Το εθνικό σχέδιο εμβολιαστικής κάλυψης κατά της Covid-19 προβλέπει, με τα όσα έχουν ανακοινωθεί έως τώρα, να έχουν εμβολιαστεί έως το τέλος Γενάρη 220.000 άτομα. Σύμφωνα με τις εισηγήσεις του γγ Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, όσο θα αυξάνονται οι διαθέσιμες δόσεις των εμβολίων και οι εταιρείες που θα τα παρέχουν, θα διευρύνεται το ηλικιακό και κοινωνικό φάσμα των εμβολιασμών. Μέχρι τη στιγμή που γραφόταν το άρθρο, τα επίσημα στοιχεία είναι 16.233 εμβολιασμοί.

Παρά τις πανηγυρικές ανακοινώσεις, την υπερβολική δημοσιότητα της έναρξης των πρώτων εμβολιασμών και τις ατέλειωτες περιγραφές σχεδίων και επιχειρήσεων, κανείς δεν ξέρει ακόμα το ακριβές χρονοδιάγραμμα. Τι να συμπεράνουμε άρα για την ημερομηνία ολοκλήρωσης των εμβολιασμών;

Κάποιοι προβληματισμοί για το πλάνο των εμβολιασμών:

Το κύριο ζήτημα είναι η ανοσία του 70% του πληθυσμού, όριο που μπαίνει για το επιθυμητό τείχος ανοσίας. Το χρονοδιάγραμμα παραλαβής και προγραμματισμού είναι έως τώρα ασαφές, άμεσα εξαρτώμενο από την κεντρική παραγγελία της ΕΕ και τον όποιο καταμερισμό στα κράτη - μέλη, ενώ έως τώρα ο μαζικός εμβολιασμός του πληθυσμού αφήνεται στην ατομική δήλωση στις πλατφόρμες της κυβέρνησης, που αναμένεται να ανοίξουν τις επόμενες μέρες.

Πότε θα έχουν έρθει στη χώρα τα απαραίτητα εμβόλια για τον πληθυσμό της; Με τα δεδομένα της χώρας, κατά προσέγγιση απαιτούνται 70% των 11.000.000 πληθυσμού Χ 2 δόσεις = 15.400.000 εμβολιασμοί! Ο ρυθμός εισαγωγής των εμβολίων που έχει ανακοινωθεί προκαλεί εύλογη ανησυχία. Πολύ περισσότερο που δεν ξέρουμε ακόμα καν πόσοι εμβολιασμοί θα μπορούν να πραγματοποιούνται ημερησίως συνολικά στα κέντρα που θα ορισθούν.

Πόσο καιρό, λοιπόν, θα πάρει να εμβολιαστούν κάποια εκατομμύρια πληθυσμού;

Η πείρα των πρώτων ημερών, με αναβολές στις ημερομηνίες έναρξης εμβολιασμών σε μια σειρά από νοσοκομεία μάς ανησυχεί για το τι θα ακολουθήσει σε πολλαπλάσιο μέγεθος στον λοιπό πληθυσμό. Παραμένει, λοιπόν, το αίτημα για έγκαιρη εξασφάλιση του αναγκαίου αριθμού εμβολίων, όλων όσα έχουν αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα και ασφάλεια.

Πολλά ερωτήματα προκύπτουν για τα λεγόμενα εμβολιαστικά κέντρα, που ακόμα δεν ξέρουμε ποια θα είναι, αφού δεν έχει βγει αναλυτική λίστα. Πώς θα εξασφαλιστεί και θα ελεγχθεί η πρόσβαση σε αυτά; Τα 1.048 είναι σε διαφορετικά σημεία, ή υπολογίζονται τα ιατρεία ή και οι ...καρέκλες που έχει π.χ. ένα Κέντρο Υγείας; Αν ένα ΤΟΜΥ έχει 3 ιατρεία, τότε μετράει για 3 εμβολιαστικά κέντρα;

Πώς θα οργανωθεί η ενημέρωση του πληθυσμού για τα εμβόλια; Δεν είναι απαραίτητη πλατιά καμπάνια ενημέρωσης που θα εξηγεί και θα απαντάει σε εύλογα ερωτήματα που υπάρχουν στον κόσμο, αλλά και σε μια σειρά από ανορθολογικές θεωρίες που προβάλλονται δυστυχώς και αναπαράγονται με εντυπωσιακή ταχύτητα;

Για το 2021, ο προϋπολογισμός προβλέπει περικοπή 96 εκατομμυρίων ευρώ μόνο στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Πώς θα αντεπεξέλθει στο τεράστιο έργο του εμβολιασμού; Με ποιο προσωπικό και υποδομές θα πραγματοποιηθεί; Με την υπάρχουσα κατάσταση και τις «εμβολιαστικές ασκήσεις» που έχουν αποσταλεί σε Κέντρα Υγείας, έχουν ήδη προκύψει μια σειρά από ζητήματα όπως: Ενας μόνο γιατρός να είναι υπεύθυνος για πολλούς ταυτόχρονα εμβολιασμούς, ακατάλληλο προσωπικό για την εκτέλεση των εμβολιασμών (π.χ. μαίες), ακατάλληλοι χώροι εμβολισμών (κρεβάτια εξεταστικά για τυχόν παρενέργειες δεν επαρκούν, συνωστισμός από πολλούς ταυτόχρονα εμβολιαζόμενους), ακατάλληλοι χώροι αναμονής εμβολιασθέντων.

Η κυβέρνηση επαναλαμβάνει την κασέτα για τις 7 χιλιάδες προσλήψεις στο δημόσιο σύστημα Υγείας. Θα επαναλάβουμε κι εμείς ότι είναι ψευδεπίγραφη η ενίσχυση, καθώς πολλοί από αυτούς που προσελήφθησαν υπηρετούσαν ήδη από άλλο πόστο και απλώς άλλαξε η σύμβασή τους (π.χ. από ειδικευόμενος - επικουρικός, ή από το ένα νοσοκομείο στο άλλο). Επίσης, η συντριπτική πλειοψηφία αφορά επικουρικό προσωπικό, δηλαδή με σύμβαση που λήγει. Τόση είναι η ενίσχυση, που κάθε βδομάδα φεύγει πούλμαν με γιατρούς από την Αθήνα για νοσοκομεία της Βορείου Ελλάδας, για να καλύψει τις εκεί τρύπες, αφήνοντας εδώ αντίστοιχες.

Μέχρι στιγμής, για τη στελέχωση των εμβολιαστικών κέντρων, αντί για νέες προσλήψεις, καταφτάνουν στα νοσοκομεία εντολές για μετακινήσεις προσωπικού.

Επίσης, αναπάντητο μένει το τι θα γίνει με την τακτική λειτουργία των ήδη κατεστραμμένων δομών ΠΦΥ. Που έχουν ήδη αναμονές μηνών για ραντεβού λόγω της υποστελέχωσης. Αν σε ένα ΚΥ π.χ. δύο γενικοί γιατροί καθημερινά κάνουν τακτικά ιατρεία και πάρουν τον έναν για επιτήρηση εμβολιασμών, αυτομάτως η αναμονή για ραντεβού διπλασιάζεται. Θα γίνουν κι αυτά μιας νόσου...

Προβληματική και πίσω από τις επιστημονικές απαιτήσεις, για την παρακολούθηση του πληθυσμού που θα εμβολιάζεται, ήταν η απαξιωτική τοποθέτηση του Θεμιστοκλέους ότι «όσον αφορά τα άτομα τα οποία εμβολιάζονται και θέλουν να αναφέρουν μια ανεπιθύμητη ενέργεια, ισχύει ό,τι ισχύει και με κάθε άλλο φάρμακο. Αν δεν έχουν θεράποντα ιατρό, τότε μπορούν να απευθύνονται σε οποιαδήποτε υγειονομική δομή, σε κάποιον άλλο γιατρό στα Κέντρα Υγείας, στα δημόσια νοσοκομεία είτε σε ιδιώτες γιατρούς που ασκούν το ελεύθερο επάγγελμα». Ας βρουν, δηλαδή, κάπου έναν γιατρό να το πουν!!!

Ακόμα, δηλαδή, και την αναφορά των ανεπιθύμητων ενεργειών την αφήνουν στη διακριτική ευχέρεια αυτών που εμβολιάζονται. Ο καθένας, δηλαδή, θα πρέπει να αξιολογήσει τον εαυτό του και να αναφέρει τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες. Αντίστοιχα και με τις ευπαθείς ομάδες. Οι ασθενείς θα πρέπει να αξιολογήσουν οι ίδιοι αν ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες! Και ενώ κάποιοι μπορεί να έχουν διαγνωσθεί ήδη με μια χρόνια νόσο (π.χ. σακχαρώδη διαβήτη). Εδώ και σχεδόν ένα χρόνο όμως τα νοσοκομεία έχουν γίνει μιας νόσου, της Covid 19. Λόγω της αναστολής της τακτικής λειτουργίας τους, αναβλήθηκαν προγραμματισμένες επισκέψεις και υποδιαγιγνώσκονται μια σειρά από ασθένειες. Πάλι, λοιπόν, στην ατομική ευθύνη του καθενός, να είναι «υποχρεωμένοι να γνωρίζουν» ότι ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες;

Αμεση ανάγκη, λοιπόν, η ενίσχυση της ΠΦΥ με καταγεγραμμένο τον πληθυσμό του κάθε ΚΥ, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, στοχευμένη εκστρατεία ενημέρωσης για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού ειδικά σε αυτές τις ομάδες.

Τους επόμενους μήνες θα πρέπει να συνεχίσει να ελέγχεται και να καταγράφεται η ασφάλεια των εμβολίων, πράγμα που περιλαμβάνει και πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες που δεν έχουν καταγραφεί έως τώρα, ή το ποσοστό εμφάνισής τους, πλέον σε αριθμούς εκατομμυρίων. Περιλαμβάνει όχι μόνο την επαγρύπνηση αλλά και σχολαστικό έλεγχο, καταγραφή και εξήγηση όποιων γεγονότων, ώστε να υπάρχουν δεδομένα για την αναγνώρισή τους. Για παράδειγμα, για να αναγνωριστεί μια συστηματική αντίδραση σε κάθε εμβόλιο απαιτείται η κλινική υποψία, η κατάλληλη αρχική αντιμετώπιση που να ακολουθείται από ένα λεπτομερές ιστορικό και αξιολόγηση του πιθανού αιτίου. Ολα αυτά τα στοιχεία καταγεγραμμένα είναι πολύτιμο υλικό που μπορεί να αξιοποιηθεί στα ερωτήματα που έμειναν αναπάντητα, π.χ. την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια σε βάθος χρόνου, αν θα βοηθούσε η επόμενη δόση να παραλειφθεί τελείως ή να γίνει με διαφορετικό εμβόλιο και πολλά άλλα.