Σε πανηγυρικούς τόνους, συνήλθε πρόσφατα η ευρεία επιτροπή για την προετοιμασία ένταξης της Ελλάδας στο κοινό νόμισμα (ΕΥΡΩ) από 1/1/2001. Αν όμως η κυβέρνηση και οι διάφοροι φορείς του κεφαλαίου επιδιώκουν να πείσουν την κοινή γνώμη της χώρας, ότι η συμμετοχή της Ελλάδας στο κοινό νόμισμα αποτελεί τη νέα σταυροφορία στην πορεία προς την πλήρη ενσωμάτωση στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η πληροφόρηση για το τι αυτό συνεπάγεται για τους εργαζόμενους και γενικότερα για την οικονομία της χώρας, δίνεται κυριολεκτικά με το σταγονόμετρο. Ετσι μένουν αναπάντητα, μια σειρά ουσιαστικά ερωτήματα, όπως:

• Η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΕΥΡΩ θα συμβάλλει θετικά στην αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας ή αντίθετα θα οξύνει το μείζον αυτό κοινωνικό πρόβλημα;
• Τι νέες δεσμεύσεις θα αναλάβει η Ελλάδα, στην περίπτωση που το 2001 ενταχθεί στο σύστημα των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών και "κλειδωθεί" οριστικά η ισοτιμία της δραχμής;

Τα ερωτήματα, που θα μπορούσαν να διατυπωθούν είναι πολλά. Ας ξεφύγουμε όμως από τους νομισματικούς όρους, με τους οποίους πολλοί ίσως δεν είναι εξοικειωμένοι. Γιατί, στην ουσία, το πρόβλημα της ένταξης της Ελλάδας στο ΕΥΡΩ - αν τελικά τη δεχτούν - είναι πρόβλημα κυρίως οικονομικό και κοινωνικό και δευτερευόντως νομισματικό. Από μια τέτοια διαδικασία κάποιοι σίγουρα θα ωφεληθούν. Μέσα σε αυτούς συγκαταλέγονται οι παράγοντες του εμπορικού κεφαλαίου που είναι συνδεμένοι με τα μεγάλα ευρωπαϊκά κέντρα. Κάποιοι άλλοι, όμως, και είναι παρά πολλοί αυτοί, θα χάσουν και πρόκειται να χάσουν πολλά. Γιατί η ελληνική συμμετοχή στο ΕΥΡΩ, θα συνοδεύεται και με αντίστοιχες πολιτικές, τις οποίες ήδη γνωρίζουμε, αλλά αυτό που θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο, οι πολιτικές αυτές και οι συνέπειές τους, αρνητικές για τους εργαζόμενους, θα ενταθούν με προοπτική να "κλειδωθούν" και να εφαρμόζονται εσαεί.

Γενικεύοντας μπορούμε να πούμε ότι η πλήρης ενσωμάτωση της Ελλάδας στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση (ΟΝΕ), ισοδυναμεί με ένα εκ βαθέων εκσυγχρονισμό όλου του συστήματος πολιτικής και οικονομικής εξάρτησής της από το ευρωπαϊκό κεφάλαιο. Ηδη οι ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις, στο κοινωνικό - ασφαλιστικό και το ξεπούλημα τραπεζών και ΔΕΚΟ, αποτελεί βασικό όρο για την ένταξη της Ελλάδας στο ΕΥΡΩ και έτσι μπορεί να εξηγηθεί η αδιάλλακτη στάση που επιδεικνύει η κυβέρνηση και η εργοδοσία στα θέματα αυτά.Η κυβέρνηση Σημίτη έχει πάρει το μήνυμα ότι χωρίς "να βάλει τάξη στις... εκκρεμότητες", θα παραμείνει αφερέγγυα και ανεξεταστέα προς "τις δύσπιστες διεθνείς αγορές", το πολυεθνικό δηλαδή κεφάλαιο, αλλά και την επίσης δύσπιστη υψηλόβαθμη γραφειοκρατία των Βρυξελλών.

Είναι επίσης γνωστό ότι οι χώρες που θα ενταχτούν στο ΕΥΡΩ, υπόκεινται στον περιορισμό του Συμφώνου Σταθερότητας. Το σύμφωνο αυτό προβλέπει ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα κάθε χώρας δεν πρέπει ξεπερνά το 3% του ΑΕΠ και σε περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο, τότε θα επιβάλλονται οι προβλεπόμενες ποινές. Αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι οι πολιτικές λιτότητας θα συνεχιστούν, "θα αποτελούν μία συνεχή άσκηση", όπως το είπε κομψά ο Ισπανός υπουργός Οικονομικών του Γκονζάλες, ενώ τα κράτη - μέλη στερούνται από ένα βασικό εργαλείο ανάπτυξης, το οποίο ευνουχίζεται. Γιατί αποτελεί κοινό μυστικό ότι η μεταπολεμική Ευρώπη οικοδομήθηκε με κορμό τις δημόσιες επενδύσεις, οι οποίες τώρα θυσιάζονται προς χάρη της "σταθερότητας". Αλλά σοβαρά προβλήματα στις περιφερειακές ιδίως χώρες, προβλέπεται να υπάρξουν από ένα άκαμπτο νομισματικό σύστημα, αυτό που αναμένεται να ισχύσει από 1/1/99.

Μέχρι σήμερα τα εργαλεία που διαθέτει μία χώρα, για να στηρίξει το εξαγωγικό της εμπόριο, είναι η ικανότητα του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα να προσαρμόζονται στις τεχνολογικές εξελίξεις, η εκπαίδευση και το επίπεδο μόρφωσης του παραγωγικού δυναμικού, παράγοντες καθοριστικοί για την αύξηση της παραγωγικότητας και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, έναντι των άλλων χωρών που παράγουν ομοειδή εμπορεύματα. Είναι γνωστό επίσης ότι στον αγώνα δρόμου του διεθνοποιημένου κεφαλαίου της χώρας μας να κατακτήσει μερίδια στη διεθνή αγορά έπαιξε και παίζει καθοριστικό ρόλο το χαμηλότατο εργατικό κόστος. Ενας τρίτος παράγοντας, υποβοηθητικός της εξαγωγικής πολιτικής μίας χώρας, είναι και η συναλλαγματική της πολιτική, η διαμόρφωση της ισοτιμίας του εθνικού νομίσματος ως προς τα νομίσματα άλλων ανταγωνιστριών χωρών.

Αν μια χώρα υποτιμήσει το νόμισμά της ή ακολουθήσει πολιτική νομισματικής διολίσθησης, τότε τα εισαγόμενα εμπορεύματα γίνονται ακριβότερα (ο καταναλωτής θα πρέπει να πληρώσει περισσότερα χρήματα σε εθνικό νόμισμα για να τα αποκτήσει), ενώ αντίθετα τα εξαγόμενα εμπορεύματα γίνονται φθηνότερα, δεδομένου ότι καταναλωτής της άλλης χώρας πληρώνει τώρα λιγότερα, αφού το νόμισμα της χώρας του ανατιμήθηκε. Τα αντίθετα αποτελέσματα θα συμβούν αν μια χώρα ανατιμήσει το νόμισμά της, απέναντι σε άλλα νομίσματα: τα εξαγόμενα εμπορεύματα ακριβαίνουν και τα εισαγόμενα γίνονται φθηνότερα. Αν και η υποτίμηση ή αντίθετα η ανατίμηση ενός νομίσματος έχει και πολλές αρνητικές συνέπειες (π.χ. πληθωρισμός) τις οποίες συνήθως πληρώνουν οι εργαζόμενοι, γεγονός είναι ότι ο μηχανισμός αυτός χρησιμοποιείται απ' όλες τις καπιταλιστικές χώρες, στα πλαίσια του ακήρυχτου εμπορικού πολέμου.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η δραχμή τη δεκαετία 1970 - 1980 υποτιμήθηκε ως προς το δολάριο κατά 43,1%, το μάρκο κατά 187,3%, το φράγκο Γαλλίας κατά 87,3% και τη λίρα Αγγλίας κατά 39%. Τη δεκαετία 1980 - 1990 ως προς τα τέσσερα αυτά νομίσματα υποτιμήθηκε κατά 186%, 300,7%, 185,5% και 153,1% αντίστοιχα, ενώ ως προς το γιεν Ιαπωνίας και το ECU κατά 336,1% και 227,2%. Τέλος, την περίοδο 1991 - 1995 η υποτίμηση ως προς το δολάριο ήταν 27,1%, το μάρκο 47,2%, το φράγκο 43,8%, τη λίρα Αγγλίας 13,8%, το γιεν Ιαπωνίας κατά 82,6% και το ECU κατά 32,9%.

Αλλά και όλες οι καπιταλιστικές χώρες ακολουθούν πολιτική υποτιμήσεων - ανατιμήσεων των νομισμάτων τους, ανάλογα με τη συγκυρία και τους στόχους τους. Το δολάριο τις τελευταίες δεκαετίες συνηθίζει να ανεβοκατεβαίνει μεταξύ 3 και 1,5 μάρκων, ενώ ανάλογες διακυμάνσεις υπάρχουν και ως προς το γιεν της Ιαπωνίας. Τη δεκαετία του 1990, μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Σουηδία, Αγγλία, Ιρλανδία) υποτίμησαν τα νομίσματά τους στις δύο νομισματικές κρίσεις του 1992 και 1994.

Με το "κλείδωμα" όμως των ισοτιμιών, αυτό το όπλο υποστήριξης του εξαγωγικού εμπορίου, αχρηστεύεται, τουλάχιστον μεταξύ των χωρών - μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Τι μπορεί να σημαίνει πρακτικά κάτι τέτοιο; Ο εμπορικός πόλεμος θα γίνει πιο άγριος και εξοντωτικός, καθώς θα ωφεληθούν τα εξαγωγικά μονοπώλια των χωρών με ισχυρή οικονομική βάση, μεγάλη παραγωγικότητα και αποτελεσματική δημόσια διοίκηση (Γερμανία και χώρες Μπενελούξ). Από την άποψη αυτή το χάσμα μεταξύ "Βορρά" και "Νότου" προβλέπεται να διευρυνθεί, ενώ υπό τις νέες συνθήκες του κοινού νομίσματος, ο νόμος της ανισόμετρης οικονομικής - κοινωνικής ανάπτυξης μεταξύ χωρών και περιφερειών θα επιταχυνθεί.

Τι μπορούν να κάνουν τώρα οι χώρες με συγκριτικά μειονεκτήματα για να προστατέψουν το ισοζύγιο πληρωμών τους; Θα πρέπει να πουλήσουν φθηνότερα. Για να πουλήσουν φθηνότερα θα πρέπει είτε να αυξήσουν την παραγωγικότητα (κάτι που απαιτεί όμως χρόνο), είτε να περιοριστεί το ποσοστό κέρδους των επιχειρήσεων (στις σημερινές συνθήκες αυτό ανήκει στη σφαίρα του φανταστικού), είτε να συμπιέσουν το κόστος αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης, αυτό δηλαδή που κάνουν ακριβώς σήμερα. Η συμπίεση του εργατικού κόστους αποτελεί όρο εκ των ων ουκ άνευ για τη στήριξη του κοινού νομίσματος. Για το λόγο αυτό και το εγχείρημα του κοινού νομίσματος, εκτός των άλλων, είναι και βαθιά αντιδραστικό.

Ετσι μπορούμε να εξηγήσουμε και την εμμονή της ελληνικής κυβέρνησης να ανατρέψει το κοινωνικό - ασφαλιστικό σύστημα και να ελαστικοποιήσει τις εργασιακές σχέσεις. Πάνω στα συντρίμμια τους το ελληνικό κεφάλαιο θα διεκδικήσει το εισιτήριο "της ισότιμης συμμετοχής του" στη λεηλασία της ευρωπαϊκής εργατικής τάξης, την οποία καλείται να στηρίξει το ΕΥΡΩ.

Θανάσης ΚΑΝΙΑΡΗΣ

Η Ελλάδα υπό τη σκιά της δικτατορίας του ΕURO