Σάββατο 27 Φλεβάρη 2021 - Κυριακή 28 Φλεβάρη 2021
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟ ΑΡΕΣΙΜΠΟ
Η παραμέληση οδήγησε στην κατάρρευση

Οι πυλώνες και ο δέκτης του ραδιοτηλεσκοπίου Αρεσίμπο την εποχή της δόξας του, με τον Γαλαξία να δεσπόζει στον νυχτερινό ουρανό από πάνω του
Οι πυλώνες και ο δέκτης του ραδιοτηλεσκοπίου Αρεσίμπο την εποχή της δόξας του, με τον Γαλαξία να δεσπόζει στον νυχτερινό ουρανό από πάνω του
Στα 57 χρόνια της ζωής του, το περίφημο ραδιοτηλεσκόπιο Αρεσίμπο στο Πουέρτο Ρίκο άντεξε καταιγίδες και σεισμούς, αλλά και την επανειλημμένη εγκατάλειψη χρηματοδότησής του από τον προϋπολογισμό των ΗΠΑ. Μέχρι τον περασμένο Δεκέμβρη, όταν το ταυτόχρονο σπάσιμο πολλών από τα συρματόσχοινα που απέμεναν να συγκρατούν στον αέρα τον δέκτη του τηλεσκοπίου, έκαναν τη βάρους 817 τόνων πλατφόρμα να συντριβεί πάνω στο διαμέτρου 305 μέτρων «πιάτο», καταστρέφοντας το ραδιοτηλεσκόπιο με τρόπο μη επιδιορθώσιμο. Οι αστρονόμοι σε όλο τον κόσμο θρήνησαν την καταστροφή σαν να έχαναν έναν παλιό φίλο.

Το ραδιοτηλεσκόπιο του Αρεσίμπο κατασκευάστηκε το 1963 μέσα σε ένα φυσικό κοίλωμα, στο τροπικό δάσος αυτής της υπερπόντιας κτήσης των ΗΠΑ στην Κεντρική Αμερική (τώρα συνδεδεμένη Πολιτεία) και χρησιμοποιήθηκε σε πάρα πολλές ερευνητικές εργασίες, καθώς μέχρι το 2016, όταν ολοκληρώθηκε το κινεζικό Σφαιρικό Ραδιοτηλεσκόπιο Διαμέτρου Πεντακοσίων Μέτρων, το Αρεσίμπο διέθετε το μεγαλύτερο «πιάτο» ραδιοτηλεσκοπίου σε όλο τον κόσμο. Αυτό του επέτρεπε να συλλαμβάνει ακόμα και ανεπαίσθητους ραδιοψιθύρους, από κάθε ουράνιο σώμα του νυχτερινού ουρανού. Επιπλέον, σε αντίθεση με σχεδόν οποιοδήποτε άλλο ραδιοτηλεσκόπιο στις ΗΠΑ, το Αρεσίμπο μπορούσε και να εκπέμπει ραδιοκύματα προς μακρινούς αστρικούς προορισμούς. Ετσι είχε τη σπάνια δυνατότητα να ανακλά κύματα ραντάρ σε πλανήτες, φεγγάρια και αστεροειδείς, κάνοντας εξαιρετικής ανάλυσης μετρήσεις του σχήματός τους και της επιφάνειάς τους.

Με αρκετά συρματόσχοινα κομμένα και ζημιές στο «πιάτο», το Αρεσίμπο λίγο καιρό πριν από την καταστροφή
Με αρκετά συρματόσχοινα κομμένα και ζημιές στο «πιάτο», το Αρεσίμπο λίγο καιρό πριν από την καταστροφή
Το Αρεσίμπο έδωσε τις πρώτες ενδείξεις για την ύπαρξη των βαρυτικών κυμάτων και ανίχνευσε την πρώτη επαναλαμβανόμενη γρήγορη ραδιοριπή. Επαιξε ρόλο - κλειδί στην επιβεβαίωση ενός από τους πρώτους εξωπλανήτες που ανακαλύφθηκαν και ήταν η πηγή του ομώνυμου μηνύματος, που στάλθηκε στον διαγαλαξιακό χώρο το 1974, με τέτοια ένταση, που στη συγκεκριμένη ραδιοσυχνότητα ήταν λαμπρότερο και από τον Ηλιο.

Καθώς ο χρόνος περνούσε και η τεχνολογία εξελισσόταν, το νομικό πρόσωπο που διηύθυνε το ραδιοτηλεσκόπιο, με τη δεδομένη μικρή χρηματοδότηση από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, έβλεπε όλο και μικρότερη επιστημονική αξία σε αυτό και ήδη από το 2006 προειδοποιούσε ότι το 2011 θα το έβγαζε εκτός λειτουργίας. Η πίεση από την επιστημονική κοινότητα, αλλά και από τους ντόπιους, για τους οποίους το ραδιοτηλεσκόπιο αποτελούσε σύμβολο, το διέσωσε προσωρινά, αλλά η στρόφιγγα των κονδυλίων για τη συντήρησή του έκλεινε όλο και περισσότερο.

Τώρα, πάλι κάτω από την πίεση αστρονόμων έχει ανοίξει συζήτηση για το αν πρέπει να ανακατασκευαστεί. Θεωρούν ότι παραμένει χρήσιμο για τη μελέτη των βαρυτικών κυμάτων, που αλλοιώνουν ελαφρώς τα εκπεμπόμενα από τα πάλσαρ ραδιοκύματα, των οποίων το Αρεσίμπο ήταν πολύ καλός συλλέκτης. Σήμερα υπάρχουν και άλλα ραδιοτηλεσκόπια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν γι' αυτόν τον σκοπό, αλλά για διάφορους λόγους όχι με την ίδια αποτελεσματικότητα συγκριτικά με το Αρεσίμπο. Αλλοι ερευνητές υπογραμμίζουν την ικανότητα του Αρεσίμπο να συλλάβει πιθανές ραδιοεκπομπές από τεχνολογικούς πολιτισμούς στη γύρω από το ηλιακό σύστημα περιοχή του Γαλαξία. Το συγκεκριμένο ραδιοτηλεσκόπιο ήταν πολύ καλό και στην αναγνώριση των χαρακτηριστικών των διαστημικών βράχων που εντοπίζονταν από άλλα τηλεσκόπια σε τροχιά επικίνδυνη για ενδεχόμενη σύγκρουση με τη Γη.

Ο,τι απέμεινε από το περίφημο ραδιοτηλεσκόπιο μετά την πτώση του δέκτη πάνω στο «πιάτο»
Ο,τι απέμεινε από το περίφημο ραδιοτηλεσκόπιο μετά την πτώση του δέκτη πάνω στο «πιάτο»
Σύμφωνα με τους αρμόδιους του Εθνικού Ιδρύματος Επιστήμης των ΗΠΑ (NSF), η πιθανότητα να χρηματοδοτηθεί η ανακατασκευή του Αρεσίμπο είναι εξαιρετικά μικρή. Η νέα δεκαετία βρίσκει την Κίνα όχι μόνο να έχει το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο στον κόσμο, αλλά και τις ΗΠΑ να χάνουν το δεύτερο μεγαλύτερο.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: «Scientific American», www.nasa.gov

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΕΤΥΧΗΜΕΝΗ ΠΡΟΣΕΔΑΦΙΣΗ ΤΟΥ «PERSEVERANCE»
Προετοιμασία για εξωβιολογική εξερεύνηση και πρώτη πτήση ελικοπτέρου στον Αρη

Φωτογραφία του ρόβερ από κάμερα του υποσυστήματος της αποστολής, που λειτούργησε ως ουράνιος γερανός, για την ομαλή τοποθέτηση του εξάτροχου στο έδαφος, κατεβάζοντάς το αργά καθώς κρεμόταν από συρματόσχοινα και έναν «ομφάλιο λώρο» ηλεκτρικών συνδέσεων. Στο έδαφος φαίνεται η ροή σκόνης που προκλήθηκε από τα αέρια των πυραυλοκινητήρων ανάσχεσης.
Φωτογραφία του ρόβερ από κάμερα του υποσυστήματος της αποστολής, που λειτούργησε ως ουράνιος γερανός, για την ομαλή τοποθέτηση του εξάτροχου στο έδαφος, κατεβάζοντάς το αργά καθώς κρεμόταν από συρματόσχοινα και έναν «ομφάλιο λώρο» ηλεκτρικών συνδέσεων. Στο έδαφος φαίνεται η ροή σκόνης που προκλήθηκε από τα αέρια των πυραυλοκινητήρων ανάσχεσης.
Τις πρώτες πανοραμικές λήψεις της περιοχής όπου προσεδαφίστηκε στον Αρη, πριν από μια βδομάδα, άρχισε να στέλνει το ρόβερ «Perseverance» («Επιμονή») μέσα από τον κρατήρα Τζεζέρο. Παράλληλα, έστειλε και την πρώτη ηχητική καταγραφή του αρειανού ανέμου, από το ένα από τα δύο μικρόφωνά του, που διαπιστώθηκε ότι λειτουργεί. Είναι η πρώτη κανονική καταγραφή ήχου από τον Αρη, καθώς η καταγραφή από προηγούμενη αποστολή της NASA ήταν αποτέλεσμα επεξεργασίας των σημάτων του ευαίσθητου σεισμογράφου, που έφερε το σκάφος εκείνο.

Το ρόβερ μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές βρισκόταν ακόμη σε φάση ελέγχου των οργάνων του και προετοιμασίας για την εξερεύνηση που θα πραγματοποιήσει με κύριο στόχο την αναζήτηση απολιθωμάτων, που θα αποδεικνύουν την ύπαρξη μικροβιακής ζωής στο μακρινό παρελθόν του Αρη. Η διαδρομή που θα ακολουθήσει θα το οδηγήσει σε πολλά αρχαία περιβάλλοντα, που μπορεί κάποτε να ήταν κατοικήσιμα. Θα ξεκινήσει από τους λόφους που όριζαν τη βάση του δέλτα ενός αρχαίου ποταμού, καθώς έρεε μέσα στη λίμνη, που κάποτε γέμιζε τον κρατήρα. Στη συνέχεια, θα περάσει μέσα από το δέλτα, αναζητώντας απολιθώματα που θα μοιάζουν με τους στρωματόλιθους της Γης, ιζηματογενή πετρώματα ηλικίας έως 3,7 δισεκατομμυρίων ετών, σχηματισμένα από τις εκκρίσεις των αρχαιότερων γνωστών ζωντανών οργανισμών στη Γη και ιδιαίτερα από κυανοβακτήρια. Τελικά, το ρόβερ θα ανέβει μέχρι ύψος 610 μέτρων στα χείλη του κρατήρα, για να εξερευνήσει τις περιβάλλουσες πεδιάδες. Περίπου το μισό αυτής της διαδρομής θα πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια της κύριας αποστολής του πυρηνοκίνητου ρόβερ (ένα αρειανό έτος, δηλαδή δύο γήινα έτη).

Φωτογραφία μιας από τις ρόδες του «Perseverance» πάνω στο διαβρωμένο από τον άνεμο αρειανό έδαφος
Φωτογραφία μιας από τις ρόδες του «Perseverance» πάνω στο διαβρωμένο από τον άνεμο αρειανό έδαφος
Κάτω από το ρόβερ βρίσκεται ακόμη διπλωμένο και σε ηλεκτρική σύνδεση μαζί του το πειραματικό ελικοπτεράκι «Ingenuity» («Ευφυία»), το οποίο τις επόμενες μέρες θα αρχίσει να φορτίζει σταδιακά τις 6 μπαταρίες λιθίου - ιόντων που διαθέτει. Κατά διαστήματα και ιδιαίτερα κατά την αρειανή νύχτα, όταν η θερμοκρασία πέφτει στους -90 βαθμούς Κελσίου, ενεργοποιούνται θερμαντικά σώματα που εξασφαλίζουν ότι τα ηλεκτρονικά του παραμένουν συνεχώς μέσα στα θερμοκρασιακά όρια καλής λειτουργίας. Εφόσον όλα πάνε καλά με αυτές τις διαδικασίες, το προσεχές διάστημα το «Ingenuity» θα αποσυνδεθεί από το ρόβερ, θα ξεδιπλωθεί και θα αναπτυχθεί παίρνοντας το κανονικό του σχήμα για να επιχειρήσει την πρώτη πτήση. Από κει και πέρα η επαναφόρτιση των μπαταριών του θα γίνεται από τα φωτοβολταϊκά που φέρει πάνω του, με την ελπίδα ότι δεν θα παγώσει και θα μπορέσει να επιχειρήσει και άλλες πτήσεις στη διάρκεια ενός μήνα. Η πτήση θα είναι η πρώτη ενός ελικοπτέρου σε άλλον πλανήτη.


Φωτογραφική λήψη της περιοχής γύρω από το σημείο προσεδάφισης με μεγεθυμένο στην ένθετη φωτογραφία έναν διαβρωμένο βράχο με ιδιόμορφο σχήμα.
Φωτογραφική λήψη της περιοχής γύρω από το σημείο προσεδάφισης με μεγεθυμένο στην ένθετη φωτογραφία έναν διαβρωμένο βράχο με ιδιόμορφο σχήμα.


Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ