιδιαίτερων πλευρών, όπως στην περίπτωση της επίσκεψης στα Χανιά, ο «Ριζοσπάστης» επανέρχεται σήμερα με μια μικρή αναφορά σ' αυτούς τους δύο χώρους, με την υποσημείωση ότι στάθηκαν ιδιαίτερα φιλόξενοι για την αντιπροσωπεία του ΚΚΕ που τους επισκέφτηκε, με επικεφαλής τον ΓΓ της ΚΕ, Δ. Κουτσούμπα.

Το Μουσείο αποτελεί έργο ζωής του Γιάννη Γαρεδάκη, ιδρυτή της εφημερίδας «Χανιώτικα Νέα» (με ένθερμο συνοδοιπόρο στην προσπάθειά του την σύζυγό του Ελένη), ο οποίος ξενάγησε τον Δ. Κουτσούμπα στους χώρους και στα εκθέματα.

Αναπτύσσεται σε δύο μεγάλες πτέρυγες και τρεις επιμέρους αίθουσες, βιβλιοθήκη, αμφιθέατρο, πωλητήριο και καφέ, που καλύπτουν συνολική έκταση περίπου 1.500 τ.μ. Ξεκίνησε ως ιδιωτική συλλογή σε περιβάλλον φυσικό για ένα τεχνολογικό - βιοτεχνικό μουσείο. Το 2005 εγκαινιάστηκε επίσημα και το 2012 προστέθηκε σε αυτό νέα πτέρυγα. Το 2015 συμπλήρωσε 10 χρόνια λειτουργίας και εγκαινίασε μία ακόμα αίθουσα με σπάνιες εκδόσεις, γκραβούρες, ξυλογραφίες κ.λπ. που συνδέουν την τυπογραφία με την τοπική ιστορία της Κρήτης.

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο Μουσείο που μέσα από την ξενάγηση «αφηγείται» διαδραστικά (συμμετοχή επισκεπτών, σχετικά βίντεο) πώς ξεκίνησε και πώς αναπτύχθηκε η τυπογραφία. Κατά τη διάρκεια της ξενάγησης μικροί και μεγάλοι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να τυπώσουν στα παλιά πιεστήρια και να ανακαλύψουν ένα ξεχασμένο αυτονόητο: Τον κόπο και την ανθρώπινη ευφυΐα που βρίσκονται πίσω από κάθε τυπωμένο κείμενο.

Πρόκειται για ένα Μουσείο ζωντανό, που διαρκώς εξελίσσεται και αλλάζει, όπως ακριβώς η Τέχνη που παρουσιάζει, η τυπογραφία.

Η περιήγηση στην ιστορία της τυπογραφίας αρχίζει στην κυρίως αίθουσα του Μουσείου με δύο περίτεχνα, μαντεμένια πιεστήρια από τις αρχές του 19ου αιώνα, ενώ ένα ξύλινο πιεστήριο πολύ κοντά σε αυτό που επινόησε ο Γουτεμβέργιος, ο «πατέρας» της τυπογραφίας, δίνει το στίγμα του 15ου αιώνα, της εποχής που η τυπογραφία γεννήθηκε στην Ευρώπη. Ποδοκίνητα πιεστήρια τύπου «Victoria», αγορασμένα από τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Ελβετία, καθώς και ένα δωρισμένο από Ελληνα τυπογράφο, σηματοδοτούν την πορεία της τυπογραφίας στον χρόνο, μαζί με πολυάριθμα χειροκίνητα πιεστήρια, τύπου «Boston».

Πάγκοι στοιχειοθεσίας, όπου ο στοιχειοθέτης γράμμα γράμμα ετοίμαζε το κείμενο με τη χρήση ανάγλυφων τυπογραφικών στοιχείων, από την εποχή του Γουτεμβέργιου μέχρι και ένα μέρος του 20ού αιώνα, εκτίθενται παράλληλα με τη λινοτυπία, όπου γινόταν η μηχανική στοιχειοθεσία. Περιμετρικά στους τοίχους και σε προθήκες, χάρτες, λιθογραφίες, φωτογραφίες, αφίσες, εκδόσεις, πένες και κονδυλοφόροι περασμένων αιώνων επιδεικνύονται με καμάρι στους επισκέπτες.

Υπάρχει επίσης η πλήρης γωνιά της βιβλιοδεσίας, με τον απαραίτητο πάγκο εργασίας και όλα τα σχετικά μηχανήματα, εργαλεία, χειροποίητα χαρτιά, δέρματα, πρέσα βιβλιοδεσίας κ.ά., και το σχετικό βίντεο με την βιβλιοδέτρια εν δράσει.

Τεχνικές όπως η ξυλογραφία, η χαλκογραφία, η λιθογραφία, η offset, η τσιγκογραφία και η μεταξοτυπία παρουσιάζονται αναλυτικά σε ειδικά διαμορφωμένες προθήκες, παράλληλα με τη μέθοδο γραφής Μπράιγ, δωρεά του Φάρου Τυφλών Ελλάδας, καθώς και μια προθήκη αφιερωμένη στην παραγωγή χαρτιού.

Περιμετρικά ο επισκέπτης βλέπει την εξέλιξη της τυπογραφίας, ενώ η συμπληρωματική αίθουσα προσφέρει μια γεύση από ενδιαφέροντα ετερόκλητα εκθέματα, τα οποία είναι σε στάδιο μελέτης και έρευνας από το Μουσείο, όπως το γραφείο και τα εργαλεία γραφίστα μιας άλλης εποχής, μηχάνημα ραφής βιβλίων, μαχαίρι - καρμανιόλα, χρυσοτυπικό μηχάνημα, μηχάνημα κοπής συσκευασιών/κουτιών κ.ά.

Επιλογές από τα παλιά και σπάνια, ελληνικά και ξένα, βιβλία του Μουσείου, που έχουν συντηρηθεί και μελετηθεί, τόσο προς το περιεχόμενο, όσο προς το τεχνικό και αισθητικό κομμάτι τους: Η χειρόγραφη ποιητική συλλογή σε γλώσσα Φαρσί του 18ου αιώνα, το Κοράνι που εκτιμάται πριν από το 1800, εκδόσεις και εφημερίδες διεθνείς και κρητικές με ιστορικά γεγονότα, γραμματόσημα κ.ά.

Παρουσιάζονται επίσης δύο τόμοι - άτλαντες του 1887. Παράλληλα εκτίθεται η έκδοση «Διατάγματα» του Γρηγορίου ΙΧ, τυπωμένη στη Λιόν της Γαλλίας, τον 16ο αιώνα, καθώς και έκδοση του 17ου αιώνα από τον Τζοβάνι Μπατίστα Τζιράλντι, που πιστεύεται ότι ήταν η πηγή έμπνευσης για τον Σαίξπηρ, για τα έργα του «Οθέλος» και «Με το ίδιο Μέτρο», δωρεά από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων.

Σπάνιες ελληνικές και ξένες εκδόσεις, εφημερίδες, χάρτες, χειρόγραφες ιστορικές επιστολές, φωτογραφικό υλικό, γραμματόσημα, χαρτονομίσματα, είναι μόνο μερικοί από τους θησαυρούς που φυλάσσονται και επιλεκτικά εκτίθενται στη βιβλιοθήκη του Μουσείου. Επίσης στον ίδιο χώρο εκτίθεται η συλλογή παλιών γραφομηχανών και πολυγράφων.