• ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2020: Μονά - ζυγά κερδίζει το κεφάλαιο
• ΔΥΤΙΚΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ: «Εκρηξη» ξένων επενδύσεων, κουβάρι ανταγωνισμών
• ΕΡΕΥΝΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ: Πώς ο παγκόσμιος ανταγωνισμός, η ψηφιοποίηση και η δημογραφική αλλαγή αναμένεται να επιδεινώσουν τη ζωή των εργαζομένων, σε Γερμανία και άλλες χώρες
• ΗΠΑ: Η «ευημερία» των αριθμών της αμερικανικής οικονομίας γίνεται σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων

Eurokinissi

Την ίδια ώρα, στο κεντρικό πλάνο προβάλλουν η επιβράδυνση και η «κόπωση» της οικονομικής δραστηριότητας στην Ευρωζώνη και συνολικά στην ΕΕ σε μια εξέλιξη που αναμένεται να διαδραματίσει πρωτεύοντα ρόλο τόσο στις γενικές όσο και στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις, που θα απευθύνει στη συνέχεια η Κομισιόν, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Βέβαια, στην περίπτωση της ελληνικής οικονομίας, θα υπάρχουν και περαιτέρω «εξειδικεύσεις» με την έκθεση «ενισχυμένης εποπτείας» η δημοσιοποίηση της οποίας αναμένεται προς τα τέλη Νοέμβρη.

Σε αυτό το πλαίσιο, κυβέρνηση και ευρωπαϊκοί «θεσμοί» εξετάζουν σχέδια μείωσης του στόχου (σήμερα 3,5% του ΑΕΠ) για τα «πρωτογενή πλεονάσματα», έτσι ώστε να διασφαλιστεί πρόσθετος «δημοσιονομικός χώρος» για παρεμβάσεις τόνωσης της ανταγωνιστικότητας των εγχώριων επιχειρηματικών ομίλων.

Λόγος γίνεται για «αλλαγή» της στοχοθεσίας στον κρατικό προϋπολογισμό του 2020 μέσω της επιστροφής κερδών των ευρωπαϊκών κεντρικών τραπεζών (αφορά κέρδη από «ακούρευτα» ελληνικά κρατικά ομόλογα). Τα εν λόγω έσοδα για την ώρα δεν συνυπολογίζονται στη μάζα των πλεονασμάτων, ωστόσο συζητείται η ενσωμάτωσή τους στα έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) από το 2020 και βέβαια ο συνυπολογισμός τους στο ύψος των πλεονασμάτων των κρατικών προϋπολογισμών. Πρόκειται για ποσά της τάξης του 1,2 δισ. ευρώ (0,6% του ΑΕΠ), σε μια εξέλιξη που θα σηματοδοτούσε την έμμεση μείωση του στόχου για τα πλεονάσματα στην περιοχή του 2,9% του ΑΕΠ. Παράλληλα, μέσω του ΠΔΕ διασφαλίζεται πρόσθετος «δημοσιονομικός χώρος», ύψους 1,2 δισ. σε ετήσια βάση.

Πέρα από τη διόγκωση του «εθνικού σκέλους του ΠΔΕ», μέσω του οποίου (μαζί με τα κονδύλια του ΕΣΠΑ) επιδοτούνται επενδύσεις επιχειρηματικών ομίλων, η κυβέρνηση ΝΔ ιεραρχεί ως πρώτο ζήτημα τη μείωση των φορολογικών συντελεστών στις επιχειρήσεις και μάλιστα ξεκινώντας από τα κέρδη του 2019, με αντίστοιχες απώλειες στα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού του 2020.

Συγκεκριμένα, με φορολογικό νομοσχέδιο προωθούνται:

• Περαιτέρω μείωση του συντελεστή φορολογίας επιχειρήσεων από 28% σε 20% σε δύο χρόνια, κάτι που σε ένα τμήμα του ήδη έχει προνομοθετήσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Ως πρώτη δόση (κέρδη 2019) προωθείται η μείωση του συντελεστή επί των επιχειρηματικών κερδών στο 24%.
• Αμεση εφαρμογή (από το 2019) θα έχει και το μέτρο της μείωσης επί των διανεμόμενων μερισμάτων στους μετόχους των επιχειρήσεων (τόσο για τις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο όσο και για τις υπόλοιπες). Ο νέος συντελεστής διαμορφώνεται στο συμβολικό πλέον επίπεδο του 5% από 10% προηγουμένως.
• Στο φορολογικό νομοσχέδιο αναμένεται ακόμα να ενσωματωθούν τα φορολογικά επενδυτικά κίνητρα που υπάρχουν διάσπαρτα στη νομοθεσία, συμπεριλαμβανομένων των κινήτρων για την αγορά ακινήτων και την αναθέρμανση των επενδύσεων σε έρευνα και ανάπτυξη, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του «αναπτυξιακού» πολυνομοσχεδίου που «ψήνεται» προκειμένου να κατατεθεί στη Βουλή.

Την ίδια ώρα, μετά το όργιο φοροληστείας απέναντι στο λαϊκό εισόδημα η κυβέρνηση αναμένεται να εξαγγείλει - πιθανόν αύριο στη ΔΕΘ - τη μείωση του εισαγωγικού φορολογικού συντελεστή, από το 22% σήμερα, στο 9%, για εισοδήματα μέχρι 10.000 ευρώ, ενώ παραμένει «ασαφές» το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής του.

Στην περίπτωση εφαρμογής της συγκεκριμένης εξαγγελίας η «ελάφρυνση» ενός μισθωτού ή συνταξιούχου (χωρίς προστατευόμενα παιδιά) με ετήσιο εισόδημα στα 9.500 ευρώ - και με τη διατήρηση του σημερινού αφορολόγητου ορίου - θα διαμορφωθεί σε περίπου 110 ευρώ, ή περίπου 9 ευρώ το μήνα. Για ετήσιο εισόδημα στα 9.000 ευρώ, το «όφελος» συμπιέζεται στα 47 ευρώ, ή 3,9 ευρώ το μήνα...

Με δυο λόγια, το ύψος της φοροληστείας ουσιαστικά παραμένει αμετάβλητο ακόμα και σε σχέση με τα επίπεδα του 2015, καθώς από το 2016 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ προχώρησε στην κατακρεούργηση του αφορολόγητου ορίου, σε συνέχεια βέβαια αντίστοιχων παρεμβάσεων των προκατόχων της.

Ειδικότερα, από το 2016 το γενικό αφορολόγητο όριο συμπιέστηκε στα 8.636 ευρώ, από 9.545 ευρώ που ήταν το 2015. Σε αυτό το πλαίσιο και σε συνδυασμό με τη φοροληστεία που συντελείται μέσω της φορολογικής κλίμακας, σε εισοδήματα 10.000 ευρώ το χρόνο ο φόρος φτάνει σήμερα στα 300 ευρώ, έναντι 100 ευρώ το 2015, επιβάλλεται δηλαδή τριπλάσιος φόρος.

Εξάλλου, οι όποιες παρεμβάσεις δεν αλλάζουν το βασικό, ότι δηλαδή ο λαός θα συνεχίσει να επωμίζεται πάνω από το 90% των άμεσων και έμμεσων φόρων, όπως π.χ. φαίνεται και στα μεγέθη του φετινού κρατικού προϋπολογισμού, μεταξύ των οποίων σε ένα σύνολο φόρων ύψους 51,1 δισ. ευρώ, μόλις 4,42 δισ. εμφανίζονται στο «φόρο εισοδήματος από νομικά πρόσωπα», δηλαδή από κάθε είδους εταιρείες.

Παράλληλα, στα σκαριά - σύμφωνα με πληροφορίες - βρίσκεται η νέα κυβερνητική παρέμβαση πάνω στον τρόπο «υπολογισμού» του - ήδη διαλυμένου - αφορολόγητου ορίου. Σε αυτό το πλαίσιο, προωθείται διάταξη για την αύξηση του ελάχιστου ποσοστού της ετήσιας δαπάνης για κατανάλωση με «πλαστικό χρήμα», προκειμένου να κατοχυρωθεί το αφορολόγητο. Τα ποσοστά αυτά διαμορφώνονται σήμερα στο 10% για εισόδημα έως 10.000 ευρώ, 15% για εισόδημα από 10.000 έως 20.000 και 20% για εισόδημα πάνω 20.000 ευρώ, ενώ ήδη εξετάζεται η αύξηση κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες.

Σε κάθε περίπτωση, το ακάλυπτο ποσό που προβλέπεται για τις αποδείξεις λιανικής με «πλαστικό χρήμα» θα χαρατσώνεται με τον συντελεστή του πρώτου κλιμακίου της φορολογικής κλίμακας.

Τη δεύτερη μεγαλύτερη εισροή ΑΞΕ στα Δ. Βαλκάνια από το 2003 καταγράφουν τα στοιχεία για το 2018 (φωτ. από το τελευταίο κομμάτι του Αυτοκινητόδρομου 10 στη Β. Μακεδονία που κατασκεύασε ο «ΑΚΤΩΡ»)

Το μερίδιο που διεκδικούν εκεί και ελληνικοί επιχειρηματικοί όμιλοι, πάει χέρι - χέρι με την πορεία «ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης» της περιοχής προς μείωση της ρωσικής επιρροής, εγχείρημα όπου οι ελληνικές κυβερνήσεις παράσχουν σταθερά τις υπηρεσίες τους σε ΝΑΤΟ και ΕΕ, π.χ. με την υπογραφή πρώτα (επί ΣΥΡΙΖΑ) και την «πιστή εφαρμογή» κατόπιν (επί ΝΔ) της ΝΑΤΟικής συμφωνίας των Πρεσπών.

Ενδεικτικά, πριν μερικές μέρες έφτασε στα κεντρικά του ΥΠΕΞ στην Αθήνα σχετική αναφορά του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της ελληνικής διπλωματικής αποστολής στα Σκόπια, όπου τονίζεται:

«Σύμφωνα με έκθεση για τις Αμεσες Ξένες Επενδύσεις (Greenfield) στα Δυτικά Βαλκάνια της "FDI Markets", τμήματος δεδομένων της εφημερίδας "The Financial Times" του Λονδίνου, επισημαίνεται ότι οι νέες άμεσες ξένες επενδύσεις στη Βόρεια Μακεδονία από τον Ιούνη του 2018 έως τον Μάη του 2019 αυξήθηκαν κατά 200% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, φτάνοντας συνολικά τα 184,4 εκατ. δολάρια».

Παραπέμποντας στο ευρύτερο πλαίσιο καταγράφει: «Το 2018 η περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων προσέλκυσε 9,36 δισ. δολάρια σε άμεσες ξένες επενδύσεις (Greenfield) και ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη εισροή από το 2003, όταν άρχισε η παρακολούθηση των επενδύσεων από την "FDI Markets"».

Το επιμερίζει ως εξής: «Το μεγαλύτερο ποσοστό των επενδύσεων, περίπου το 70%, απορροφήθηκε από τη Σερβία, με 105 έργα, ύψους 5,98 δισ. δολαρίων, σημειώνοντας ρεκόρ εισροών ΑΞΕ.

Η Βοσνία και Ερζεγοβίνη απορρόφησε το 11,6% των επενδύσεων Greenfield στην περιοχή, παρά το γεγονός ότι πραγματοποιήθηκαν τέσσερα έργα λιγότερα, σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Το Μαυροβούνιο προσέλκυσε 11 σχέδια Αμεσων Ξένων Επενδύσεων, καταγράφοντας ρεκόρ εισροών.

Η Αλβανία σημείωσε αύξηση 80%, σε σχέση με πέρυσι, προσελκύοντας συνολικά 809,9 εκατ. ευρώ».

Και καταλήγει, σκιαγραφώντας το μεγάλο ενδιαφέρον επιχειρηματικών ομίλων του ευρωατλαντικού άξονα για την περιοχή: «Αν και εκτός της ΕΕ, οι χώρες της περιοχής προσέλκυσαν συνολικά 147 έργα Greenfield το 2018, που αποτελεί τον μεγαλύτερο αριθμό επενδύσεων σε έξι χρόνια, σύμφωνα με την έκθεση των FDI Markets».

Διόλου άσχετα με τα παραπάνω, στις 6 Ιούνη, η Παγκόσμια Τράπεζα και το υπουργείο Οικονομικών της Βόρειας Μακεδονίας υπέγραψαν στα Σκόπια συμφωνία για τη χορήγηση δανείου ύψους 26,2 εκατ. ευρώ.

Επισήμως, το εν λόγω δάνειο χορηγείται στο πλαίσιο του σχετικού Προγράμματος της Παγκόσμιας Τράπεζας «για τη διευκόλυνση του εμπορίου και των μεταφορών στα Δυτικά Βαλκάνια», το οποίο έχει τέσσερις βασικές συνιστώσες:

-- διευκόλυνση της κυκλοφορίας αγαθών και υπηρεσιών,

-- βελτίωση της αποδοτικότητας και της προβλεψιμότητας στις μεταφορές,

-- ενίσχυση της πρόσβασης στην αγορά στους τομείς του εμπορίου και των επενδύσεων

-- και υποστήριξη για την υλοποίηση του Προγράμματος.

Στην πρώτη φάση του Προγράμματος πρόκειται να συμμετάσχουν η Αλβανία, η Βόρεια Μακεδονία και η Σερβία, ενώ στη δεύτερη αναμένεται να προστεθούν η Βοσνία και Ερζεγοβίνη, το Κόσοβο και το Μαυροβούνιο.

Ο παρευρισκόμενος στην τελετή υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών της Βόρειας Μακεδονίας, Goran Sugareski, είπε σχετικά ότι σχεδιάζεται η ανάπτυξη «ευφυών συστημάτων μεταφορών» σε τμήμα του Διαδρόμου Χ (Διευρωπαϊκός Διάδρομος Μεταφορών για μεταφορές από Βορρά προς Νότο στα Βαλκάνια), μέσω των οποίων θα συλλέγονται στοιχεία για την κίνηση, θα ελέγχεται το ύψος των οχημάτων που θα εισέρχονται στον αυτοκινητόδρομο και θα εντοπίζονται οχήματα με επικίνδυνα φορτία.

Σύμφωνα με τον διευθυντή της Παγκόσμιας Τράπεζας για τη Βόρεια Μακεδονία και το Κόσοβο, Marco Mantovanelli, υπολογίζεται ότι η υλοποίηση του Προγράμματος θα συμβάλει στη μείωση του κόστους εξαγωγών και εισαγωγών στα Δυτικά Βαλκάνια, κατά 10%. Επιπλέον, το οικονομικό όφελος εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 1,1 δισ. δολάρια, ποσό που αντιστοιχεί στο 1% του ΑΕΠ της περιοχής.

Για να δοθεί μια ιδέα για το τι σημαίνουν στην πράξη τα παραπάνω, όταν στις 15 Μάη δόθηκε ο νότιος κλάδος του Διαδρόμου Χ επίσημα σε χρήση, τα πρακτορεία ειδήσεων στη Σερβία ανάφεραν ότι από τώρα και στο εξής το ταξίδι από το Βελιγράδι έως τα σύνορα με τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας θα διαρκεί μόνο τρεις ώρες, μειώνοντας κατά πολύ τους χρόνους.

Τον Μάη άλλωστε ο πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας, Ζόραν Ζάεφ, ανακοίνωνε 19 νέες ξένες επενδύσεις, οι οποίες είτε είχαν ήδη συμφωνηθεί, είτε οριστικοποιούσαν εκείνες τις μέρες τη συμφωνία, είτε βρίσκονταν ήδη στη δεύτερη φάση της ανάπτυξής τους.

Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση, οι εν λόγω «επενδύσεις» προέρχονται από 9 χώρες: Αλβανία, Γερμανία, Ελβετία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ΗΠΑ, Ινδία, Ιταλία, Ρωσία και Τουρκία, αντανακλώντας συνολικά το ενδιαφέρον μιας σειράς κρατών να τοποθετηθούν σε στρατηγικούς κλάδους της χώρας.

Συγκεκριμένα, οι «επενδύσεις» αυτές συγκεντρώνονται στους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας (μηχανικά και ηλεκτρικά ανταλλακτικά), της φαρμακοβιομηχανίας, των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, των φωτοβολταϊκών και των βιομηχανιών πλαστικών και χημικών.

Από τις ανακοινωθείσες επενδύσεις, οι περισσότερες προέρχονται από την Τουρκία και τη Γερμανία (πέντε από καθεμία), ενώ έπονται οι ΗΠΑ με τρεις.

Η πλειονότητα των επενδύσεων (17 εκ των 19) υλοποιείται σε Τεχνολογικές και Βιομηχανικές Αναπτυξιακές Ζώνες (ΤΒΑΖ). Ειδικότερα, οι τουρκικές επενδύσεις συγκεντρώνονται στις δύο ΤΒΑΖ των Σκοπίων και αφορούν στους τομείς των ανταλλακτικών για την αυτοκινητοβιομηχανία (Cagatay Kablo, Murat Ticaret και Dogan Automotiv), των φωτοβολταϊκών/ ηλεκτρικών συσκευών (Cemdaj Lighting) και της βιομηχανίας πλαστικών (Balkanlar Plastik).

Ορισμένες από τις μεγαλύτερες εταιρείες - επιχειρηματικούς ομίλους που περιλαμβάνονται στον σχετικό κατάλογο, είναι ο γερμανικός όμιλος «Kostal» (ηλεκτρικά και μηχανικά ανταλλακτικά αυτοκινήτων), η ελβετική «Baumer» (ηλεκτρονικοί αισθητήρες και άλλος ηλεκτρονικός εξοπλισμός) και ο ρωσικός όμιλος «Cranfield» (μηχανικά ανταλλακτικά αυτοκινήτων).

Σύμφωνα, εξάλλου, με στοιχεία της ελληνικής διπλωματικής αποστολής στα Σκόπια, όπως τα κατέγραψε τον Μάη, «η αξία των ΑΞΕ στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, σε επίπεδο ροών, κατέγραψε, το 2018, εντυπωσιακή άνοδο της τάξης του 243,6%, καθώς αυξήθηκε από 181,73 εκατ. ευρώ, το 2017, σε 624,5 εκατ. ευρώ (αποτελεί τη μακράν καλύτερη επίδοση της τελευταίας δεκαετίας - προκαταρκτικά στοιχεία εδώ Κεντρικής Τράπεζας). Η Τουρκία κατετάγη στην τρίτη θέση, ως προς τις ροές ΑΞΕ του 2018 (με 36,2 εκατ. ευρώ), μετά το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία, ενώ σε επίπεδο συσσωρευμένων επενδύσεων βρέθηκε, το 2017, στην 7η θέση, με συνολική αξία ΑΞΕ 252,3 εκατ. ευρώ (μερίδιο 5,4% επί του συνόλου).

Αντιστοίχως, η Ελλάδα κατετάγη στην 7η θέση μεταξύ των χωρών προέλευσης ΑΞΕ (σε επίπεδο ροών), το 2018, με συνολικό ποσό 26,1 εκατ. ευρώ, ενώ σε επίπεδο συσσωρευμένων επενδύσεων διατηρείται σταθερά (την τελευταία πενταετία) στην τρίτη θέση, με συνολική αξία ΑΞΕ, το 2017, 473,9 εκατ. ευρώ (μερίδιο 10,1% επί του συνόλου)».

Σε άλλη αναφορά που απέστειλαν οι Ελληνες διπλωμάτες, τον Απρίλη, από τα Σκόπια στα κεντρικά στην Αθήνα, αναφέρεται: «Οι διμερείς εμπορικές σχέσεις Ελλάδας - Βόρειας Μακεδονίας καταγράφουν έντονα ανοδική πορεία την τελευταία διετία, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να είναι σήμερα ο δεύτερος σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Βόρειας Μακεδονίας (από τέταρτος το 2016), μετά τη Γερμανία. Ο διμερής όγκος εμπορίου αυξήθηκε κατά 15,8% έναντι του 2017 και οι ελληνικές εξαγωγές κατέγραψαν σημαντική άνοδο της τάξης του 19,1%. Αυξητικά κινήθηκαν και οι εξαγωγές της Βόρειας Μακεδονίας στην Ελλάδα (κατά 5,8%). Το πλεόνασμα υπέρ της Ελλάδας στο διμερές εμπορικό ισοζύγιο (459,8 εκατ. ευρώ) διευρύνθηκε κατά 25,6% έναντι του 2017 (366,1 εκατ. ευρώ). Το μερίδιο των ελληνικών εισαγωγών επί του συνόλου των εισαγωγών της Βόρειας Μακεδονίας ανήλθε σε 8,5% (από 8,0% το 2017), ενώ η Ελλάδα απορρόφησε, το 2018, το 3,2% των εξαγωγών της Βόρειας Μακεδονίας (από 3,6% το 2017)».

Σύμφωνα, άλλωστε, με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Βόρειας Μακεδονίας, κυριότεροι εμπορικοί εταίροι της χώρας το 2018 ήταν η Γερμανία (όγκος εμπορίου 3,6 δισ. ευρώ - μερίδιο 26,9% επί του συνόλου), η Ελλάδα (όγκος εμπορίου 840,6 εκατ. ευρώ - μερίδιο 6,2% επί του συνόλου), το Ηνωμένο Βασίλειο (όγκος εμπορίου 832,1 εκατ. ευρώ - μερίδιο 6,1% επί του συνόλου), η Σερβία (όγκος εμπορίου 754,3 εκατ. ευρώ - μερίδιο 5,6% επί του συνόλου) και η Βουλγαρία (όγκος εμπορίου 635,1 εκατ. ευρώ - μερίδιο 4,7% επί του συνόλου).

Η σημαντικότερη χώρα προορισμού των εξαγωγών της Βόρειας Μακεδονίας ήταν με διαφορά και το 2018 η Γερμανία (2,8 δισ. ευρώ), με την οποία η Βόρεια Μακεδονία διατηρεί πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο. Αυτό συμβαίνει διότι πολλές εταιρείες που είναι εγκατεστημένες στις τεχνολογικές και βιομηχανικές αναπτυξιακές ζώνες της χώρας, παράγουν προϊόντα που εξάγονται σε γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Βουλγαρία με 305,4 εκατ. ευρώ, ενώ ακολουθούν η Σερβία (235,4 εκατ. ευρώ), το Κόσοβο (226 εκατ. ευρώ), το Βέλγιο (219,9 εκατ. ευρώ) και η Ελλάδα (190,4 εκατ. ευρώ). Στις έξι αυτές χώρες αντιστοιχεί το 67,1% των εξαγωγών της Βόρειας Μακεδονίας, το 2018. Το μακράν μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών της Βόρειας Μακεδονίας (82,0%) έχει ως προορισμό κράτη - μέλη της ΕΕ, ενώ το 11% των εξαγωγών της χώρας προορίζεται για αγορές των Δυτικών Βαλκανίων.

Οσον αφορά τις εισαγωγές προϊόντων στη Βόρεια Μακεδονία, ο κυριότερος προμηθευτής της χώρας, το 2018, ήταν η Γερμανία, με 889,6 εκατ. ευρώ, ενώ ακολουθούν το Ηνωμένο Βασίλειο, με 729,6 εκατ. ευρώ, η Ελλάδα, με 650,2 εκατ. ευρώ, η Σερβία με 518,9 εκατ. ευρώ, η Κίνα με 443,3 εκατ. ευρώ και η Ιταλία με 430,2 εκατ. ευρώ. Στις προαναφερθείσες έξι χώρες αντιστοιχεί το 47,7% των εισαγωγών της Βόρειας Μακεδονίας, το 2018. Το 62,4% των εισαγωγών της Βόρειας Μακεδονίας προέρχεται από κράτη - μέλη της ΕΕ, ενώ στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων αντιστοιχεί μερίδιο της τάξης του 8,8% επί του συνόλου των εισαγωγών της Βόρειας Μακεδονίας.

Ανθρωποι, ποντίκια και σκουπίδια... όλοι μαζί κάτω από τον φωτεινό ουρανό του Λος Αντζελες...

Ωστόσο, η ευημερία κάποιων αριθμητικών δεδομένων που αφορούν την αμερικανική οικονομία φαίνεται πως είναι ένα μικρό μέρος της αλήθειας. Η ανεργία επί Τραμπ, που επισήμως μετριέται στο 3,7%, είναι σε χαμηλό 50ετίας όχι γιατί αυξήθηκαν οι καλοπληρωμένες θέσεις σταθερής δουλειάς. Αλλά επειδή, μεταξύ άλλων, αρκετοί άνεργοι με έστω μία ώρα δουλειάς το μήνα «βαφτίζονται» εργαζόμενοι ή σταματούν, από απελπισία, να αναζητούν δουλειά και άρα δεν προσμετρώνται στις επίσημες στατιστικές. Επιπροσθέτως η «ανεργία μειώνεται» και λόγω της σημαντικής αύξησης των ελαστικών μορφών απασχόλησης που κάνουν ακόμη φτηνότερη την εργατική δύναμη.

Οι χαμηλόμισθοι εργάτες έχουν «ξεχαστεί» από την ευημερούσα αμερικανική οικονομία, διαπιστώνει έρευνα του «ΤΙΜΕ»...

Ο Αμερικανός οικονομολόγος Yuwa Hedrick-Wong, με άρθρο του στην ηλεκτρονική έκδοση του περιοδικού «Forbes» στις 19 Ιούλη, σημείωνε ότι από το 2009 έως σήμερα η καπιταλιστική ανάπτυξη αυξήθηκε περίπου 25%, αρκετά χαμηλότερα σε σχέση με την ανάπτυξη της δεκαετίας του 1980 που μετρήθηκε στο 38% και της δεκαετίας του 1990 που μετρήθηκε στο 43%. Διαπιστώνει δηλαδή ότι σήμερα, μία δεκαετία μετά την τελευταία καπιταλιστική κρίση, η καπιταλιστική ανάπτυξη παραμένει, παρά τις ευνοϊκές πολιτικές υπέρ των τραπεζών και του μεγάλου κεφαλαίου, αναιμική. Και όχι μόνο αυτό... Οσο περνούν οι δεκαετίες, γίνεται όλο και πιο ασταθής και αναιμική.

Αποδεικνύεται δηλαδή πως η συνέχιση της ανακατανομής πλούτου από τα λαϊκά στρώματα προς την αστική τάξη και η ακόμη μεγαλύτερη συσσώρευση πλούτου από αστούς και μονοπώλια δεν έφερε πολυπόθητες επενδύσεις και την επιθυμητή νέα ώθηση ανάπτυξης. Γιατί; Μεταξύ άλλων, επειδή φαίνεται πως το πιο πλούσιο 1% του πληθυσμού προτίμησε να ξοδεύει λιγότερα από αυτά που κερδίζει (σε σχέση με τα περισσότερα που ξοδεύουν τα ασθενέστερα στρώματα για να επιβιώσουν), αφετέρου προτιμά να συσσωρεύει εκ του ασφαλούς τον πλούτο παρά να τον επενδύει ρισκάροντας πιθανές απώλειες. Από την άλλη, τις τελευταίες δεκαετίες μετά από ένα μπαράζ συγχωνεύσεων και εξαγορών μεταξύ εταιριών - μεγαθηρίων πολλών τομέων της οικονομίας (τηλεπικοινωνίας, ψυχαγωγίας, αερομεταφορές, αυτοκινητοβιομηχανίες, βιομηχανίες μεταποίησης, φαρμάκου, υπηρεσιών κ.ά.) τα αμερικανικά μονοπώλια γιγαντώθηκαν ακόμη περισσότερο, μειώνοντας σημαντικά τα περιθώρια ανταγωνισμού για «μικρότερες» επιχειρήσεις της κατά τ' άλλα... «ελεύθερης οικονομίας της αγοράς».

Ο Νομπελίστας Αμερικανός οικονομολόγος Τζόζεφ Ε. Στίγκλιτς, σε άρθρο του με τίτλο «Η οικονομία του ελλείμματος Τραμ» στις 9 Αυγούστου, σχολιάζοντας τις επιδόσεις της αμερικανικής οικονομίας επισήμανε για παράδειγμα πως οι πραγματικοί μισθοί, για ένα μεγάλο μέρος της εργατικής τάξης, είναι «μόνο λίγο πάνω από το επίπεδό τους πριν από μία δεκαετία, πριν από τη μεγάλη ύφεση» και οι πραγματικές επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι «πολύ χαμηλότερες από τα επίπεδα στα τέλη της δεκαετίας του 1990, παρά τη μείωση του φόρου που φέρεται ότι αποσκοπούσε στην τόνωση των επιχειρηματικών δαπανών». Διαπιστώνει δηλαδή πως τα οφέλη των φοροαπαλλαγών και φορομειώσεων ωφέλησαν περισσότερο τους εκατομμυριούχους και δισεκατομμυριούχους (όπως ο Πρόεδρος Τραμπ) παρά τους εργαζόμενους. Και συνεχίζει: «Οι ΗΠΑ θα έπρεπε να έχουν εκτοξευθεί, από τα τρία τεράστια μέτρα δημοσιονομικής τόνωσης τα τελευταία τρία χρόνια. Η περικοπή φόρου το 2017, που ωφέλησε κυρίως τους δισεκατομμυριούχους και τις εταιρείες, πρόσθεσε 1,5 - 2 τρισ. δολάρια στο 10ετές έλλειμμα. Μία αύξηση 300 δισ. δολαρίων στις δαπάνες απέτρεψε το κλείσιμο της κυβέρνησης το 2018. Και στα τέλη Ιουλίου, μια νέα συμφωνία για την αποφυγή άλλης μίας αναστολής της λειτουργίας της κυβέρνησης πρόσθεσε άλλα 320 δισ. δολάρια δαπανών. Εάν χρειαστούν ετήσια ελλείμματα τρισεκατομμυρίων δολαρίων για να διατηρηθεί η αμερικανική οικονομία σε καλή κατάσταση, τι θα γίνει όταν τα πράγματα δεν θα είναι τόσο ρόδινα;».

Πίσω από τις τακτικές της κυβέρνησης Τραμπ με στόχο την τόνωση του μεγάλου κεφαλαίου και την προώθηση των συμφερόντων των αμερικανικών μονοπωλίων σε βάρος ξένων ανταγωνιστών τους, τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα στενάζουν. Τα κατώτατα ωρομίσθια όπως αυτά των σερβιτόρων κυμαίνονται περίπου στα 2,83 δολάρια την ώρα! Είναι δηλαδή καθηλωμένα από τη δεκαετία του 1990, αναγκάζοντας εκατομμύρια χαμηλόμισθους (ειδικευμένους και ανειδίκευτους) εργαζόμενους να δουλεύουν διπλές και τριπλές βάρδιες ή να κάνουν τρεις και τέσσερις δουλειές του ποδαριού, ίσα - ίσα για να βγάλουν το νοίκι, να πληρώσουν κάποιους από τους βασικούς λογαριασμούς και να φάνε ένα πιάτο φαΐ τη μέρα...

«Χαμηλοί μισθοί. Σεξουαλική παρενόχληση. Μισθοί φιλοδωρήματα. Αυτή είναι η ζωή στην Αμερική της ανθισμένης βιομηχανίας των υπηρεσιών», ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρόλογος δημοσιογραφικής έρευνας στο περιοδικό «ΤΙΜΕ» στις 2/9/19 σε σχέση με τη βιοπάλη των πιο κακοπληρωμένων Αμερικανών εργαζομένων: Των σερβιτόρων σε μονάδες εστίασης και καφέ. Στην ίδια έρευνα διαπιστώνεται πως εκατομμύρια Αμερικανοί εργάτες αδυνατούν πλέον να τα βγάλουν πέρα με πενιχρούς μισθούς και φιλοδωρήματα, καθώς όσο περνούν τα χρόνια γίνονται περισσότερες οι θέσεις εργασίας σε τομείς της οικονομίας όπως οι υπηρεσίες εστίασης και λιγότερες οι θέσεις σταθερής απασχόλησης με εγγυημένες ώρες δουλειάς, μισθό και δικαιώματα.

Μάλιστα, πλέον τα στάσιμα εισοδήματα, οι ελαστικές μορφές εργασίας, οι επισφαλείς συνθήκες δουλειάς και η επιδείνωση παροχής κοινωνικών υπηρεσιών αντικατοπτρίζονται και στη μείωση του προσδόκιμου μέσου όρου ζωής εκατομμυρίων Αμερικανών, κυρίως Ισπανόφωνων και Αφροαμερικανών.

Ωστόσο, θα πρέπει κανείς να επισημάνει ότι δεν είναι χαμηλόμισθοι μόνο οι ανειδίκευτοι εργάτες ή οι εργαζόμενοι δίχως πανεπιστημιακή μόρφωση (που «παραδοσιακά» είναι από τους πιο κακοπληρωμένους). Οι απεργίες και άλλες πολύμορφες κινητοποιήσεις που κάνουν τα τελευταία λίγα χρόνια πολλοί εκπαιδευτικοί στις ΗΠΑ έχουν ως βασική αιτία τη δραματική φτωχοποίησή τους. Οι μισθοί πείνας που παίρνουν, αδυνατούν να τους εξασφαλίσουν τα στοιχειώδη. Το ίδιο μαρτυρούν και οι συχνότερες (τα τελευταία χρόνια) κινητοποιήσεις των εργατών στον τομέα μεγάλων αλυσίδων λιανικής και εστίασης.

Η κλιμάκωση των πιέσεων σε βάρος των φτωχότερων λαϊκών στρωμάτων δημιουργεί αλυσιδωτά κοινωνικά φαινόμενα, όπως αυτό των αστέγων και του πολλαπλασιασμού των πολύ φτωχών εργαζομένων που αδυνατούν να εξασφαλίσουν τα στοιχειώδη.

Ο αριθμός των αστέγων έχει εκτοξευτεί τα τελευταία χρόνια στην πιο πλούσια πολιτεία των ΗΠΑ και δη στο Λος Αντζελες. Μεταξύ των πρώτων εξαμήνων του 2018-'19, ο πληθυσμός αστέγων στην πόλη αυξήθηκε κατά 16%. Το πρώτο εξάμηνο του 2019 μόνο στην κομητεία του Λος Αντζελες οι άστεγοι ξεπερνούσαν τους 59.000.

Οι τεράστιες τεντουπόλεις, που έχουν στηθεί σε πολλές συνοικίες του Λος Αντζελες στην Καλιφόρνια, το μαρτυρούν. Το μαρτυρούν οι άθλιες συνθήκες ζωής των αστέγων και το γεγονός της επαναφοράς ασθενειών του Μεσαίωνα, όπως ο τύφος και η χολέρα, καθώς πολλές χιλιάδες από αυτούς ζουν κυριολεκτικά στο δρόμο, σε άθλιες συνθήκες, δίχως καμία πρόσβαση σε πόσιμο τρεχούμενο νερό ή σε τουαλέτες, με χιλιάδες αρουραίους να κάνουν «πάρτι» ανάμεσά τους, στις πιο υποβαθμισμένες συνοικίες της μεγαλούπολης.

Κάπως έτσι, στην Αμερική του 21ου αιώνα, στη μεγαλύτερη καπιταλιστική οικονομία του πλανήτη, η βαρβαρότητα επανέρχεται, με πολλαπλασιασμό των «αθλίων» της κοινωνίας που ...εξισώνονται με τα ποντίκια, σε μια εποχή απίστευτης ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, με ραγδαία εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Οι νέες τεχνολογίες απειλούν την «ευημερία» εκατομμυρίων εργαζομένων, γιατί είναι στην υπηρεσία της καπιταλιστικής κερδοφορίας

«Τώρα αρχίζει η υπεράσπιση της ευημερίας μας. Η μέχρι τώρα επιτυχημένη γερμανική οικονομία βρίσκεται όλο και περισσότερο υπό πίεση. Χωρίς αντίμετρα, επιφυλάσσονται μαζικές περικοπές». Με αυτά τα λόγια παρουσίασαν γερμανικά ΜΜΕ (π.χ. «Die Welt» κ.ά.) την έρευνα «Η μεγαλύτερη εικόνα».

Οπως γίνεται ξεκάθαρο από την έρευνα, στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία η «τράπουλα» ξαναμοιράζεται και αναμένονται σημαντικές αλλαγές και ανακατατάξεις σε όλο το μήκος και το πλάτος του χάρτη. «Μοχλός» αυτών των ανακατατάξεων - σύμφωνα με τη συγκεκριμένη έρευνα - είναι η τεχνολογική πρόοδος, που συνοψίζεται στην «ψηφιοποίηση» και την τεχνητή νοημοσύνη, ο όλο και εντονότερος ανταγωνισμός στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης και οι δημογραφικές αλλαγές στον πληθυσμό (γήρανση, μείωση των γεννήσεων, μετανάστευση).

«Αυτές είναι οι μακροπρόθεσμες (οικονομικές) τάσεις, που αλληλοενισχύονται, επιβάλλουν μεγάλες αλλαγές», σημειώνει η έρευνα προειδοποιώντας για απώλεια ανταγωνιστικότητας των ισχυρών «δυτικών» καπιταλιστικών κρατών και για «αυξανόμενες κοινωνικές εντάσεις», ενώ επιδιώκει να εξηγήσει πλευρές του σημερινού ανταγωνισμού για σφαίρες επιρροής, ενεργειακούς δρόμους και πρώτες ύλες.

Το βέβαιο είναι, σύμφωνα με τα ερευνητικά ευρήματα, πως η θέση εκατομμυρίων εργαζομένων αναμένεται να χειροτερεύσει, αντί να βελτιώνεται. Και αυτό που φυσικά δεν τολμούν να πουν οι ερευνητές, είναι ότι οφείλεται στα αδιέξοδα και τις αντιφάσεις του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, που βασίζεται στο κυνήγι του κέρδους, την ανταγωνιστικότητα και την ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων, των πραγματικών παραγωγών του κοινωνικού πλούτου.

Σε όλη την έρευνα επισημαίνονται οι «ευκαιρίες» και οι «κίνδυνοι» που ενέχονται στο μέλλον της καπιταλιστικής οικονομίας. Ιδιαίτερα η τεχνολογική πρόοδος - μια «ευλογία» που στον καπιταλισμό είναι «πρόκληση», αν όχι «κατάρα» - «είναι μια τάση που πέρα από νέες ευκαιρίες ανάπτυξης εμπεριέχει και κινδύνους, κυρίως για τους εργαζόμενους με χαμηλή ειδίκευση, που ως αποτέλεσμα της ψηφιοποίησης και της παγκοσμιοποίησης διατρέχουν τον κίνδυνο να μείνουν εκτός», προβλέπουν οι συγγραφείς. Παράλληλα, το λεγόμενο «χάσμα εισοδήματος», δηλαδή το χάσμα μεταξύ πλούτου και φτώχειας, κινδυνεύει να αποκλίνει ακόμη περισσότερο.

Στις ανεπτυγμένες βιομηχανικές χώρες, όπως η Γερμανία, «αναμένεται μια αύξηση της ανισότητας, επειδή τα εισοδήματα κεφαλαίου αποκτούν μεγαλύτερη σημασία και οι άνθρωποι με χαμηλή ειδίκευση θα συνεχίσουν να έχουν λίγες ευκαιρίες απασχόλησης στο μέλλον».

«Ως θετικό μπορεί γενικά να αναφερθεί ότι η οικονομική παγκοσμιοποίηση και η τεχνολογική πρόοδος έχουν μέχρι στιγμής αυξήσει τον πλούτο που μετράται από το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) σε όλες τις οικονομίες», όμως «ο διεθνής καταμερισμός της εργασίας και η τεχνολογική πρόοδος σε μια οικονομία οδηγούν επίσης σε επιδείνωση της απασχόλησης, των ευκαιριών εισοδήματος και κοινωνικής ενσωμάτωσης ορισμένων ομάδων».

Μάλιστα ο κίνδυνος εντοπίζεται στις ανεπτυγμένες οικονομίες, όπως οι ΗΠΑ και η Γερμανία, όπου «το εργατικό δυναμικό με χαμηλή ειδίκευση, ιδίως, μπορεί να εκτοπιστεί από τον ανταγωνισμό από χώρες με χαμηλό μισθολογικό κόστος» και να μην έχει πρόσβαση σε άλλες παροχές και «ευκαιρίες» (Υγεία, Εκπαίδευση, πολιτισμός, συμμετοχή σε μαζικές οργανώσεις κ.ά.). Οι συνέπειες είναι «κοινωνικές εντάσεις» και «πολιτική πόλωση».

Οι παγκόσμιες δημογραφικές εξελίξεις οδηγούν σε μια αναδιανομή του «εισοδήματος» που προκύπτει από εργασία, ισχυρίζονται οι ερευνητές, διευκρινίζοντας ότι «οι μισθοί αναμένεται να προσεγγίσουν έναν παγκόσμιο μέσο όρο». Ενώ όμως οι αναδυόμενες καπιταλιστικές οικονομίες - ειδικά στην Ασία - αναμένουν μια αύξηση των σημερινών εξευτελιστικών μισθών και εισοδημάτων, «στις ανεπτυγμένες βιομηχανικές χώρες δεν αποκλείεται η πτώση των πραγματικών εισοδημάτων».

Επιπλέον, «η υπάρχουσα οικονομική ανάπτυξη της Αφρικής κινδυνεύει να ανασταλεί εάν δεν δημιουργηθούν επαρκείς θέσεις εργασίας για τον ταχέως αυξανόμενο πληθυσμό», οξύνοντας τις μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη (κυρίως) και συμπιέζοντας περαιτέρω τους μισθούς.

Επί του παρόντος, οι ανεπτυγμένες οικονομίες έχουν αποφασιστικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στην παραγωγή προϊόντων υψηλής έντασης κεφαλαίου και τεχνολογίας, υπογραμμίζεται. Από την άλλη, σε μια προοπτική, αντιμετωπίζουν την απειλή να χάσουν τη διεθνή ανταγωνιστικότητά τους. Η έρευνα εντοπίζει δύο βασικές αιτίες: Τη ραγδαία τεχνολογική ανάκαμψη των αναδυόμενων οικονομιών (ιδίως στην Ασία) και τις δημογραφικές τάσεις στον πληθυσμό.

«Ενώ η γήρανση του πληθυσμού στις βιομηχανικές χώρες επιδεινώνει την έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού, ο αριθμός των νέων ατόμων σε παραγωγικές ηλικίες θα συνεχίσει να αυξάνει σε πολλές αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες τα επόμενα χρόνια», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Για τις βιομηχανικές χώρες με τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή γήρανση (Ιαπωνία και Γερμανία), «η πίεση του παγκόσμιου ανταγωνισμού αυξάνει, καθώς η έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού είναι μεγαλύτερη σε αυτές». Αλλά και «η ικανότητα καινοτομίας κινδυνεύει να μειωθεί σε μια ραγδαία γηράσκουσα κοινωνία, με τον κίνδυνο να μειωθεί η παραγόμενη υπεραξία από θέσεις υψηλής ειδίκευσης. Η Γερμανία απειλείται με απώλεια της διεθνούς ανταγωνιστικότητάς της και αυτό να συνοδευτεί με αύξηση της ανεργίας και μείωση μισθών», τονίζει η έρευνα.

Παρόλο που η Γερμανία, «ως ισχυρό εξαγωγικό έθνος, έχει ωφεληθεί πολύ από τον διεθνή καταμερισμό μέχρι στιγμής, υπάρχουν πάντα χαμένοι στην παγκοσμιοποίηση (σ.σ. στον ανταγωνισμό), εκτός από τους νικητές». Οπως εξηγούν οι ερευνητές, «ο ανταγωνισμός από χώρες με χαμηλό μισθολογικό κόστος ασκεί πιέσεις στους μισθούς της Γερμανίας» και άλλων αναπτυγμένων χωρών, οι δουλειές είτε θα υποστούν «εξορθολογισμό», είτε θα μεταφερθούν στο εξωτερικό.

Ως προς τη γήρανση του πληθυσμού, σημειώνεται ότι αυξάνει το κόστος της Κοινωνικής Ασφάλισης - για τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις και το κράτος - ενώ μελλοντικά τα κρατικά έσοδα μειώνονται. Ετσι το «κόστος» του εργαζόμενου «αυξάνει την πίεση στις επιχειρήσεις για εξοικονόμηση εργασίας (σ.σ. κατάργηση θέσεων εργασίας), η οποία οδηγεί σε ακόμα υψηλότερες ασφαλιστικές εισφορές», σε αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, περικοπές στις κρατικές δομές και υπηρεσίες φροντίδας των ηλικιωμένων.

Κι ενώ η ψηφιοποίηση της παραγωγής έχει αποτέλεσμα τη φτηνότερη και γρηγορότερη παραγωγή προϊόντων, η μονοπώληση των κλάδων «εμποδίζει την ευημερία» και τα μονοπώλια «εκμεταλλεύονται την ισχύ τους σε βάρος των καταναλωτών και των εργαζομένων».

Η μεγαλύτερη επίπτωση, όμως, της ψηφιοποίησης και της τεχνολογικής προόδου θα είναι μακροπρόθεσμα η απώλεια θέσεων εργασίας, αφού η καπιταλιστική κερδοφορία δεν μπορεί να «σηκώσει» οι εργαζόμενοι να δουλεύουν λιγότερο και να απολαμβάνουν περισσότερα. Μακροπρόθεσμα, από τα έτη 2040 - 2050 θα υπάρξουν «σημαντικές απώλειες θέσεων εργασίας - τόσο στον τομέα της μεταποίησης, όσο και στον τομέα των υπηρεσιών», σημειώνεται. Δηλαδή θα καταργούνται πολύ περισσότερες θέσεις σε σχέση με αυτές που θα δημιουργούνται.

Καθώς η Γερμανία αντιμετωπίζει ήδη μια αυξανόμενη έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων, υπάρχει μεγαλύτερο κίνητρο για τις εταιρείες να μειώσουν τις θέσεις εργασίας μέσω της αυξημένης χρήσης ρομπότ και τεχνητής νοημοσύνης, επομένως η εξέλιξη αυτή της απώλειας θέσεων εργασίας επιταχύνεται.

«Ιδιαίτερο κοινωνικό ενδιαφέρον για τη σημασία της ψηφιοποίησης έχει το ερώτημα εάν τα ρομπότ, οι υπολογιστές και η τεχνητή νοημοσύνη θα καταργήσουν το έργο των ανθρώπων - και επομένως την κύρια πηγή εισοδήματός τους», αφού στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής οι εργαζόμενοι πουλούν στους καπιταλιστές την εργατική τους δύναμη για να ζήσουν.

Εξάλλου, «με την ψηφιοποίηση και τις νέες τεχνολογίες γίνεται όλο και πιο εύκολη και φτηνότερη η λειτουργία των επιχειρήσεων από το εξωτερικό».

Οι ερευνητές φτάνουν στο συμπέρασμα ότι «οι ιδιοκτήτες κεφαλαίων επωφελούνται από αυτή την εξέλιξη, ενώ όσοι ζουν αποκλειστικά στηριγμένοι στην εργατική τους δύναμη βρίσκονται σε μειονεκτική θέση» και συνεχίζουν ότι «οι πολιτικοί αντιμετωπίζουν τη δύσκολη πρόκληση, από τη μια να δημιουργήσουν ένα δίχτυ ασφαλείας για τους εργαζόμενους και από την άλλη να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα».

Ομως όσο κυριαρχεί η εξουσία του κεφαλαίου, δεν μπορούν να βγουν κερδισμένοι οι εργαζόμενοι. Οι αντιφάσεις του καπιταλισμού δεν έχουν... γιατριά. Είναι ανειρήνευτη η ταξική πάλη, η αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας. Για να μπορούν να ικανοποιηθούν οι σύγχρονες λαϊκές ανάγκες, βασική προϋπόθεση είναι η ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι να πάρουν την εξουσία και τα κλειδιά της οικονομίας στα χέρια τους και να την σχεδιάσουν με στόχο όχι το κέρδος των λίγων, αλλά την ευημερία των πολλών.