Πολλά ιστορικά στοιχεία και γεγονότα αποδεικνύουν τις προηγούμενες εκτιμήσεις. Παραθέτουμε ορισμένα παραδείγματα. Γράφει ο Τ. Μπενάς: «Η ηγεσία της ΕΔΑ δεν είχε σε βάρος της ούτε τις ήττες της ηγεσίας του ΚΚΕ, ούτε τις πραγματικά εγκληματικές ενέργειες και ιδίως τις "ανθρωποφαγικές" μεθοδολογίες της, που τα αποτελέσματά τους γίνονταν γνωστά και τραυμάτιζαν ανεπανόρθωτα την αγωνιστική υπόληψη της Αριστεράς»¹Και σε άλλο σημείο: «Τα ίδια τα γεγονότα οδήγησαν, συνεπώς, σε μια δισυπόστατη Αριστερά με δύο ηγεσίες, μια μέσα στην Ελλάδα και μια έξω».²

Να υποθέσουμε ότι ο Τ. Μπενάς εννοεί πως τα ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ που απέμειναν μέσα στη χώρα μας προκύψαν από ...«παρθενογένεση», ενώ μόνο οι «έξω» ηγέτες βαρύνονταν με ευθύνες; Να υποθέσουμε πως ο Τ. Μπενάς δεν κατανοεί πως η ηγεσία του ΚΚΕ και γενικά το Κόμμα μας είναι ενιαία και αδιαίρετα και δε χωρίζονται ανάλογα με το γεωγραφικό χώρο που βρίσκονται τη μια ή την άλλη στιγμή; Ούτε το ένα συμβαίνει ούτε το άλλο. Απλώς και μόνο ο Τ. Μπενάς, όπως και οι άλλοι οπορτουνιστές, είδε, μέσα από το διαχωρισμό που επιχείρησαν - στους «μέσα» και στους «έξω» - τη δυνατότητα κατάργησης του ΚΚΕ, αφού στην Ελλάδα υπήρχε η ΕΔΑ, όπου συμμετείχαν και κομμουνιστές και άλλοι, ενώ δεν υπήρχε η συγκροτημένη παρουσία του ΚΚΕ. Ο διαχωρισμός των κομμουνιστών στους του «εξωτερικού» και στους του «εσωτερικού» βόλευε τα σχέδια κατάλυσης του ΚΚΕ, την αποστασιοποίηση της Αριστεράς από τη Σοβιετική Ενωση και τη μετατόπιση της ΕΔΑ στον «ευρωκομμουνιστικό άξονα». (Εχουμε, κατά συνέπεια, το ακόλουθο φαινόμενο: Αυτοί, που με κάθε τρόπο επιδίωκαν τη διάχυση του ΚΚΕ στην ΕΔΑ, αφού απέτυχαν, ηγήθηκαν της δημιουργίας σχήματος, που αποκάλεσαν κομμουνιστικό! Ενώ δηλαδή αρνούνταν το ΚΚΕ, ίδρυσαν κατ' όνομα ΚΚ, προκειμένου να πετύχουν καλύτερα, με αυτόν τον τρόπο, τη διάλυση του ΚΚΕ)...

Αυτοί είναι οι λόγοι που το θέμα «οι μέσα και οι έξω» έγινε κεντρικός μοχλός της οπορτουνιστικής συνωμοσίας και αργότερα υιοθετήθηκε στους τίτλους που οι ίδιοι έδωσαν στο κόμμα τους (ΚΚΕ εσωτερικού), σε αντίθεση με το ΚΚΕ, που το ονομάτισαν του «εξωτερικού»!

Ομως ο αντικομμουνισμός περίσσεψε. Και οι πρώην κομμουνιστές «απεκδύθηκαν μετά βδελυγμίας» τις ήττες του λαϊκού κινήματος και γέμισαν άφθονες σελίδες με τις «ανθρωποφαγικές» αναλύσεις τους σε βάρος του Ν. Ζαχαριάδη και της ...προσωπολατρίας, συναινώντας σε εκείνο που κρυβόταν πίσω από το προπέτασμα καπνού της «προσωπολατρίας» στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.

Εγινε λόγος προηγουμένως για το ισχυρό κλίμα πίεσης που δημιούργησε στα μετεμφυλιακά χρόνια η τρομοκρατία που επέβαλε το αστικό κράτος και τα κόμματά του. Αυτές οι συνθήκες αποτελούν μια από τις βάσεις της ηττοπάθειας και της παραπέρα ανάπτυξης του οπορτουνισμού, δηλαδή της πολιτικής και της ιδεολογίας που, στη συγκεκριμένη στιγμή, εκφράστηκε με υποχωρήσεις αρχών.

Προς επιβεβαίωση του παραπάνω, ας δούμε τι γράφει ο Π. Δημητρίου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ μέχρι τη διάσπαση του 1968: «Η γραμμή της διάλυσης των παράνομων κομματικών οργανώσεων του ΚΚΕ και το πέρασμα όλων των κομμουνιστών στην ΕΔΑ υπήρξαν αποτέλεσμα, πριν απ' όλα, της ρεαλιστικής εκτίμησης των συνθηκών που υπήρχαν, αντικειμενικών και υποκειμενικών και που καταδίκαζαν τις παράνομες οργανώσεις του ΚΚΕ σε μια σεχταριστική απομόνωση από τις μάζες».³

Νάτος, λοιπόν, ο «ρεαλισμός». Στο όνομα της καταπολέμησης του σεχταρισμού βλέπει ως ρεαλιστικό εκείνο που υποτάσσει στις δυσκολίες, που προσαρμόζει στην υπάρχουσα πραγματικότητα. Δε θέλει να δει ως ρεαλιστικό εκείνο που θα πάει ενάντια στο ρεύμα, εκείνο που θ' αλλάξει σε μια πορεία την κατάσταση σε όφελος του εργατικού κινήματος, συνολικότερα του λαϊκού. Αντί για τη λήψη μέτρων ανασυγκρότησης των ΚΟ και καθορισμού των ιδεολογικοπολιτικών εφοδίων τους, ώστε να μαζικοποιηθούν και να δυναμώσουν την παρουσία τους, αυτός και άλλοι είδαν την ανάγκη της διάλυσής τους και την ενίσχυση της ΕΔΑ, που ήταν νόμιμο κόμμα!

Παρόμοια συμπεράσματα βγαίνουν και με το θέμα που δημιουργήθηκε με τη μη υποψηφιότητα του Νίκου Μπελογιάννη στις εκλογές του 1951, όταν ο Μπελογιάννης ήταν υπόδικος. Ο Λ. Κύρκος χαρακτηρίζει τυχοδιωκτική τη στάση του Νίκου Ζαχαριάδη, που ζήτησε να συμπεριληφθεί ο Μπελογιάννης στο ψηφοδέλτιο της ΕΔΑ, ως ένα ακόμα μέσο πίεσης για να δυσκολευτεί η εκτέλεσή του. Γράφει ο Λ. Κύρκος: «Ο Μιχάλης Κύρκος αντιτάχθηκε στην ιδέα. Η ΕΔΑ μόλις είχε συγκροτηθεί και έκανε τα πρώτα βήματα κάτω από αφόρητες πιέσεις. Το γάντζωμά της στη νόμιμη πολιτική σκηνή δεν έπρεπε να διακυβευτεί για κανένα λόγο. Το να περιληφθεί ο Μπελογιάννης στους συνδυασμούς, έδινε στην αντίδραση το πρόσχημα να διαλύσει ίσως την ΕΔΑ. Ηταν μια πολύ λεπτή στιγμή και χρειάζονταν αυστηρές σταθμίσεις και όχι εντυπωσιακές κινήσεις».⁴

Ας κάνουμε εδώ μια μικρή παρένθεση. Στα ψηφοδέλτια της ΕΔΑ συμπεριλήφθηκε - και σωστά τότε - και ο Μ. Γλέζος (όντας καταδικασμένος σε θάνατο) και άλλοι κρατούμενοι. Γιατί όχι ο Μπελογιάννης; Το επιχείρημα ότι κι αν ακόμα εκλεγόταν βουλευτής θα είχε εκτελεστεί, είναι σαθρό και αποτελεί υπεκφυγή, αφού το ζήτημα βρίσκεται στο αν έκαναν τα πρέποντα όσοι όφειλαν, προκειμένου να μην εκτελεστεί ο Μπελογιάννης. Ο Μιχάλης Κύρκος - και άλλοι - δεν έκαναν τα πρέποντα. Το απόφυγαν συνειδητά.

Το βασικό θέμα, ωστόσο, βρισκόταν εκεί που ομολογεί ο Λ. Κύρκος: «Το γάντζωμα της ΕΔΑ στη νόμιμη πολιτική σκηνή δεν έπρεπε να διακυβευτεί για κανένα λόγο»! Το πρωταρχικό γι' αυτούς ήταν η προσκόλλησή τους στους νόμιμους θεσμούς.

Αλλά την ίδια στιγμή, ενώ δηλαδή υποβάθμιζαν το ΚΚΕ, ενώ δεν ήθελαν «γραμμή» μέσω του σταθμού «Ελεύθερη Ελλάδα», ωστόσο ήθελαν τις ψήφους των χιλιάδων κομμουνιστών, που, μέσω αυτής της «γραμμής», τους ψήφιζαν κι έτσι εκλέγονταν βουλευτές...! Αλλά, κακά τα ψέματα. Το ΚΚΕ - στελέχη του και μια σειρά συνεργαζόμενοι - το έβλεπαν σαν φραγμό στα σχέδιά τους να οδηγήσουν το εργατικό κίνημα σε φιλομονοπωλιακούς δρόμους.

Γι' αυτό και αρνήθηκαν ουσιαστικά το συνεπή αγώνα για τη νομιμοποίησή του, όχι μόνο στη 10ετία 1950 - 1959, αλλά και αργότερα. Λοιδόρησαν και συνεχίζουν να λοιδορούν ως εξωπραγματικούς και δογματικούς όσους κομμουνιστές τάχθηκαν στα προδικτατορικά χρόνια υπέρ της πάλης για την «ντε φάκτο» νομιμοποίηση του ΚΚΕ. «Οταν θα ωριμάσουν οι συνθήκες», έλεγαν. Και βέβαια δεν έβλεπαν ποτέ τη δράση που θα οδηγούσε στην ωρίμανση των συνθηκών. Μάλιστα, από ένα χρονικό σημείο και μετά, παρότι οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές (1964), τους βόλευε να είναι παράνομο το ΚΚΕ, γιατί έτσι πίστευαν ότι διευκολυνόταν η διάλυσή του. Καταλάβαιναν καλά το πλεονέκτημα που έδινε στους φραξιονιστικούς σχεδιασμούς τους η κατάσταση παρανομίας του Κόμματός μας.

(ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ)

Το άρθρο περιέχεται στη συλλογή κειμένων που εκδόθηκε από τη «Σύγχρονη Εποχή» υπό τον τίτλο «Ο σύγχρονος δεξιός οπορτουνισμός» με την επιμέλεια της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Τ. Μπενά, Ενα Συνέδριο που δεν έγινε ποτέ, σελ. 15, εκδ. «Δελφίνι»

2. Τ. Μπενά, ό.π. σελ. 14

3. Π. Δημητρίου, Η διάσπαση του ΚΚΕ, τόμ. Α', σελ.441, εκδ. «Θεμέλιο»

4. Λ. Κύρκου, Ανατρεπτικά, σελ. 153, εκδ. «Προσκήνιο».

Ο Φώτης Αγγουλές αποφυλακίστηκε το 1956 μετά από οκτώ ολόκληρα χρόνια. Ηρθε στη Χίο, που τη θεωρούσε του ξενιτεμού του πατρίδα. Με την υγεία του σοβαρά κλονισμένη από τις κακουχίες της φυλακής, κατατρεγμένος, περιφρονημένος και βαθιά πληγωμένος, έβρισκε στέκι στο λιμάνι σε κάτι απόμερα ταβερνάκια και παρηγοριά στο πιοτό. Φίλοι παλιοί τού συμπαραστάθηκαν, σύντροφοι στον αγώνα και τη ζωή. Ο εκδότης της εφημερίδας «Χιακός Λόγος» τον πήρε στο τυπογραφείο, εκεί με τα ίδια του τα χέρια στοιχειοθέτησε μια επιλογή από παλιά δημοσιευμένα και νέα ποιήματα. Τα μετέφερε μετά και τα τύπωσε στο Τυπογραφείο του Ζήσιμου, όπου λίγα λίγα τα έδενε σε τόμους. Αλλα τα μοίραζε σε γνωστούς και φίλους και άλλα τα πούλαγε για χαρτζιλίκι. Ηταν η τελευταία ποιητική συλλογή που μας άφησε.

Ο Φώτης πέθανε το Μάρτη του 1964, και τα οχτασέλιδα, στοίβες ολόκληρες, περίπου 1.000 τόμοι, μείνανε ξεχασμένα 39 ολόκληρα χρόνια στη σκοτεινή και υγρή φυλακή της ύλης. Από κει τα μαζέψαμε κι εμείς με ευλάβεια που αρμόζει στο πνεύμα και το στίχο του Φώτη, τα βάλαμε σε τάξη και αποτελειώσαμε το έργο των χεριών του. (...)

Ο ίδιος ο Αγγουλές έγραφε στον πρόλογο του βιβλίου του: «(...)Δεν το κάνω για να σας δείξω την τέχνη μου. Και μονάχοι σας θα δείτε πως μερικά απ' αυτά τα ποιήματα δεν αντέχουν. Σας βεβαιώνω όμως πως περισσότερο από την τέχνη τους αγαπώ τις στιγμές που τα δημιούργησαν, τη ζωή που υφάνθηκε μέσα τους, με τις χαρές και τις λύπες της, τις συμφορές της και τις ελπίδες. Η ζωή αυτή πέρασε. Η εποχή μας ήταν ταραγμένη. Σήμερα, συμμαζεύοντας τα ποιήματά μου, μου φαίνεται πως γυρίζω ανάμεσα σε χαλάσματα κάποιας έρημης χώρας και συμμαζεύω τα τελευταία απομεινάρια».

ΘΑ 'ΡΤΩ: «Στον ύπνο μου κάθε βραδιά / νιώθω σαν χάδι στην καρδιά / το στοργικό φιλί σου. / Αχ, του θανάτου την πληγή / ποιος θα τη γειάνει; Μαύρη γη / σκεπάζει το κορμί σου. / Θα 'ρτω μια νύχτα να σε βρω / κάτω απ' τον ξέθωρο σταυρό / Μάνα, που ζεις ακόμα / στη μνήμη μου, για να μου πεις / τον πόνο σου, με της σιωπής / τ' ασώπαστο το στόμα».