Η γερμανική επίθεση είχε αρχίσει τα χαράματα εκείνης της μέρας όταν η χιτλερική αεροπορία βομβάρδισε ξαφνικά όλα τα βασικά αεροδρόμια που βρίσκονταν στην Ολλανδία, στο Βέλγιο και στη Βόρεια Γαλλία. Το βάθος δράσης της αεροπορίας έφτανε τα 400 χιλιόμετρα. Ταυτόχρονα, είχαν ριχτεί αεραγήματα στα μετόπισθεν του ολλανδικού και του βελγικού στρατού. Οι αλεξιπτωτιστές έπεφταν στους τομείς ανάμεσα στο Ρότερνταμ και το Λέιντεν και στον τομέα της διώρυγας του Αλβέρτου. Αποστολή τους είχαν να καταλάβουν τα αεροδρόμια, τις σπουδαίες διαβάσεις και τα λιμάνια. Στις 5.30' το πρωί πέρασαν στην επίθεση οι δυνάμεις ξηράς σε όλο το μέτωπο, από τη Βόρεια θάλασσα μέχρι τη γραμμή Μαζινό. Η θέση των αγγλογαλλικών, βελγικών και ολλανδικών στρατευμάτων, εξαιτίας των απωλειών που τους προκάλεσε η αιφνιδιαστική γερμανική επίθεση, αλλά και εξαιτίας των καταστροφών που είχε υποστεί η αεροπορία τους, εκείνες τις πρώτες ώρες του πολέμου, ήταν κάτι περισσότερο από δύσκολη².

Την ίδια ημέρα, 10 Μάη του 1940, που τα γερμανικά στρατεύματα εξορμούσαν προς τη Δυτική Ευρώπη, στην Αγγλία σημειωνόταν μια πολιτική μεταβολή που έμελλε να μείνει ιστορική. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ καταλάμβανε τη θέση του πρωθυπουργού από την οποία αποχωρούσε ο Τσάμπερλεν, ένας από τους θεμελιωτές της πολιτικής του κατευνασμού της Γερμανίας, μιας πολιτικής που κορυφώθηκε με την περιβόητη συμφωνία του Μονάχου. Τώρα πια δεν είχε μείνει τίποτα όρθιο απ' αυτή την πολιτική κι ένας από τους βασικούς πρωταγωνιστές της χρεοκοπούσε μαζί της. Πώς όμως σκεφτόταν τούτες τις δύσκολες ώρες για την Ευρώπη και τον κόσμο ως νέο πολιτικό αφεντικό της Μεγάλης Βρετανίας, ο Ουιν. Τσόρτσιλ; «Το βράδυ της 10ης Μάη - γράφει στα απομνημονεύματά του³-, τη στιγμή ακριβώς που άρχιζε ένας τρομερός πόλεμος, ανέλαβα την ανώτατη εξουσία του κράτους... Οταν έπεσα στο κρεβάτι μου, κατά τις τρεις το πρωί, αισθανόμουν βαθιά ανακούφιση. Είχα επιτέλους τη δύναμη να δώσω διαταγές σε όλους τους τομείς... Δεν ήταν δυνατόν να θεωρηθώ υπεύθυνος ούτε για τον ίδιο τον πόλεμο, ούτε για το ότι η χώρα δεν ήταν προετοιμασμένη. Επίστευα πως δε μου λείπει η πείρα, και ήμουν βέβαιος πως δε θα αποτύχω. Οση λοιπόν κι αν ήταν η ανυπομονησία μου να ξημερώσει η άλλη ημέρα, κοιμήθηκα βαθιά και δεν είχα ανάγκη από κανένα ενθαρρυντικό όνειρο. Η πραγματικότης αξίζει περισσότερο από τα όνειρα». Η φιλοδοξία, η φιλαρχία και ο κυνισμός του ανθρώπου σ' όλο του μεγαλείο. Ας επανέλθουμε όμως στη φωτιά του πολέμου που έκαιγε το δυτικό τμήμα της ηπειρωτικής Ευρώπης.

Οπως αποκαλύφθηκε στις δίκες της Νυρεμβέργης, τον Αύγουστο του 1938 που σχεδιαζόταν η γερμανική επίθεση κατά της Τσεχοσλοβακίας, μπρος στο ενδεχόμενο στρατιωτικής εμπλοκής της Γαλλίας και της Αγγλίας, το γερμανικό στρατιωτικό επιτελείο είχε αποφασίσει και την κατάληψη του Βελγίου και της Ολλανδίας. Βέβαια, δε χρειάστηκε να γίνει κάτι τέτοιο. Αγγλογαλλική αντίδραση δεν υπήρξε παρά μόνο προς την κατεύθυνση που ευνοούσε τη Γερμανία. Εντούτοις το Βέλγιο και η Ολλανδία ξαναμπήκαν στο στόχαστρο των ναζί όταν, το Μάη του 1939, αποφασίστηκε οριστικά η κατάληψη της Πολωνίας. Αλλά και πάλι, η επίθεση στην Πολωνία δε συνδυάστηκε με μια αντίστοιχη στρατιωτική επιχείρηση προς τη Δύση. Η Αγγλία και η Γαλλία, αυτή τη φορά, κήρυξαν το πόλεμο στη Γερμανία, αλλά μόνο στα χαρτιά. Επρόκειτο για το λεγόμενο Παράξενο Πόλεμο. Η Πολωνία καταλήφθηκε από τα ναζιστικά στρατεύματα χωρίς ιδιαίτερα εμπόδια κι όπως ήταν φυσικό η όρεξη της ναζιστικής στρατιωτικής μηχανής είχε μεγαλώσει περισσότερο.

Στις 7 Οκτώβρη του 1939 ο στρατηγός Μπράουχιτς, κατ' εντολή του Χίτλερ, διέταξε τους διοικητές των ομάδων στρατιών «να προβούν εις όλας τας προπαρασκευάς δι' άμεσον εισβολήν εις βελγικόν και ολλανδικόν έδαφος, εάν η πολιτική κατάστασις ήθελεν απαιτήσει τούτο». Μετά από δύο ημέρες ο Χίτλερ υπέγραψε τις «Οδηγίες υπ' αριθμόν 6» με τις οποίες διέτασσε: «Να γίνουν προπαρασκευαί διά μίαν επιθετικήν επιχείρησιν... διά μέσου του Λουξεμβούργου, του Βελγίου και της Ολλανδίας. Η επίθεσις αυτή πρέπει να διαταχθεί όσον το δυνατόν ταχύτερον και με μεγαλυτέραν ισχύν... Σκοπός της επιθέσεως ταύτης είναι ν' αποκτηθή όσο το δυνατόν μεγαλυτέρα περιοχή εις την Ολλανδίαν, το Βέλγιον και τη Βόρειον Γαλλίαν»⁴.

Ασφαλώς οι χώρες που βρίσκονταν στο στόχαστρο του Χίτλερ, αλλά και οι Εγγλέζοι με τους Γάλλους, δε γνώριζαν επακριβώς τις απόρρητες οδηγίες του Γερμανού δικτάτορα. Είχαν όμως λάβει σαφείς προειδοποιήσεις, για όλα όσα προπαρασκευάζονταν σε βάρος τους, από ανθρώπους που βρίσκονταν στο ναζιστικό στρατόπεδο και συνεργάζονταν μαζί τους. Ενας τέτοιος πληροφοριοδότης ήταν ο συνταγματάρχης Οστερ, ο οποίος ειδοποιούσε τους στρατιωτικούς ακολούθους της Ολλανδίας και του Βελγίου για κάθε εξέλιξη γύρω από το θέμα. Ο Οστερ είχε ενημερώσει για την επίθεση της 10ης Μάη 1940 πολλές μέρες πριν, αλλά και την παραμονή όταν δείπνησε με τον Ολλανδό στρατιωτικό ακόλουθο. Σχετικές πληροφορίες είχαν δοθεί και από άλλους τέτοιους Γερμανούς πληροφοριοδότες ενώ στις 10 Γενάρη του 1940 τα γερμανικά στρατιωτικά σχέδια για την επίθεση στη Δύση έπεσαν στα χέρια των Βέλγων- και μέσω αυτών στα χέρια των Αγγλογάλλων και των ολλανδών-, όταν ένας αξιωματικός που τα μετέφερε αεροπορικώς έκανε αναγκαστική προσγείωση σε βελγικό έδαφος. Μια επιπλέον απόδειξη των γερμανικών σχεδίων ήταν η συγκέντρωση ναζιστικών στρατιωτικών δυνάμεων στα δυτικά γερμανικά σύνορα, κάτι που γινόταν αντιληπτό διά γυμνού οφθαλμού. «Αρκούντως παραδόξως - γράφει ο William L. Shirer⁵-, αι δύο μεγάλαι δυνάμεις εις τη Δύσιν, η Βρετανία και η Γαλλία, κατελήφθησαν εις τον ύπνον. Τα Γενικά Επιτελεία των δεν έδωσαν σημασίαν εις τας ανησυχαστικάς ειδήσεις από τας Βρυξέλλας και την Χάγην». Το τι πραγματικά είχε συμβεί είναι ένα από τα αινίγματα της Ιστορίας. Αλλά δεν ήταν το μοναδικό.

Για την επίθεση εναντίον της Δύσης η γερμανική στρατιωτική ηγεσία χρησιμοποίησε 72 μεραρχίες, έχοντας άλλες 47 μεραρχίες σαν εφεδρεία. Επίσης 17 μεραρχίες βρίσκονταν στα σύνορα στην αμυντική «γραμμή Ζίγκφριντ». Απέναντι σ' αυτές τις 136 μεραρχίες οι σύμμαχοι χρησιμοποίησαν 133 μεραρχίες (91 γαλλικές, 10 αγγλικές, 22 βελγικές, 9 ολλανδικές και 1 πολωνική⁶. Από τις 136 γερμανικές μεραρχίες οι 10 ήταν αρμάτων μάχης και οι 7 μηχανοκίνητες. Χρησιμοποιήθηκαν 2.600 άρματα μάχης και 24.500 πυροβόλα, ενώ την επίθεση υποστήριζαν ο 2ος και ο 3ος αεροπορικός στόλος, με πάνω από 3.800 αεροπλάνα⁷. Αντίθετα οι Αγγλογάλλοι και οι σύμμαχοί τους διέθεταν πάνω από 3.000 τανκς και 1.300 αεροπλάνα, ενώ από τα αγγλικά νησιά μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν άλλα 1.000 αεροπλάνα. Στη βάση αυτών των στοιχείων οι Γερμανοί υπερτερούσαν έναντι των αντιπάλων τους σε άνδρες και αεροπλάνα και υστερούσαν σε άρματα μάχης (τανκς). Πρέπει όμως να ληφθεί υπόψην ότι οι Γερμανοί υπό την έμπνευση και την καθοδήγηση του Γκουντέριαν χρησιμοποίησαν τα άρματα μάχης σε συμπαγείς μονάδες, ενώ οι αντίπαλοί τους τα μοίρασαν σε μεραρχίες πεζικού και τα χρησιμοποίησαν για υποστήριξη αυτών των μονάδων⁸.

Οι πολεμικές επιχειρήσεις κράτησαν 45 ημέρες και μπορούν να χωριστούν σε δύο στάδια. Στο πρώτο στάδιο που διαρκεί από τις 10 Μάη μέχρι τις 4 Ιούνη 1940 τα γερμανικά στρατεύματα κατορθώνουν να διασπάσουν την άμυνα των συμμάχων σε όλες τις κατευθύνσεις, να φτάσουν στις ακτές της Μάγχης, να κυκλώσουν και να εκμηδενίσουν τη βόρεια ομάδα των συμμαχικών στρατευμάτων και να καταλάβουν την Ολλανδία, το Βέλγιο και τη Βόρεια Γαλλία. Στο δεύτερο στάδιο, που κράτησε από τις 5 μέχρι τις 25 Ιούνη του 1940 τα γερμανικά στρατεύματα ανέπτυξαν επίθεση στο εσωτερικό της Γαλλίας, κατέλαβαν το Παρίσι και οδήγησαν τη γαλλική κυβέρνηση στη συνθηκολόγηση, ενώ από τις 10 Ιούνη στον πόλεμο μπήκε και η Ιταλία.

Στη διάρκεια των πολεμικών συγκρούσεων το χαρακτηριστικότερο ίσως γεγονός είναι η διαφυγή συμμαχικών στρατευμάτων από τη Δουνκέρκη προς τις βρετανικές νήσους. Ηταν το τρίτο δεκαήμερο του Μάη όταν τα γερμανικά στρατεύματα στρίμωξαν στις ακτές της Μάγχης 49 μεραρχίες των συμμάχων (22 βελγικές, 9 αγγλικές και 18 γαλλικές). Οταν μάλιστα στις 25 Μάη συνθηκολόγησε ο βελγικός στρατός η μέγκενη έσφιξε απελπιστικά γύρω από τα αγγλογαλλικά στρατεύματα, τα οποία απωθήθηκαν στην περιοχή της Δουνκέρκης. Η ολοκληρωτική εξόντωσή τους ήταν ζήτημα χρόνου, αλλά με εντολή του Χίτλερ η γερμανική επίθεση σταμάτησε και 338.000 στρατιώτες και αξιωματικοί (εκ των οποίων οι 90.000 ήσαν Γάλλοι), αφού εγκατέλειψαν τον οπλισμό τους μην μπορώντας να τον μεταφέρουν, επιβιβάστηκαν σε πλοία και πέρασαν στη Μεγάλη Βρετανία. Επρόκειτο για θαύμα; Ηταν ένα «θαύμα» με την υπογραφή του Αδόλφου Χίτλερ που ομολογούσε απερίφραστα στους στρατηγούς του ότι σκοπός της ενέργειάς του να επιτρέψει τη διάσωση των συμμαχικών δυνάμεων από τη Μάγχη «ήτο να συνάψη ειρήνην με τη Μεγ. Βρετανίαν επί βάσεως, την οποία αύτη θα εθεώρει ότι η τιμή της θα επέτρεπε να δεχθή».⁹

Στην πραγματικότητα η Γαλλία - και όχι μόνο η Ολλανδία και το Βέλγιο - κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος. Δυτικοί στρατιωτικοί συγγραφείς εκτιμούν πως το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι διαφορετικό αν στις γερμανικές δυνάμεις «δεν υπήρχαν οι ευκαιρίες που τους παρουσιάστηκαν από τα σφάλματα των συμμάχων - σφάλματα που οφείλονται, κατά μεγάλο μέρος, στην επικράτηση απαρχαιωμένων ιδεών»¹⁰. Μπορεί να είναι κι έτσι. Ομως όλα τα στοιχεία φανερώνουν μια σαφή πρόθεση της γαλλικής αστικής τάξης ή τουλάχιστον, των πιο ισχυρών τμημάτων της να παραδώσει τη χώρα στο Χίτλερ. Ετσι από το ξεκίνημα του πολέμου η γαλλική κυβέρνηση ανασχηματιζόταν και στη σύνθεσή της έμπαιναν, ένας μετά τον άλλον, οι οπαδοί της συνθηκολόγησης. Στις 10 Μάη μπήκαν στην κυβέρνηση ο Ζαν Ιμπαρνεγκαρέ και ο Λουδοβίκος Μαρέν και στις 18 του ιδίου μήνα ο στρατάρχης Πετέν, γνωστός για τις αντιδραστικές του ιδέες και τις στενές του σχέσεις με τους Γάλλους φασίστες¹¹.

Η χειρότερη πράξη προδοσίας της γαλλικής αστικής τάξης ήταν ότι παρέδωσε το Παρίσι στον εχθρό αποκρούοντας την πρόταση του Γαλλικού ΚΚ για την υπεράσπισή του. Η ΚΕ του κόμματος απευθύνθηκε στη γαλλική κυβέρνηση στις 6 Ιούνη 1940 υπογραμμίζοντας ότι: «Το Κομμουνιστικό Κόμμα θα θεωρούσε προδοσία την εγκατάλειψη του Παρισιού στους φασίστες επιδρομείς. Θεωρεί σαν πρώτο εθνικό καθήκον να οργανωθεί η άμυνα του». Για το σκοπό αυτό οι Γάλλοι κομμουνιστές πρότειναν την αλλαγή του χαρακτήρα του πολέμου σε εθνικό για την ανεξαρτησία και την ελευθερία, ζητούσαν να απελευθερωθούν οι κομμουνιστές που ήσαν σε φυλακές και στρατόπεδα, να συλληφθούν οι πράκτορες του εχθρού όπου κι αν βρίσκονταν και τέλος να γίνει άμεση μαζική επιστράτευση¹². Αντί να πάρει αυτά τα μέτρα, στις 10 Ιούνη η γαλλική κυβέρνηση εγκατέλειψε το Παρίσι κηρύσσοντάς το ανοχύρωτη πόλη. Στις 14 Ιούνη η πόλη ήταν στα χέρια των Γερμανών. Επρόκειτο για ένα γεγονός τεράστιας στρατηγικής σημασίας. Στο Παρίσι και στα περίχωρά του κατοικούσαν περίπου 12 εκατομμύρια γηγενείς Γάλλοι, από τους οποίους πάνω από 3 εκατομμύρια ήταν εργάτες. Εδώ ήταν συγκεντρωμένη η γαλλική βιομηχανία κατασκευής μηχανών, καθώς επίσης και η πολεμική βιομηχανία. Εδώ επίσης κατέληγαν οι σπουδαιότερες συγκοινωνιακές αρτηρίες της Γαλλίας.

Η Γαλλία συνθηκολόγησε τυπικά στις 25 Ιούνη 1940, στη 1 η ώρα και 16 λεπτά. Είχε όμως παραδοθεί νωρίτερα. Στις 16 Ιούνη ο φασίστας Πετέν έγινε πρωθυπουργός και στις 22 του ιδίου μήνα υπογράφηκε στο δάσος της Κομπιένης το κείμενο με τους όρους της συνθηκολόγησης που προέβλεπαν το χωρισμό της χώρας σε κατεχόμενο και μη κατεχόμενο τμήμα, την αποστράτευση του στρατού της και την παράδοση του πολεμικού της υλικού, ενώ η αεροπορία και ο στόλος που δε θα παραδίδονταν θα έμεναν υπό περιορισμό.

Λίγες ημέρες αργότερα το Γαλλικό ΚΚ καλούσε να συγκροτηθεί γύρω από την εργατική τάξη «το μέτωπο της λευτεριάς, της ανεξαρτησίας και της αναγέννησης της Γαλλίας»¹³.

1. Ρ. Α. Στέινιγκερ: «Η δίκη της Νυρεμβέργης», Αθήνα 1960, σελ. 101-102

2. Υπουργείον Αμύνης ΕΣΣΔ: «Β' Παγκόσμιος Πόλεμος 1939 - 1945» (Συντακτική Επιτροπή του έργου: Σ. Π. Πλατόνοφ, Ν. Γ. Παβλένκο, Ι. Β. Παρότκιν) εκδόσεις ΚΥΨΕΛΗ, τόμος Α', σελ. 77

3. Ουιν. Τσόρτσιλ: «2ος Παγκόσμιος πόλεμος», Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ, τόμος β' σελ. 26-27

4. William L. Shirer: «Η άνοδος και η πτώσις του Γ' Ράιχ», εκδόσεις Αρσενίδη, τόμος Β', σελ. 482

5. William L. Shirer, στο ίδιο σελ. 484

6. Υπουργείον Αμύνης ΕΣΣΔ: «Β' Παγκόσμιος Πόλεμος», εκδόσεις «20ός Αιώνας», σελ. 85

7. Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια Ιστορία», τόμος Ι1- Ι2, σελ. 52

8. Υπουργείον Αμύνης ΕΣΣΔ: «Β' Παγκόσμιος Πόλεμος 1939 - 1945» (Συντακτική επιτροπή του έργου: Σ. Π. Πλατόνοφ, Ν. Γ. Παβλένκο, Ι. Β. Παρότκιν), εκδόσεις ΚΥΨΕΛΗ, τόμος Α', σελ. 76

9. B. H. Liddell Hart: «Η άλλη πλευρά του λόφου», εκδόσεις Δ. Δαρεμάς, σελ. 250

10. Λίντελ. Χαρτ: «Ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου», έκδοση 7ου ΕΓ/ΓΕΣ, τόμος Α', σελ. 81

11. «Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος 1939 - 1945», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», τόμος 1ος, σελ. 92

12. Μορίς Τορέζ: «Παιδί του λαού», εκδοτικό «Νέα Ελλάδα», σελ. 143.

13. Μορίς Τορέζ, στο ίδιο, σελ. 146.