«Αγαπητοί φίλες και φίλοι

Αφού ευχαριστήσω την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ για την πρόσκληση, θα ήθελα να καταθέσω κι εγώ, με πολύ συνοπτικό τρόπο, κάποιες προσωπικές απόψεις, σχετικά με τις εξελίξεις και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Πριν όμως γίνει αυτό, θα πρέπει αναγκαστικά να προσδιορίσουμε και το πλαίσιο, μέσα στο οποίο καταθέτουμε τις απόψεις αυτές. Το πλαίσιο είναι δεδομένο: Η ελληνική οικονομία κινείται με ταχύτητα και συνέπεια προς τον προκαθορισμένο στόχο της ένταξης στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση, στην ΟΝΕ. Οι αναδιαρθρώσεις που παρατηρούνται υπακούουν στις αναγκαιότητες αυτής της ένταξης και τα ερωτήματα που μπαίνουν, αφορούν ουσιαστικά μόνο τα αποτελέσματα αυτής της πορείας, αυτής της πολιτικής.

Σαν πολίτες αυτής της χώρας, δεν πήραμε μέρος σε κανένα διάλογο, γύρω από την ουσία αυτής της πορείας. Γιατί, απλούστατα, οι κυβερνώντες του χτες και του σήμερα δε μας το επέτρεψαν: Η απόφαση για ένταξη στην ΕΟΚ, στην Ευρωπαϊκή Ενωση, στην ΟΝΕ, όπως και η απόφαση για ένταξη στο ΝΑΤΟ, το 1952, λήφθηκε όχι άμεσα από τον ελληνικό λαό, αλλά έμμεσα από κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες, που διαμορφώθηκαν και διαμορφώνονται με τους γνωστούς σε όλους μας τρόπους. Αυτά, για να ξεκαθαρίζουμε κάποια πράγματα».

«Και, κατά κάποιο τρόπο, διάλογος ναι, αλλά τι σόι διάλογος, δεν καταλαβαίνω εγώ προσωπικά. Διάλογος με τι; Πώς; Τώρα, δηλαδή, ο διάλογος; Κατόπιν εορτής; Για τα αποτελέσματα; Μα, τα αποτελέσματα είναι φανερά. Κατά συνέπεια λοιπόν, οι όποιοι σχολιασμοί αφορούν αναγκαστικά τα αποτελέσματα αυτής της πορείας.

Αφορούν ερωτήματα, που μπαίνουν επιτακτικά από την ίδια την κοινωνία:

• Πρώτον: Ολα όσα έγιναν και γίνονται σημαίνουν ότι υπάρχει ανάπτυξη στην Ελλάδα;
• Δεύτερον: Αν ναι, ποιος ωφελείται;
• Τρίτον: Η περίφημη ΟΝΕ είναι μονόδρομος; Αρα και εθνικός στόχος;
• Τέταρτον: Υπάρχει άλλος δρόμος;

Εάν, μεν, ανάπτυξη εννοούμε απλά κάποιους δείκτες αύξησης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, εάν εννοούμε την επέκταση των χρηματοπιστωτικών μεγεθών, εάν εννοούμε την αύξηση των χρηματιστηριακών συναλλαγών και τη διόγκωση του τριτογενούς τομέα των υπηρεσιών, τότε βεβαίως και έχουμε ανάπτυξη.

Ομως, με βάση τα κριτήρια της δυτικής επιστημονικής σκέψης και βιβλιογραφίας, όχι του διαλεκτικού ιστορικού υλισμού - το τονίζω αυτό - αυτά που συμβαίνουν σήμερα στην ελληνική οικονομία δε συνιστούν ανάπτυξη. Αυτό το ξέρουν καλά όσοι προπαγανδίζουν, με ευγλωττία είναι αλήθεια, τα δήθεν αγαθά της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της ΟΝΕ. Γι' αυτό και μιλούν για ευημερία, που ΘΑ έρθει και για ανάπτυξη που έρχεται.

Ετσι, αντιπαρέρχονται δύσκολα ερωτήματα, όπως είναι: Ανάπτυξη χωρίς αντίστοιχες θέσεις απασχόλησης (το φαινόμενο που είναι γνωστό στη βιβλιογραφία ως job growth). Η ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων. Η κατάργηση των κοινωνικών κατακτήσεων. Η εξαφάνιση των μικρομεσαίων. Η συρρίκνωση του αγροτικού τομέα. Ολες οι απαντήσεις σε αυτά τα μεγάλα ερωτήματα μετατίθενται στο απώτερο μέλλον, για τότε, όταν - όπως είπε και ο Τζον Μέιναρντρ Κέινς - θα είμαστε όλοι πεθαμένοι.

Ολα όσα έγιναν και γίνονται στην Ελλάδα, ουσιαστικά, εναρμονίζουν τη χώρα μας με τα συμβαίνοντα στη διεθνή οικονομία, στα διεθνή οικονομικά κέντρα. Εναρμονίζονται με το ρόλο που καλούμαστε να παίξουμε στην περιοχή μας. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, με μοναδικούς κυρίαρχους το δυτικό ολιγοπωλιακό και μονοπωλιακό κεφάλαιο, η Ελλάδα, κατά τους σχεδιασμούς των διαφόρων κέντρων, έχει τελειώσει σαν κρατική οντότητα, σαν χώρα, σαν συγκροτημένη κοινωνία».

Μακρινό όνειρο οι κοινωνικές κατακτήσεις

«Αρχίζει, όμως - όχι τώρα, εδώ και κάποια χρόνια έχει αρχίσει - η προετοιμασία, να διαγράφεται ο ρόλος των κάποιων Ελλήνων και κάποιων φορέων μέσα στην Ελλάδα. Ρόλος βοηθητικός, ρόλος παραπληρωματικός, όπου, με σημαία κάποια εθνικά χαρακτηριστικά, Βαλκάνια, ορθόδοξοι, μεσογειακοί, σίγουρα, όμως, δυτικότροποι και ευρωπαϊστές, θα ακουγόμαστε, θα βλεπόμαστε, θα δεχόμαστε εύσημα και μετάλλια, χρυσά, αργυρά, χάλκινα. Πόσοι Ελληνες θα είναι αυτοί, που θα μετέχουν σε αυτή την προοπτική; Πόσοι θα είναι οι "έχοντες, και κατέχοντες"; Σίγουρα, θα είναι λίγοι. Το 10%; Το 20%; Το 30%; Δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε φυσικά, αλλά σίγουρα δε θα είναι η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων. Οι πολλοί θα βολοδέρνουν σε μια προκατασκευασμένη μιζέρια ανέργων, απασχολήσιμων και μερικώς απασχολουμένων. Οπου οι κοινωνικές κατακτήσεις, η εργασιακή αξιοπρέπεια και η ουσιαστική ανάπτυξη θα είναι ένα όνειρο μακρινό.

Φίλες και φίλοι

Τα φώτα - σύμφωνα με τους σχεδιασμούς - σβήνουν πάνω από την Ελλάδα. Θ' ανάψουν και θ' ανάψουν σχετικά γρήγορα. Αλλά τότε θα έχουμε μια άλλη Ελλάδα. Μια Ελλάδα κακέκτυπο του Λας Βέγκας, μια Ελλάδα κακέκτυπο της Βηρυτού της δεκαετίας του '50. Μια Ελλάδα χωρίς ραχοκοκαλιά, κοινωνική συνοχή και ελπίδα.

Μπροστά σε μια τέτοια κατάσταση, αποτελεί θράσος για τους κυβερνώντες του χτες και του σήμερα να μας κατηγορούν όλους εμάς ότι "δεν έχουμε πρόταση". Εχουμε και παραέχουμε:

Γυρίζουμε την πλάτη σε αυτή την προοπτική, τους χαρίζουμε την ΟΝΕ. Κρατάμε το όνειρο και αντιστεκόμαστε. Θα φωνάξουμε. Θα διαμαρτυρηθούμε. Θα παλέψουμε για την Ελλάδα, που θέλουμε και όχι γι' αυτήν που θέλουν οι Βρυξέλλες, η Φραγκφούρτη και η Γουόλ Στριτ. Για να δείξουμε ότι όλα δεν έχουν χαθεί στην Ελλάδα. Αλλά και για περισώσουμε κάποια πράγματα.

Ο καπιταλισμός έχει δείξει ότι διαθέτει απέραντη ευλυγισία και ευελιξία και ξέρει να κάνει πίσω, όταν βρίσκεται κάτω από συντονισμένη λαϊκή πίεση. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα: Τι έγινε στη δεκαετία του '50 και του '60 και του '70, εν μέρει, στη Δυτική Ευρώπη; Αλλαξε η φύση του καπιταλισμού, όπως την ξέρουμε, από τότε που μπήκε η σπορά από το 17ο - 18ο αιώνα; Οχι, ο ίδιος ήταν.

Ομως, γιατί είχαμε πλήρη απασχόληση; Γιατί είχαμε κατακτήσεις των εργαζομένων; Γιατί δεχόταν ο καπιταλισμός να τα δώσει αυτά; Γιατί, απλούστατα, βγαίνοντας από ένα παγκόσμιο πόλεμο όπου τα πράγματα δεν πήγαν όπως τα περίμεναν οι σχεδιαστές του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν επικράτησε μια Σοβιετική Ενωση πανίσχυρη, όταν υπήρχε αυτό που λέμε το αντίπαλο δέος, ήταν υποχρεωμένοι να δώσουν παροχές, για να κρατήσουν μια κατάσταση.

Είχαμε τις εξελίξεις το '89 - '91, πήραν φόρα και δεν κρατιούνται με τίποτα. Και βιάζονται κιόλας. Εκτός αν βρεθούν μπροστά σε καταστάσεις, πλέον, πίεσης του λαϊκού κινήματος. Αυτή νομίζω ότι είναι η πρόταση και, καταλήγοντας, θεωρώ ότι η απάντηση στα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας, είναι σε τελευταία ανάλυση, πολιτική.

Ευχαριστώ».

«Αγαπητοί προσκαλεσμένοι, αγαπητοί σύντροφοι,

Η ελληνική οικονομία και οι προοπτικές ανάπτυξής της απασχολούν και άμεσα και έμμεσα και την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα της χώρας μας. Οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις, που αφορούν τις ιδιωτικοποιήσεις, τις εργασιακές σχέσεις και την κοινωνική ασφάλιση, έχουν σοβαρά επιδεινώσει τη θέση των εργαζομένων την τελευταία δεκαετία ιδιαίτερα.

Παράλληλα, η προσωρινή οπισθοχώρηση του διεθνούς επαναστατικού κινήματος έδωσε την ευκαιρία στις δυνάμεις του κεφαλαίου να πάρουν πίσω όσα υποχρεώθηκαν να παραχωρήσουν, κάτω από την πίεση της ταξικής πάλης και κάτω από την επίδραση των επιτευγμάτων του παγκόσμιου σοσιαλιστικού συστήματος.

Οι συσσωρευμένες αντιθέσεις και ο ανταγωνισμός για επικράτηση στο μοίρασμα των αγορών και των ζωνών επιρροής εξελίσσονται οξύτατοι. Ακόμα, η χρησιμοποίηση νέων τεχνολογιών και η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας εντείνουν την πτωτική τάση του μέσου καπιταλιστικού κέρδους. Ετσι, οι μεταρρυθμίσεις και οι αναδιαρθρώσεις του καπιταλιστικού συστήματος θεωρούνται από το κεφάλαιο αναγκαίες, ώστε ν' αμβλυνθεί η πολύπλευρη κρίση του, για να συσσωρευτούν όλο και περισσότερα κέρδη και για να διατηρηθεί και ισχυροποιηθεί η οικονομική και πολιτική του εξουσία.

Νέες μορφές εκμετάλλευσης

Καινούριες μορφές εκμετάλλευσης εφαρμόζονται με την ελαστικοποίηση της εργασίας. Το φαινόμενο της μαζικής ανεργίας, αποτέλεσμα των όλο και μεγαλύτερων κερδών για το κεφάλαιο, χρησιμοποιείται ακριβώς για να εντατικοποιείται η εργασία. Να πιέζονται προς τα κάτω τα μεροκάματα και να καταπατιούνται τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Θα θέλαμε ν' αναφερθούμε, πολύ περιληπτικά βέβαια, σε εκείνα τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη της ταξικής συνείδησης της εργατικής τάξης, γιατί ακριβώς είναι από τους βασικούς παράγοντες απόκρουσης αυτών των αναδιαρθρώσεων και δημιουργίας των προϋποθέσεων, συνολικής αντίστασης και ρήξης με το καπιταλιστικό σύστημα.

Και αυτό γιατί με διάφορους τρόπους συγκαλύπτεται η ουσία του εκμεταλλευτικού συστήματος από την κυρίαρχη τάξη, για να κρατηθούν οι εργαζόμενοι μακριά από τις συνθήκες διαμόρφωσης της ταξικής τους συνείδησης.

Από τη δεκαετία του '80, η σύμπραξη του ελληνικού και ξένου κεφαλαίου γίνεται όλο και πιο στενή. Μεγαλώνει η σύμφυση του κράτους με τα μονοπώλια και οξύνονται οι ταξικές διαφορές. Δημιουργούνται έτσι προϋποθέσεις για μεγαλύτερη εκμετάλλευση των εργαζόμενων. Η ανεργία, η φτώχεια και η εξαθλίωση παίρνουν τεράστιες διαστάσεις. Τότε το ΠΑΣΟΚ ως κυβέρνηση χρησιμοποιεί κάθε μέσο για να ενσωματώσει και καθυποτάξει το συνδικαλιστικό κίνημα. Οι διώξεις και οι απροκάλυπτες κρατικές παρεμβάσεις, μαζί με το ρουσφέτι και την εξαγορά συνδικαλιστικών στελεχών, κυριαρχούν.

Στη σημερινή φάση προσπαθεί να διαφοροποιηθεί από τη Νέα Δημοκρατία, αν και ακολουθεί νεοφιλελεύθερη διαχείριση, με στόχο την αποθάρρυνση ή και τη ματαίωση κινήσεων, προς μια συνεπή αντιιμπεριαλιστική αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση στο λαό και στο εργατικό Κίνημα ιδιαίτερα.

Θεωρίες αποπροσανατολισμού και συσκότισης

Η αντίληψη της «κοινωνικής συναίνεσης» εμφανίζεται ως πανάκεια για όλα τα κακά που ταλανίζουν τους εργαζόμενους. Βγαίνουν στην επιφάνεια όλες οι αναπαλαιωμένες θεωρίες για τη διαιώνιση του σύγχρονου καπιταλισμού, της κοινωνίας της γενικής ευημερίας, του λαϊκού καπιταλισμού, της ανυπαρξίας των διαχωριστικών γραμμών ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις. Εμφανίζονται θεωρίες ότι δεν υπάρχουν σήμερα παρά κοινωνικά στρώματα, τα οποία διαφέρουν μεταξύ τους από άποψη ύψους εισοδήματος, ειδίκευσης κλπ. Στον υψηλόμισθο ειδικευμένο πιάνει εύκολα η αντίληψη ότι ανήκει σε άλλη κοινωνική τάξη από ό,τι ο χαμηλόμισθος ανειδίκευτος, για παράδειγμα.

Αν δεν έχει κανείς υπόψη του τα κριτήρια της διαφοράς ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις, μπερδεύεται και στρέφει τον αγώνα του μόνο στην κατεύθυνση του υψηλότερου μισθού. Αν όμως ξέρει ότι το κυριότερο κριτήριο διάκρισης είναι η σχέση τους με τα μέσα παραγωγής, ξεχωρίζει πια πού ανήκει.

Υπάρχουν όμως και θεωρίες της διάχυσης της μιας τάξης στην άλλη, καθώς και του ανεμπόδιστου περάσματος των κατώτερων προς τους ανώτερους κοινωνικά, δηλαδή κοινωνική ρευστότητα, συνεπώς συνεργασία των κάποτε αντίπαλων τάξεων.

Ολα αυτά αποδείχτηκαν πολύ διαβρωτικά για την ταξική συνείδηση της εργατικής τάξης. Ακόμα η παρατεταμένη κρίση δημιουργεί συνθήκες εξαθλίωσης, που μαζί με τη μοιρολατρία, που συνήθως αναπτύσσεται πολύ πιο δύσκολα, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για τη συνειδητοποίηση της ανάγκης της συνολικής αντίστασης και ρήξης με το σύστημα.

Ο πλέον σοβαρός όμως αρνητικός παράγοντας συνειδητοποίησης της εργατικής τάξης είναι η διαμορφωμένη κατάσταση στο εργατικό συνδικαλιστικό Κίνημα. Η πλειοψηφία της συνδικαλιστικής ηγεσίας έχει στην κυριολεξία αφοπλίσει το συνδικαλιστικό κίνημα, όντας η ίδια διαβρωμένη και εξαρτημένη από το κεφάλαιο.

Η αναγκαιότητα ισχυροποίησης των ταξικών δυνάμεων σε μια περίοδο ολομέτωπης και παρατεταμένης επίθεσης στα δικαιώματα και στις κατακτήσεις των εργαζόμενων είναι προϋπόθεση για την ύπαρξη του συνδικαλιστικού κινήματος. Μέσα από τη δράση αυτών των δυνάμεων θα ξεκαθαρίζονται οι συγχύσεις και βαθμιαία θ' αναπτύσσεται η ταξική συνείδηση.

Οι δυνάμεις του κεφαλαίου δεν είναι ανίκητες. Είμαστε αισιόδοξοι ότι οι επαναστατικές δυνάμεις θ' ανασυνταχθούν στον αιώνα που έρχεται. Το μέτωπο ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τα μονοπώλια μπορεί να γίνει πράξη με την κοινή δράση των λαϊκών δυνάμεων, για τον άλλο δρόμο ανάπτυξης που έχει ανάγκη ο τόπος και ο λαός μας. Απαιτείται η ανάλογη προετοιμασία, ώστε η εργατική τάξη να κάνει πράξη την ιστορική της αποστολή, να μπει μπροστά στην πάλη για την κατάργηση του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Βασικό παράγοντα θεωρούμε την ισχυροποίηση του εργατικού κινήματος για να επιταχύνει αυτή τη διαδικασία.

Ευχαριστώ πολύ».