Από τον Απρίλη που εμφανίστηκαν στο Μεξικό τα πρώτα κρούσματα της «γρίπης των χοίρων», η ανησυχία σχετικά με αυτόν τον ιό, που μετονομάστηκε σε «νέο ιό» Α/Η1Ν1 εντείνεται, οδηγώντας και σε καταστάσεις πανικού. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) από τις 11 Ιούνη έχει ανακοινώσει ότι βρισκόμαστε πλέον σε φάση πανδημίας, δηλαδή υπάρχει αυξημένη μετάδοση του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο, η οποία έχει ξεπεράσει τα όρια της μίας ηπείρου.

Η πιθανότητα εμφάνισης γενικά μιας πανδημίας από κάποιον ιό είναι ένα ζήτημα που συζητείται έντονα τα τελευταία χρόνια. Το 2006 επικράτησαν και πάλι παγκοσμίως εφιαλτικά σενάρια, λόγω της εμφάνισης κρουσμάτων «γρίπης των πτηνών» σε ανθρώπους, σε διάφορες χώρες. Και τότε, όπως και σήμερα, ανακοινώθηκαν σχέδια αντιμετώπισης μιας ενδεχόμενης πανδημίας και εγκρίθηκαν εκατομμύρια ευρώ για την αγορά φαρμάκων και για την παρασκευή εμβολίων. Ο ιός αυτός όμως δε μεταδιδόταν από άνθρωπο σε άνθρωπο, περιορίζοντας την πιθανότητα της πανδημίας. Παρ' όλα αυτά συνεχιζόταν και μετά τη «γρίπη των πτηνών», η συζήτηση σχετικά με τη μελλοντική πιθανότητα εμφάνισης ενός άλλου πιθανώς μεταλλαγμένου ιού που θα μεταδιδόταν πλέον μεταξύ των ανθρώπων. Αυτός ο ιός είναι σήμερα υπαρκτός.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ο «νέος ιός» προέρχεται από το συνδυασμό 2 ιών της «γρίπης των χοίρων», που περιέχουν γενετικό υλικό από τον ανθρώπινο ιό της γρίπης και τον ιό της γρίπης των πτηνών Α (Η5Ν1).

Ο «νέος ιός» χαρακτηρίζεται από ταχεία και ευρεία εξάπλωση και ήπιες κλινικές εκδηλώσεις στην πλειονότητα των περιπτώσεων, σύμφωνα και με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ). Ως τις 13/07/09 αναφερόταν από τον ΠΟΥ ότι τα κρούσματα παγκοσμίως είχαν φτάσει τα 121.137, ενώ καταγράφονταν 746 θάνατοι ανθρώπων. Σε πολλές περιπτώσεις αναφέρεται ότι αυτοί οι άνθρωποι είχαν και άλλα προβλήματα υγείας (αναπνευστικές παθήσεις, κύρια άσθμα, καρδιαγγειακές, διαβήτη, διαταραχές του ανοσοποιητικού και παχυσαρκία).

Σε αντίθεση με την κοινή γρίπη, τα θύματα του «νέου ιού» δεν είναι τόσο οι ηλικιωμένοι, όσο τα παιδιά και οι νέοι ενήλικες. Αυτοί παρουσιάζουν μικρότερη ανοσία ακόμη και στην κοινή ανθρώπινη γρίπη, ενώ το βασικότερο πρόβλημα στην εξέλιξη της νόσου είναι η επιπλοκή που αφορά κύρια την πνευμονία.

Ο ΠΟΥ ως προς τη διαχείριση της κατάστασης από τις 16/07 αναφέρει ότι δεν έχει πλέον νόημα η εργαστηριακή διάγνωση και καταμέτρηση του συνόλου των κρουσμάτων. Η προσπάθεια να περιχαρακωθεί η νόσος έχει εξαντλήσει τα όριά της και τώρα πρέπει να περάσουμε στη φάση προστασίας των ασθενών. Δηλαδή τα άτομα που παρουσιάζουν σοβαρές εκδηλώσεις της νόσου ή επιπλοκές θα πρέπει να πηγαίνουν στο νοσοκομείο. Οσα άτομα όμως παρουσιάζουν ήπιες εκδηλώσεις, πρέπει να μένουν στο σπίτι όσο διαρκούν τα συμπτώματα (ΚΕΕΛΠΝΟ).

Ποιο είναι όμως το γεγονός που κάνει ανήσυχη τη Διεθνή Επιστημονική Κοινότητα; Οι επιστήμονες δεν αποκλείουν την πιθανότητα η επίδραση του ιού να είναι διαφορετική και ίσως πιο σοβαρή στο Βόρειο Ημισφαίριο το φθινόπωρο και το χειμώνα, γιατί πιθανά να μεταλλαχτεί και πάλι ο ιός και να εμφανιστεί ένα δεύτερο και ίσως πιο ισχυρό κύμα του ιού της «νέας γρίπης».

Απέναντι σε όλη αυτή την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, το πρώτο που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι κανένα πρόβλημα που αφορά τη Δημόσια Υγεία δεν πρέπει να υποτιμάται από την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Το εργατικό και το λαϊκό κίνημα οφείλουν να διεκδικούν να προστατευτεί η υγεία του συνόλου του πληθυσμού κάθε χώρας, με ευθύνη του κράτους.

Χρειάζεται να αναδειχθούν ορισμένες σοβαρές πλευρές που αφορούν τη «νέα γρίπη», αλλά και κάθε άλλο κίνδυνο για την υγεία, για να κατανοηθούν καλύτερα όλες οι διαστάσεις.

Η πιθανότητα εκδήλωσης μίας ασθένειας, όπως αυτής από το «νέο ιό», η πορεία και η ταχύτητα της διασποράς της στον πληθυσμό, η βαρύτητα των συνεπειών που θα έχει, δεν εξαρτάται μόνο από τη φύση των ιών και τα επιδημιολογικά τους χαρακτηριστικά (δηλαδή μόνο από το πόσο επιθετικός είναι ή πόσο εύκολα μεταδίδεται). Εξαρτάται και από τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας των πληθυσμών, τη διατροφή τους, την κατάσταση των συστημάτων υγείας - πρόνοιας, τις μεθόδους παραγωγής που μπορεί να ευνοούν την εξάπλωση νόσων ανάμεσα στα ζώα και τους ανθρώπους (εντατική και βιομηχανοποιημένη παραγωγή των ζώων με στόχο την αυξημένη κερδοφορία). Δηλαδή εξαρτάται και από παράγοντες που σχετίζονται άμεσα με την ταξική διάρθρωση της κοινωνίας.

Η συζητούμενη πανδημία εμφανίζεται και εξαπλώνεται σε μία περίοδο που εξελίσσεται η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομική κρίση. Η διαχείρισή της προς όφελος του κεφαλαίου οδηγεί στην ανεργία και άρα στη φτώχεια τμήματα του πληθυσμού σε όλες τις χώρες.

Ταυτόχρονα υπάρχουν αρκετές εστίες πολέμου ανά τον κόσμο και επιδεινώνονται οι συνθήκες και οι όροι εργασίας.

Επιπλέον, τα προηγούμενα χρόνια οι κυβερνήσεις όλων των καπιταλιστικών χωρών έχουν εφαρμόσει πολιτικές μείωσης των κρατικών δαπανών για την Υγεία - Πρόνοια, εμπορευματοποίησής της, υποβάθμισης των δημόσιων υποδομών και υπηρεσιών, εξασφάλισης της κυριαρχίας του κεφαλαίου στην έρευνα και την παραγωγή φαρμάκων και εμβολίων. Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, δεν είναι τυχαίο ότι η «γρίπη των πτηνών» εμφανίστηκε στις ασιατικές χώρες και η «νέα γρίπη» στο Μεξικό. Δηλαδή σε χώρες που θερίζει η φτώχεια με ό,τι αυτό συνεπάγεται στις συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των ανθρώπων αυτών των χωρών και τα συστήματα Υγείας τους είναι ιδιωτικοποιημένα ή αποδιαρθρωμένα.

Το συμπέρασμα που αβίαστα συνάγεται είναι ότι το κεφάλαιο και οι πολιτικές που το υπηρετούν, έχουν δημιουργήσει αντικειμενικά, σε διαφορετικό βαθμό βέβαια για κάθε χώρα, τους όρους και τις προϋποθέσεις για να την «επέλαση» της νόσου που δηλώνουν ότι φοβούνται.

Από την άλλη, παρότι κυβερνήσεις και επιστήμονες «περίμεναν» τον ανασυνδυασμό του ιού και την εμφάνιση πανδημίας εδώ και τουλάχιστον 5 χρόνια, κανένα ουσιαστικό μέτρο δεν πήραν για τη θωράκιση της παγκόσμιας υγείας. Δημιουργήθηκαν κέντρα συντονισμού. Εγινε ανταλλαγή γνώσεων. Εκπονήθηκαν σχέδια έκτακτης ανάγκης. Τελικά, όμως, οι λαοί ούτε σύγχρονα δημόσια - δωρεάν συστήματα Υγείας απέκτησαν ούτε βελτιώθηκε το βιοτικό επίπεδό τους. Για άλλη μία φορά κερδισμένο από όλη αυτή την προετοιμασία βγήκε το κεφάλαιο που επενδύει στην παραγωγή εμβολίων και φαρμάκων.

Επίσης το κεφάλαιο και οι κυβερνήσεις που το υπηρετούν ενδιαφέρονται να αντιμετωπίσουν στοιχειωδώς αυτό τον κίνδυνο, ώστε να μην προκαλέσει παρενέργειες στην κερδοφορία του και αύξηση της λαϊκής διαμαρτυρίας.

Γι' αυτούς τα σενάρια για χιλιάδες και εκατομμύρια ασθενείς μεταφράζονται σε «κόστος»:

-- Από την ενδεχόμενη μαζική απουσία εργαζομένων από την εργασία τους, λόγω ασθένειας των ίδιων ή των παιδιών τους.

-- Από απαγορευτικές ταξιδιωτικές και εμπορικές οδηγίες μεταξύ των χωρών κ.ά.

Ολα αυτά αποτελούν πηγές μείωσης της καπιταλιστικής κερδοφορίας και αύξησης του ανταγωνισμού μεταξύ διαφορετικών τμημάτων του κεφαλαίου. Ηδη δημοσιοποιούνται μελέτες με εκτιμήσεις για τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας στην Ελλάδα. Χαρακτηριστική είναι αυτή της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, που αναφέρει ότι οι άμεσες και έμμεσες οικονομικές συνέπειες μπορεί να φτάσουν τα 3 δισ. ευρώ από τα οποία τα 203,8 εκατ. να αφορούν το ΕΣΥ και τα ασφαλιστικά ταμεία και τα 2,8 δισ. τη χαμένη παραγωγικότητα. Το SARS και «η γρίπη των πτηνών» ήταν οδυνηρές εμπειρίες για τα συμφέροντα ορισμένων κλάδων της παραγωγής και των υπηρεσιών, όπως ο τουρισμός, οι μεταφορές, το εμπόριο, η πτηνοτροφία.