Οι Θέσεις της ΚΕ ανταποκρίνονται στους στόχους και στις ανάγκες που απορρέουν από το χαρακτήρα και τη στρατηγική του ΚΚΕ για τη λαϊκή εξουσία και οικονομία, το σοσιαλισμό.

Αναμφίβολα το κόμμα μας βρίσκεται σε ανοδική πορεία, σε καλύτερη θέση συγκριτικά με την περίοδο του 17^ου. Η πρόοδος αυτή οφείλεται στη μακρόχρονη δουλειά που τα αποτελέσματά της γίνονται σήμερα περισσότερο ορατά. Στο τετράχρονο έγιναν θετικά βήματα στην ενίσχυση του Κόμματος, στον καλύτερο πολιτικοϊδεολογικό και οργανωτικό προσανατολισμό της δουλειάς του στην εργατική τάξη και στη νεολαία, σοβαρά βήματα στην εκλαΐκευση της πρότασης πολιτικής διεξόδου, στη διαμόρφωση κεντρικών επεξεργασιών με βάση τη στρατηγική μας, όπως και θετικά βήματα στο κίνημα. Στο ίδιο διάστημα η επιβεβαίωση της πολιτικής του ΚΚΕ έγινε ορατή σε πλατύτερες μάζες, πράγμα που σ' ένα βαθμό εισπράττουμε σήμερα σε πολλούς τομείς. Ολα αυτά αυξάνουν τις απαιτήσεις.

Ο προβληματισμός του παρόντος κειμένου αφορά στη δουλιά του κόμματος για τη συσπείρωση δυνάμεων γύρω από την πολιτική του, την ενίσχυση της αντιιμπεριαλιστικής πάλης, τη συγκέντρωση δυνάμεων για τη συγκρότηση του ΑΑΔΜ

Στην εξέταση του παραπάνω προβλήματος επισημαίνω τα παρακάτω:

• Σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και δυσκολιών για την περαιτέρω μακροημέρευση του δικομματικού σκηνικού, τα μικρά βήματα στη διεύρυνση των δυνάμεων στα μέτωπα συσπείρωσης και πάλης, δεν αντιστοιχούν με την αύξηση της επιρροής του ΚΚΕ, τη γενικότερη επίδραση του στις λαϊκές μάζες και στο πολιτικό σκηνικό. Παρά τη γενικότερη πρόοδο του κόμματος, αυτά τα βήματα δεν αντιστοιχούν επίσης και στις γενικότερες διεργασίες που συντελούνται στις λαϊκές συνειδήσεις. Πρέπει να μελετήσουμε περισσότερο, να βαθύνουμε πάνω στην υπάρχουσα γραμμή για τη συσπείρωση λαϊκών δυνάμεων, προκειμένου να επιτύχουμε την έξοδο στην πάλη πλατιών λαϊκών μαζών. Σε αυτό το δύσκολο καθήκον πρέπει να ανταποκριθούμε σε συνθήκες ελιγμών και σχετικής ενδυνάμωσης του ρεφορμισμού, του οπορτουνισμού και της σοσιαλδημοκρατίας και των πολιτικών τους φορέων που, φορώντας την προβιά του «φίλου του λαού», υπονομεύουν τη λαϊκή πάλη και την προοπτική απεγκλωβισμού του λαού από «λύσεις» μέσα στο σύστημα. Η ασταμάτητη αντιπαράθεση μαζί τους είναι όρος για την αποτελεσματικότητα της πάλης, για να αποδεσμεύονται λαϊκές δυνάμεις από την επιρροή τους, για να ενισχύεται η συσπείρωση του λαού, το Μέτωπο για τη λαϊκή εξουσία και οικονομία.
• Η πρόοδος στην προσαρμογή της δουλειάς με βάση τη στρατηγική, είναι ακόμη στην αρχή. Δεν έγιναν όσα απαραίτητα βήματα μπορούσαν να γίνουν. Η αναφορά στην ανάγκη αυτή αν δε συνοδεύεται από μέτρα επεξεργασίας και εξειδίκευσης της γενικής πολιτικής γραμμής στο χώρο ευθύνης, ενδέχεται να παρερμηνεύεται ή ακόμα και, κάτω από το βάρος των δυσκολιών, να μετατρέπεται σε άλλοθι για την υποβάθμιση της πάλης για συσπείρωση ευρύτερων δυνάμεων πάνω σε «μικρά» και μεγάλα προβλήματα που απασχολούν τις μάζες, με συνέπεια να «αρκούμαστε» σε δουλειά μικρής εμβέλειας, κυρίως γύρω από τις δυνάμεις μας. Υπάρχει λοιπόν ο κίνδυνος κάθε αναφορά στη δουλιά με βάση τη στρατηγική, στην πράξη να παραμένει κενό γράμμα αν δε συνοδεύεται από κοπιώδη επεξεργασία που να απαντά συγκεκριμένα και σε κάθε χώρο το πώς θα γίνεται η διεύρυνση των δυνάμεων, η ενίσχυση της λαϊκής συσπείρωσης και η ανάπτυξη της κοινωνικής συμμαχίας. Με ποια αιτήματα - κρίκους θα προωθείται αυτή. Δεν αρκούν οι όποιες από τα πάνω επεξεργασίες. Πρέπει η ικανότητα εξειδίκευσης για τη συσπείρωση ευρύτερων δυνάμεων και την κοινωνική συμμαχία, να κάνει τώρα πραγματικά και όχι εμβρυακά βήματα. Με αποτελέσματα σε βασικούς χώρους. Επομένως χρειάζεται πολύ δουλειά ακόμη για να πούμε ότι έχουμε κάνει αξιοσημείωτα βήματα στην εξειδίκευση με βάση τη στρατηγική μας κατά χώρο, κλάδο, κίνημα. Αν είχαμε κάνει περισσότερα βήματα, αυτά θα οδηγούσαν σε πιο ορατή συσπείρωση δυνάμεων. Η εκτίμηση αυτή καθόλου δε μειώνει τις εξαίρετες προσπάθειες που γίνονται ιδιαίτερα σε εργατικούς κλάδους.
• Ο σχεδιασμός και η καθημερινή δράση που υποτάσσεται και υπηρετεί τη στρατηγική του κόμματος όχι μόνο δε δυσκολεύει, αλλά απελευθερώνει δυνατότητες, δίνει διέξοδο και απάντηση στα λαϊκά προβλήματα και στις αιτίες τους, στην κατεύθυνση της πάλης και στην προοπτική των αγώνων. Αν σωστά κατανοείται, αν σωστά και με κόπο εξειδικεύεται κατά κλάδο, τομέα, κίνημα, τότε παρά τις δυσκολίες μπορεί να δώσει φτερά στην υπόθεση της συσπείρωσης ευρύτερων λαϊκών δυνάμεων που εξακολουθεί να παραμένει ισχνή, μπορεί να δώσει πνοή, δύναμη και «υλικό» για τη συγκρότηση του Μετώπου.
• Η δουλειά με βάση τη στρατηγική δε σημαίνει φυσικά ότι η συσπείρωση των ευρύτερων λαϊκών δυνάμεων γίνεται με τη στρατηγική του ΚΚΕ, αλλά με αιτήματα και πλαίσιο πάλης που παίρνουν υπόψη τις ανάγκες των εργαζομένων και το επίπεδο των μαζών, με αιτήματα που στη συνολική τους κατεύθυνση ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αντιιμπεριαλιστικής πάλης, ενισχύουν την κοινωνική συμμαχία γύρω από κοινά αιτήματα και στόχους, υπηρετούν τη συσπείρωση δυνάμεων σε αντιιμπεριαλιστική-αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση. Επομένως, χρειάζεται πολύ περισσότερη προσπάθεια για να αποκτηθεί η ικανότητα εξειδίκευσης της δουλειάς και των στόχων με βάση τη στρατηγική του κόμματος και όχι με μια τυχόν λαθεμένη ερμηνεία στο πώς αυτή προωθείται. Η ενίσχυση αυτού του στοιχείου μέχρι την ΚΟΒ μπορεί να δώσει σημαντική πείρα, πιο συγκεκριμένο περιεχόμενο στη δράση της, να ανανεώσει και δυναμώσει τους αγωνιστικούς δεσμούς της με τις μάζες, να θέσει σε κίνηση ευρύτερες δυνάμεις. Οπως δείχνουν ορισμένες σχετικά πρόσφατες εσωτερικές και διεθνείς εξελίξεις και φαινόμενα, υπό ορισμένους όρους, μπορεί ακόμη και για τα πιο «απλά» ως τα πιο σύνθετα προβλήματα, να επιτευχθεί συσπείρωση μαζών, έξοδός τους στο πεδίο της πάλης. Σε τέτοιες εξελίξεις το κόμμα πρέπει να είναι έτοιμο. Μέσα στις μάζες και μπροστάρης σε όλα τα προβλήματά τους. Στην κορυφή και στη βάση. Ετσι ανδρώθηκε 90 χρόνια. Ως εμπνευστής και οργανωτής της πάλης και αδιάλλακτος πολέμιος του οπορτουνισμού και συμβιβασμού μέσα στο λαϊκό κίνημα. Η ανάγκη βελτίωσης της ικανότητας συσπείρωσης δυνάμεων μπρος στις επερχόμενες βαριές συνέπειες για τα λαϊκά στρώματα από την οικονομική κρίση, αποκτά βαρύνουσα σημασία, οπότε πρέπει να σκύψουμε περισσότερο στο πρόβλημα αυτό.

Οι Θέσεις της ΚΕ εγκρίνονται πανηγυρικά στις προσυνεδριακές διαδικασίες. Αυτό δεν εκφράζει μόνο την όλο και πιο στέρεα εμπεδούμενη αντίληψη ότι η πολιτική του ΚΚΕ επιβεβαιώνεται. Σημαίνει και κάτι, που δεν είναι πάντα αυτονόητο: Με ποιες αντιλήψεις η πολιτική του ΚΚΕ συγκρούστηκε και κατισχύει. Αυτή η κατίσχυση αποτελεί τη διαμορφωμένη υποδομή για να προχωρήσει το Κόμμα αποφασιστικά, με βάση το σύνθημα «ΚΚΕ ισχυρό - αντεπίθεση».

Η ουσιαστική βελτίωση της καθοδηγητικής δουλειάς όλων των κομματικών οργάνων συνδέεται ανάμεσα σε άλλα και με τη βαθιά αφομοίωση της πείρας της 18ετίας που πέρασε.

1. Το ΚΚΕ τεκμηρίωσε στο Πρόγραμμά του ότι η επανάσταση στην Ελλάδα θα είναι σοσιαλιστική. Δηλαδή, ότι ανάμεσα στη σημερινή και στην εργατική εξουσία δεν παρεμβάλλεται άλλη, δεν υπάρχει άλλη. Σε αυτή τη βάση στηρίζεται η επικαιρότητα του σοσιαλισμού. Σε αυτή αναπτύσσεται η τακτική δημιουργίας του ΑΑΔΜ και η στρατηγική της λαϊκής εξουσίας, δηλαδή της σοσιαλιστικής για το ΚΚΕ, που την επεξεργάστηκαν παραπέρα το 16ο και το 17ο Συνέδριο. Το γεγονός ότι το Μέτωπο δεν ξεκινάει υποχρεωτικά ως επαναστατικό, αλλά διαμορφώνεται ως τέτοιο στην πορεία, σε τίποτα δεν αλλάζει το σοσιαλιστικό χαρακτήρα της επανάστασης.

Δίχως αυτή τη στρατηγική, δε θα υπήρχε η επιβεβαιωμένη πολιτική του Κόμματος, ενώ θα ακυρωνόταν η στρατηγική του, αν το ΚΚΕ αποδεχόταν τα περί «εξαρτημένης Ελλάδας που δε βρίσκεται στο ιμπεριαλιστικό στάδιο», όπως γράφτηκε στον προσυνεδριακό διάλογο. Αυτή η αντίληψη σημαίνει απόρριψη του Μετώπου ως τακτικής και της ουσίας του, σημαίνει πάλη όχι για τη λαϊκή εξουσία, σημαίνει ρεφορμισμό, παρά τα περί του αντιθέτου υποστηριζόμενα από τον αρθρογράφο.

Η γραμμή για την οικοδόμηση του ΑΑΔΜ δεν υλοποιείται στη λογική της «κοινής δράσης πάνω στα προβλήματα» (με ποιους άραγε; Τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ;). Οικοδομείται με την ισχυροποίηση του επαναστατικού ΚΚΕ και στο έδαφος της αντιπαράθεσης με τη στρατηγική του κεφαλαίου. Δηλαδή, το Μέτωπο διαμορφώνεται στη γραμμή που φέρνει το αύριο στο σήμερα, συνδέει την τακτική με τη λαϊκή εξουσία (κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής). Αυτή η γραμμή αλλάζει ριζικά συνειδήσεις και αυτό είναι το ζητούμενο.

Και έφερε αποτελέσματα. Σακάτεψε τους κοινωνικούς διαλόγους, έφθειρε τη συναίνεση γενικότερα και με την ΕΕ, έδωσε φτερό στις πρωτοποριακές δυνάμεις (κομμουνιστές και συνεπείς συνεργαζόμενους), άπλωσε το κύρος του ΚΚΕ, το κατέστησε τον υπολογίσιμο αντίπαλο της αστικής τάξης.

Αυτή η πολιτική δεν μπορεί να προχωρήσει, χωρίς τη σταθερή ιδεολογική επίθεση κατά των κομμάτων του κεφαλαίου (ΝΔ - ΠΑΣΟΚ), χωρίς τον ανειρήνευτο αγώνα κατά του θανατηφόρου ιού του οπορτουνισμού, που κύριος (όχι μοναδικός) εκφραστής του είναι ο ΣΥΡΙΖΑ.

2. Τα παραπάνω αποτελούν το μεδούλι του τι κίνημα χρειάζεται, σε ποιο αυλάκι συγκροτείται η ανασύνταξη του εργατικού κινήματος και η συσπείρωση με τους μικρομεσαίους. Το ΠΑΜΕ, η ΠΑΣΥ, το συμμαχικό τους κίνημα των αυτοαπασχολούμενων, είναι πρωτογενείς οντότητες της πελώριας κοινωνικής συμμαχίας που θα στηρίξει το Μέτωπο ως έρμα του και σκάφος του. Τα λαϊκά προβλήματα δε λύνονται στο έδαφος του καπιταλισμού, όπως επίσης γράφτηκε. Με ένα τέτοιο κίνημα μπορείς κατιτί να αποσπάσεις, που θα χαθεί στην πορεία αν η αντεπίθεση δεν προχωρήσει, για να τα πάρει ο λαός όλα.

Η επίθεση κατά του ΚΚΕ πατάει και στο «επιχείρημα», κατά πόσο προχώρησε το ΑΑΔΜ.

Αυτή η αστική μπουρδολογία, που υπολογίζει ότι θα βρει στο ΚΚΕ και στην ΚΝΕ κλαούνηδες ή από πεποίθηση δέκτες της, αποδίδει σε «σεχταρισμό» ότι το ΑΑΔΜ βρίσκεται σε εμβρυακή μορφή.

Το ίδιο και όταν τα εκλογικά ποσοστά του ΚΚΕ είναι στάσιμα. Και ζητάνε να ...προβληματιστούμε όταν οι δημοσκοπήσεις φέρνουν τον ΣΥΡΙΖΑ μπροστά! Οταν αυτό αλλάζει, καταπίνουν τη γλώσσα. Επειδή ωστόσο δεν τους πιάνεις πουθενά, το τροπάρι συνεχίζεται με το πόσο πιο ψηλά θα πήγαινε το ΚΚΕ, αν δεν είχε γραμμή απομόνωσης!... Ψηλά, μαζί με τον ΣΥΡΙΖΑ, για να τα ακουμπήσει στο ΠΑΣΟΚ και να κάνουμε τη μεγάλη αριστερά!... Ετσι, η ταχυδακτυλουργία «δεξιά - αριστερά» εμφανίζεται σώα και όχι μόνο αβλαβής, αλλά και χρήσιμη!...

Σε αυτά το ΚΚΕ απάντησε από τη σκοπιά της ταξικής πάλης, που την οξύνει, όπως πρέπει να κάνει ένα επαναστατικό κόμμα που στάθηκε όρθιο και προχωρεί ακριβώς επειδή επεξεργάστηκε τη γραμμή του διδαγμένο από την ελληνική και διεθνή πείρα του κομμουνιστικού κινήματος. Δίχως αυτό το επίτευγμα, δε θα βρισκόταν στο επίπεδο προόδου που βρίσκεται.

Συσπείρωση δυνάμεων, λοιπόν, με στόχους πάλης που αντιστρατεύονται την υπόκλιση στα κέρδη. Συσπείρωση με άτομα, μάζες, που δε συμφωνούμε σε όλα, αλλά βρίσκονται σε γραμμή ταξικής πάλης.

Συσπείρωση, με πόλεμο στις απόψεις περί «ενότητας ή κοινής δράσης της αριστεράς», όπως πιέζουν και διάφοροι διανοούμενοι, που, συνειδητά ή όχι, πρακτορεύουν επιδιώξεις της «προοδευτικής» αστικής τάξης και του οπορτουνισμού.

Στη σκέψη του Κόμματος είναι καθαρή η σκληρότητα της ταξικής πάλης, οι συνθήκες γαλέρας που κυριαρχούν στα εργοστάσια και σε άλλους χώρους, το τι προσπάθειες χρειάζονται ακόμη και για να γραφτεί στο σωματείο ο εργάτης. Η πάλη δε διεξάγεται μόνο κατά της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και των δύο μαζί, αλλά και κατά κάθε κεφαλαιοκράτη, γενικά του κεφαλαίου.

Τα προηγούμενα δεν παραγνωρίζουν τις υποκειμενικές αδυναμίες, για τις οποίες εξάλλου γίνεται λόγος στις Θέσεις της ΚΕ.

3. Ισχυρό ΚΚΕ σημαίνει και αύξηση των εργατικών στελεχών σε όλα τα επίπεδα. Εργατικών στελεχών με ατόφια προλεταριακή συνείδηση. Τέτοιοι κομμουνιστές έχουν αναδειχτεί και κοσμούν το ΚΚΕ με την ανιδιοτελή, γεμάτη αυτοθυσία και σταθερή στάση τους στις αρχές της ταξικής πάλης. Το Κόμμα έχει ανάγκη από τη θωράκιση όλων των καθοδηγητικών οργάνων με τέτοιους συντρόφους. Ερχονται θύελλες (που πρέπει να ευχόμαστε - αξιοποιούμε) και χρειάζονται ατσάλινα τιμόνια. Σε καμιά περίπτωση να μην «καταπιεί» τον εργάτη η μικροαστική ψυχολογία.

Για να μη χάσουμε τον μπούσουλα στη μελέτη των αιτιών των αντεπαναστατικών ανατροπών, οφείλουμε να κρατήσουμε σταθερό το φαναράκι που θα μας οδηγήσει, την επιστημονική μας μέθοδο, το διαλεκτικό και ιστορικό υλισμό. Με λίγα λόγια, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να προσεγγίσουμε τα γεγονότα και τις διάφορες απόψεις στη σύνδεσή τους με τα υπόλοιπα γεγονότα, στη συνεχή κίνησή τους, να προσεγγίσουμε τις αντιθέσεις που βρίσκονται πίσω από αυτήν την κίνηση. Με μια πρόταση, να τα προσεγγίσουμε ζωντανά και όχι νεκρά. Μόνο με την πολύ αυστηρή προσκόλληση σε αυτή τη μέθοδο, υπάρχει δυνατότητα να προσεγγίσουμε την ουσία, την καρδιά του υπό μελέτη φαινομένου (η οποία κρύβεται πολύ καλά από το γυμνό και γεμάτο συναισθηματισμό μάτι) και να μην παρασυρθούμε σε επικίνδυνα μονοπάτια. Η γνώμη μου είναι ότι το κείμενο της ΚΕ ακολουθεί μια τέτοια προσέγγιση και είναι πολύ προσεκτικό ακόμα και στη διατύπωση. Λόγω χώρου θα σταθώ στα εξής τρία ζητήματα:

1) Διαφορετικές απόψεις εμφανίστηκαν γύρω από τη θέση, σύμφωνα με την οποία «Ως σημείο στροφής ξεχωρίζει το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ». Κάποιοι αναρωτιούνται μήπως η παραπάνω φράση αποτελεί ένδειξη μεταφυσικής προσέγγισης, στην ακραία έκφραση της οποίας όλα τα δεινά και οι διαστρεβλώσεις ξεκίνησαν από το θάνατο του Στάλιν ή από το 1956 που έλαβε χώρα το 20ό Συνέδριο. Το Κόμμα πάντα συγκρουόταν με αυτές τις μεταφυσικές απόψεις και τους φορείς τους. Μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι όσοι έχουν αυτήν την άποψη υποτιμούν τη συλλογική σκέψη του Κόμματος και δεν παρακολουθούν τις επεξεργασίες και την ανησυχία του, η οποία απλώνεται σε όλη την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Το Κόμμα μας μιλάει για νίκη της αντεπανάστασης στο τέλος της δεκαετίας του '80, με την ψήφιση νόμου θεσμικής κατοχύρωσης των καπιταλιστικών σχέσεων και όχι στις ...5/3/53. Αναφορικά με το 20ό Συνέδριο, μιλάει για επικράτηση της οπορτουνιστικής αντίληψης σε μια σειρά ζητήματα, η οποία στην πορεία μετατράπηκε σε αντεπαναστατική δύναμη.

Αλήθεια, όμως, το γεγονός ότι προσεγγίζεται η περίοδος της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην ενότητα και τη συνέχειά της αναιρεί την ύπαρξη «ασυνεχειών» μέσα σε αυτή τη «συνέχεια»; Η διαλεκτική προσέγγιση επιτάσσει αρνητική απάντηση. Η σημαντικότερη ασυνέχεια σωστά εκτιμάται το 20ό Συνέδριο, στο οποίο επικράτησαν στο Κόμμα οπορτουνιστικές απόψεις σχετικά με τα τρία ζητήματα, οικονομία, πολιτική, στρατηγική του κομμουνιστικού κινήματος. Το να αρνείσαι αυτήν την ασυνέχεια μέσα στη συνέχεια δεν μπορεί να θεωρείται υπόδειγμα διαλεκτικής προσέγγισης. Φυσικά, αυτές οι απόψεις δεν προέκυψαν με παρθενογένεση. Στηριζόταν σε αδυναμίες της επαναστατικής περιόδου. Ηταν το αρνητικό αποτέλεσμα της οξυμένης διαπάλης στην αντίληψη του κόμματος, μιας διαπάλης που αντανακλούσε την όξυνση της ταξικής πάλης στο πεδίο της οικονομίας και εκφράστηκε τόσο με τη σύγκρουση δύο βασικών ρευμάτων, εκ των οποίων ορθά επισημαίνεται ότι το συνεπές βρισκόταν υπό την ηγεμονία του Στάλιν, όσο και με σκαμπανεβάσματα στο ίδιο το επαναστατικό στρατόπεδο και στα μυαλά, φυσικά, των ηγετών του. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την κυριαρχία της επαναστατικής γραμμής σε αυτό το διάστημα μέσα σε «φωτιά και σίδερο». Αλλο πράγμα η αντιπαράθεση της επαναστατικής και της οπορτουνιστικής αντίληψης με νίκη της επαναστατικής πλευράς και άλλο πράγμα η ίδια αντιπαράθεση με νίκη της οπορτουνιστικής πλευράς. Αλλο πράγμα η εμβάθυνση και ενδυνάμωση του κεντρικού σχεδιασμού, των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής και άλλο η αποδυνάμωσή τους.

2) Αφού ξεκαθαρίσουμε τα δύο στρατόπεδα, ιδιαίτερη σημασία έχει η μελέτη των αντιφάσεων της ανάλυσης του επαναστατικού στρατοπέδου. Θα συμφωνήσω ότι «αδύνατο σημείο του επαναστατικού ρεύματος ήταν η μη ολοκληρωμένη ερμηνεία των σχέσεων κατανομής, όσον αφορά το μέρος του κοινωνικού προϊόντος που κατανέμεται ανάλογα με την εργασία». Κατά τη γνώμη μου, αυτή η βασική αδυναμία συνδέεται και με τη λαθεμένη άποψη, όπως εκφράστηκε από τον Στάλιν, ότι «τα καταναλωτικά προϊόντα παράγονται και καταναλώνονται ως εμπορεύματα, που υπόκεινται στη δράση του νόμου της αξίας στην παραγωγή». Η άποψη αυτή είναι λαθεμένη, αφού τα προϊόντα που παράγονται από τον κοινωνικοποιημένο τομέα ανήκουν άμεσα στην κοινωνία και (μετά από τις αναγκαίες αφαιρέσεις) μοιράζονται στα μέλη της «ανάλογα με την εργασία τους». Ο Στάλιν, κάτω από την τεράστια πίεση της ανόδου της παραγωγικότητας, ταύτισε την άνοδο της παραγωγικότητας με τον «υπολογισμό της δράσης του νόμου της αξίας».

Ο Λένιν, μάλιστα, υποστήριζε ότι ούτε καν «το προϊόν του σοσιαλιστικού εργοστασίου, που ανταλλάσσεται με αγροτικά είδη διατροφής, δεν είναι εμπόρευμα, δεν είναι πια εμπόρευμα, παύει να είναι εμπόρευμα». Σημείο κλειδί είναι και η ξεκάθαρη πολιτικοοικονομική ερμηνεία του όρου «εμπορευματοχρηματικές σχέσεις», η θολούρα του οποίου δημιούργησε συγχύσεις. Ολα αυτά έχοντας κατά νου ότι σύμφωνα με τον Μαρξ «μονάχα τα προϊόντα αυτοτελών και ανεξάρτητων της μίας από την άλλη ατομικών εργασιών αντιπαρατίθενται το ένα στο άλλο σαν εμπορεύματα;». Τα παραπάνω καθόλου δεν υποτιμούν τους νόμους και τους κινδύνους που κρύβονται πίσω από την ύπαρξη ομαδικής (και όχι ακόμα κοινωνικής) παραγωγής (η ατομική εμπορευματική παραγωγή ήταν πολύ μικρή). Το αντίθετο, υπονοούν ότι δε μελετήθηκαν αρκετά και σε κάποιο βαθμό δανείστηκαν λίγο παραπάνω απ' όσο χρειαζόταν κατηγορίες της ατομικής παραγωγής για την ερμηνεία τους.

Οι αδυναμίες αυτές του επαναστατικού στρατοπέδου στηριζόταν και στην αδύναμη ανάπτυξη της π.ο. του σοσιαλισμού. Η νέα πραγματικότητα άργησε να ξεφορτωθεί τα παλιά κοστούμια. Το περιεχόμενο των νέων σχέσεων παραγωγής δε βρήκε την έκφρασή του σε νέες οικονομικές κατηγορίες. Στη βάση αυτή χρησιμοποιήθηκαν αδόκιμοι όροι και έννοιες, όπως «εμπορευματική παραγωγή ειδικής φύσης» (για τους 3 τομείς της εμπορευματικής παραγωγής που ξεχώριζε ο Στάλιν), υπήρξε κίνδυνος ταύτισης του εμπορευματικού νόμου της αξίας με το σοσιαλιστικό «νόμο της οικονομίας της εργασίας», υπήρξε μη προσεκτική η χρήση της κατηγορίας «εμπόρευμα» κλπ. Πατώντας πάνω σε αυτό το εννοιολογικό οπλοστάσιο, οι οπορτουνιστές αργότερα άλλαξαν το περιεχόμενο των εννοιών και με ένα μικρό αλματάκι περάσαμε από την «εμπορευματική παραγωγή ειδικής φύσης» στη ...«σοσιαλιστική εμπορευματική παραγωγή».

Οι παραπάνω αδυναμίες δεν μπορούν να σβήσουν την καθόλου αυτονόητη μαρξιστικολενινιστική κατανόηση του ζητήματος και της προοπτικής του από το επαναστατικό στρατόπεδο, με κύριο εκφραστή τον Στάλιν.

3) Τέλος, θέλω να αναφερθώ και στην αντιπαράθεση γύρω από το περιεχόμενο του προγραμματικού όρου «στον καθένα ανάλογα με την ποσότητα και την ποιότητα της εργασίας του». Θεωρώ ότι η θέση που παίρνει το κείμενο είναι η σωστή ερμηνεία του περιεχομένου, σύμφωνη με τις αναλύσεις των κλασικών. Ο Λένιν σημειώνει για το σοσιαλισμό στο Κράτος και Επανάσταση ότι διέπεται από δύο αρχές κατανομής. Η πρώτη είναι ότι «Οποιος δεν εργάζεται δεν τρώει» και η δεύτερη «Για ίση ποσότητα εργασίας ίση ποσότητα προϊόντων».

Οι σχέσεις κατανομής πρέπει να καθρεφτίζουν τις σχέσεις παραγωγής, τον άμεσα κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής. Το κριτήριο του χρόνου εργασίας σαν βασικού κριτηρίου της κατανομής είναι άμεση αντανάκλαση του άμεσα κοινωνικού χαρακτήρα της παραγωγής και στο ανώριμο στάδιο. Αυτό που πρέπει να ανταμείβεται ηθικά και υλικά (πολιτική αμοιβών) στο ανώριμο στάδιο του κομμουνισμού είναι ακριβώς η στάση απέναντι στον άμεσα κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής και όχι η ενασχόληση με κάποιο συγκεκριμένο είδος εργασίας. Οπως αναφέρεται και στο κείμενο, το σχέδιο καθορίζει το χρόνο εργασίας με βάση εκτός των άλλων παραγόντων και την ατομική στάση απέναντι στην οργάνωση και στην εκτέλεση της εργασίας. Πρέπει να ανταμείβεται ο πρωτοπόρος βιομηχανικός εργάτης (ή ακόμα καλύτερα το πρωτοπόρο εργοστάσιο) και ο πρωτοπόρος γιατρός (ή ακόμα καλύτερα το πρωτοπόρο νοσοκομείο) και όχι ο γιατρός μόνο και μόνο γιατί είναι γιατρός. Τα παραπάνω δεν αναιρούν το δικαίωμα βραχύχρονης χρησιμοποίησης καλοπληρωμένων αστών ειδικών, στο βαθμό που δεν υπάρχουν προλετάριοι «ειδικοί».

Το κείμενο, τουλάχιστον όπως το κατανοώ εγώ, δε μιλάει για ισοπέδωση ή για αναίρεση όλων των κινήτρων. Αυτό που θέλει να ξεκαθαρίσει είναι η αναίρεση επικίνδυνων, για τη συνολική στάση απέναντι στην άμεση κοινωνική παραγωγή, αστικών κατηγοριών στην πολιτική αμοιβών.

Εχουμε πολλά ακόμα να δούμε, αλλά είμαστε στο σωστό δρόμο.