ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 4 Απρίλη 2004
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
«ΣΠΙΡΙΤ» - «ΟΠΟΡΤΟΥΝΙΤΙ»
Πολύτιμα κινητά γεωλογικά εργαστήρια στον Αρη

Σ' αυτή την ψευδοχρωματισμένη φωτογραφία από το «Οπορτούνιτι» φαίνονται τα περίφημα «μούρα», τα οποία υπάρχουν σε αφθονία πάνω στα πετρώματα που εξέτασαν τα δύο οχήματα. Αυτά τα σφαιρίδια είναι γεωλογικά (και όχι βιολογικά) στοιχεία που σχηματίζονται σε προϋπάρχοντα υγρά ιζήματα. Η διάταξή τους τα διαφοροποιεί από αντίστοιχα σφαιρίδια που σχετίζονται με ηφαιστειακές αποθέσεις

NASA

Σ' αυτή την ψευδοχρωματισμένη φωτογραφία από το «Οπορτούνιτι» φαίνονται τα περίφημα «μούρα», τα οποία υπάρχουν σε αφθονία πάνω στα πετρώματα που εξέτασαν τα δύο οχήματα. Αυτά τα σφαιρίδια είναι γεωλογικά (και όχι βιολογικά) στοιχεία που σχηματίζονται σε προϋπάρχοντα υγρά ιζήματα. Η διάταξή τους τα διαφοροποιεί από αντίστοιχα σφαιρίδια που σχετίζονται με ηφαιστειακές αποθέσεις
Μεταξύ 1960 και 2002, οι ΗΠΑ, η Σοβιετική Ενωση (και μετέπειτα η Ρωσία), η Ιαπωνία και πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία έστειλαν συνολικά 33 αποστολές στον κόκκινο πλανήτη. Μόνο 9 κατάφεραν να εκπληρώσουν όλους τους στόχους τους. Δυο απ' αυτές είναι οι αποστολές των αμερικανικών κινητών γεωλογικών εργαστηρίων «Σπίριτ» («Πνεύμα») και «Οπορτούνιτι» («Ευκαιρία»), που αυτή τη στιγμή διατρέχουν την επιφάνεια του Αρη γύρω από το σημείο προσεδάφισης, συλλέγοντας εξαιρετικής σημασίας πληροφορίες για το γεωλογικό του παρελθόν.

Καθένα από τα δύο οχήματα μεταφέρει πέντε επιστημονικά όργανα και ένα εργαλείο απόξεσης των επιφανειακών στρωμάτων των πετρωμάτων, που είναι συνήθως σκονισμένα και διαβρωμένα. Τα όργανα είναι μια πανοραμική κάμερα, τρία φασματόμετρα που καλύπτουν την περιοχή από το υπέρυθρο έως τις ακτίνες Χ και μπορούν να αποκαλύψουν τη σύσταση των πετρωμάτων και μια μικρότερη φωτογραφική μηχανή. Τα φασματόμετρα, η μικρή φωτογραφική μηχανή και το εργαλείο απόξεσης βρίσκονται όλα στο άκρο του ρομποτικού βραχίονα των οχημάτων. Βασικός στόχος των δύο αποστολών είναι η διερεύνηση του ενδεχομένου ο Αρης να είχε στο μακρινό παρελθόν νερό σε υγρή μορφή, είτε στην επιφάνειά του, είτε κάτω από το έδαφος.

Οι πρώτες φωτογραφίες και αναλύσεις πετρωμάτων από τα δύο οχήματα δείχνουν ότι πραγματικά κάποτε στον Αρη υπήρχαν επιφανειακά νερά. Κάτι τέτοιο, αν επιβεβαιωθεί οριστικά, σημαίνει ότι είναι αυξημένη η πιθανότητα να εμφανίστηκε στον πλανήτη και κάποια μορφή ζωής, που ίσως βρεθεί σε μελλοντικές αποστολές με τη μορφή απολιθωμάτων. Πάντως, απ' ό,τι φαίνεται από τις έρευνες άλλων διαστημοπλοίων σε τροχιά γύρω από τον κόκκινο πλανήτη, νερό στον Αρη υπάρχει σήμερα μόνο στους πόλους σε μορφή πάγου.


Το «Οπορτούνιτι» κοιτάζει πίσω του το μικρό κρατήρα μέσα στον οποίο κατέληξε κατά την προσεδάφισή του, μετά από αρκετές αναπηδήσεις στην επιφάνεια του Αρη (πάνω σε μπαλόνια που το περιέβαλαν)

NASA

Το «Οπορτούνιτι» κοιτάζει πίσω του το μικρό κρατήρα μέσα στον οποίο κατέληξε κατά την προσεδάφισή του, μετά από αρκετές αναπηδήσεις στην επιφάνεια του Αρη (πάνω σε μπαλόνια που το περιέβαλαν)

Μερικά από τα πετρώματα που φωτογράφισε το «Οπορτούνιτι» και δείχνουν την ύπαρξη επιφανειακού νερού στο παρελθόν του Αρη. Τα κόκκινα βέλη επισημαίνουν χαρακτηριστικά πού δείχνουν εγκάρσια διαστρωμάτωση. Ειδικότερα το βέλος στη μέση δείχνει την επίδραση ρέοντος νερού σε υποβρύχια ιζήματα. Τα κίτρινα βέλη δείχνουν σημεία που αντιστοιχούν στην εικόνα υπό το μικροσκόπιο. Σ' αυτήν, με μαύρες γραμμές φαίνεται η διεύθυνση της διαστρωμάτωσης

NASA

Μερικά από τα πετρώματα που φωτογράφισε το «Οπορτούνιτι» και δείχνουν την ύπαρξη επιφανειακού νερού στο παρελθόν του Αρη. Τα κόκκινα βέλη επισημαίνουν χαρακτηριστικά πού δείχνουν εγκάρσια διαστρωμάτωση. Ειδικότερα το βέλος στη μέση δείχνει την επίδραση ρέοντος νερού σε υποβρύχια ιζήματα. Τα κίτρινα βέλη δείχνουν σημεία που αντιστοιχούν στην εικόνα υπό το μικροσκόπιο. Σ' αυτήν, με μαύρες γραμμές φαίνεται η διεύθυνση της διαστρωμάτωσης

Η μερική έκλειψη ηλίου που κατέγραψε το «Οπορτούνιτι», καθώς περνούσε ο δορυφόρος του Αρη, Φόβος. Το όχημα είχε τη δυνατότητα να καταγράψει και τη μικρότερης έκτασης έκλειψη που προκαλεί ο άλλος δορυφόρος, ο Δείμος, καθώς περιφέρεται σε απόσταση πολύ μεγαλύτερη από το Φόβο

NASA

Η μερική έκλειψη ηλίου που κατέγραψε το «Οπορτούνιτι», καθώς περνούσε ο δορυφόρος του Αρη, Φόβος. Το όχημα είχε τη δυνατότητα να καταγράψει και τη μικρότερης έκτασης έκλειψη που προκαλεί ο άλλος δορυφόρος, ο Δείμος, καθώς περιφέρεται σε απόσταση πολύ μεγαλύτερη από το Φόβο

Οι λόφοι στα αριστερά και οι λόφοι στα δεξιά φωτογραφήθηκαν με αρκετές ώρες διαφορά. Η σκόνη που έφερε μια ανεμοθύελλα έχει μειώσει εμφανώς την ορατότητα πάνω από τον κρατήρα Γκούσεφ. Σαν αποτέλεσμα της πιο σκονισμένης από το αναμενόμενο ατμόσφαιρας, το «Σπίριτ» χρειάζεται λιγότερη ενέργεια για να μην παγώσει, αλλά ταυτόχρονα τα ηλιακά του κελιά παράγουν επίσης λιγότερη ενέργεια
Οι λόφοι στα αριστερά και οι λόφοι στα δεξιά φωτογραφήθηκαν με αρκετές ώρες διαφορά. Η σκόνη που έφερε μια ανεμοθύελλα έχει μειώσει εμφανώς την ορατότητα πάνω από τον κρατήρα Γκούσεφ. Σαν αποτέλεσμα της πιο σκονισμένης από το αναμενόμενο ατμόσφαιρας, το «Σπίριτ» χρειάζεται λιγότερη ενέργεια για να μην παγώσει, αλλά ταυτόχρονα τα ηλιακά του κελιά παράγουν επίσης λιγότερη ενέργεια

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: NASA, Space.com, «Scientific American»



Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ