Μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Μάη στο επιστημονικό περιοδικό «Psychological Medicine» δίνει νέα στοιχεία που συνδέουν τη βαριά χρήση κάνναβης με την εκδήλωση σχιζοφρένειας, ιδιαίτερα στους νεαρούς άνδρες. Αναντίρρητα η βαριά χρήση κάνναβης ξεκινά συνήθως από την ελαφριά, «ψυχαγωγική» χρήση της κάνναβης και των παραπροϊόντων της, που σε αρκετές περιπτώσεις οδηγεί σε χρήση και διαφορετικών ναρκωτικών ουσιών (ηρωίνη κ.τ.λ.).

Η έρευνα αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη επιδημιολογική διερεύνηση της σχέσης κάνναβης και ψύχωσης και χρησιμοποίησε τα ιστορικά ιατρικά δεδομένα της Δανίας από το 1972 έως το 2021. Συνολικά εξέτασε τα δεδομένα 6,9 εκατομμυρίων ανθρώπων, διαπιστώνοντας ότι το 30% των διαγνώσεων σχιζοφρένειας - 3.000 περιπτώσεις στο σύνολο - θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, αν άντρες ηλικίας 21 έως 30 ετών είχαν αποφύγει τη βαριά χρήση κάνναβης. Το αντίστοιχο ποσοστό αποφυγής σχιζοφρένειας για την ευρύτερη ηλικιακή ομάδα 16 έως 49 ετών θα ήταν 15% για τους άντρες και 4% για τις γυναίκες.

Η επιδημιολογική μελέτη των Δανών επιστημόνων δεν προσφέρει αδιαμφισβήτητες αποδείξεις για τη σχέση κάνναβης και σχιζοφρένειας. Η σχέση αυτή όμως υποστηρίζεται από το γεγονός ότι η χρήση κάνναβης και η ισχύς της έχουν αυξηθεί σημαντικά, από 13% THC (τετραϋδροκανναβινόλη, η σημαντικότερη ψυχοτρόπος ουσία στην κάνναβη) το 2006, στο 30% το 2016, σε παραλληλία με τον ρυθμό αύξησης των διαγνώσεων σχιζοφρένειας. «Αν και αυτό δεν αποδεικνύει την αιτιότητα, δείχνει ότι οι αριθμοί συμπεριφέρονται ακριβώς με τον τρόπο που θα έπρεπε, εφόσον υπήρχε αιτιότητα», δηλώνει ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Κάρστεν Χιόρθο, αναπληρωτής καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης. Ως αιτία για την αυξημένη επίδραση της κάνναβης στους νέους σημειώνει το γεγονός ότι ο εγκέφαλός τους ακόμη ωριμάζει στις ηλικίες αυτές. Ανοιχτό παραμένει το ερώτημα αν η επίδραση στους νεαρούς άντρες είναι μεγαλύτερη συγκριτικά με τις νέες γυναίκες λόγω βιολογικών διαφορών που συνδέονται με το φύλο ή επειδή οι νεαροί άντρες κάνουν σε μεγαλύτερο ποσοστό χρήση κάνναβης.

Ο Χιόρθο υποστηρίζει ότι οι ίδιοι οι άνθρωποι μπορούν να αποφασίσουν για τον εαυτό τους και να τον προφυλάξουν. «Αλλά θα πρέπει, εφόσον κάνουν χρήση κάνναβης, να αποφασίσουν με βάση τα δεδομένα και όχι με βάση το παραμύθι ότι η κάνναβη είναι απολύτως αβλαβής και ίσως κάτι που πρέπει να το χρησιμοποιούν όλοι, που είναι ο τρόπος που κινείται ο δημόσιος λόγος».

Ο Ρόμπιν Μάρεϊ, καθηγητής ψυχιατρικής στο Κινγκς Κόλετζ του Λονδίνου και μέλος της αρχισυνταξίας του περιοδικού «Psychological Medicine», θεωρεί ότι η έρευνα των Δανών επιστημόνων εξέτασε στενότερα από κάθε προηγούμενη προσπάθεια ειδικούς παράγοντες (φύλο και ηλικία) για συσχέτιση ανάμεσα στο ναρκωτικό και την ασθένεια, προσθέτοντας στο συσσωρευόμενο ερευνητικό υλικό, που σταδιακά απορρίπτει εναλλακτικές αιτίες, κάνοντας όλο και πιο βάσιμη τη λειτουργία της κάνναβης ως πυροδότη της σχιζοφρένειας. «Η σχέση αιτίου - αποτελέσματος είναι σχεδόν βέβαιη», υποστηρίζει και προσθέτει: «Είναι προς το παρόν αδύνατο να αποδειχτεί 100%, απόλυτη αιτιακή σχέση ανάμεσα σε έναν περιβαλλοντικό παράγοντα και τη σχιζοφρένεια, επειδή δεν διαθέτουμε ζωικό μοντέλο για τη σχιζοφρένεια. Η επιδημιολογία έδειξε τη σχέση ανάμεσα στο κάπνισμα και τον καρκίνο. Η απόδειξη ήρθε όταν η επάλειψη πίσσας καπνού στο δέρμα ποντικιών τους προκάλεσε καρκινικούς όγκους. Δυστυχώς, δεν ξέρουμε τι πρέπει να προκαλέσουμε σε ένα τρωκτικό, ώστε να αποδειχτεί πως η κάνναβη προκαλεί σχιζοφρένεια».

Η βιολογική εξέλιξη έχει οδηγήσει στην εμφάνιση μορφών ζωής που βρίσκονται σχεδόν παντού πάνω και μέσα στον φλοιό του πλανήτη. Ακόμη και σε μέρη τόσο αφιλόξενα, όπως τα μεγάλα βάθη των ωκεανών, εκεί που η πίεση που ασκεί το υπερκείμενο νερό είναι συντριπτική. Η πρόσφατη καταστροφή του υποβρυχίου «Τιτάν», που οδήγησε στον θάνατο το πενταμελές πλήρωμά του, κατά τη διάρκεια της τελευταίας τουριστικής αποστολής του σκάφους στα απομεινάρια του ναυαγίου του «Τιτανικού», είναι χαρακτηριστική για το πόσο δύσκολο είναι για τη ζωή το περιβάλλον σε αυτά τα βάθη.

Το «Τιτάν» έγινε φέρετρο για το πλήρωμα επειδή η εταιρεία που το λειτουργούσε δεν είχε δεχτεί ποτέ να εξεταστεί όσον αφορά την ασφάλειά του σε τέτοια βάθη, πολύ περισσότερο που δεν είχε το σφαιρικό σχήμα των υποβρυχίων μεγάλου βάθους, ενώ έφερε και μεγάλο γυάλινο παράθυρο στην πλώρη του. Οι άνθρωποι μέσα στο σκάφος δεν πρόλαβαν να καταλάβουν τι έγινε, όταν κυριολεκτικά μέσα σε μια στιγμή τα τοιχώματά του υποχώρησαν κάτω από την πίεση και τους συνέθλιψαν. Ομως, σε αυτές τις συνθήκες και ακόμη βαθύτερα, σε πιο μεγάλες πιέσεις, επιστήμονες που εξερευνούσαν μια τάφρο κοντά στην Ιαπωνία, την τάφρο Ιζου-Ογκασαβάρα, βρήκαν ψάρια να κολυμπούν κοντά στον βυθό. Σε βάθος 8.336 μέτρων, σαλιγκαρόψαρα του γένους Ψευδολιπάρις, ένα είδος ημιδιαφανών ψαριών σε σχήμα γυρίνου, είναι τα μόνα ψάρια που θα συναντήσει κανείς και αυτό είναι το μέγιστο βάθος που μπορεί να υπάρχει τόσο σύνθετη μορφή ζωής. Μέχρι τώρα το ρεκόρ κατείχε το ίδιο γένος ψαριών, που είχε εντοπιστεί στη βαθύτερη τάφρο της Γης, την τάφρο των Μαριανών, αλλά σε βάθος 8.178 μέτρων και όχι στο κατώτερο σημείο της, που βρίσκεται 10.994 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Τα ψάρια αυτά μπορούν να αντέξουν τις τεράστιες πιέσεις, επειδή τα κύτταρά τους διαθέτουν ουσίες που ονομάζονται οσμολύτες. Η συγκέντρωση των οσμολυτών στα κύτταρα αυξάνεται όσο πιο βαθιά πηγαίνουν τα ψάρια, έτσι ώστε τα κύτταρά τους να μη συρρικνωθούν υπερβολικά εξαιτίας της συντριπτικής πίεσης. Ομως οι ουσίες αυτές φτάνουν το μέγιστο της συγκέντρωσής τους γύρω στα 8.400 μέτρα κάτω από την επιφάνεια, με αποτέλεσμα αυτό να είναι το θεωρητικό όριο βάθους της φυσιολογίας τους. Ο άνθρωπος νιώθει την πίεση στα τύμπανα των αυτιών του ακόμη και με μακροβούτι στον πάτο μιας πισίνας, αλλά τα σαλιγκαρόψαρα μπορούν να ζουν σε βάθη όπου η πίεση είναι 800 φορές μεγαλύτερη από την ατμοσφαιρική! Στα βάθη αυτά, η ανταλλαγή αερίων κατά την αναπνοή και σχεδόν κάθε άλλη φυσιολογική λειτουργία μοιάζει αδύνατη.

Η τάφρος Ιζου-Ογκασαβάρα έχει νερό θερμοκρασίας 1,7 βαθμών Κελσίου, δηλαδή κλάσματα του βαθμού πιο ζεστό από το νερό της τάφρου των Μαριανών. Χάρη σ' αυτή τη μικρή θερμοκρασιακή διαφορά, τα ψάρια μπορούν να κατέβουν σε λίγο μεγαλύτερα βάθη, καθώς η αποτελεσματικότητα των οσμολυτών αυξάνεται όσο αυξάνεται η θερμοκρασία.

Η πίεση στην επιφάνεια της θάλασσας είναι ίση με το βάρος της στήλης αέρα που βρίσκεται από πάνω και γι' αυτό ορίζεται ως πίεση μίας ατμόσφαιρας. Κάθε δέκα μέτρα η πίεση αυξάνεται κατά μία επιπλέον ατμόσφαιρα, λόγω του βάρους της υπερκείμενης στήλης νερού. Στα 200 μέτρα βάθος, η πίεση που ασκείται σε μια επιφάνεια 2,5 επί 2,5 εκατοστών είναι όση θα ασκούνταν σε αυτή την επιφάνεια από το βάρος δύο ενήλικων ανθρώπων. Στο βάθος του «Τιτανικού», η πίεση είναι 1,4 φορές μεγαλύτερη από εκείνη που ασκούν τα σαγόνια του λευκού καρχαρία. Στην Ιζου-Ογκασαβάρα είναι 3,5 φορές τόσο και στην τάφρο των Μαριανών είναι 4,5 φορές τόσο (1.086 ατμόσφαιρες)!

Οι ερευνητές μελέτησαν την Ιζου-Ογκασαβάρα στέλνοντας αυτόνομα βαθυσκάφη που έφεραν νεκρά ψάρια ως δολώματα, για να προσελκύσουν τυχόν ζωή στα μέρη που θα εξερευνούσαν. Πράγματι προσέλκυσαν οστρακόδερμα και τα σαλιγκαρόψαρα ήρθαν να φάνε τα οστρακόδερμα. Υπάρχουν περισσότερα από 400 είδη σαλιγκαρόψαρων, που ζουν από τα ρηχά νερά μέχρι και τα τεράστια βάθη και κάθε είδος είναι προσαρμοσμένο στο περιβάλλον όπου ζει. Κάθε τάφρος έχει και το δικό της είδος σαλιγκαρόψαρου. Από τη στιγμή που εξελιχθούν, ώστε να ζουν σε μια τάφρο, δεν μπορούν πια να αποσυμπιεστούν για να μετακινηθούν σε κάποια άλλη.