8 Μάρτη: Οι εργαζόμενες γυναίκες τιμούν τους αγώνες της τάξης τους, παλεύουν για την ισοτιμία, για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Η Β' Διεθνής Συνδιάσκεψη των Σοσιαλιστριών Γυναικών, που συνήλθε στην Κοπεγχάγη το 1910, αποφάσισε να καθιερώσει, μετά από πρόταση μιας από τις ηγετικές γυναικείες προσωπικότητες του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, της Κλάρα Τσέτκιν, τη μέρα της 8ης Μάρτη ως Διεθνή Μέρα της Γυναίκας.

Η 8η του Μάρτη είναι μια αγωνιστική ιστορική επέτειος, μέρα απολογισμού της πάλης για την ισοτιμία των εργαζόμενων γυναικών, για την κοινωνική τους ισότητα. Μέρα που το εργατικό, και το γυναικείο κίνημα, κάνει το δικό του απολογισμό, προετοιμάζει τη συνέχεια της δράσης του σε μια περίοδο που εξαπολύεται μια καταιγιστική επίθεση σε βάρος των όποιων κατακτήσεων έχουν αποσπαστεί στις συνθήκες του καπιταλισμού.

Στο σύγχρονο καπιταλισμό είναι πιο σαφής ο ταξικός χαρακτήρας του προβλήματος της ανισοτιμίας των γυναικών, παρά τους αστικούς εκσυγχρονισμούς, που οδήγησαν στην αναγνώριση των τυπικών αστικών, νομικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων των γυναικών. Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να παραχωρήσει πραγματική ισοτιμία, γιατί ακριβώς αυτή έρχεται σε αντίθεση με τον εκμεταλλευτικό του χαρακτήρα.

Η σύγχρονη πολιτική του κεφαλαίου, που υπηρετούν τα αστικά κόμματα στην Ελλάδα, στο όνομα της ισότητας και με πρόσχημα την οικονομική καπιταλιστική κρίση, εντείνει την επίθεση στα εργασιακά, ασφαλιστικά και κοινωνικά δικαιώματα της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, με μεγαλύτερα θύματα τις γυναίκες και τη νεολαία.

Χειροτερεύει συνολικά το επίπεδο ζωής του εργαζόμενου λαού και ιδιαίτερα των γυναικών που, έτσι και αλλιώς, οι μισθοί τους και οι συντάξεις τους είναι μικρότερες, η ανεργία μεγαλύτερη, ενώ ταυτόχρονα οι ανάγκες τους που απορρέουν από τον αναπαραγωγικό τους ρόλο που είναι αυξημένες, δεν μπορούν να ικανοποιηθούν. Αυτή η πραγματικότητα πλήττει ιδιαίτερα τις νέες γυναίκες και τα νέα ζευγάρια, αφού σε όλα τα παραπάνω προβλήματα που οξύνονται, αδυνατούν να ικανοποιήσουν ανάγκες για κατοικία, παιδικούς σταθμούς και κάθε άλλο αγακαίο μέτρο ανακούφισης που έχει άμεση σχέση με τη μητρότητα. Επιδεινώνονται όχι μόνο οι συνθήκες δουλειάς, αλλά και διαβίωσης των γυναικών με την ανάληψη ενός μεγάλου μέρους της διαδικασίας αναπαραγωγής των μελών της οικογένειας, επειδή οι τομείς αυτοί συνεχώς εμπορευματοποιούνται και ιδιωτικοποιούνται. Τα αντιλαϊκά μέτρα και οι συνθήκες αυτές επιβαρύνουν περισσότερο τη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζόμενων γυναικών και εντείνουν την ανισοτιμία τους.

Γίνεται πιο φανερό ότι η απελευθέρωση της γυναίκας από τη διπλή καταπίεση και εκμετάλλευση μπορεί να συντελεσθεί σε μια κοινωνία, όπου θα καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο ως αποτέλεσμα συνειδητής δράσης, τουλάχιστον της πρωτοπορίας της εργατικής τάξης και της μαζικής μαχητικής δράσης των λαϊκών στρωμάτων για την ανατροπή του τελευταίου εκμεταλλευτικού συστήματος, του καπιταλισμού.

Στο σημερινό ιστορικό αφιέρωμα παρουσιάζουμε σύντομα και διαχρονικά τη δράση του ΚΚΕ για την ισοτιμία των εργατριών, των γυναικών από τα φτωχά λαϊκά στρώματα καθώς και δύο ιστορικές επετείους για το γυναικείο κίνημα, την ίδρυση της Πανελλαδικής Ομοσπονδίας Γυναικών στα 1946 και την ίδρυση της Πανελλαδικής Δημοκρατικής Ενωσης Γυναικών στα 1948, στην ελεύθερη από το Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδα.

Το γυναικείο ζήτημα είναι ένα σύμπλεγμα οικονομικών, πολιτικών, πολιτιστικών ανισοτιμιών και διακρίσεων, που εκδηλώνονται σε όλες τις κοινωνικές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένων και των σχέσεων των δύο φύλων. Είναι ένα ιστορικό κοινωνικό φαινόμενο που πηγάζει από τις ταξικές σχέσεις εκμετάλλευσης και είναι σύμφυτο με όλες τις εκμεταλλευτικές κοινωνίες. Το φαινόμενο της γυναικείας ανισοτιμίας έχει ιστορία χιλιάδων χρόνων, γιατί ακριβώς έχει συνοδεύσει όλα τα εκμεταλλευτικά συστήματα που γνώρισε η ανθρωπότητα, με αφετηρία την πρώτη ταξική κοινωνία. Το γεγονός αυτό το καθιστά ένα πρόβλημα δύσκολο, όχι μόνο στη λύση του, αλλά ακόμα και στη συνειδητοποίησή του. Η εξάλειψη, η τελική λύση του γυναικείου ζητήματος δεν είναι δυνατή στα πλαίσια του καπιταλισμού, γιατί η ισότητα έρχεται σε αντίθεση με τον εκμεταλλευτικό του χαρακτήρα. Η ισοτιμία των δυο φύλων προϋποθέτει την οικοδόμηση μιας κοινωνίας απαλλαγμένης από την ταξική εκμετάλλευση και από κάθε μορφής κοινωνική καταπίεση, προϋποθέτει την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας.

Η επικράτηση του καπιταλιστικού συστήματος έναντι της φεουδαρχίας σηματοδότησε μεγάλες αλλαγές και όσον αφορά τη θέση της γυναίκας. Και αυτό γιατί ο καπιταλισμός, βάζοντας μαζικά τις γυναίκες στην παραγωγή, δημιούργησε και τις προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί και η πάλη και οι αγώνες των γυναικών. Οι πρώτες εστίες του γυναικείου κινήματος διακατέχονταν από αστικές και μικροαστικές αντιλήψεις, το ρεύμα του λεγόμενου «φεμινισμού» ήταν σε αυτές κυρίαρχο. Το ρεύμα αυτό εξέφραζε τις γυναίκες της αστικής τάξης και των μεσαίων στρωμάτων, αντανακλούσε την πάλη της αστικής τάξης ενάντια στη φεουδαρχία. Τα βασικά αιτήματα τα οποία πρόβαλλε ήταν η μόρφωση και η ψήφος των γυναικών. Το φεμινιστικό κίνημα γρήγορα ξεπεράστηκε, έχασε την προοδευτικότητά του, πέρασε ακόμα και σε συντηρητικές θέσεις.

Στην Ελλάδα, έχουμε την εμφάνιση σπερμάτων γυναικείου κινήματος στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, με βασικά αιτήματα τη μόρφωση και την ψήφο. Προς το τέλος του 19ου αιώνα μεταφράζεται στην Ελλάδα και το πρώτο σοσιαλιστικό έργο του Μπέμπελ «Γυναίκα και σοσιαλισμός». Η ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Ελλάδα βάζει τις γυναίκες στην παραγωγή. Ο Γ. Κορδάτος σημειώνει ότι ο αριθμός των γυναικών που χρησιμοποιούνταν στην παραγωγή, στην Ελλάδα, ήταν το 1907 31.981. Ετσι η ίδρυση του ΣΕΚΕ (ΚΚΕ) προσδίδει στις όποιες μέχρι τότε αναζητήσεις προσανατολισμού του κινήματος χαρακτήρα πραγματικής πάλης στην κατεύθυνση της λύσης του.

Το ΚΚΕ από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα έχει επιδείξει πλούσια συμβολή και δράση σχετικά με το γυναικείο ζήτημα. Μάλιστα, πολλές φορές η παρέμβαση αυτή αναπτύχθηκε κάτω από τις πιο δύσκολες και αντίξοες συνθήκες, πολλές φορές κάτω από καθεστώς παρανομίας, απαγόρευσης και δίωξης της δράσης του. Εχοντας πυξίδα τη θεωρία του μαρξισμού - λενινισμού, το ΚΚΕ δε συμβιβάστηκε ποτέ με τη συνθετότητα του γυναικείου ζητήματος, με τη δυσκολία να κατανοηθεί, με τις συγχύσεις και τις προκαταλήψεις για το ρόλο και τη θέση της γυναίκας, που ήταν βαθιά ριζωμένες στην εργατική τάξη και στα άλλα λαϊκά στρώματα, ακόμα και ανάμεσα σε προοδευτικούς και ριζοσπάστες ανθρώπους. Αντιθέτως, με επίμονη προσπάθεια πάντα αναδείκνυε την ταξική ρίζα του προβλήματος, αποκάλυπτε την αιτία του, αλλά και το δρόμο που θα οδηγήσει στην εξάλειψή του.

Ο «Ριζοσπάστης» συνεχίζει και σήμερα από τις σελίδες της Ιστορίας, στο ένθετο «7 μέρες μαζί», το αφιέρωμα στην 8η του Μάρτη, Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας, που φέτος κλείνουν 100 χρόνια από τότε που η Γερμανίδα Κλάρα Τσέτκιν πρότεινε και υιοθετήθηκε στη Β` Διεθνή Συνδιάσκεψη των σοσιαλιστριών γυναικών, που έγινε στην Κοπεγχάγη, να γιορτάζεται κάθε χρόνο αυτή η μέρα ως επέτειος για την ηρωική θυσία των απεργών εργατριών γυναικών, που έγινε στις 8 Μάρτη 1857, στη Νέα Υόρκη. Το σημερινό αφιέρωμα αναφέρεται στην πάλη του ΚΚΕ για την ισοτιμία των γυναικών του λαού από την ίδρυσή του έως σήμερα.

Η ίδρυση του ΣΕΚΕ το 1918 υπήρξε σημείο τομής, σταθμός για την ταξική συνειδητοποίηση των γυναικών της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Με την ίδρυση του Κόμματος της εργατικής τάξης τέθηκαν οι βάσεις για να προσανατολιστεί το κίνημα των εργαζόμενων γυναικών στην κατεύθυνση της πάλης για την πραγματική λύση του φαινομένου της ανισοτιμίας. Για να χειραφετηθεί ιδεολογικά και πολιτικά το κίνημα των εργαζόμενων γυναικών από την επίδραση της αστικής τάξης. Μόνο η εργατική τάξη μπορεί και έχει συμφέρον να παλέψει με στόχο την ισοτιμία των δύο φύλων, μόνο η εργατική τάξη έχει συμφέρον, αλλά και αποστολή της, να βαδίσει έως το τέρμα το δρόμο που οδηγεί στην κατάργηση της εκμετάλλευσης.

Από το 1ο ιδρυτικό του συνέδριο (4-10/17-23 Νοέμβρη 1918) το ΣΕΚΕ ανέλαβε την ευθύνη και το καθήκον να παλέψει για την ισοτιμία της γυναίκας. Είναι ενδεικτικό ότι στο πρώτο του πρόγραμμα περιλήφθηκαν, ανάμεσα στα άλλα, και τα παρακάτω αιτήματα:

«Το δικαίωμα της ψηφοφορίας και της εκλογής σε άνδρες και γυναίκες για κάθε είδος εκλογής (σημείο 2).

Πλήρη αστική, πολιτική, οικονομική και κοινωνική εξίσωση των γυναικών προς τους άνδρες. Κατάργησις όλων των νόμων που περιορίζουν τα δικαιώματα της γυναικός και του νόθου παιδιού (σημείο 12).

Ιδρυση χωριστών φυλακών για ανήλικους και γυναίκες και για τα πολιτικά αδικήματα (σημείο 14).

Τη με νόμο απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας για παιδιά και γυναίκες.

Τη με νόμο υποχρέωση των δήμων και κοινοτήτων να συντηρούν γυναικολογικά μαιευτήρια για τις γυναίκες των εργατών, με πλήρεις αποδοχές για 8 εβδομάδες πριν και 8 εβδομάδες μετά τον τοκετό.

Την καθιέρωση του πολιτικού γάμου».

Το 1920 συνέρχεται το 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ (5-12 Απρίλη).

Ψηφίζεται νέο καταστατικό, μέσα στο οποίο αναφέρονται τα εξής (στην παράγραφο Θ: «Ομιλοι νέων και γυναικών»).

«Διά την ευκολίαν της προπαγάνδας του Κόμματος μεταξύ των γυναικών δύνανται να συσταθούν εντός των τμημάτων όμιλοι γυναικών, οι οποίοι διέπονται υπό ιδιαίτερου κανονισμού, όστις εγκρίνεται από την τοπικήν επιτροπήν του Κόμματος.

Οι Ομιλοι των γυναικών πρέπει να διευθύνονται από γυναίκες μέλη του Κόμματος».

Τότε ιδρύονται οι πρώτοι γυναικείοι σύλλογοι και σωματεία, εκδίδεται το περιοδικό «Ο Αγώνας της Γυναίκας».

Ο «Ριζοσπάστης» του 1920 φιλοξενεί σειρά από άρθρα με θέμα το γυναικείο ζήτημα της Ιωάννας Κομιώτη, μέλος τότε του Κόμματος, που τοποθετούν το γυναικείο ζήτημα στη σωστή κοινωνική του βάση.

«Διά την εργαζόμενην γυναίκα - καταλήγουν τα άρθρα - η ψήφος δεν αποτελεί αυτό τούτο το ιδεώδες. Δε συμβολίζει την απελευθέρωσίν της. Διότι δι' αυτήν το κατ' εξοχήν ζήτημα, το οποίον την ενδιαφέρει, προπαντός άλλου, είναι ολόκληρο το κοινωνικόν πρόβλημα».

Τον ίδιο χρόνο, το 1920, πραγματοποιήθηκε έκτακτο εκλογικό Συνέδριο για να διαμορφώσει θέσεις απέναντι στις εκλογές και εκλογικό πρόγραμμα. Σε αυτές διατυπώθηκε και το αίτημα για το δικαίωμα ψήφου, τα πλήρη πολιτικά δικαιώματα της γυναίκας. Στην μπροσούρα της Χρύσας Χατζηβασιλείου «Το ΚΚΕ και το γυναικείο ζήτημα» (Εκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, 1946) αναφέρεται:

«Ανάμεσα στα εκλογικά καθήκοντά του στις εκλογές του 1920, το νεαρό τότε κόμμα του εργαζόμενου λαού έβαλε στην πρώτη γραμμή και τα πολιτικά δικαιώματα της Ελληνίδας και στην ανεξάρτητη προεκλογική εξόρμηση των εργατών και του εργαζόμενου λαού, που γίνονταν εκείνο τον καιρό, μαζί με άλλα ακούγονταν και το σύνθημα: "Σφυρί, δρεπάνι και ψήφο στο φουστάνι"». Ταυτόχρονα, το Κόμμα φρόντισε να γίνεται ξεκάθαρο πως το δικαίωμα ψήφου δεν ταυτίζεται με την απελευθέρωση της γυναίκας. Με την παρέμβασή του προσπαθούσε συνεχώς να διαλύει τις αυταπάτες πως η ισότητα απέναντι στο νόμο συνιστά πραγματική ισοτιμία της γυναίκας. Δεν έπαψε να τονίζει πως τις εργαζόμενες πρέπει να ενδιαφέρει ολόκληρο το κοινωνικό πρόβλημα και όχι στενά, αποκλειστικά και μόνο τα πολιτικά τους δικαιώματα.

Ο αριθμός των γυναικών που συμμετείχαν στη διαδικασία της παραγωγής αυξανόταν συνεχώς και με ρυθμούς γρήγορους. Ο «Ριζοσπάστης» αναφέρει σε άρθρο του στις 8 Μάρτη 1928: «Σύμφωνα με στατιστικές (Γ. Χαριτάκης κ.ά.) στην ελληνική βιομηχανία εργάζονται πιο πολλές από 60 χιλιάδες εργάτριες, σε σύνολο εργατών και εργατριών 285 χιλιάδων. Στην κλωστική και υφαντουργική βιομηχανική παραγωγή εργάζονται 20.000 γυναίκες και η βιομηχανία ενδυμάτων απασχολεί 14-15 χιλιάδες εργάτριες. Οι αριθμοί αυτοί είναι κατώτεροι των πραγματικών σημερινών γιατί είναι συγκεντρωμένοι πριν τρία χρόνια, μα και μόνο μ' αυτούς φαίνεται ξεκάθαρα ότι η γυναίκα στην Ελλάδα έχει μπει πια για καλά στην παραγωγή, αποτελεί ένα μεγάλο μέρος της εργατικής τάξης της Ελλάδας».

Στο ίδιο άρθρο περιγράφεται και η κατάσταση που επικρατούσε εκείνη την εποχή, το καθεστώς κάτω από το οποίο οι γυναίκες ζούσαν και εργάζονταν. Η σημασία των αιτημάτων και της παρέμβασης του ΚΚΕ για την ισοτιμία των γυναικών δεν μπορεί να αποτιμηθεί σωστά αν δεν εξεταστούν και οι ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες κάτω από τις οποίες αναπτύχθηκε αυτή η δράση. Αν δε ληφθούν υπόψη και οι δυσκολίες που δημιουργούσε ο υποκειμενικός παράγοντας, οι βαθιά ριζωμένες στη συνείδηση αναχρονιστικές αντιλήψεις για τη θέση και το ρόλο της γυναίκας.

«Η θέση της εργάτριας στην Ελλάδα, όπως και σε όλες τις καπιταλιστικές χώρες, είναι πολύ πιο χειρότερη από του εργάτη. Και στην Ελλάδα που ο εργάτης δουλεύει και ζει κάτω από τους χειρότερους όρους, η θέση της γυναίκας - εργάτριας είναι πέρα για πέρα φριχτή. Με την ίδια ειδικοποίηση του άντρα - εργάτη παίρνουν λιγότερο, τις περισσότερες φορές το μισό μεροκάματο του εργάτη. Με μέσο όρο μεροκάματου ειδικοποιημένου εργάτη 60 δραχμές το 1926 η γυναίκα παίρνει 25 - 30 δραχμές και με μέσο όρο μεροκάματου μη ειδικοποιημένου εργάτη 31 δραχμές το 1926, η εργάτρια έπαιρνε 15 δραχμές.

Καμιάν ιδιαίτερη προστασία της γυναίκας ο Νόμος δεν αναγνωρίζει. Είναι ατιμία να λογαριάζει κανένας προστασία της εργάτριας ορισμένες πλατωνικές ευχές που εκφράζουν δυο - τρεις ειδικοί "περί της προστασίας των γυναικών νόμοι". Οταν οι νόμοι 4029 και 4923 "απαγορεύουν την απασχόλησιν των γυναικών επί οκτώ εν συνόλω εβδομάδας προ του τοκετού και μετ' αυτόν" ή όταν "απαγορεύουν την χρησιμοποίησιν γυναικών εν γένει εις υπογείους εργασίας μεταλλείων, λατομείων και ορυχείων" δεν υπάρχει όμως κανένας νόμος για την οικονομική εξασφάλιση της γυναίκας στις "οκτώ εν συνόλω εβδομάδας" πριν του τοκετού και μετά από αυτόν, και όταν στους επόπτες εργασίας σφραγίζουν τα μάτια τους, με δυο εκατοστάρικα οι εργοδότες, για να μη βλέπουν "τας χρησιμοποιούμενας εις υπογείους εργασίας γυναίκας", τότε ο Νόμος είναι ουσιαστικά μια αναίσχυντη κοροϊδία και τίποτε παραπάνω.

Η θέση της εργάτριας όμως είναι κατώτερη και εκεί που ούτε μια στιγμή θα 'πρεπε, αν ήταν δυνατό, να είναι. Σε πολλά συνδικάτα, ακόμα ίσαμε σήμερα, απαγορεύεται η εγγραφή εργατριών, σε άλλα δε, από τα πιο μεγάλα και τα πιο επαναστατικά, οι εργάτριες έχουν μόνο το "δικαίωμα" (!) να πληρώνουν συνδρομή στο συνδικάτο χωρίς να εκλέγονται και χωρίς να εκλέγουν. Δεν έλειψαν ακόμα οι περιστάσεις που οι εργάτες πήραν ανοιχτά αντιδραστική στάση απέναντι των γυναικών μη επιτρέποντας την εργασία της γυναίκας - εργάτριας στον κλάδο της παραγωγής που αυτοί εργάζονταν, μονοπωλώντας την εργασία μόνο για τους άντρες».

Οι γυναίκες είχαν σημαντική συμβολή στους μεγάλους αγώνες που αναπτύχθηκαν εκείνη την περίοδο. Από τη συμμετοχή τους αυτή αναδείχθηκαν παραδείγματα σπουδαίων ηρωίδων και αγωνιστριών, που θυσίασαν στον αγώνα ακόμα και την ίδια τους τη ζωή. Το 1924 οργανώθηκαν μεγάλες και μαχητικές διαδηλώσεις από τους καπνεργάτες της Καβάλας, που ζητούσαν αύξηση των εξευτελιστικών τους μεροκάματων και μείωση του 12ωρου. Στο οδόφραγμα των κινητοποιήσεων αυτών δολοφονήθηκε η καπνεργάτρια Μαρία Χουσιάδου, μέλος του ΚΚΕ. Το 1927, στη μεγάλη απεργία στην οποία συμμετείχαν 40.000 καπνεργάτες, δολοφονήθηκε η Βασιλική Γεωργαντζέλη, εργάτρια στο εργοστάσιο του «Παπαστράτου». Ηρωικοί ήταν και οι αγώνες στους οποίους συμμετείχαν οι κλωστοϋφαντουργίνες, αλλά και οι αγρότισσες, την ίδια περίοδο.

Το 1927, επίσης, με πρόταση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Ενιαίου Μετώπου Εργατών - Αγροτών - Προσφύγων, που σχηματίστηκε με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, ήρθε για συζήτηση το πρόβλημα της γυναικείας ψήφου στην κυβέρνηση Παπαναστασίου. Η νέα νομοθεσία «Περί Δήμων και Κοινοτήτων», που ψηφίστηκε, περιόριζε το δικαίωμα ψήφου στις Κοινοτικές και Δημοτικές εκλογές και μόνο στις γυναίκες άνω των 30 ετών και σε αυτές που γνώριζαν ανάγνωση και γραφή. Στους άντρες δεν έκανε καμία διάκριση.

Στο 4ο Συνέδριο του Κόμματος (1928) αποφασίστηκε η έκδοση γυναικείου διαφωτιστικού οργάνου και το 1929 κυκλοφόρησε η εφημερίδα «Εργάτρια» από το γυναικείο γραφείο της Αθήνας που αποτελούνταν από μέλη του Κόμματος και της Νεολαίας. Το Συνέδριο αποφάσισε επίσης τη συγκρότηση γυναικείων βοηθητικών επιτροπών από το κέντρο ως τις τοπικές οργανώσεις, σε όλη τη δομή του Κόμματος, ενώ μερίμνησε και για την ανάδειξη γυναικών στις Κομματικές Οργανώσεις και στο κίνημα.

Το Φλεβάρη του 1929, το Ενιαίο Μέτωπο Εργατών - Αγροτών, στο πρόγραμμά του για τις γερουσιαστικές εκλογές, ζητούσε εξίσωση του μεροκάματου των εργατριών και αγροτισσών με αυτό των ανδρών. Είχε επίσης αιτήματα για απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας των νέων κάτω των 18 ετών και άδεια τοκετού.

Το πολιτικό στίγμα για την ανάγκη της ιδιαίτερης δουλειάς στις εργάτριες δόθηκε με ανάγλυφο τρόπο από την Απόφαση της Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, το 1930. Στόχος της ιδιαίτερης αυτής δουλειάς ήταν να αναδειχθούν οι εργάτριες στην οργάνωση και διεξαγωγή της ταξικής πάλης. «Οι εργάτριες επιβάλλεται να συμμετάσχουν στην αυτοάμυνα και την περιφρούρηση της απεργίας ενάντια στους απεργοσπάστες» (...) «...εκλογή γυναικείων επιτροπών αγώνα στους τόπους δουλειάς που ασχολούνται κατά πλειοψηφία εργάτριες και ο συντονισμός της δράσης τους από την κεντρική επιτροπή αγώνα όλων των σωματείων», αναφέρεται στην Απόφαση.

Με το Ιδιώνυμο, τον αντικομμουνιστικό νόμο του Βενιζέλου το 1929, άρχισαν οι συλλήψεις, στάλθηκαν οι πρώτες κομμουνίστριες στις φυλακές «Αβέρωφ». Στη συνέχεια οι διώξεις γενικεύθηκαν και αμέτρητες αγωνίστριες στάλθηκαν στις φυλακές και στις εξορίες. Στάθηκαν αλύγιστες, με το κεφάλι ψηλά, κατέβαλαν μεγάλες θυσίες, κάποιες φορές ακόμα και την ίδια τους τη ζωή.

Στον αγώνα ενάντια στη δικτατορία του Μεταξά, αλλά και γενικότερα στον αντιφασιστικό αγώνα, η συμβολή των γυναικών ήταν ιδιαίτερα σημαντική. Η 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ είχε έγκαιρα επισημάνει το Σεπτέμβρη του 1935 πως «για τον επιτυχή αγώνα ενάντια στο φασισμό, την επίθεση του κεφαλαίου και τον κίνδυνο πολέμου, απαιτείται να τραβηχτούν στο Ενιαίο Παλλαϊκό Μέτωπο οι δυνάμεις των γυναικών». Η σοβαρή και ενωμένη αντίδραση που πρόβαλαν οι Ελληνίδες τόσο πριν, όσο και μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας, τον Αύγουστο του 1936, οφείλεται στη δράση του ΚΚΕ ανάμεσα στις γυναίκες.

Από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα της περιόδου αυτής είναι η περίπτωση της Ηλέκτρας Αποστόλου. Η Ηλέκτρα στάθηκε παράδειγμα κομμουνιστικής δράσης και στάσης ζωής, ηρωισμού και αντοχής στις δυσκολίες της ταξικής πάλης, ακόμα και στα πιο φριχτά βασανιστήρια. Από το 1926 που εντάχθηκε στην ΟΚΝΕ, μέχρι τον Ιούλη του 1944, όταν βασανίστηκε μέχρι θανάτου, η ζωή της και η δράση της είναι αστείρευτη πηγή διδαγμάτων.

Σε ολόκληρη την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης οι γυναίκες βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της εθνικοαπελευθερωτικής πάλης, μέσα από τη συμμετοχή τους στις γραμμές του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, με μαχητικότητα και αυτοθυσία και σε πολλές περιπτώσεις και με το όπλο στο χέρι. Στην Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του Κόμματος το 1942 μπήκε ως καθήκον να συγκεντρωθούν οι πλατιές μάζες των εργαζόμενων γυναικών της πόλης και της υπαίθρου στις πολύμορφες γυναικείες οργανώσεις και στις δυνάμεις του ΕΑΜ.

Οι γυναίκες συμμετέχουν ενεργά στην εθνικοαπελευθερωτική πάλη, ακόμη και από τη θέση της μαχήτριας με το όπλο στο χέρι. Στην περίοδο της Εθνικής Αντίστασης ανέλαβαν και έφεραν σε πέρας πολλές και δύσκολες αποστολές από τις γραμμές του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Μαρτυρίες υπάρχουν πολλές. Από την ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ Φ.16, 24/10/44 στο Σμόλικα έχουμε το εξής περιστατικό: «Αντάρτισσες στην πρώτη γραμμή στα υψώματα Αμυνταίου».

«Δέκα μέρες μείναμε εκεί, πάντα πρώτες στις μάχες, στις ενέδρες, στις περιπολίες. Δεχόμασταν τα πυρά του εχθρού χωρίς καθόλου να φοβηθούμε, ώσπου με λύπη μας γυρίσαμε στην έδρα της Μεραρχίας όπου μας κάλεσαν».

Επίσης από την ΚΟΜΕΠ (Αύγουστος 1944 αρ. φύλλου 29, σελ. 661) διαβάζουμε τα εξής:

«Τον κυριότερο ρόλο στις διαδηλώσεις του θεσσαλικού λαού κατά της γερμανικής και ράλλικης τρομοκρατίας έπαιξαν οι γυναίκες, όχι μόνο οι οργανωμένες, αλλά κοντά σ' αυτές και οι χιλιάδες ανοργάνωτες. 1.500 γυναίκες με μαύρη μαντίλα από τον κάμπο της Λάρισας πλημμύρισαν την πόλη και ζήτησαν από τους Γερμανούς να σταματήσει η τρομοκρατία των Ράλληδων και να αφεθούν ελεύθεροι οι όμηροι. Αλλες 1.200 γυναίκες της επαρχίας Αγιάς, με μια ηρωική τους έξοδο στη Λάρισα, έκαναν το ίδιο. Αντιμετώπισαν την τρομοκρατία των εασαδιτών που τις κολλούσαν στον τοίχο μπρος σε εκτελεστικό απόσπασμα, αντιμετώπισαν συλλήψεις, αλλά δεν έφυγαν, παρά την άλλη μέρα, αφού απελευθέρωσαν αυτές που είχαν πιαστεί...».

Σ' αυτές τις συνθήκες κατακτούν με τη δράση τους δικαιώματα που το αστικό καθεστώς δεν είχε λύσει όλα τα προηγούμενα χρόνια και, το κυριότερο, σπάζουν προκαταλήψεις για τη θέση και το ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία. Συμμετέχουν στις εκλογές στην Ελεύθερη Ελλάδα και εκλέγονται στα λαϊκά όργανα, αναλαμβάνοντας και απ' αυτές τις θέσεις ευθύνες. Από την ΚΟΜΕΠ του Απρίλη 1944 (σελ. 587) διαβάζουμε:

«Η γυναίκα είχε μια ιστορική κατάχτηση με την Αυτοδιοίκηση. Απόχτησε την ισοτιμία της. Σε πολλά χωριά στην ελεύθερη Ρούμελη 7 γυναίκες στην αυτοδιοίκηση, 5 γυναίκες δικαστίνες... Ακόμα και στα επαρχιακά και νομαρχιακά συμβούλια υπάρχουν γυναίκες».

Στην Εθνοσυνέλευση που έγινε με εκλογή Εθνικού Συμβουλίου συμμετέχουν 4 γυναίκες αντιπρόσωποι, η Μαρία Σβώλου, η Φωτεινή Φιλιππίδη της Λάρισας, η Χρύσα Χατζηβασιλείου και η Καίτη Νισσυρίου (Ζεύγου), η Μαυροειδή Μάχη (Πελοπόννησος και Καλάβρυτα).

Το Εθνικό Συμβούλιο της «Πανελλαδικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης» (ΠΕΕΑ), στην πρώτη σύνοδό της το 1944, θεσμοθέτησε την ισοτιμία της γυναίκας.

Οι γυναίκες απέκτησαν και άσκησαν για πρώτη φορά το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν για την ανάδειξη του Εθνικού Συμβουλίου στην Ελεύθερη Ελλάδα, τον Απρίλη του 1944. Μάλιστα, ως αντιπρόσωποι σε αυτό αναδείχθηκαν πέντε γυναίκες, ενώ αρκετές εκλέχτηκαν στα όργανα της Λαϊκής Αυτοδιοίκησης και άλλες συμπεριελήφθησαν στη σύνθεση των δικαστηρίων, στους θεσμούς της Λαϊκής Δικαιοσύνης.

Στο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ, τον Οκτώβρη του 1945, εκτιμάται πως υπάρχει καθυστέρηση στη δουλειά στις γυναίκες. Η Πολιτική Απόφαση του Συνεδρίου επισήμανε πως: «...Δεν μπορεί να νοηθεί επιτυχία του λαϊκοδημοκρατικού αγώνα χωρίς τις γυναίκες, που αποτελούν το μισό του πληθυσμού μας. Οι γυναίκες κέρδισαν στα χρόνια του εθνικού αγώνα τιμητική θέση στο στρατόπεδο του μαχόμενου έθνους. Συνεχίζουμε και σήμερα τον αγώνα τους στις πόλεις και τα χωριά. Το Κόμμα μας πρέπει να βάλει τέλος στην υποτίμηση της συμβολής της γυναίκας σε όλο το λαϊκοδημοκρατικό αγώνα και να δουλέψει και για την οργάνωση των πλατιών μαζών των γυναικών, για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους και τη στρατολογία στο Κόμμα των πρωτοπόρων γυναικών και την ανάδειξη γυναικείων στελεχών του Κόμματος».

Στο Πρόγραμμα Λαϊκής Δημοκρατίας, που ψήφισε το Συνέδριο, αναφέρεται: «Η γυναίκα και το παιδί θα προστατευτούν. Αδειες πριν και μετά τη γέννα στην εργαζόμενη μητέρα, μέτρα και πρόνοια του κράτους θα δώσουνε τη δυνατότητα στην Ελληνίδα να γεννά και να ανατρέφει το παιδί της δίχως την καθημερινή αγωνία.

Η γυναίκα θα παίρνει για ίση δουλιά ίσο μεροκάματο και μισθό με τον άνδρα. Θα απαλλαχτεί όπως και οι νέοι από βαριές ανθυγιεινές δουλιές».

Προκειμένου να ξεπεραστεί η καθυστέρηση, αποφασίζονται μια σειρά ιδεολογικών και οργανωτικών μέτρων. Ενα από αυτά ήταν η ίδρυση Γυναικείας Επιτροπής στην ΚΕ και στα παρακάτω όργανα, μέχρι τις Αχτιδικές Επιτροπές.

Το 1946 ιδρύθηκε η Πανελλαδική Ομοσπονδία Γυναικών (ΠΟΓ) από 35 γυναικείους συλλόγους και οργανώσεις. Ανάμεσα στους στόχους της συμπεριλήφθηκαν η προστασία της μητέρας και του παιδιού, η πολιτική, κοινωνική και οικονομική ισοτιμία των γυναικών, η άμυνα κατά του φασισμού και η εμπέδωση της ειρήνης. Στις 26-29 Μάη 1946, στην Αθήνα, έγινε το πρώτο Συνέδριο της ΠΟΓ, το πρώτο Πανελλαδικό Συνέδριο στην ιστορία του γυναικείου κινήματος της Ελλάδας. Επαιξε σημαντικό ρόλο στη συνένωση της δράσης των γυναικείων οργανώσεων και συλλόγων. Εξέδωσε και παρέδωσε στη Βουλή ψήφισμα, στο οποίο διακήρυσσε την ανάγκη να αναγνωριστούν ίσα πολιτικά δικαιώματα σε άντρες και γυναίκες. «Να δοθούν και στην Ελληνίδα πολιτικά δικαιώματα ίσα με τον άντρα για να εκλέγει και να εκλέγεται στις δημοτικές και στις βουλευτικές εκλογές. Να διευκολυνθεί η εγγραφή των γυναικών στους εκλογικούς καταλόγους και να επιτραπεί η συμμετοχή γυναικών αντιπροσώπων στη σύνταξη των εκλογικών καταλόγων», ανέφερε το ψήφισμα μεταξύ άλλων.

Τα χρόνια 1946-1949, η περίοδος του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), αποτελούν κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης. Η όξυνση της ταξικής πάλης δεν μπορούσε παρά να έχει αντανάκλαση και στη δράση των γυναικών. Σε μαζική κλίμακα οι γυναίκες συμμετείχαν στα τμήματα του ΔΣΕ. Η γυναικεία συμμετοχή στο ΔΣΕ άρχισε από ένα σχετικά μικρό ποσοστό, γύρω στο 12%-15% και μέσα στο 1949 έφτασε σε πολλά τμήματα ακόμα και να ξεπερνάει το 30%-35%. Υπήρχαν μάχιμα τμήματα όπου η γυναικεία συμμετοχή έφτανε μέχρι το 50%. Ο ρόλος τους, διευρυμένος και ουσιαστικός, δεν περιοριζόταν μόνο στο στρατιωτικό τομέα. Δίπλα στο θεσμό των Πολιτικών Επιτρόπων, καθιερώθηκε ο θεσμός των υπευθύνων γυναικών, σε όλη τη διοικητική ιεραρχία του ΔΣΕ, από το Γενικό Αρχηγείο μέχρι τα τμήματα. Οι υπεύθυνες της γυναικείας δουλειάς έγιναν απαραίτητα στελέχη του ΔΣΕ. Συμμετείχαν στην επεξεργασία στρατιωτικών σχεδιασμών, οργάνωναν την ειδική δουλειά στις γυναίκες, προετοίμαζαν ιδεολογικά, πολιτικά και ψυχολογικά τις μαχήτριες για να εκπληρώσουν το ρόλο τους και την αποστολή τους. Η δράση του ΔΣΕ τσάκισε αποφασιστικά και στην πράξη αντιδραστικές αντιλήψεις και προκαταλήψεις. Με τη μεγάλη της συμβολή στο ΔΣΕ, η γυναίκα ξερίζωσε σε μεγάλο βαθμό την υποτίμηση απ' τον εαυτό της και από τους συναγωνιστές της. Για την απόδοση των μαχητριών βοήθησε σημαντικά η ξεχωριστή δουλειά που οργανώθηκε για τις γυναίκες.

Σ' αυτές τις συνθήκες, ιδρύθηκε η Πανελλαδική Δημοκρατική Ενωση Γυναικών (ΠΔΕΓ), στις 25 Οκτώβρη 1948, απ' τις γυναίκες του ΔΣΕ, του ΚΚΕ, του ΑΚΕ, του ΑΦΖ (Αντιφασιστικό Μέτωπο Γυναικών Σλαβομακεδόνων) και της ΔΝΕ (Δημοκρατική Νεολαία Ελλάδας), με σκοπό να συντονίσει και να εντείνει την πάλη των γυναικών για τη λευτεριά, την ειρήνη, τη λαϊκή δημοκρατία. Με στόχο να παλέψει για την εξασφάλιση της γυναικείας ισοτιμίας και τα δικαιώματα της μάνας και του παιδιού. Να προσχωρήσει στην Παγκόσμια Δημοκρατική Ομοσπονδία Γυναικών (ΠΔΟΓ) που ιδρύθηκε το 1945, για να συντονίσει την πάλη των γυναικών στην Ελλάδα με αυτή των γυναικών σε ολόκληρο τον κόσμο, ενάντια στον πόλεμο, για την ειρήνη και τη δημοκρατία. Ξεχωριστή στιγμή αποτέλεσε η πραγματοποίηση της πρώτης Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης της ΠΔΕΓ 1-8 Μάρτη του 1949. Σε ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες, κυριολεκτικά μέσα στη φωτιά της μάχης, σε ένα πολεμικό αμπρί στο Βίτσι συγκεντρώθηκαν πάνω από 400 άτομα: Μαχήτριες του ΔΣΕ, γυναίκες αντιπρόσωποι από τις Λαϊκές Δημοκρατίες, αντιπροσωπεία της ΠΔΟΓ.

Μετά την ήττα του ΔΣΕ χιλιάδες αγωνιστές και αγωνίστριες, καθώς και παιδιά, πέρασαν στις Λαϊκές Δημοκρατίες και στην ΕΣΣΔ. Η ιδιαίτερη δραστηριότητα του Κόμματος στις γυναίκες έπρεπε να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες. Η 3η Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ, τον Οκτώβρη του 1950, ασχολήθηκε, στο δεύτερο θέμα της, με την κατάσταση, τα προβλήματα και τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι πολιτικοί πρόσφυγες, άντρες και γυναίκες. Το πέρασμα από το πολεμικό μέτωπο στο ειρηνικό μέτωπο της δουλειάς επέβαλε να προσαρμοστούν οι πολιτικοί πρόσφυγες προκειμένου να συμβάλουν στη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Επρεπε να ξεπεραστούν προβλήματα χαμηλής ειδίκευσης των γυναικών, απόσυρσής τους από τις συνελεύσεις, τα μαθήματα, τις κομματικές σχολές, απομάκρυνσης από την παραγωγή, ιδιαίτερα των μητέρων.

Το ΠΓ με ιδιαίτερη απόφασή του το 1952 «Για την κομματική δουλειά στις γυναίκες» εκτίμησε πως είχε σημειωθεί υποχώρηση σε σχέση με την περίοδο του ΔΣΕ. Χρειάστηκε ένταση της ιδεολογικοπολιτικής και διαπαιδαγωγητικής δουλειάς στις γυναίκες, διαφώτιση, αλλά και πρακτική βοήθεια και ενθάρρυνση. Για να ανυψωθεί το μορφωτικό τους επίπεδο, να αποκτήσουν επαγγελματική και τεχνική ειδίκευση, να συμμετέχουν ενεργά στην παραγωγή, στη σοσιαλιστική άμιλλα, στην κομματική ζωή. Η προσπάθεια αυτή ανέδειξε πολλές πρωτοπόρες γυναίκες, άξιες μαχήτριες στη δύσκολη πορεία της οικοδόμησης του σοσιαλισμού.

Την ίδια περίοδο στην Ελλάδα, χιλιάδες γυναίκες βρίσκονταν στις φυλακές και στις εξορίες, υφίσταντο πιέσεις, εξευτελισμούς, βασανιστήρια. Αντιμετώπιζαν τις διώξεις με θάρρος και αξιοπρέπεια. Το ΚΚΕ με απόφαση του ΠΓ έθεσε στόχο και τη δημιουργία πατριωτικής γυναικείας οργάνωσης, για να αγωνιστεί για το ψωμί, την ειρήνη, την προστασία του παιδιού, για τα δικαιώματα της γυναίκας, για την ανεξαρτησία της πατρίδας.

Σε αντίξοες συνθήκες το κίνημα αναπτύχθηκε αργά, αλλά σταθερά και οι γυναίκες είχαν κι αυτές τη συμβολή τους στους αγώνες της περιόδου αυτής. Το 1963 ιδρύθηκε η Συντονιστική Επιτροπή Εργαζόμενων Γυναικών (ΣΕΕΓ). Στις 25 Μάη 1964 ιδρύθηκε η Πανελλήνια Ενωση Γυναικών (ΠΕΓ), η οποία έγινε μέλος της ΠΔΟΓ. Ανάμεσα στους σκοπούς της αναφέρονταν η πλήρης οικονομική, πολιτική, νομική και κοινωνική ισοτιμία της γυναίκας, η αναγνώριση της μητρότητας ως κοινωνικού λειτουργήματος, η εξασφάλιση σύγχρονων όρων ζωής, εργασίας, μόρφωσης, ψυχαγωγίας της αγρότισσας, η πνευματική και πολιτιστική ανύψωση των γυναικών, η καταπολέμηση του αναλφαβητισμού, η απλούστευση της εργασίας του νοικοκυριού. Η ΠΕΓ είχε τη δική της συμβολή στην πάλη για την ανάπτυξη του γυναικείου κινήματος και το τράβηγμα των γυναικών στη μαζική και κοινωνική δραστηριότητα. Η συμβολή και η δράση της όμως ανακόπηκε από την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας, το 1967.

Η πάλη δε σταμάτησε, παρά τις δυσμενείς συνθήκες της χούντας, όπως και η ιδιαίτερη δουλειά στο κίνημα των γυναικών. Τα συμπεράσματα του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, τον Οκτώβρη του 1970, εκτίμησαν θετικά τη συμβολή των γυναικών στην παράνομη κομματική δουλειά και τη μαζική αντιδικτατορική δράση, μετά τη 12η πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ (1968). Ιδιαίτερη ήταν και η συμπαράσταση, υλική και ηθική, προς τον αγωνιζόμενο λαό, των Ελληνίδων που ζούσαν έξω από τη χώρα. Δημιουργήθηκε και ανέπτυξε ικανοποιητική δράση η Συντονιστική Επιτροπή Αντιδικτατορικής Κίνησης Εκπατρισμένων Ελληνίδων (ΣΕΑΚΕΕ).

Μετά την πολιτική αλλαγή του Ιούλη του 1974 και την κατάκτηση από το Κόμμα της νομιμοποίησής του, η ανάπτυξη του γυναικείου κινήματος τέθηκε σε νέα βάση. Σε ολόκληρη τη χώρα ιδρύθηκαν σύλλογοι γυναικών, με τη συμβολή των κομμουνιστριών, το 1975 πραγματοποίησαν πανελλαδική συνδιάσκεψη για τη συγκρότηση Ομοσπονδίας και το 1976 συνήλθε το 1ο Συνέδριο της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδας (ΟΓΕ).

Για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα, ιδιαίτερα μετά τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων το 1958 και τη δράση μέσα από την ΕΔΑ, η ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική δράση του Κόμματος για το γυναικείο ζήτημα ατόνησε. Το ζήτημα δεν αντιμετωπιζόταν τόσο ως συστατικό του εκμεταλλευτικού συστήματος, αλλά με μια σχετική μονομέρεια, κυρίως ως δράση στο μαζικό και στο οργανωμένο γυναικείο κίνημα. Ατόνησε με τον τρόπο αυτό η αυτοτελής ειδική δουλειά που έπρεπε να κάνει το Κόμμα, προκειμένου να εξειδικεύσει τη γενική πολιτική του στις γυναίκες. Το κίνημα των γυναικών εξελίσσεται και μέσα από την ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση για το χαρακτήρα και το ρόλο του, αλλά και για το δρόμο μέσα από τον οποίο μπορεί να κατακτηθεί οριστικά η ισοτιμία των γυναικών.

Τον Οκτώβρη του 1979 συνέρχεται Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ και κάνει την εξής εκτίμηση: «... Η ΚΕ θεωρεί θετικά τα βήματα που σημειώνονται στην ανάπτυξη του γυναικείου κινήματος με τη δημιουργία νέων γυναικείων συλλόγων, με μέλη με διαφορετικούς ιδεολογικούς προσανατολισμούς. Η σημασία του γυναικείου κινήματος αποκτά σήμερα πρόσθετη βαρύτητα, καθώς οξύνονται τα προβλήματα των γυναικών και πλαταίνουν οι δυνατότητες μαζικής κινητοποίησης, ενάντια σε κάθε είδους διακρίσεις σε βάρος της γυναίκας και ιδεολογικής αντιμετώπισης των διαφόρων αντιλήψεων και πρακτικής που σημαίνουν υποτίμηση των γυναικών... Μέσα στα πλαίσια αυτά να αποκρουστούν οι αστικές και μικροαστικές θεωρίες του νεοφεμινισμού».

Σ' αυτές τις συνθήκες το κίνημα των γυναικών εξελίσσεται και μέσα από την ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση για το χαρακτήρα του, το ρόλο του. Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ αντιμετωπίζουν τυπικά τη λύση ορισμένων προβλημάτων των γυναικών, με νόμους και θεσμούς, που στην ουσία υπονομεύουν το ίδιο το κίνημα, αφού προσπαθούν να εναποθέσουν την αντιμετώπιση των προβλημάτων στη συμμετοχή, υποτίθεται, εκπροσώπων των γυναικών στους αστικούς θεσμούς μακριά και έξω από την πάλη των ίδιων των γυναικών.

Το 15ο Συνέδριο, που επεξεργάστηκε και ενέκρινε το Πρόγραμμα του Κόμματος, προσδιόρισε ως πολιτικό καθήκον τη συγκρότηση του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου πάλης, ως έκφραση της κοινωνικοπολιτικής συμμαχίας όλων εκείνων των δυνάμεων που βρίσκονται σε αντίθεση με τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό. Στη συγκρότηση του Μετώπου έχει τη δική του θέση και το κίνημα των γυναικών.

Στο Β' Κεφάλαιο του Προγράμματος, με τίτλο «Η Ελλάδα στο σύστημα του ιμπεριαλισμού», περιγράφεται η χειροτέρευση των εργαζόμενων με τη διαρκώς αυξανόμενη ανεργία «ιδιαίτερα, ανάμεσα στις νέες ηλικίες και τις γυναίκες». Επίσης, στο Κεφάλαιο με τίτλο «Βασικές προγραμματικές κατευθύνσεις και στόχοι πάλης» διατυπώνονται στόχοι πάλης για το κίνημα των γυναικών: «Η κατάργηση των υπερωριών και η λήψη μέτρων που αντιπαλεύουν και καταργούν τις διακρίσεις εις βάρος των γυναικών και των νέων. Ιση αμοιβή για ίση δουλειά ανδρών και γυναικών, νέων και αλλοδαπών εργαζομένων. Μέτρα για την ισοτιμία της γυναίκας στην οικογένεια, στην εργασία, για τη συμμετοχή της στην κοινωνική και πολιτική δράση, στον πολιτισμό».

Η Πολιτική Απόφαση του 15ου Συνεδρίου εκτίμησε, προσδιορίζοντας και καθήκοντα για τη δουλειά στις γυναίκες: «Οι εργαζόμενες γυναίκες πρέπει στο πρόσωπο του ΚΚΕ να δουν τον πιο συνεπή και πραγματικό υπερασπιστή του αγώνα για χειραφέτηση και ισοτιμία. Προπάντων, να δουν συγκεκριμένες ενέργειες και δραστηριότητες, ώστε ο αγώνας τους να γίνει υπόθεση όλων των εργαζομένων... Αν τα στελέχη του Κόμματος δεν κατανοήσουν τη μεγάλη σημασία της ιδιαίτερης δουλειάς στις γυναίκες, για το πρόβλημα της διπλής εκμετάλλευσης και καταπίεσης, θα είναι αδύνατη και αναποτελεσματική η γενικότερη δράση του ΚΚΕ και η πορεία συγκρότησης του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου». Στο 17ο Συνέδριο εξετάστηκε σε ειδικό κεφάλαιο το θέμα της εξειδίκευσης της γενικής πολιτικής του Κόμματος στις γυναίκες. Συγκεκριμένα, το Συνέδριο εκτίμησε πως: «Το βασικό πρόβλημα είναι να αντιμετωπιστεί η συσσώρευση λαθεμένων απόψεων, για το αν σήμερα υπάρχει ανάγκη να εξειδικευτεί η δουλειά στις γυναίκες. Να αλλάξει η στάση στο ζήτημα αυτό, ώστε σε όλη την κλίμακα του Κόμματος να διαμορφώνεται επεξεργασμένη δράση στις γυναίκες, ενταγμένη στο γενικό προγραμματισμό δράσης.

Πρέπει να παρθούν πολύ σοβαρά υπόψη και οι παρακάτω παράγοντες:

Οτι η στρατηγική της άρχουσας τάξης, της εργοδοσίας, χρησιμοποιεί τις παραδόσεις και τη θρησκεία για πολιτική χειραγώγηση της γυναίκας και διάδοση ψευτοεκσυγχρονιστικών και δήθεν μοντέρνων αντιλήψεων που αφήνουν απ' έξω τη σημασία της ταξικής πάλης. Οι εργαζόμενες γυναίκες χρησιμοποιούνται σαν όχημα για επέκταση των ελαστικών προσωρινών μορφών απασχόλησης.

Οτι σε συνθήκες υποχώρησης και στασιμότητας του κινήματος, οι γυναίκες περνάνε σε μεγαλύτερη αναδίπλωση».

Η Πανελλαδική Σύσκεψη Γυναικών τον Ιούνη του 2008 εκτίμησε για τη δουλειά του Κόμματος στις γυναίκες:

«Ως συμπέρασμα προκύπτει ότι δεν είμαστε στο ίδιο σημείο του 2005 που έγινε το 17ο Συνέδριο, όμως τα βήματα που έγιναν είναι ανεπαρκή και αν δεν ανασκουμπωθούμε θα πισωγυρίσουμε, ενώ έχουμε τη δυνατότητα το Κόμμα να κερδίσει έδαφος στο καίριο αυτό ζήτημα.

Η δυνατότητα του Κόμματος να περάσει σε σχετικά πλεονεκτική θέση πατάει όχι μόνο στα αντιλαϊκά μέτρα που οξύνουν την ανισοτιμία, αλλά και στο γεγονός ότι είμαστε το μόνο κόμμα που έχουμε παρέμβαση με όρους κινήματος και οργανωμένου γυναικείου κινήματος σε σχέση με τα άλλα κόμματα.

Το ότι τα άλλα κόμματα δεν ενδιαφέρονται για ιδιαίτερες γυναικείες οργανώσεις υπό την καθοδήγησή τους, δε σημαίνει ότι δεν κάνουν δουλειά, ιδιαίτερη δουλειά μέσα από τους δικούς τους μηχανισμούς».

Οι Θέσεις του 18ου Συνεδρίου εκτίμησαν πως η Πανελλαδική Σύσκεψη «...εξοπλίζει το Κόμμα με μια πιο επεξεργασμένη κατεύθυνση, σε συνθήκες που συνειδητοποιείται καλύτερα από τα καθοδηγητικά όργανα η σημασία της δράσης, ώστε να βοηθηθούν οι γυναίκες να οργανώνονται και να παλεύουν, να δυναμώσει η πολιτική συνείδηση». Η Απόφαση του 18ου Συνεδρίου, στο ειδικό κεφάλαιο για την ανασύνταξη του εργατικού κινήματος, ξεχώρισε το καθήκον για προσέλκυση νέων εργατικών μαζών, όπως οι νέες εργαζόμενες μητέρες, οι γυναίκες γενικότερα: «Απαιτείται ειδική δράση στις νέες σε ηλικία εργαζόμενες μητέρες που αντικειμενικά δυσκολεύονται, ώστε να κατανοήσουν την ανάγκη να ξεπεράσουν αναστολές που αναπτύσσονται πάνω σε υπαρκτά εμπόδια [...] Η εξειδίκευση δράσης στις νέες ηλικίες και στις γυναίκες κατά κλάδο, τομέα οικονομίας είναι ένας από τους βασικούς όρους για να αξιοποιηθούν σημαντικές εφεδρείες που σήμερα είναι ανεκμετάλλευτες».

Η πείρα του ΚΚΕ δείχνει ότι απαιτείται εξειδίκευση της γενικής πολιτικής του Κόμματος και του εργατικού λαϊκού κινήματος στις γυναίκες. Οτι χρειάζονται ειδικά μέτρα για την ολόπλευρη βοήθειά τους, ώστε να διευρύνεται και να σταθεροποιείται η συμμετοχή τους στον αγώνα. Ωστε να μη μειώνουν, να μην εγκαταλείπουν τη συμμετοχή τους, κάτω από τα μεγάλα οικογενειακά και επαγγελματικά βάρη, τα οποία σηκώνουν και που τους στερούν το χρόνο ή και τη διάθεση να μετέχουν σταθερά στην κοινωνική πάλη.

Το ΚΚΕ είναι περήφανο για τη συμβολή του, από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα, στην αποκάλυψη της ουσίας του γυναικείου ζητήματος. Η μακρόχρονη αυτή πορεία του Κόμματος για τα δικαιώματα και την ισοτιμία της γυναίκας δεν πρέπει να κρύβει τις ελλείψεις και τις αδυναμίες που υπάρχουν. Σήμερα, το Κόμμα είναι πολιτικά και ιδεολογικά πιο ώριμο και ικανό να παλέψει για τα ζητήματα ισοτιμίας και χειραφέτησης των γυναικών. Υπάρχουν οι προϋποθέσεις, αλλά και η αναγκαιότητα να εκλείψει κάθε υποτίμηση ή παραμέληση του καθήκοντος αυτού.

Κανένας αγώνας, καμία μάχη δεν μπορεί να έχει θετικό αποτέλεσμα και προοπτική δίχως την οργάνωση και τη συμμετοχή των ίδιων των γυναικών της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Πολύ περισσότερο, ο αγώνας για την απόκρουση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, η πάλη για την εξουσία της εργατικής τάξης απαιτεί τη μαζική, τη μαχητική συμβολή των γυναικών.