Αβοριγίνες σε τελετή

Η γνωριμία μας έγινε πριν από πέντε χρόνια. Είχα γράψει ένα μικρό κείμενο σχετικά με τη ζωή και το έργο του Καρυωτάκη, δε θυμάμαι με ποια αφορμή. Την επόμενη βδομάδα φθάνει στο γραφείο μου ένα γράμμα από την Αυστραλία. Το ανοίγω με περιέργεια και διαβάζω μια ενδιαφέρουσα επιστολή που με πολύ διακριτικότητα ο γράφων σχολίαζε μερικές ηθελημένες ή αθέλητες παραλείψεις μας (πάντα σχετικά με τον Καρυωτάκη). Βρε για δες, ο άνθρωπος... μας έβαλε τα γυαλιά, σκέφτηκα, και το έδειξα στους συναδέλφους μου. Από τότε είχα στο νου μου να δώσω μια απάντηση αλλά το κατάφερα μονάχα μετά από μερικούς μήνες.

Και τότε απάντησα στο μακρινό αναγνώστη, μέσω της στήλης φυσικά, λέγοντας ότι λάβαμε σοβαρά υπόψη μας τις παρατηρήσεις του και θερμά τον ευχαριστούμε.

Πέρασαν πέντε ολόκληρα χρόνια σιωπής και (επιφανειακής) λήθης, γιατί μέσα μου τρωγόμουνα και αναρωτιόμουνα (το διάβασε άραγε;).

Το Σίδνεϊ

Με τα μηνύματα που ανταλλάξαμε ο Γιώργος Μακρίδης, έγινε Γιώργος, ο φίλος της καρδιάς. Για πάντα. Οσο κρατά το ανθρώπινο πάντα, τέλος πάντων.

Επειδή η στήλη δεν έχει πάει ποτέ στην Αυστραλία, τον παρακάλεσα να μας γράψει ένα οδοιπορικό, ένα ταξιδιωτικό, κάτι σχετικό. Και εκείνος μου απάντησε πάραυτα. Με αυτόν τον άμεσο, απλό, ευθύ, αλλά τόσο λογοτεχνικό του λόγο:

«Αγαπητή φίλη, δε με ενδιαφέρουν τα αξιοθέατα και οι βιτρίνες, εμένα με ενδιαφέρουν οι βίοι ελάσσονες των ταπεινών και των φτωχών. Μόνον έτσι ξέρω να γράφω εγώ». Ηθελα δεν ήθελα με παρέσυρε κι αφέθηκα στο χείμαρρο των λέξεων, και χωρίς να αλλάξω ούτε ένα κόμμα, ούτε μια τελεία, το αντιγράφω, για να ζήσετε και εσείς αυτήν την εξαιρετική εμπειρία. Πάμε λοιπόν στην Αυστραλία;

Τ.Δ.

«Η Αυστραλία, θα 'λεγε κανείς, πως μοιάζει μ' έναν ψυχασθενή που το πρόσωπό του χωρίζεται στη μέση (Αυτό το λέει ο Τέλος Αγρας για τον Κώστα Καρυωτάκη). Το μισό, λοιπόν, είναι χαρούμενο, γιατί ζορίζεται για να είναι ευχάριστος στους άλλους - η βιτρίνα - και το άλλο μισό είναι συνέχεια κατσουφιασμένο και πάντοτε σκεφτικό - η πραγματικότητα. Αυτοί, λοιπόν, που ξέρουν την Αυστραλία μόνο στα νούμερα - οικονομολόγοι κτλ. - λένε πως είναι πια παράδεισος... Παίρνοντας, δηλαδή, το εθνικό εισόδημα και τον πληθυσμό μα και την έκτασή της, σου λένε πως οι κάτοικοι της Αυστραλίας κολυμπάνε πια σε πελάγη ευτυχίας..., ενώ δεν έχουν έτσι τα πράγματα. Η κατανομή του εθνικού εισοδήματος είναι βάναυσα άδικη: άλλοι - η ολιγαρχία της πλουτοκρατίας - τα 'χει με τη σέσουλα κι απ' τους πολλούς - τους χαμηλόμισθους, τους άνεργους κι όλους τους συνταξιούχους - λείπουν ακόμα και τ' απαραίτητα.

Είναι πάλι άλλοι που ξέρουν την Αυστραλία από κοντά, οι επισκέπτες μα και οι μόνιμοι κάτοικοί της. Οι μεν τουρίστες, όμως, δεν έχουν, καθαρό μάτι, ή μάλλον εντυπωσιάζονται απ' τη βιτρίνα, που τους μοστράρουν: τ' αξιοθέατα και τις φυσικές ομορφιές που έχει μπόλικες ο τόπος. Οι πολίτες της, πάλι, δεν έχουν σωστή κρίση, ή μάλλον η άρχουσα τάξη, με διάφορα κόλπα, τους την έχει αλλοιώσει. Τους έμαθαν, δηλαδή, να μην μπορούν να ξεχωρίζουν τα σημαντικά απ' τ' ασήμαντα της ζωής, κάνοντάς τους να θαυμάζουν πράγματα που είναι, οπωσδήποτε, προϊόντα εκμετάλλευσης και μάλλον πρέπει να τα σιχτιρίζουμε - πολυτελέστατα αυτοκίνητα, βίλες που πιάνουν ένα οικοδομικό τετράγωνο, ιδιωτικά Μπόινγκ και βάλε. Απ' την άλλη έχουν την ψευδαίσθηση να νομίζουν, πως δουλεύοντας απάνθρωπα ίσως να τ' αποχτήσουν κάποτε κι αυτοί.

Υστερα, οι κυβερνήσεις - πολιτειακές και ομοσπονδιακή - στομώνουν τον κόσμο μ' εθνικισμό και τους κάνουν να χαίρονται μόνο και μόνο γιατί είναι Αυστραλοί και κάτι τρέχει στα γύφτικα... Αυτό είναι παλιό και δοκιμασμένο κόλπο του καπιταλισμού, που δυστυχώς πάντοτε πιάνει. Δηλαδή, ενώ ζεις μες στη μιζέρια, χαίρεσαι για την ευτυχία των άλλων: της πλουτοκρατίας. Αυτό γίνεται σ' όλες τις καπιταλιστικές χώρες. Μήπως, για παράδειγμα, τον Ελληνα δεν το έχουν φλομώσει με την προγονολατρία; Σα να του λένε: "Τι άλλο θέλεις μωρέ κι όλο διαμαρτύρεσαι; Δε σου φτάνει που είσαι απόγονος μεγάλων προγόνων;".

Ακόμα και πείνα υπάρχει, λοιπόν, στον παράδεισο... που λέγεται Αυστραλία... Για την ώρα, όμως, τα καταφέρνουν οι κυβερνήσεις και τα ΜΜΕ και την κρύβουν. Οι Αγγλοσάξονες είναι "έξυπνοι" και με τη βοήθεια των "φιλανθρωπικών" οργανώσεων, που πολλαπλασιάζονται σαν τα μανιτάρια, τα ταπώνουν όλα αυτά.

Χιλιάδες παιδιά του δρόμου κυκλοφορούν απροστάτευτα - σαν τ' αμαρκάριστα σκυλιά - στους δρόμους των πόλεων, μα ακόμα και γερόντια κι αλκοολικοί και ναρκομανείς. Η πολιτειακή κυβέρνηση - της Νέας Νότιας Ουαλίας - ξόδεψε εκατομμύρια, εξαναγκάζοντας όλους τους ανθρώπους του δρόμου - τους άστεγους και πεινασμένους - να πάνε στην επαρχία για να μην τους βλέπουν οι ξένοι με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2000, που έγιναν στο Σίδνεϊ, με τόση, λέει, επιτυχία... Σκασίλα μας!

Οι χαμηλόμισθοι, πάλι, τσίμα - τσίμα τα φέρνουν βόλτα. Λένε, οι ειδικοί πως για τη συντήρηση ενός παιδιού, στην Αυστραλία, απαιτούνται 200 - 250 δολάρια τη βδομάδα. Τώρα, εάν ένας πατέρας έχει τρία παιδιά και κερδίζει 400 δολάρια - αυτά είναι τα καθαρά που παίρνουν οι χαμηλόμισθοι τη βδομάδα - θα είναι υπερβολή αν πούμε πως η οικογένειά του ζει μες στη μιζέρια; Κι αν συμβαίνει να είναι συνταξιούχος, ας πούμε ανάπηρος, με εισόδημα 280 δολαρίων τη βδομάδα, ή άνεργος - αυτοί παίρνουν λιγότερα - δεν έρχεται και η πείνα;

Θα ήταν άδικο αν δεν αναφερόμουν και στους ιδιοκτήτες αυτής της γης - τους Αμπορίτζινις (Ετσι λέγονται οι ιθαγενείς της Αυστραλίας στα Αγγλικά, ενώ στα Ελληνικά: Αβοριγίνες ). Αυτοί, λοιπόν, είναι εξαθλιωμένοι στην κυριολεξία. Στην άθλια κατάσταση μες στην οποία ζουν - ξεπεσμός του ανθρώπινου γένους! - αναφέρονται ακόμα και στις εκθέσεις τους μερικοί υπηρεσιακοί παράγοντες, δηλαδή δημόσιοι υπάλληλοι, που δεν υπολογίζουν και τόσο τους πολιτικούς και τις κυβερνήσεις. Ευτυχώς, που υπάρχουν κι αυτοί.

Αρκεί να πούμε πως μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του '50, οι Αβοριγίνες ήταν νομικά ανύπαρχτοι. Αυτό τα λέει όλα: δεν μπορούσαν να δουλέψουν, με κάποια δικαιώματα, δεν υπήρχαν σχολειά για τα παιδιά τους, νοσοκομεία και τόσα άλλα. Κοντολογίς δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα. Δηλαδή, αν σκότωνε κανείς έναν απ' αυτούς, δεν έτρεχε τίποτε. Γιατί πράγμα θα τον κατηγορούσαν; Πως σκότωσε τον... Κανέναν; Εάν, όμως, σκότωνε ένα βόδι, ή ένα άλογο, ας πούμε, ασφαλώς θα είχε συνέπειες, αφού το ζώο θα είχε μια νομική υπόσταση: θα είχε ιδιοκτήτη.

Οι πρώτοι, λοιπόν, πολιτισμένοι.... Ευρωπαίοι που ήρθαν στην Αυστραλία, έλεγαν πως την ανακάλυψαν, λες και ήταν κάποια άγνωστη χημική ένωση, ή έναν τόπο που δεν ήξεραν οι Ευρωπαίοι θαλασσόλυκοι - Αυστραλία, Καναδάς, Αμερική, νησιά του Ειρηνικού - δεν υπήρχε. Αυτοί, λοιπόν, δηλητηρίαζαν το φαγί και το νερό των ιθαγενών, για να τους ξεπαστρέψουν. Οι πιο πολιτισμένοι..., οι απόγονοί τους, για να μην τους αφήσουν να περισσέψουν, απαιτώντας κι αυτοί δικαίωμα ζωής, τους έπαιρναν τα παιδιά. Ναι, αυτό είναι απίστευτο κι όμως αληθινό. Είναι η λεγόμενη "κλεμμένη γενιά". Τώρα το παραδέχονται και οι κυβερνήσεις, λέγοντας όμως (τα φερέφωνά τους): "Ναι, τα πήραμε τα παιδιά, για να τα προστατεύσουμε, μορφώσουμε κτλ.". Λένε, όμως, έστω και μερικά απ' αυτά τα παιδιά: "Δεν έχω τίποτε εναντίον των θετών γονιών μου. Εγώ, όμως, ήθελα να ζήσω κοντά στους γονείς μου". (Θα δούμε ποιο είναι το κόλπο της μόρφωσης... αυτών των παιδιών).

Και η αλήθεια, λοιπόν, για τους Αβοριγίνες, ταπώνεται. Πρώτα είναι οι εφημερίδες, οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί, των πολυεκατομμυριούχων, που τη μαντρώνουν... Μας λένε αυτά που νομίζουν πως πρέπει να ξέρουμε. Υπάρχει, όμως, και κάτι άλλο, που έχει να κάνει με την "κλεμμένη γενιά" και γενικά με τους δοτούς ηγέτες των Αβοριγίνες; Λοιπόν, οι ιθαγενείς δεν μπορούν να μάθουν γράμματα και οι λίγοι που τα καταφέρνουν - οι περισσότεροι προέρχονται απ' την "κλεμμένη γενιά" - κάθονται πάνω στο σβέρκο των πολλών: γίνονται οι ηγέτες τους. Ελα, όμως, που οι περισσότεροι απ' αυτούς δεν είναι άνθρωποι πάστας και χρηματίζονται σε βάρος της δυστυχίας της ράτσας. Αντί να πατήσουν πόδι, ώστε να δοθεί η γη στους ιθαγενείς, ή επιτέλους ένα μέρος αυτής, αφού, καλώς ή κακώς, βρεθήκαμε κι εμείς εδώ και πρέπει να ζήσουμε μαζί τους, αυτοί τους θέλουν ζητιάνους πάνω στα χώματα που τους γέννησαν. Το μέλλον τους, δηλαδή, να εξαρτιέται απ' την καλή προαίρεση των πολυεθνικών εταιρειών που εκμεταλλεύονται τη γη τους, με τις ευχές των κυβερνήσεων - τα όργανα της πλουτοκρατίας.

Υ.Γ. - Είχα να πω ακόμα πολλά για τους Αβοριγίνες: για τ' απροστάτευτα παιδιά και γερόντια, για τους νέους, που "αυτοκτονούν" στις φυλακές και στα κρατητήρια των αστυνομικών τμημάτων, αλλά δεν μπορώ... Οταν τα φέρνω όλα αυτά στο νου, με πιάνουν τα σιρόπια και οι αγριάδες...».

Οι ξένες λέξεις, όμως, που υπάρχουν στα λογοτεχνικά μας κείμενα, δεν υποτιμούν, εκνευρίζουν και δυσκολεύουν μόνο τους αναγνώστες, αλλά συμβάλλουν και στη φθορά της γλώσσας μας. Σιγά σιγά, δηλαδή, μπαίνουν στο λεξιλόγιο του Ελληνα πολλές ξένες λέξεις, που καθόλου δεν τις χρειάζεται. Το κακό βέβαια έχει παραγίνει μ' αυτό το παμπόνηρο σχήμα, την Ευρωπαϊκή Ενωση. Στο τέλος τα μεγάλα κράτη θα καταβροχθίσουν τα μικρά...

Για κείνο πάλι που θα πρέπει να ντρέπεται η Ελλάδα, είναι τα ελαττωματικά βιβλία που κυκλοφορούν, όχι μόνο στην ελληνική αγορά, αλλά και στο εξωτερικό. Οι δημοτικές βιβλιοθήκες της Αυστραλίας, που έχουν κι ελληνικά τμήματα, είναι γεμάτες μ' ελαττωματικά βιβλία. Σ' άλλα περισσεύουν πολλές σελίδες, σ' άλλα λείπουν και σ' άλλα είναι εντελώς ατύπωτες δεκάδες σελίδες. Ετσι, δηλαδή, για μια χούφτα δολάρια, ξεφτιλίζουν την πατριδίτσα μας κάτι εμποράκια, που κατά τ' άλλα το παίζουν κι εθνικόφρονες...

Βέβαια, την ευθύνη, σ' αυτές τις περιπτώσεις την έχει το κράτος. Οι υπουργοί Παιδείας, Πολιτισμού, τουρισμού και βάλε. Οι άπληστοι πάντοτε θα υπάρχουν. Αν τα βάλουμε με τον καθέναν απ' αυτούς ξεχωριστά, θα κάνουμε μια τρύπα στο νερό. Οχι, το σύστημα μες στο οποίον ζουν και λειτουργούν πρέπει να καθίσουμε στο σκαμνί. Μα την αλήθεια, με τα διάφορα κουμάσια μας, έχουμε φτάσει, δυστυχώς, στο σημείο, εδώ στην Αυστραλία, όταν γίνεται μια κάποια κομπίνα να λένε οι Αυστραλοί: "Ε, κάποιος Ελληνας την έχει κάνει τη λαδιά...". Κοντά, δηλαδή, στα ξερά καίγονται και τα χλωρά. Τι έχουν να κάνουν αυτοί οι λίγοι απατεώνες με τη μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων μεταναστών, που ιδροκοπούν για να σταθούν στα πόδια τους;

(Απόσπασμα από το δοκίμιο του Γ. Μακρίδη «Λογοτεχνία: Μύθος και πραγματικότητα»).