Ο «Ριζοσπάστης του Σαββατοκύριακου» συνεχίζει τη δημοσίευση αποσπασμάτων από τις παρεμβάσεις που έγιναν στην ημερίδα για τη ζωή των πολιτικών προσφύγων στις Λαϊκές Δημοκρατίες, την Κυριακή 17 Δεκέμβρη. Η ημερίδα έγινε στη Θεσσαλονίκη, τη δεύτερη μέρα των εκδηλώσεων για την πολιτική προσφυγιά, που οργάνωσε με μεγάλη επιτυχία η ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ στις 16 και 17/12. Την πρώτη μέρα των εκδηλώσεων μίλησε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας. Την ομιλία του δημοσίευσε ολόκληρη ο «Ριζοσπάστης του Σαββατοκύριακου» που κυκλοφόρησε στις 23 Δεκέμβρη.

Η διεθνιστική αλληλεγγύη των Λαϊκών Δημοκρατιών εκφράστηκε έμπρακτα σε όλη τη διάρκεια του αγώνα. Δεν ήταν λίγοι οι αγωνιστές που βρέθηκαν στην πολιτική προσφυγιά ακόμα και από τα μέσα του '45, στην κωμόπολη Μπούλκες της Γιουγκοσλαβίας, που αποτέλεσε «ιδιότυπο αυτοδιοικούμενο» επιτελείο του ΔΣΕ. Εκεί, οργανώθηκαν ταχύρρυθμες στρατιωτικές και παιδαγωγικές σχολές, φιλοξενήθηκαν εκατοντάδες τραυματίες μαχητές, παιδιά και μανάδες, λειτούργησαν παιδικοί σταθμοί και σχολεία για τα ελληνόπουλα, τυπώθηκαν σχολικά και λογοτεχνικά βιβλία του ΔΣΕ.

Μεγάλη στήριξη σε εποπτικό υλικό και σχολικά μέσα δόθηκε στον ΔΣΕ για τη λειτουργία των σχολείων στις ελεύθερες περιοχές. Μια προσπάθεια που είχε να κάνει, επίσης, με την αποτροπή της εκκένωσης των χωριών και τη δημιουργία των λεγόμενων «νεκρών ζωνών» από την πλευρά της κυβέρνησης της Αθήνας.

Κατά το πρώτο στάδιο εφαρμογής του ιμπεριαλιστικού σχεδίου, οι περιοχές που ήταν φιλικά προσκείμενες στον ΔΣΕ στερούνταν συστηματικά από το '46 οποιασδήποτε βοήθειας από την ΟΥΝΡΑ. Στοιχεία απεσταλμένων των Ηνωμένων Εθνών βεβαίωναν θανάτους χωρικών από ασιτία σε χωριά της Ευρυτανίας. Σε αρχεία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ βρίσκονται κατάλογοι αποκλεισμένων για 18 μήνες χωριών της Φλώρινας! Το τελευταίο στάδιο του σχεδίου προέβλεπε τη βίαιη απομάκρυνση όσων χωρικών αντιστέκονταν. Με στοιχεία της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης (ΠΔΚ), οι εκτοπισμένοι έφταναν τις 800.000 και απ' αυτούς οι 150.000 ήταν παιδιά, η πλειοψηφία των οποίων ακολούθησε τους γονείς σε άθλιους καταυλισμούς, ενώ δεκάδες χιλιάδες παιδιών από οικογένειες μαχητών κλείστηκαν σε στρατόπεδα των ιδρυμάτων της «Βασιλικής Πρόνοιας», στις γνωστές «παιδουπόλεις» της Φρειδερίκης (Φρείκης, όπως την αποκαλούσε η λαϊκή μούσα)¹.

Μέχρι τα τέλη του '47, είχαν δημιουργηθεί 52 στρατόπεδα όπου εφαρμοζόταν το «ειδικό πρόγραμμα αποκατάστασης παίδων» από απόστρατους ανώτερους αξιωματικούς, δεσμοφύλακες, χωροφύλακες, κάθε είδους «ιεροκήρυκες» και κατηχητές. Οι παιδικές ψυχές δέχτηκαν το δηλητήριο της μισαλλοδοξίας, την απύθμενη σκληρότητα ενός καθεστώτος διαβίωσης που στηριζόταν στον ψυχικό εξαναγκασμό της ενοχοποίησης και αποκήρυξης των ίδιων των γονιών τους! Οι έφηβοι που αντιστέκονταν στον ιδεολογικό γενιτσαρισμό κλείστηκαν σε φυλακές, βασανίστηκαν και πολλοί απ' αυτούς οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα (Κέρκυρας, Κηφισιάς).

Στη διάρκεια της κορύφωσης του ένοπλου αγώνα, το '48, τα χωριά των εμπόλεμων περιοχών βομβαρδίζονταν βάσει του φασιστικού σχεδίου της «αεροπορικής περικύκλωσης», δηλαδή χωρίς να δίνεται καμιά διέξοδος διαφυγής, ώστε «πας τις αποπειρώμενος να εξέλθει του χωρίου να βάλλεται υπό των αεροσκαφών». Είχε πρωτοεφαρμοστεί στη μαρτυρική πόλη Γκουέρνικα, στη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου! Τα παιδιά, χωρίς διάκριση, τραυματίζονταν, σκοτώνονταν, εκτίθονταν σε δηλητηριώδη αέρια, όπως είχε καταγγείλει ο ΔΣΕ στον ΟΗΕ και όπως επιβεβαιώνουν ακόμα και τα αρχεία του ΓΕΣ, που δόθηκαν στη δημοσιότητα². Η τραγικότητα των στιγμών - να βρίσκονται οι γονείς μπροστά στο δίλημμα να σκοτωθούν τα παιδιά τους ή να εξοντωθούν ψυχικά στα γκέτο του μίσους - δεν άφηνε περιθώρια καθυστέρησης στους μαχητές του ΔΣΕ, που δίναν τη ζωή τους για ένα φωτεινό μέλλον των παιδιών αυτών.

Μέσα στο πρώτο τρίμηνο του '48 η ΠΔΚ, μετά από μαζικές εκκλήσεις των γονέων, αποφασίζει να σώσει τα παιδιά και ειδικότερα τα παιδιά των ανταρτών και των στενών τους συγγενών, με την οργάνωση της μαζικής μεταφοράς τους στις Λαϊκές Δημοκρατίες.

Και μόνο το εγχείρημα της διασφάλισης της ζωής των παιδιών, μέσα από φλεγόμενα μέρη, που απαιτούσε επιτελικό οργανωτικό συντονισμό, είναι ικανό να αποτυπώσει το μεγαλείο της δύναμης του ΔΣΕ. Με την έγγραφη συγκατάθεση των γονέων ή και στενών συγγενών, την εκλογή, στη συνέχεια, από τα Συμβούλια Γονέων της συνοδού - «μάνας», όπως διέσωσε η Ιστορία τον τόσο τιμητικό τίτλο που έπαιρναν οι νεαρές μαχήτριες, ανά ομάδες των 20-25 παιδιών ξεκινούσε το ταξίδι προς τη ΖΩΗ. Σε πείσμα της Ιστορίας σώθηκαν και βρίσκονται στο Αρχείο του ΚΚΕ πολλές έγγραφες αιτήσεις, οι περισσότερες ομαδικές, καθώς και η αλληλογραφία των «εξόριστων» παιδιών με τους γονείς. Θα άξιζε να αναφέρουμε το ευχαριστήριο σπαρακτικό γράμμα που γράφει στις 10-8-49 η μαχήτρια του ΔΣΕ Σερετούδη Βασιλική στη «συντρόφισσα δασκάλα μάνα της κόρης της»: «Το άφησα ένα χρονώ το '47... τώρα δεν το γνωρίζω... Εάν το βγάλεις φωτογραφία μόνο ίσως το γνωρίσω, αλλά με πολλά δεν πρόκειται. Να το βάλεις σημάδι...».³

Πόλεις υποδοχής, όπως η Αυλώνα, η Σκόδρα της Αλβανίας, οι κωμοπόλεις Κάρλοβο Βουλγαρίας, Τσούρκο Ουγγαρίας, Σινάια Ρουμανίας, αποτέλεσαν σταθμούς πρώτης ανάσας για τα καψαλισμένα σε ποσοστά που ξεπερνούσαν το 30%, από πνευμονικές, δερματικές, νευρολογικές παθήσεις, κορμάκια των παιδιών, ενώ σε ποσοστό μεγαλύτερο του 60% τα παιδιά αυτά ήταν τελείως αγράμματα.

Στη φάση αυτή οι νεοσύστατες Λαϊκές Δημοκρατίες, παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν στα πρώτα βήματα της οργάνωσης των σοσιαλιστικών τους δομών, αγκάλιασαν τα προσφυγόπουλα εξασφαλίζοντας όλα τα οικονομικά μέσα συντήρησης, διατροφής, ρουχισμού, θεραπείας και μόρφωσής τους για όσο διάστημα θα χρειαστεί. Οργανώθηκαν ελληνικά σχολεία με Ελληνες δασκάλους, ελληνικά βιβλία - αλφαβητάρια, μαθηματικά, ιστορία. Η μαρτυρία της Ελλης Ελευθεριάδου είναι αποκαλυπτική:

«...στον Παιδικό Σταθμό Καρλόβου, 689 παιδιά ηλικίας 6 μέχρι 17 χρονών..., ψωριασμένα από τις δυσκολίες που πέρασαν στις ακριτικές περιοχές, ακούρευτα... ντύθηκαν, πλύθηκαν, έγιναν σαν όλα τα παιδιά του κόσμου. Είχαν εξασφαλιστεί οι δάσκαλοι, το προσωπικό, που ανέλαβε την φροντίδα τους, Ελληνες και Βούλγαροι. Είναι ακόμα δύσκολη η πρώτη περίοδος, μα από τα παιδιά δε λείπει τίποτα για τη σωστή διατροφή τους. Για τους ντόπιους είναι η περίοδος των δελτίων τροφίμων. Οι εργάτες του Καρλόβου σε συνέλευσή τους αποφασίζουν να μην πάρουν για κάποιο διάστημα το κασέρι του δελτίου, για να χορηγηθεί στα παιδιά του παιδικού σταθμού μας».⁴

Για το συντονισμό της φροντίδας και της μόρφωσης των παιδιών, με απόφαση του ΚΚΕ και της ΠΔΚ, ιδρύθηκε το Μάη του '48, στη Βουδαπέστη, η Επιτροπή Βοήθειας στο Παιδί (ΕΒΟΠ), η οποία στελεχώθηκε από επιφανείς Ελληνες επιστήμονες και παιδαγωγούς, όπως οι Γιώργος Αθανασιάδης, Ελλη Αλεξίου, Θαν. Μητσόπουλος, Στ. Κωτσόπουλος, Στρατής Τσιαραντζίδης, Μαρίκα Μινεέμη κ.ά. Πρόεδρός της ήταν ο Πέτρος Κόκκαλης, Γραμματέας της Παιδείας της ΠΔΚ.

Αξίζει στο σημείο αυτό να αναφερθούμε στον κορυφαίο αυτόν κομμουνιστή επιστήμονα, γιατρό, στις ακούραστες προσπάθειες του οποίου οφείλεται, εκτός των άλλων, και το άρτια οργανωμένο υγειονομικό σύστημα περίθαλψης τραυματιών του ΔΣΕ, με πρωτοφανή ελάχιστη θνησιμότητα (!). Οι εμπεριστατωμένες εκθέσεις του για την πορεία της δουλειάς της ΕΒΟΠ (που έχουμε στη διάθεσή μας από το Αρχείο του ΚΚΕ) αντανακλούν την ευρύτητα της επιστημονικής του διεισδυτικότητας.

Τονιζόταν επιτακτικά η ανάγκη να «μη χάνεται ο καιρός», να μάθουν τα προσφυγόπουλα τη γλώσσα της χώρας υποδοχής για τη «διεύρυνση των μορφωτικών τους οριζόντων» και τη δυνατότητα κατάρτισης «μεσαίων τεχνικών στελεχών» σε αναγκαίους κλάδους της μελλοντικής σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην Ελλάδα. Οι τόσο εύστοχοι αυτοί άξονες, που τέθηκαν έγκαιρα από τον Κόκκαλη, στηρίχθηκαν στην πείρα της εκπαίδευσης των προσφυγόπουλων του Ισπανικού Εμφυλίου, στη Σοβιετική Ενωση, τα οποία διδάσκονταν, παράλληλα με το επίσημο σχολικό πρόγραμμα, την εθνική τους γλώσσα και τον πολιτισμό. Στην περίπτωση των ελληνόπουλων, όμως, οι αριθμοί ήταν συντριπτικά μεγαλύτεροι. Επομένως, για να ευδοκιμήσει το εγχείρημα σε χώρες όπου μόλις στηνόταν το λαϊκό σύστημα εκπαίδευσης, απαιτούνταν πολλαπλάσιες δυνάμεις Ελλήνων δασκάλων, εκπαιδευτικά μέσα, αλλά και ιδιαίτερη επεξεργασία, η δυναμική της οποίας πυροδοτήθηκε με τη συμβολή του μεγάλου αυτού επιστήμονα.

Με ευθύνη της ΕΒΟΠ γράφονται και κυκλοφορούν σχολικά βιβλία και τα πρώτα εγχειρίδια για δασκάλους/νηπιαγωγούς, τα «Παιδαγωγικά Μαθήματα», του Γ. Αθανασιάδη - ένα έγκριτο από κάθε άποψη βιβλίο βασικής κατάρτισης της σοσιαλιστικής παιδαγωγικής, που πατούσε στα χνάρια των επεξεργασιών του Δ. Γληνού - και το «Βοήθημα για τη νηπιαγωγό» της Ελ. Αλεξίου. Με μέσο τιράζ 5 χιλιάδες τυπώθηκαν Αλφαβητάρια Ελληνικής, Σλαβομακεδονικής και Τουρκικής γλώσσας (για τους Πομάκους της Θράκης), βιβλία Μαθηματικών, Αναγνωστικά των 6 τάξεων, βιβλία Γεωγραφίας και Γραμματικής της Δημοτικής. Τα βιβλία διδάσκονταν στα σχολεία των ελεύθερων περιοχών και της προσωρινής, όπως πιστευόταν, προσφυγιάς. Από τα μέσα του '49, με την αλλαγή στάσης του Τίτο και τις δυσοίωνες εξελίξεις για τον ΔΣΕ, οι ροές μεταφοράς των παιδιών στις Λαϊκές Δημοκρατίες αυξήθηκαν.

Μετά τη στρατιωτική ήττα, η ΕΒΟΠ είχε και πάλι την ευθύνη για την καταγραφή και την κατανομή των παιδιών και στις υπόλοιπες ΛΔ της Ανατολικής Γερμανίας και την ΕΣΣΔ, την επανένωση των παιδιών με τις οικογένειές τους, την αποκατάσταση των ορφανών και φυσικά τη συνέχεια της μόρφωσής τους. Μέσα στον πυρετό εκείνων των στιγμών, η ΕΒΟΠ κλήθηκε, επίσης, να υπερασπιστεί το μεγαλείο της ανθρωπιστικής αυτής προσπάθειας από την αντικομμουνιστική προπαγάνδα των ιμπεριαλιστών, που έδειχναν και πάλι τα δόντια τους στο «σιδηρούν παραπέτασμα», όπως αποκαλούσε τον σοσιαλιστικό κόσμο ο Τσόρτσιλ.

Η κυβέρνηση της Αθήνας, το Παλάτι και άλλα «ευαγή» ιδρύματα του εξωτερικού (κυρίως αμερικανικά) κατάφεραν να δημιουργήσουν παραπλανητικό πλαίσιο και να διεκδικήσουν, μέσω του ΟΗΕ και του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, την επιστροφή όλων ανεξαιρέτως των παιδιών του λεγόμενου «παιδομαζώματος», παραβλέποντας ακόμη και το στοιχειώδες δικαίωμά τους να μείνουν κοντά στους πολιτικούς πρόσφυγες γονείς τους. Στήθηκε βιομηχανία πλαστών και αστήρικτων αιτήσεων για την επιστροφή δήθεν 9.838 παιδιών. Λιγότερες από τις μισές αφορούσαν γονείς που το μετάνιωσαν και πολλές ήταν προϊόν εκβιασμού και τρομοκρατίας των συγγενών κ.τ.λ. Μέσω της συνεργασίας του Ερυθρού Σταυρού των ΛΔ περίπου 5.000 παιδιά επέστρεψαν στην Ελλάδα, χωρίς να κοπάσει όμως η αντικομμουνιστική υστερία για τις συνθήκες ζωής των υπόλοιπων «βιαίως αρπαχθέντων». Με τεκμηρίωση, η ΕΒΟΠ, από τις 20 Αυγούστου '51, και στη συνέχεια με πολλά υπομνήματα στον ΟΗΕ, ανέτρεψε όλους τους ισχυρισμούς⁵. Εκπρόσωποι Διεθνών Οργανισμών και δημοσιογράφοι πραγματοποίησαν εμπεριστατωμένες έρευνες στις ΛΔ και δεν βρήκαν επιβαρυντικά στοιχεία για ακούσια παραμονή σε ξένη χώρα, αντιθέτως μίλησαν επαινετικά για τις συνθήκες περίθαλψης στις χώρες υποδοχής.

Ετσι, το θέμα για τον υπόλοιπο κόσμο είχε λήξει από το 1952. Από την πλευρά του αμερικανικού παράγοντα ο ίδιος ο Τζ. Μάρσαλ είχε παραδεχθεί ότι η κυβέρνηση Σοφούλη δεν κατόρθωσε να στοιχειοθετήσει αξιόπιστα τις καταγγελίες της. Για δεκαετίες όμως στη χώρα μας, το θέμα αυτό σκόπιμα παραμένει στη φαρέτρα της αντικομμουνιστικής υστερίας των αστικών επιτελείων, προκειμένου να καλυφθεί το έγκλημα του πραγματικού κυβερνητικού παιδομαζώματος. Αγνωστη μέχρι και σήμερα είναι η τύχη των αρπαχθέντων βρεφών, των χιλιάδων παιδιών των μαχητών του ΔΣΕ, που δόθηκαν για υιοθεσία με ψεύτικες βεβαιώσεις. Το άγος της παιδικής αγοροπωλησίας, της «Φρείκης», της ντροπής έχει μείνει σκόπιμα μέχρι σήμερα ανεξερεύνητο, ενώ με απόλυτη μυστικότητα τα ντοκουμέντα της «Βασιλικής Πρόνοιας» είναι απροσπέλαστα.

Η έδρα της ΕΒΟΠ το 1950 μεταφέρθηκε στο Βουκουρέστι και μέχρι το 1968 στο δυναμικό της προστέθηκαν κι άλλοι έγκριτοι παιδαγωγοί όπως ο Αγγελος Δούπης και ο Μιχ. Οικονόμου. Το έργο της συνεχίστηκε από τη Συντονιστική Εκπαιδευτική Επιτροπή (ΣΕΕ) με υπεύθυνο τον Γιώργο Ζωίδη, μέρος των προηγούμενων και άλλους εκπαιδευτικούς όπως τον Μιχ. Ράπτη, τον Σωτ. Παπαγγελή και τον Βαγγέλη Βολοβότση. Οι Κομματικές Οργανώσεις των ΛΔ συνέστησαν επίσης Τοπικές Εκπαιδευτικές Επιτροπές για τον έλεγχο του εκπαιδευτικού έργου.

Η οικονομική στήριξη του ελληνόγλωσσου συστήματος γινόταν αποκλειστικά με κρατική ευθύνη των χωρών υποδοχής. Χρηματοδοτήθηκε κάθε αναγκαία δαπάνη για την εκτύπωση εκατοντάδων τίτλων σχολικών (150) και λογοτεχνικών βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων και ειδικών παιδικών ραδιοφωνικών εκπομπών. Στα πρώτα χρόνια οργανώθηκαν ειδικά φροντιστηριακά τμήματα για την εκμάθηση της γλώσσας κάθε ΛΔ, ώστε να είναι σε θέση τα προσφυγόπουλα να παρακολουθήσουν τα προπαρασκευαστικά μαθήματα για εισαγωγή σε ανώτερες και ανώτατες σπουδές, στις οποίες έμπαιναν αρχικά με χαμηλότερη βάση σε σχέση με τους υπόλοιπους. Το 1968, προκειμένου να καλυφθούν οι αυξανόμενες ανάγκες σε εκπαιδευτικό προσωπικό, στο Ινστιτούτο Ρωσικής Γλώσσας της Τασκένδης ιδρύθηκε έδρα Ελληνικής Γλώσσας!

Η συγγραφή των βιβλίων δεν μπορούσε να στηριχθεί στα βιβλία της Ελλάδας, τόσο για λόγους αντικειμενικούς, αφού ήταν «κομμένα τα γεφύρια πίσω», όσο και για λόγους απόλυτης ασυμβατότητας με το περιεχόμενο και τις αρχές της σοσιαλιστικής Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας. Σε συγκριτική μελέτη του αφιερώματος στην Εκπαίδευση των πολιτικών προσφύγων του περιοδικού «Θέματα Παιδείας» (2005) επισημάνθηκε το χάσμα που χώριζε το περιεχόμενο των αναγνωστικών της «σκλάβας πατρίδας» από τα βιβλία της προσφυγιάς. Η περιφρόνηση στη γλώσσα του λαού, καθώς και η στρέβλωση της Ιστορίας και της πραγματικότητας, μέσα από την καλλιέργεια της μοιρολατρίας, της αποδοχής χωρίς διαμαρτυρία της κοινωνικής αδικίας, την ολοκληρωτική απουσία αγωνιστικού πνεύματος, την καρτερική αναμονή της λύσης των προβλημάτων από τη φιλευσπλαχνία των πλουσίων και τη θεία πρόνοια, δεν είχαν θέση στα σχολεία της νέας γενιάς, που θα έπρεπε στην υπερορία να φανεί «άξια και αντάξια του πολύπαθου, μα αδάμαστου και ηρωικού λαού μας» (Ν. Ζαχαριάδης).

Με μοναδικό εφόδιο την πείρα των αγώνων για Λαϊκή Παιδεία και το ιστορικό «ξέφωτο» στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ, όταν μπόρεσαν να εφαρμοστούν κατά ένα μέρος οι αρχές της, γράφτηκαν στην προσφυγιά σχολικά εγχειρίδια επιστημονικής εγκυρότητας και παιδαγωγικής εντιμότητας, που επάξια μπορούν να σταθούν στην ιστορία του εκπαιδευτικού κινήματος του λαού μας. Αξίζει να αναφερθεί πως το 1966, όταν στην Αθήνα δικαζόταν η Ελλη Αλεξίου για την «αντεθνική της δράση και προπαγάνδα το 1952», υπερασπίστηκε τον εαυτό της χωρίς δικηγόρο και αθωώθηκε, προσκομίζοντας στους δικαστές τα σχολικά βιβλία προσφυγιάς!

Απαλλαγμένα από στείρο διδακτισμό, τα βιβλία καλλιεργούσαν την αλληλεγγύη, την ανιδιοτέλεια, την ομορφιά της οργανωμένης ζωής και την αγάπη για την πατρίδα μέσα από προσεκτικά διαλεγμένα κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας και τον ανθό της ποιητικής προοδευτικής ανθολογίας. Ο,τι στερήθηκαν και στερούνται ακόμα τα σύγχρονα ελληνόπουλα, ήταν προσβάσιμο στα προσφυγόπουλα. Οι κοινωνικοί αγώνες του λαού μας τραγουδήθηκαν μέσα από τη δημοτική ποίηση, τους μεγάλους μας ποιητές Παλαμά, Βάρναλη, Ρίτσο, Σικελιανό, Αγγουλέ, Σοφία Μαυροειδή Παπαδάκη, Κ. Καλατζή κ.ά., τους προοδευτικότερους συγγραφείς μας Λουντέμη, Ρώτα, Αλεξίου, Γαλάτεια Καζαντζάκη, Ν. Καζαντζάκη, Κ. Κοτζιά, Μ. Αξιώτη, Δ. Βουτυρά κ.ά. Οι ηρωικοί αγώνες του λαού μας στα χρόνια της Κατοχής και του αγώνα του ΔΣΕ διδάχθηκαν σε συνάφεια με τους αγώνες του παγκόσμιου εργατικού κινήματος. Πλάι στις μορφές των ηρώων μας, της Ηλέκτρας, του Σουκατζίδη, του Μπελογιάννη, τα ελληνόπουλα μάθαιναν για τη Ζόγια, για τους προλεταρίους του Ισπανικού Εμφυλίου, τα κλεισμένα σε στρατόπεδα των Γερμανών παιδιά του Τερεζίν της Τσεχοσλοβακίας, τους Βιετναμέζους αγωνιστές κ.τ.λ.

Στις μέρες μας, μπροστά στον πανικό που δημιουργεί για το καπιταλιστικό σύστημα κάθε απόπειρα σύγκρισης με το σοσιαλισμό, με το κομμουνιστικό κίνημα και τις παρακαταθήκες του, εντείνεται η προσπάθεια διαστρέβλωσης της ελληνόφωνης εκπαίδευσης της πολιτικής προσφυγιάς, από «όψιμους» ιστορικούς, που επιχειρούν με τον επιστημονικοφανή μανδύα της τάχα αμερόληπτης προσέγγισης να διαβάλλουν, να περιορίσουν στα μέτρα του συστήματος που υπηρετούν, τον άθλο που συντελέστηκε. Αποσπούν αυθαίρετα και εστιάζουν ανέντιμα τις έρευνές τους σε πλευρές του περιεχομένου της έξω από το ιστορικό πλαίσιο και τις κοινωνικές διεργασίες. Προσπερνούν τα συντριπτικά αριθμητικά στοιχεία για το υψηλό μορφωτικό και πολιτισμικό επίπεδο των επαναπατρισθέντων, που κοσμούν τα ταμπλό της τόσο επιμελημένης έκθεσης γύρω μας.

Το Νοέμβρη οι προλετάριοι όλου του κόσμου γιόρτασαν την Οκτωβριανή Επανάσταση. Κοντά στα επιτεύγματα του σοσιαλισμού περίοπτη θέση κατέχει το ανυπέρβλητο επίπεδο της σοσιαλιστικής εκπαίδευσης και διαπαιδαγώγησης.

Μια τέτοια εκπαίδευση πήραμε εμείς τα ελληνόπουλα της προσφυγιάς!

Αν και γυρίζοντας στην πατρίδα η μεμβράνη της εξιδανίκευσης, που είχε περιπλέξει γύρω μας ο νόστος των γονιών και εν μέρει των «συντρόφων δασκάλων» μας (που είχε βέβαια μια αντικειμενική βάση για μια τόσο μακροχρόνια απουσία), έσπασε άτσαλα και βρεθήκαμε αντιμέτωποι με το απάνθρωπο πρόσωπο του καπιταλισμού.

Αν και οι μικρότεροι δεν βοηθηθήκαμε με κανένα ειδικό σχολικό πρόγραμμα και η μόνη «μίζερη» μέριμνα του κράτους εκφράστηκε με εγκύκλιο που αφορούσε για τα πρώτα δύο χρόνια τη μείωση της βάσης προαγωγής μας, για τα Νέα και Αρχαία Ελληνικά, στο «9» (!).

Αν και δεν πάρθηκε κανένα μέτρο για την προσαρμογή και ολοκλήρωση όσων είχαν αφήσει στη μέση τις σπουδές τους.

Αν και ελάχιστοι επιστήμονες μπόρεσαν να προσφέρουν τις γνώσεις τους στον τομέα των σπουδών τους.

Ολοι εμείς, τα παιδιά της θύελλας, παιδιά των σταυραετών, σταθήκαμε στα πόδια μας γιατί πατούσαμε στο στέρεο βάθρο της παιδείας που πήραμε και των ιδανικών που ενστάλαξαν στις καρδιές μας οι δάσκαλοι των δεύτερων πατρίδων μας και οι Ελληνες παιδαγωγοί!

Σημειώσεις:

1^. Η τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ, σελ. 462

2.^ Αρχεία Εμφυλίου Πολέμου 1944 - 1949, ΔΙΣ/ΓΕΣ, τ.9, σελ. 182, έγγραφο 13. Πρόταση αρχηγού ΓΕΣ, Δ. Γιατζή, στις 26/7/48, στον Βαν Φλιτ. Επίσης, καταγγελία για εξαναγκασμό εξόδου αιχμαλώτων από κρησφύγετο στον Ταΰγετο, 1948.

3.^ Αρχείο του ΚΚΕ, αριθ. 451973

4.^ Η τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ, σελ. 478

5.^ Με υπογραφή της Ελλης Αλεξίου, στο κείμενο αναφερόταν ότι 552 παιδιά ζούσαν με τους δύο γονείς τους, 1.496 με τον έναν γονέα τους, 2.223 ήταν ενήλικοι μαχητές του ΔΣΕ, 2.484 παιδιά δεν βρίσκονταν στα μητρώα, 188 ήταν διπλογραμμένα, για 213 ήταν πλαστά τα στοιχεία και για 2.650 τα στοιχεία ήταν ανεπαρκή.