Από το ξεχαρβαλωμένο παράθυρο της οδού Στρογκόνωφ, μιας από τις οδούς που περικλείουν τις προσφυγικές κατοικίες στο Νέο Κόσμο, προβάλλει ένα χλωμό παιδικό πρόσωπο. Τα μάτια του βλέπουν στο διπλανό προσφυγικό κτίριο, με τους ξεθωριασμένους τοίχους και τους πεσμένους σοβάδες, με τα διαμερίσματα - κλουβιά και τα μικροσκοπικά μπαλκόνια, τα στοιβαγμένα με έπιπλα, φτωχικά ρούχα και κάθε λογής αντικείμενα.

Στη σκέψη ότι κάποιοι άνθρωποι ζουν μέσα σ' αυτό και τα παρακείμενα, όμοιά του κτίρια, η παραπάνω εικόνα μπορεί να προκαλεί εντύπωση, απορία, αγανάκτηση για τις αντινομίες αυτού του κόσμου. Το "παιδί του παραθύρου", όμως, προσπερνά ως "φυσιολογική" την παραπάνω εικόνα. Εξάλλου, ζει καθημερινά μέσα σ' αυτή, γνωρίζει καλά τα διαμερίσματα - κλουβιά αυτών των κτιρίων, την ανακατεμένη μυρωδιά χνότου και μούχλας που αναδίνουν. Τα μάτια του "μένουν" στο απέναντι κτίριο, με τα μεγάλα και καθαρά παράθυρα, το ξενοδοχείο "Ιντερκοντινένταλ". Βλέπει κόσμο, ακριβά ντυμένο, να μπαινοβγαίνει στο απέναντι ξενοδοχείο. Ενας κόσμος που "συντηρείται", ακριβώς επειδή είναι πολλοί - και συνεχώς αυξάνουν - αυτοί που ζουν σε συνθήκες εξαθλίωσης και ανέχειας.

Εκεί, λοιπόν, στα προσφυγικά, στο Δουργούτι - χώρος "υποδοχής" προσφύγων, Αρμένιων κυρίως της Μικρασιατικής καταστροφής, αλλά και αγώνων της Εθνικής Αντίστασης μετέπειτα -, η εγκατάλειψη "θριαμβεύει". Η άθλια κατάσταση των κτιρίων και των διαμερισμάτων, τα πεταμένα μπάζα γύρω από τα κτίρια, η"προβληματική" αποχέτευση που έχει ως αποτέλεσμα να πλημμυρίζουν συχνά οι δρόμοι από λύματα, είναι η μία όψη του νομίσματος. Η εκμετάλλευση των ενοίκων, κυρίως αλλοδαπών, από τους ιδιοκτήτες, που νοικιάζουν μέχρι και 30.000 δραχμές ένα διαμέρισμα χωρίς φως ή νερό, είναι η άλλη. Για όλα αυτά, μας μίλησαν οι ίδιοι οι ένοικοι και κάποιοι ιδιοκτήτες διαμερισμάτων στα προσφυγικά κτίρια, σε περιοδεία που πραγματοποίησε την Κυριακή ο δημοτικός σύμβουλος κι επικεφαλής της "Αγωνιστικής Συνεργασίας για την Αθήνα", Λεων. Αυδής,συνοδευόμενος από μέλη των Κομματικών Οργανώσεων Ν. Κόσμου και Πετραλώνων του ΚΚΕ.

"Σε λίγο θα πέσουν οι τοίχοι να μας πλακώσουν", μας λέει χαρακτηριστικά οΚώστας Τριπόδης,συνταξιούχος και ιδιοκτήτης διαμερίσματος σ' ένα από τα προσφυγικά κτίρια, και συνεχίζει: "Οταν ήρθαμε ως πρόσφυγες να μείνουμε εδώ, μας φάνηκε παράδεισος. Τώρα μας "τρώει" η υγρασία, το κρύο και η μπόχα από τον υπόνομο. Πληρώνουμε δημοτικά τέλη, αλλά αποχέτευση, στην ουσία, δεν έχουμε. Αυτά δεν είναι σπίτια για να μένει κανείς. Αυτή τη στιγμή, τα περισσότερα κατοικούνται από αλλοδαπούς, Αλβανούς, Αρμένιους, Ιρανούς, Ιρακινούς, Σύριους, που τα νοικιάζουν από 35 μέχρι και 80 χιλιάδες δραχμές. Η εκμετάλλευση είναι μεγάλη, ενώ οι ιδιοκτήτες ασφαλώς δε μένουν εδώ, εκτός από τέσσερις - πέντε. Επιλέγουν να τα νοικιάσουν". Πολλά από τα διαμερίσματα - κλουβιά, όπως μας λέει η Χριστίνα Μουτάφη,που μένει κοντά στα προσφυγικά, χρησιμοποιούνται ως αποθήκες. Οπως μας ενημερώνει η ίδια, η εκμετάλλευση των αλλοδαπών από τους ιδιοκτήτες είναι "άγρια", αφού πολλά διαμερίσματα νοικιάζονται μέχρι και 30.000 δραχμές, χωρίς να έχουν καν φως, νερό ή τηλέφωνο.

Το πρόβλημα της αποχέτευσης επισημαίνει και η Γεωργία,που έχει δικό της σπίτι στα προσφυγικά κτίρια. "Ο υπόνομος είναι γεμάτος ακαθαρσίες, με αποτέλεσμα πολύ συχνά να πλημμυρίζουμε. Ερχονται και ξανάρχονται τα συνεργεία του δήμου - μετά από δικό μας κάλεσμα - αλλά δεν κάνουν τίποτα. Ακόμη, πολλές φορές έχουμε απευθυνθεί στο δήμο για να φτιάξει τα κτίρια αυτά, αλλά μας αγνόησε. Τους είπαμε να τα φτιάξουν και να τα πληρώσουμε, αλλά... ". Η Γεωργία μένει στα προσφυγικά από το 1986, οπότε και αγόρασε αυτό το "διαμέρισμα". Για δύο μικρά χαμηλοτάβανα, γεμάτα υγρασία δωμάτια πλήρωσε 450.000 δραχμές, για να ξεφύγει από τα νοίκια. Σήμερα, όπως μας λέει η ίδια, ένα "διαμέρισμα" στα προσφυγικά πωλείται μέχρι και 2,5 εκατομμύρια δραχμές.

"Ψάχνουμε άλλο σπίτι, να σηκωθούμε να φύγουμε από δω, αλλά τα ενοίκια είναι πολύ ακριβά", μας λέει η Κ. Παυλίδη,που ήρθε από την Αλβανία. Πληρώνει 25.000 δραχμές, για ένα σπίτι που "είναι χάλια, στάζει και βρωμάει", όπως μας λέει χαρακτηριστικά.

"Αν βρω άλλο σπίτι θα σηκωθώ να φύγω", λέει και ο Ηλίας Βεϊζης,επίσης από την Αλβανία. Το παράθυρο του διαμερίσματος που μένει έχει θέα μια αυλή με πεταμένα άχρηστα αντικείμενα και μπάζα. "Ερχονται διάφοροι και πετάνε σκουπίδια", προσθέτει, ενώ επισημαίνει την εγκατάλειψη των κτιρίων αυτών. "Εδώ υπάρχει μόνο βρωμιά. Πολλά διαμερίσματα δεν κατοικούνται, ενώ η ταράτσα είναι γεμάτη με άχρηστα, παλιά πράγματα".

Το πρόβλημα καθαριότητας στην περιοχή συμπληρώνει η έλλειψη κοινόχρηστων αποχωρητηρίων, που γίνεται αισθητή ιδιαίτερα κάθε Σάββατο, μέρα λειτουργίας της λαϊκής αγοράς, στην οδό Λαγουμιτζή.

Τον Ιούλιο του 1994, σε ένα ανάλογο ρεπορτάζ στις προσφυγικές κατοικίες στο Δουργούτι, γράφαμε για τα φαινόμενα αισχροκέρδειας διαφόρων εργολάβων, που κατήγγειλαν οι κάτοικοι. Ο Γιώργος Παπαβασιλείου,κάτοικος Νέου Κόσμου, μας είπε: "Υπάρχει η φήμη ότι κάποιος μεγαλοεργολάβος έβαλε στο χέρι τα διαμερίσματα. Κι αυτό γιατί το "Ιντερκοντινένταλ", θέλει να τα απαλλοτριώσει, ώστε να μην αλλοιώνεται η αισθητική του χώρου. Σε όλες τις προσφυγικές κατοικίες, εδώ στο Νέο κόσμο, ζουν άνθρωποι με μεγάλες ανάγκες".

Ο μεγαλοεργολάβος, αυτός, είναι, σύμφωνα με τους κατοίκους, κάποιος Παδράς, ο οποίος κατάφερε σε ένα χρονικό διάστημα 20 περίπου χρόνων να αγοράσει ένα σημαντικό μέρος των προσφυγικών πολυκατοικιών. Αξίζει, εδώ, να σημειώσουμε τα λόγια ενός κατοίκου της περιοχής, του Κυριάκου Σπανούδη,που φιλοξενούσαμε στο περσινό μας ρεπορτάζ: "Ηρθαν οι επιτήδειοι μεγαλοεργολάβοι, ανακατεύτηκαν απατεώνες "Παδράδες" και ξεσπιτώσανε τον κόσμο. Ξεγέλασαν ορισμένους ανθρώπους, δίνοντάς τους ένα χρηματικό ποσό για να μείνουν στο νοίκι και αγοράσανε ένα ποσοστό της πολυκατοικίας. Πήρε ορισμένα διαμερίσματα ο Παδράς, ενώ ακολούθησαν κι άλλοι επιτήδειοι".

Τη δραστηριότητα του Παδρά μάς επιβεβαιώνει και η Σοφιά Νιότη,που συναντήσαμε στα προσφυγικά - μένει εδώ από το 1945, οπότε και επέστρεψε από τη Γερμανία. Στην πολυκατοικία όπου μένει, "ο Παδράς έχει αγοράσει 14 διαμερίσματα, που νοικιάζει σε ξένους. Πέντε διαμερίσματα έχει αγοράσει και η αντιπροσωπεία αυτοκινήτων του Μπέλλου". Μάλιστα, στην ταράτσα του κτιρίου, όπου μένει η Σ. Νιότη, κάποιοι επιτήδειοι έχουν τοποθετήσει διαφημιστική πινακίδα. "Εχει τοποθετηθεί παράνομα, αλλά οι μεγάλες εταιρίες δεν παίρνουν από λόγια. Ενημερώσαμε την πολεοδομία, μας είπαν ότι θα την πάρουν, αλλά η πινακίδα παραμένει", μας λέει η Παρασκευή Ιωαννίδου.

Κανείς, δεν μπορεί να ξέρει ποιος ακριβώς είναι ο σκοπός των μεγαλοεργολάβων που ελέγχουν ένα σημαντικό μέρος των προσφυγικών πολυκατοικιών, ούτε μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι αυτό σχετίζεται με τη φήμη που κυκλοφορεί, ότι, δηλαδή, το ξενοδοχείο "Ιντερκοντινένταλ" επιθυμεί να απαλλοτριώσει το συγκεκριμένο χώρο, "για λόγους αισθητικής". Το σίγουρο είναι ότι η όποια "αξιοποίηση" των κτιρίων αυτών, δε θα είναι προς όφελος αυτών που τα κατοικούν, ούτε των δημοτών του Ν. Κόσμου γενικότερα.

Τον κίνδυνο να εξελιχθεί η συγκεκριμένη περιοχή σε έδρα επιχειρήσεων επισήμανε ο Λέων Αυδής."Υπάρχει μια σκοτεινή υπόθεση σε σχέση με τα προσφυγικά αυτά κτίρια. Κάποιοι φροντίζουν να τα υποβαθμίζουν, ώστε οι τελευταίοι ιδιοκτήτες που μένουν ακόμα σ' αυτά τα κτίρια, να αναγκαστούν να τα πουλήσουν για ένα κομμάτι ψωμί".

Σε ό,τι αφορά την κατάσταση που επικρατεί γύρω από τα προσφυγικά, τόνισε:"Είναι φανερό ότι ο Δήμος Αθηναίων δεν έχει φροντίσει καθόλου για την καλή κατάσταση των κτιρίων. Τη στιγμή που ο δήμαρχος κάνει λόγο για καθαρή και όμορφη πόλη, δεν έχει φροντίσει καν να μαζέψει τα μπάζα και τα αντικείμενα που είναι πεταμένα γύρω από αυτά τα κτίρια". Εξάλλου, με γράμμα του προς τον αντιδήμαρχο του Δήμου Αθηναίων Αγγελο Μοσχονά,ο οποίος έχει την ευθύνη της καθαριότητας, ο Λεων. Αυδής επισήμανε την ανάγκη να ληφθούν μέτρα για τη διατήρηση της καθαριότητας στην περιοχή και την έλλειψη κοινόχρηστων αποχωρητηρίων, που γίνεται ιδιαίτερα αισθητή τα Σάββατα, μέρα λειτουργίας της λαϊκής αγοράς. Παράλληλα, ο Λεων. Αυδής τόνισε και την ιστορική σημασία που έχουν αυτά τα κτίρια, γι' αυτό θα πρέπει κάποια από αυτά να κριθούν διατηρητέα.

Χριστίνα ΔΙΑΜΑΝΤΗ