Ενα τουρκικό ερευνητικό σκάφος απειλεί, για μια ακόμη φορά, να ανεβάσει τις θερμοκρασίες στο Αιγαίο, καθώς ανακοινώθηκε από την τουρκική πλευρά ότι πρόκειται να βγει τις επόμενες μέρες για «επιστημονικές» έρευνες ακόμη και σε θαλάσσιες περιοχές, που πέρα από την υφαλοκρηπίδα των ελληνικών νησιών περιλαμβάνουν και ελληνικά χωρικά ύδατα. Το τουρκικό ωκεανογραφικό πλοίο «Πίρι Ρέις», που απέπλευσε από τον κόλπο της Σμύρνης, βρισκόταν χτες αγκυροβολημένο στα τουρκικά χωρικά ύδατα στον κόλπο του Κεραμεικού, απέναντι από την Κω. Τις επόμενες μέρες και μέχρι τις 19 του Ιούλη, προβλέπεται, σύμφωνα με το σχέδιο που ανακοινώθηκε, να προσεγγίσει τις νησίδες Καλόγερους σε απόσταση 5 ναυτικών μιλίων, στο Κεντρικό Αιγαίο, μεταξύ Χίου και Νότιας Εύβοιας.

Η έξοδος του ερευνητικού πλοίου και το πρόγραμμά του έγιναν γνωστά μέσω του διεθνούς συστήματος «Ναύτεξ» όπου γίνονται οι προαγγελίες των δρομολογίων των πλοίων του εμπορικού ναυτικού. Οι έρευνες που ανακοινώθηκαν είναι γεωλογικές και συγκεκριμένα ιζηματολογικές (λήψη δειγμάτων από το βυθό), οι οποίες, ωστόσο, δεν μπορεί να γίνουν χωρίς την άδεια της παράκτιας χώρας όταν πρόκειται για τα χωρικά της ύδατα, ενώ και για την υφαλοκρηπίδα απαιτείται η συνεργασία της παράκτιας χώρας. Πάντως, εκτιμάται ότι με τις ιζηματολογικές έρευνες δε διακυβεύονται κυριαρχικά δικαιώματα στον ίδιο βαθμό που γίνεται με τις σεισμολογικές έρευνες. Η Τουρκία δεν έχει ενημερώσει σχετικά τις ελληνικές αρχές. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που γίνονται, η Αγκυρα στόχο έχει να επαναφέρει τη θεωρία περί «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο. Το συγκεκριμένο ωκεανογραφικό πλοίο είχε ξαναβγεί και πριν από δύο χρόνια στο Αιγαίο, χωρίς όμως να ολοκληρώσει τις προαναγγελθείσες έρευνες.

Στο μεταξύ, σοβαρά ερωτήματα προκαλεί η στάση της ελληνικής κυβέρνησης. Διά στόματος εκπροσώπου του υπουργείου Εξωτερικών, Π. Μπεγλίτη, ουσιαστικά εκφράστηκε η ικανοποίηση της κυβέρνησης για τη διαβεβαίωση που δόθηκε - μετά από σχετικό ελληνικό διάβημα - από την τουρκική πλευρά ότι δεν πρόκειται να γίνουν έρευνες στα ...ελληνικά χωρικά ύδατα. «Βεβαίως, είπε, έχουν δοθεί διαβεβαιώσεις ότι θα υπάρξει η αναγκαία συνεργασία και συνεννόηση και ότι το σκάφος θα κινηθεί με βάση τις διεθνείς υποχρεώσεις της Τουρκίας και εντός των διεθνών υδάτων του Αιγαίου». Δηλαδή, κουβέντα δε γίνεται για την υφαλοκρηπίδα.

Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι το πρόβλημα, όποτε στο παρελθόν υπήρξε κρίση με αφορμή ανάλογες εξόδους τουρκικών ερευνητικών πλοίων (καλοκαίρι 1976 και άνοιξη του 1997), δεν ήταν το αν θα γίνουν οι έρευνες στα ελληνικά χωρικά ύδατα, πράγμα που ποτέ δεν είχε επιχειρήσει η Τουρκία, αλλά στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου, η οποία, με βάση τους κανόνες του διεθνούς δικαίου, κατά το μεγαλύτερο μέρος ανήκει στην Ελλάδα, αμφισβητείται, όμως, από την Τουρκία στη βάση της δικής της θεωρίας περί «γκρίζων ζωνών» (βραχονησίδες και μικρά νησιά), όπως και του ισχυρισμού ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα.

Το θέμα αντιμετωπίζεται από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών σε συνεργασία με το υπουργείο Εθνικής Αμυνας και με το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού. Πολεμικά πλοία επιτήρησης και ραντάρ παρακολουθούν το τουρκικό σκάφος. Στο μεταξύ, το υπουργείο Εξωτερικών έκανε, σύμφωνα με τον υπουργό Τύπου, Χρ. Πρωτόπαππα, «εντονότατο προφορικό διάβημα» στην τουρκική πρεσβεία στην Αθήνα. Οπως δήλωσε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, Π. Μπεγλίτης, από την τουρκική πλευρά «μας διαβεβαίωσαν ότι δεν πρόκειται να γίνουν σεισμικές έρευνες, απλά μόνο επιστημονικές έρευνες στο βυθό της θάλασσας». Πρόσθεσε ακόμα ότι η Ελλάδα στις σχέσεις της με την Τουρκία έχει αναπτύξει μηχανισμούς και διαδικασίες επικοινωνίας που επιτρέπουν να λύνονται τα προβλήματα στη γέννησή τους.

Στο θέμα αναφέρθηκε και ο υπουργός Εθνικής Αμυνας, Γ. Παπαντωνίου, που είπε ότι «προς το παρόν το παρακολουθούμε πάρα πολύ στενά και το υπουργείο Εξωτερικών και εμείς». Ο δε αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Τ. Γιαννίτσης, ανέφερε: «Θέλουμε να ελπίζουμε ότι η τουρκική πλευρά κατανοεί ότι κινήσεις που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν κάποιο ζήτημα, πέραν των εντυπώσεων, δεν είναι προς το συμφέρον κανενός».

Την πλήρη κατάργηση της θανατικής ποινής, σε κάθε περίπτωση και χωρίς εξαιρέσεις, προβλέπει το Πρωτόκολλο 13 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, το οποίο κατατέθηκε χτες προκειμένου να κυρωθεί στη Βουλή με τη μορφή νομοσχεδίου.

Σύμφωνα με όσα προβλέπονται, καθίσταται αδύνατη η επιβολή και η εκτέλεση της θανατικής ποινής από τα πολιτικά δικαστήρια. Παράλληλα, τροποποιείται αντίστοιχα ο στρατιωτικός ποινικός κώδικας καθώς και ο Κανονισμός Εξωτερικής Υπηρεσίας Στρατευμάτων, στις περιπτώσεις που προβλέπεται η θανατική ποινή. Το εν λόγω πρωτόκολλο συνυπογράφτηκε και από την Ελλάδα στις 3 του Μάη του 2002 στο Βίλνιους της Λιθουανίας.