Σύμφωνα με τον προαναφερόμενο, τα προβλήματα της «Αμερικής στο κατώφλι του 21ου αιώνα» οφείλονται στην «αναπτυξιακή αρρώστια» κατά τη μετάβαση από το ένα επίπεδο τεχνικής στο άλλο. Αποκρύπτεται έτσι η ταξική ρίζα των προβλημάτων και όλα ανάγονται στη σύγκρουση ανάμεσα «στη νέα κοινωνία της πρωτοπόρας οικονομίας και κοινωνικής υγείας και την παλιά διαλυόμενη βιομηχανική κοινωνία. Το ζήτημα επομένως είναι να απαλλαγούμε από τα υπολείμματα των φαινομένων του παρελθόντος»¹ (βλ. τα αντιιμπεριαλιστικά-αντιμονοπωλιακά αιτήματα και τις δυνάμεις του ταξικού εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος). Αυτά γράφονται στη δεκαετία του '60 και '70, άρα ο φανατισμός με τον οποίο οι αστοί προσπαθούν να παραμερίσουν το σοσιαλισμό ως κοινωνική προοπτική δεν είναι κάτι που πρωτοφανερώνεται σήμερα. Ομως, στις συνθήκες του σημερινού συσχετισμού δύναμης ο αντικομμουνισμός γίνεται σχεδόν αξίωμα, που τον επαναλαμβάνουν χωρίς να νιώθουν την ανάγκη να τον δικαιολογήσουν. «Η νέα κοινωνία -- που είναι ήδη παρούσα -- είναι η μετακαπιταλιστική κοινωνία. Η νέα αυτή κοινωνία θα χρησιμοποιήσει σίγουρα -- ας το επαναλάβουμε -- την ελεύθερη αγορά ως το μοναδικό δοκιμασμένο μηχανισμό οικονομικής ολοκλήρωσης. Δε θα είναι μια "αντικαπιταλιστική" κοινωνία. Δε θα είναι καν μια μη καπιταλιστική κοινωνία... Το μόνο που δεν είναι η επόμενη κοινωνία είναι μια μαρξιστική κοινωνία».

Η επίθεση στην επιστημονική κοσμοθεωρία της εργατικής τάξης, τη μαρξιστική θεωρία υλιστικής εξήγησης της κοινωνικής εξέλιξης, αποσκοπεί να οδηγήσει ιδιαίτερα τους νέους ανθρώπους, την αυριανή εργατική τάξη, στη μοιρολατρική αποδοχή του καπιταλιστικού συστήματος, όπως αυθόρμητα αντανακλάται στην κοινωνική συνείδηση. «Ο καθένας για τον εαυτό του και ο θεός για όλους», έτσι περιέγραφε αυτό το δόγμα ο Λένιν. Εκεί καταλήγει η ελπίδα για το μέλλον, όταν συνοδεύεται από την κατηγορηματική άρνηση του μαρξισμού-λενινισμού: «Η πιο διεστραμμένη εγκόσμια πίστη που επαγγελλόταν τη λύτρωση μέσω της κοινωνίας ήταν ο μαρξισμός. Ο κομμουνισμός, το σύστημα, είχε τους ήρωές του. Ο μαρξισμός, όμως, η θρησκευτική πεποίθηση, δεν έχει ούτε έναν ήρωα. Σίγουρα όμως η κατάρρευση του μαρξισμού ως θρησκευτικής πεποίθησης σημαδεύει το τέλος της πίστης στη σωτηρία διά μέσου της κοινωνίας. Τι θα ακολουθήσει δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Μπορούμε όμως να ελπίζουμε και να προσευχόμαστε. Μήπως τίποτε άλλο από τη στωική εγκαρτέρηση; Μήπως μια αναγέννηση της θρησκευτικής παράδοσης, που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες και στις προκλήσεις του προσώπου στην κοινωνία των γνώσεων;... Παρά ταύτα η λύτρωση, η αυτοανανέωση, η πνευματική ανάπτυξη, η καλοσύνη και η αρετή θα είναι και πάλι αντιληπτά ως υπαρξιακοί μάλλον παρά ως κοινωνικοί σκοποί ή πολιτικές συνταγές. Το τέλος της πίστης στη σωτηρία διά της κοινωνίας σημαδεύει σίγουρα μια στροφή προς τα μέσα. Καθιστά δυνατή μια ανανεωμένη έμφαση στο άτομο, στο πρόσωπο. Μπορεί ακόμη και να οδηγήσει -- ή τουλάχιστον μπορούμε να το ελπίζουμε -- σε μια επιστροφή στην ατομική ευθύνη»^2. Ο καπιταλισμός στην κρίση του μόνο τέτοια οράματα μπορεί να προπαγανδίζει. Κάτι έμαθαν οι σύγχρονοι αστοί από τους παλιότερους μελλοντολόγους, όπως τον Herman Kahn, επίσης οπαδό της μεταβιομηχανικής κοινωνίας, που την έβλεπε «να διαφέρει από την ελληνιστική κοινωνία της Ελλάδας κατά το ότι ο καθένας θα είναι πλούσιος. Ολοι θα μπορούν να κάνουν τη ζωή ενός τζέντλεμαν ή ενός Νεοεπίκουρου»^3. Οι σύγχρονοι αστοί αποφεύγουν τέτοιες υπεραισιόδοξες προβλέψεις, παραδεχόμενοι έμμεσα ότι η προσωρινή ήττα του σοσιαλισμού δεν αλλάζει το αντικειμενικό φαινόμενο της εσωτερικής κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος» (Από το άρθρο της Ρίτας Νικολαΐδου στην ΚΟΜΕΠ, τεύχος 1, 2000).

1. Brzezinski, «Η Αμερική στο κατώφλι του 21ου αιώνα», αλλά και «Between two Ages», σελ. 196, καθώς και «America in a Hostile World», 1976.

2. Peter Drucker: «Η μετακαπιταλιστική κοινωνία», σελ. 13, εκδ. Γκούτενμπεργκ 1996, πρώτη έκδοση 1994.

3. Peter Drucker: ό.π. σελ. 24, εκδ. Γκούτενμπεργκ, 1996.