Παίζει ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ.

Παραγωγή: ΗΠΑ (2013).

...να προσβλέπει στον εντυπωσιασμό μέσα από σχηματική μίμηση, που καταλήγει σε αφηγηματικές ασυναρτησίες με μεταμοντέρνο «άλλοθι».

Το πράγμα δεν έχει να κάνει με πατριαρχία ή μητριαρχία - αμφότεροι δείχνονται με ισοβαρείς ευθύνες. Εχει να κάνει μόνο με την εξουσία, και Νόμος εδώ είναι το δίκιο του εξουσιαστή που κρατά και το πεπόνι και το μαχαίρι. Μιας εξουσίας που ενισχύεται χάρη στην υπαναχώρηση των άλλων: Εξάρτηση, υποταγή, τρόμος, στέρηση, καταπίεση. Και ακόμη; Αιμομιξία και παιδεραστία (γιατί όχι; Στην ευρωενωσιακή προοδευτική Ολλανδία οι παιδεραστές έχουν και δικαιώματα και κόμμα στη Βουλή...). Κι όλα αυτά μέσα από μια σιωπηρή, ανατριχιαστική αναπαράσταση των τελετουργιών της καθημερινότητας, με τάση αυτή να συνεχιστεί στο διηνεκές...

Η ταινία είναι ελληνική, λίγοι όμως θα αναγνωρίσουν ως ρεαλιστικό το μουντό και καταθλιπτικό γκρίζο, το μόνιμα αναμμένο ηλεκτρικό, σε μια χώρα με εκθαμβωτικό φως... Λίγοι θα αναγνωρίσουν ως ρεαλιστική τη λουθηρανική αισθητική και αξίες, την «ομερτά» των θυμάτων και τη θανατηφόρα αόρατη βία. Η παραβολή του Αβρανά με τη στέρεη κατασκευή διέπεται εμφανώς από πολιτική διάσταση σε επίπεδο συμβολικό, μεταφορικό και αλληγορικό.

Για το ποιος οργανώνει τη ζωή, την εργασία, την παραγωγή, τις λέξεις και τις σκέψεις των υπηκόων... Για το σεξ - χωρίς ηδονοβλεπτική χυδαιότητα ή διάθεση επίδειξης - που εξασφαλίζει κέρδη χωρίς δουλειά σ' αυτόν που το πουλά σαν εμπόρευμα που υπόκειται κι αυτό στη συμβατότητα και τον κομφορμισμό. Για την ποταπότητα του ανθρωπόμορφου τέρατος, του πατέρα, κατάλοιπο της τάξης των «νικητών του εμφυλίου» που επάνδρωσαν τους μηχανισμούς του κράτους και παρακράτους κι έγιναν εξουσία διδάσκοντας τη βία, αραδιάζοντας μυριάδες δικά της παραδείγματα... Ετσι, με τη βία, οι υπήκοοι κρατιούνται αμόλυντοι από συλλογικότητες ενώ με μαθηματική ακρίβεια - πού θα πάει; - μετατρέπονται αργά ή γρήγορα σε στρατιές φοβισμένων, εξαθλιωμένων και υπάκουων τομαριστών που πλημμυρίζουν τον τόπο...

Μινιμαλιστική και δυστοπική η αντίληψη του Αβρανά στο πορτρέτο της μικροαστικής κτηνωδίας που ξεκινά από ένα πυρήνα, όπου και αναπαράγεται αλλά θεριεύει με την ανοχή όλων. Εδώ, αντικείμενα, χώροι και χρώματα μυρίζουν μούχλα, κλεισούρα και σαπίλα. Χωρίς ίχνος φρεσκάδας, απόλυτη μικροαστική μιζέρια, μικρομεσαία και προβληματική που αρκείται στα ψίχουλα γιατί πάντα ρουφιάνευε και ζητιάνευε, ποτέ δεν απαιτούσε... Ταινία μορφικά πολύ φροντισμένη και κομψή με την κάμερα συνήθως ακίνητη ή με κινήσεις κυκλικές και απειροελάχιστα πλάνα σεκάνς. Με σιωπές και λεπτομέρειες που προσπερνιούνται με νόημα και σημείο αναφοράς την αισθητική του Χάνεκε. «Ηταν το φιλμ που μου επέβαλε το ρυθμό, λέει ο Αβρανάς. Στην ταινία, στην επιφάνεια δεν συμβαίνει τίποτα. Η πραγματική βία είναι πολύ λίγη. Η άλλη βία είναι τεράστια...».

Το μαχαίρι μπαίνει κάποτε στο κόκαλο, επέρχεται μια καινούρια ισορροπία, για να αντικατασταθεί όμως από τι; Από την εξουσία ενός άλλου ανθρωπόμορφου τέρατος της οικογένειας που θα συνεχίσει την πεπατημένη, όπως ακριβώς τη διδάχθηκε ή με παραλλαγές ενός άλλου μείγματος; Κι εδώ κείται και η ιδεολογική μου αντίρρηση στο φιλμ του Αβρανά. Στην επαναστατική του διαπίστωση θα ήθελα πολύ μια επαναστατική λύση...

Παίζουν: Θέμης Πάνου, Ρένη Πιττακή, Μηνάς Χατζησάββας, Σίσσυ Τουμάση, κ.ά.

Παραγωγή: Ελλάδα (2013).

Ο 14χρονος εσωστρεφής Λορέντσο εγκλωβίζεται σε ένα αθώο ψέμα: Θα λείψει για μια βδομάδα σε σχολική εκδρομή για σκι. Κλείνεται όμως στο μεγάλο υπόγειο της αστικής του κατοικίας. Εκεί θα ζητήσει καταφύγιο αποτοξίνωσης από την ηρωίνη και η, υπέρ το δέον «ανοιχτή», ετεροθαλής, 25χρονη αδελφή του Ολίβια. Το υπόγειο μετατρέπεται στον κλειστοφοβικό («κλειστοφιλικό», τον ονομάζει ο σκηνοθέτης) τόπο όπου δύο νεανικές ανησυχίες σε σύγχυση, εξαναγκασμένες κι έχοντας ανάγκη ανθρώπινης επαφής ανακτούν τη διάσταση του ανοίγματος του ενός προς τον άλλον. Ξαναβρίσκονται μαζί, μοιράζονται το χώρο, μαθαίνουν να κάνουν πίσω, να κοιμούνται... μαθαίνουν την τεχνική της πιο ριζοσπαστικής διαφωνίας, μετατοπίζονται και μαζί τους το σινεμά του Μπερτολούτσι αποκαλύπτεται σε όλη του τη γενναιοδωρία και την ανεξάντλητη δύναμή του να κινείται με κομψότητα σε στενούς «χώρους», φυσικούς και διανοητικούς. Αναπόφευκτα, αρχίζει ο χορός του ονείρου εκείνου, που εξακολουθεί να ποθεί την επανάσταση. Την αληθινή... Η αναγκαιότητα της συνάντησης μετατρέπεται σε μια πανέμορφη δοκιμασία περιπλεγμένη από τις δύσκολες πραγματικότητες των 2 νεαρών.

Ο Μπερτολούτσι δένει με μαεστρία μαζί όλα τα νήματα που «τράβηξε». Χειρίζεται τη μουσική με τρόπο σημαντικό αφηγηματικά, όπου οι μουσικές στιγμές αποκτούν βάρος «ποιητικού διαστήματος», μέσα στο οποίο αδελφός και αδελφή εγκαταλείπονται, αφήνονται, σε μια πράξη αποδοχής ο ένας του άλλου, σε μια πράξη αναγνώρισης... Ο Μπερτολούτσι ζυγιάζει τους ήχους (επιδρά ισχυρά η ηχητική πολυφωνική ύφανση που συνενώνει τη μουσική της ταινίας, κάποιες διεθνείς επιτυχίες, κλάματα, ουρλιαχτά, μουρμουρητά...), διαχειρίζεται τους χρόνους, μεταβάλλει τους φωτισμούς και βάζει τους πρωταγωνιστές του να χορέψουν (ο χορός για το σκηνοθέτη συνιστά «φετίχ», είναι στοιχείο που συναντάται σε όλο του το έργο) και δίνει ένα φινάλε ανοιχτό και αισιόδοξο που ξεπηδά από την εικόνα της κλεισούρας.

Η πολιτική θέση του Μπερτολούτσι μοιάζει σαφής: Για να συνεχίσουμε να ζούμε πρέπει να επιστρέψουμε στην παρανομία... κάτω από τη γη, σαν τον Ορφέα στην αναζήτηση της Ευρυδίκης.

Παίζουν: Τέα Φάλκο, Σόνια Μπεργκαμάσκο, Γιάκομπο Ολμο Αντινόρι, Τομάζο Ράνιο, κ.ά.

Παραγωγή: Ιταλία (2012).

Μπαίνεις στην αίθουσα να δεις μια, κατ' απόλυτη ομοφωνία, μεγάλη ταινία που πλασάρεται σαν πυκνό θρίλερ επιστημονικής φαντασίας, σαν τρομερή και φοβερή εμπειρία για το ερεβώδες άπειρο του Διαστήματος και βγαίνεις απογοητευμένος από τις ανεκπλήρωτες προσδοκίες. Το φιλμ είναι μια περιπέτεια στο Διάστημα και όχι θρίλερ, δομημένη γύρω από έναν αστείρευτο ανεφοδιασμό έντονων, αγωνιωδών σκηνών που στοιβάζονται σωρευτικά η μια πάνω στην άλλη. Ετσι, γύρω από την καθαυτή ιστορία δημιουργείται ένα κέντημα από μεταφορές, υπαρξιακά θέματα και εικόνες που φιλοσοφούν για τη γέννηση και το θάνατο, για το ένστικτο της επιβίωσης και την άνευ όρων δύναμη της ζωής. Κι όλα λειτουργούν. Η Μπούλοκ, ο περιβάλλων χώρος, αριστοτεχνικός και απύθμενος, η τεχνική 3D που δεν έχει υπάρξει πιο κοντινή και εντυπωσιακή. Το πρόβλημα όμως παραμένει: Ολα αυτά δεν φτάνουν! Η ταινία μοιάζει με τηλεοπτικό παιχνίδι και η αίσθηση ότι βρίσκεσαι στο Πλανητάριο και όχι στο σινεμά είναι έντονη.

Αυτό που ενοχλεί ακόμη περισσότερο είναι η ψευδοψυχολογία και τα μπανάλ φιλοσοφικά αποφθέγματα που αλέθονται μέσα στους διαλόγους και τους μονολόγους κατά τη διάρκεια του κομψού κατά τ' άλλα περίπατου στο Διάστημα. Η ταινία δεν μπορεί παρά να στοχεύει στη γειτνίαση με προγενέστερα, κλασικά, υπαρξιακά επιτεύγματα του είδους, «ΣΟΛΑΡΙΣ» του Ταρκόφσκι ή «ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ» του Κιούμπρικ. Μη κατορθώνοντας όμως να απογειωθεί σε τέτοια ύψη, μένει στη γωνιά, συναισθηματική και χριστιανική... Και σε τελική ανάλυση, τόσο δυσάρεστα κλειστοφοβική που κάπου παύει να είναι συναρπαστική...

Παίζουν: Τζορτζ Κλούνεϊ, Σάντρα Μπούλοκ.

Παραγωγή: ΗΠΑ, Μ. Βρετανία (2013).