ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 6 Νοέμβρη 2005
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΒΑΛΙΑΣ ΣΕΜΕΡΤΖΙΔΗΣ
Ρεαλιστής και ασυμβίβαστος

Μια σημαντική ενότητα έργων του Βάλια Σεμερτζίδη (1911 - 1983), η οποία δημιουργήθηκε στη Ρόδο κατά την πολυετή παραμονή του καλλιτέχνη στο νησί (1964 - 1983), φιλοξενεί η έκθεση που πραγματοποιείται αυτές τις μέρες στη Μεσαιωνική πόλη. Ρεαλιστής και ασυμβίβαστος, ο Β. Σεμερτζίδης υπήρξε ένας από τους πιο παραγωγικούς Νεοέλληνες δημιουργούς. Ζωγράφος και χαράκτης, δούλεψε ακούραστα μεγάλες, πολυπρόσωπες κυρίως συνθέσεις, τοπία, πορτρέτα, φιγούρες, σκηνές από την καθημερινή ζωή, αγρότες, εργάτες, εικόνες από την Αντίσταση.

Ο Βάλιας Σεμερτζίδης γεννήθηκε το Φλεβάρη του 1911 στο Κρασνοντάρ του Καυκάσου, από πατέρα Ελληνα - Πόντιο και μητέρα Ρωσίδα - Καυκασιανή. Το 1923 η οικογένειά του έρχεται στην Ελλάδα. Στη Σχολή Καλών Τεχνών εισάγεται το 1928, στο εργαστήριο του Κ. Παρθένη. Επαγγελματικά πρωτοεμφανίζεται το 1935, στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης και την επόμενη χρονιά γίνεται μέλος της ομάδας «Ελεύθεροι Καλλιτέχνες». Από το 1937 έως το 1940, παρουσιάζει έργα του σε σημαντικές εικαστικές διοργανώσεις (Πανελλήνιες 1938, 1940 κλπ.). Από την πρώτη μέρα της Εθνικής Αντίστασης, ο Β. Σεμερτζίδης βρίσκεται στις γραμμές της. Με το χρωστήρα του αποτυπώνει τις σκληρές μα συνάμα ηρωικές στιγμές του αγώνα. Ζωγραφίζει μια σειρά συνθέσεων με θέματα την πείνα και τον αγώνα του λαού της Αθήνας. «Στη σειρά για συσσίτιο», «Ορθιος», «Κοιτάζοντας μπροστά», «Σαλταδόρος», «Παιδιά της πείνας», είναι μερικές από τις δημιουργίες του αυτήν την περίοδο. «Η περίοδος της Κατοχής αποφασιστικά διαμόρφωσε το νόημα της δημιουργικής προσπάθειας της δικής μου και μιας σειράς καλλιτεχνών. Το νόημα αυτό είναι: γυρισμός στις παραδόσεις του λαού μας. Αντληση μορφής από την πάλη του για λευτεριά, για δημοκρατία. Εντονα χαράχτηκαν μέσα στη δουλιά μου και τη ζωή μου τα περιστατικά που εξέφραζαν το μεγάλο λαό μας», σημείωνε ο καλλιτέχνης.

«Ατάβυρος», (1μΧ1μ λαδοτέμπερα,1974)
«Ατάβυρος», (1μΧ1μ λαδοτέμπερα,1974)
Στις αρχές του 1944, ο Β. Σεμερτζίδης, μαζί με το μεγάλο φωτογράφο Σπύρο Μελετζή, ανεβαίνει στη Βίνιανη Ευρυτανίας και αργότερα στ' Αγραφα. Στα βουνά, μαζί με τους Παρτιζάνους, αρχίζει μια σειρά από μεγάλα έργα αφιερωμένα στη ζωή και τους αγώνες του λαού. Τα θέματα των έργων αυτών είναι σημαντικότατα: «Συνεδρίαση αυτοδιοίκησης», «Λαϊκό δικαστήριο», «Φλογέρα του τσοπάνη», «Διαδήλωση» κ.ά. «Χορωδιακά έργα», όπως χαρακτηρίστηκαν, στα οποία οι συμμετέχοντες στα γεγονότα ζουν και δρουν σαν ένας άνθρωπος. Μέχρι το τέλος του πολέμου μελετάει, ζωγραφίζοντας, τη σκληρή ζωή του βουνού και τον αγώνα των ανταρτών.

Στις παραπάνω σειρές, ο Β. Σεμερτζίδης, επανέρχεται για πολλά χρόνια. Οι διαρκείς εικαστικοί προβληματισμοί με θέμα το λαό, τον αγώνα για την ελευθερία, θα δημιουργήσουν νέες εννοιολογικές αναζητήσεις. Αμέσως μετά τον πόλεμο αρχίζει να χαράζει σε ξύλο και λινόλεουμ. Φτιάχνει χαρακτικές μονοτυπίες και τελικά δημιουργεί δική του τεχνική, οξειδώνοντας τσίγκο και χαλκό. «Στην οξειδωμένη χαρακτική σε μέταλλο», σημείωνε το 1961 ο ιστορικός της Τέχνης Β. Μ. Πολεβόι, «στα χαρακτικά του έργα, ο καλλιτέχνης προεκτείνεται σε παραλλαγές, θέματα και μορφές που κιόλας έχει ζωγραφίσει... Η τεχνική του, του επιτρέπει να πετυχαίνει πλαστικότητα και ζωγραφικότητα γραμμής και τόνου, χωρίς να αφαιρείται τίποτα από την απόλυτα χαρακτική μορφή που έχει η τεχνική αυτή. Η καλλιτεχνική και κοινωνική προσωπικότητα αυτού του δυνατού ακούραστου ανθρώπου είναι κοχλάζουσα και σπάνια πολύμορφη... Στον Σεμερτζίδη ζει ο μεγάλος μάστορας των μνημειακών μορφών, που δεν αποκάλυψε ακόμα ολότελα τη δύναμή του να φτιάχνει εκείνες τις μορφές που δημιουργούν στις τεράστιες τοιχογραφίες, είτε τις πολιτικές αφίσες, οι Μεξικάνοι καλλιτέχνες».

«Γυναίκες Κρητηνίας» (Ρόδος, 0,70Χ1μ λαδοτέμπερα)
«Γυναίκες Κρητηνίας» (Ρόδος, 0,70Χ1μ λαδοτέμπερα)
«Ζωγράφος μαζί και χαράκτης - έγραφε το 1959 στην «Επιθεώρηση Τέχνης» ο Γ. Πετρής - δουλεύει ακούραστα και τα έργα του, μεγάλες πολυπρόσωπες συνθέσεις, τοπία, πορτρέτα, φιγούρες, καμωμένα με λάδι, παστέλ, είτε μ' έναν τρόπο μεικτό, χρωματιστά είτε σε άσπρο - μαύρο... είναι μνημειώδη έργα, που δικαιώνουν τον τεράστιο μόχθο του και αποδίδουν πλαστικά τον κόσμο της δουλιάς. Σκηνές από την καθημερινή ζωή, αγρότες, εργάτες, τύποι βουνίσιοι εικόνες από την Αντίσταση, είναι ο θεματικός κύκλος που ζει ο καλλιτέχνης. Ο ζωγράφος είναι ρεαλιστής και μάλιστα ορθόδοξος και ασυμβίβαστος».

Τα χρόνια που ακολουθούν είναι χρόνια πλούσια σε εκθέσεις: «Παρνασσός» 1957, Μπιενάλε Αλεξανδρείας και Διεθνής Εκθεση Χαρακτικής Λιψίας (1963), Μόσχα και «Ερμιτάζ» 1967 (στην ΕΣΣΔ πραγματοποίησε 25 συνολικά εκθέσεις σε διάφορες πόλεις), Φεράρα 1974, Εθνική Πινακοθήκη 1977 κ.ά. Το 1962 κυκλοφόρησε λεύκωμα για τη Σκύρο με 8 χαρακτικά και στις αρχές του 1967 λεύκωμα για τη Ρόδο, το νησί που μέχρι το θάνατό του έγινε χώρος μελέτης και δημιουργίας.

Η επαφή με τη ζωή και το περιβάλλον της Ρόδου ξεκίνησε για τον Β. Σεμερτζίδη το 1964. Από τότε και μέχρι το τέλος της ζωής του, το νησί αυτό έγινε για το δημιουργό, χώρος μελέτης ζωγραφικών προβλημάτων και εφαρμογής νέων τεχνικών. Οπως σημείωνε στο ημερολόγιό του το 1975: «... Δούλεψα και πάλι γύρω από τον Ατάβυρο. Είναι ανεξάντλητη πηγή για δουλειά. Αναρίθμητα προβλήματα μπαίνουν μπροστά στο ζωγράφο κάθε φορά που πλησιάζει μια τόσο δυνατή και πλούσια φύση, ένα όργιο σχημάτων και χρωμάτων. Το μυαλό στομώνει στην προσπάθεια να το ρυθμίση, να το συνθέση... Ξεκίνησα να μελετήσω τον κίτρινο θάμνο, αυτό το αγκάθι που την Ανοιξη στη Ρόδο ντύνει τα βουνά με ατέλειωτα χαλιά από φεγγερό χρυσάφι... Χτες δούλεψα στην Αμαρτο και τους Νάνους. Μαγεύομαι από τα χρώματα, από τον πλούτο των συνθέσεων. Προσπαθώ να οργανώσω τις εντυπώσεις μου...».

Την ενδιαφέρουσα αυτή έκθεση, που θα διαρκέσει έως τις 20 Νοέμβρη, συνοδεύει καλαίσθητο λεύκωμα με δοκίμια και κριτικές από διακεκριμένους μελετητές καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Σημειώνουμε ότι τα παρουσιαζόμενα έργα ανήκουν στην οικογένεια Σεμερτζίδη, σε ιδιωτικές συλλογές, Μουσεία και Πινακοθήκες.


Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ



Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ