Η «απελευθέρωση» της αγοράς στο χώρο της ασφάλισης του αυτοκινήτου που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του '90 έχει καταστήσει τους καταναλωτές έρμαια απέναντι στις κερδοσκοπικές ορέξεις των ασφαλιστικών εταιριών που χρόνο με το χρόνο δείχνουν όλο και πιο άγρια τα «δόντια» τους, εκμεταλλευόμενες το ισχύον καθεστώς. Σύμμαχος στις εκάστοτε τακτικές των εταιριών η κυβέρνηση που σέβεται με θρησκευτική ευλάβεια τα συμφέροντά τους και τις επιταγές της «ελεύθερης αγοράς».

Αρχικά η πολιτική αυτή που έφερε μια σειρά από αλλαγές στο χώρο της ασφάλισης του αυτοκινήτου -κύρια σε ό,τι αφορά την τσέπη των ασφαλισμένων γιωταχήδων και πάντα προς το χειρότερο- είχε να κάνει με την «απελευθέρωση» στις αυξήσεις που επιβάλλονται στα ασφάλιστρα. Από τις πρώτες κιόλας χρονιές εφαρμογής αυτής της πολιτικής τα ασφάλιστρα των οχημάτων, που πλέον διαμορφώνονταν «ελεύθερα», εκτινάχτηκαν σε δυσθεώρητα ύψη. Προβάλλοντας διάφορα επιχειρήματα (όπως «τα ασφάλιστρα στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλά», η ανάγκη διπλασιασμού των κατώτατων υποχρεωτικών ορίων κάλυψης για πρόκληση σωματικής βλάβης και υλικής ζημιάς ή ακόμη ότι... οι καταναλωτές πρέπει να πληρώσουν το μόνιμο ισχυρισμό των εταιριών ότι «ο κλάδος είναι ζημιογόνος» γι' αυτές), τα ασφάλιστρα μέσα στα πρώτα κιόλας χρόνια της «απελευθέρωσης» πολλαπλασιάστηκαν.

Παράλληλα, οι εταιρίες σταμάτησαν να γνωστοποιούν στο υπουργείο Ανάπτυξης τους τιμοκαταλόγους τους, αφαιρώντας από τους καταναλωτές τη δυνατότητα να έχουν μια έστω τυπική πρόσβαση στα ασφάλιστρα όλων των εταιριών. Επιπλέον, η διαμόρφωση των ασφαλίστρων άρχισε να γίνεται πιο «περίπλοκη» υπόθεση, καθώς οι εταιρίες λάμβαναν σταδιακά υπόψη μια σειρά από παράγοντες. Εκεί μπήκε ό,τι κριτήριο μπορεί να φανταστεί κανείς. Από την ηλικία του οχήματος και του οδηγού, μέχρι το πού κατοικεί, τι επάγγελμα κάνει, μέχρι και πόσα παιδιά έχει..!

Το αποτέλεσμα όλης αυτής της διαδικασίας είναι η διαμόρφωση των ασφαλίστρων να καταστεί εντελώς ανεξέλεγκτη και οι καταναλωτές -στο όνομα της «ελεύθερης αγοράς» και του «ανταγωνισμού»- να είναι απροστάτευτοι απέναντι στην ασυδοσία των μεγάλων κυρίως επιχειρήσεων του χώρου. Ο επικαλούμενος δε ανταγωνισμός αποδεικνύεται και στο επίπεδο της ασφάλισης του αυτοκινήτου κάλπικος. Στην πραγματικότητα μια χούφτα μεγαθήρια, κυριολεκτικά μετρημένα στα δάχτυλα, που ελέγχουν το συντριπτικά μεγαλύτερο κομμάτι της αγοράς διαμορφώνουν τους κανόνες, έτσι ώστε οι καταναλωτές τελικά να μην έχουν ούτε τα μέσα να γνωρίζουν ούτε τη δυνατότητα να κάνουν κάποια πιο συμφέρουσα επιλογή ή, για την ακρίβεια, η «πιο συμφέρουσα επιλογή» να είναι εκεί όπου τον «κλέβουν λιγότερο».

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ενώ η σχετική νομοθεσία υποχρεώνει τους οδηγούς να ασφαλίζονται για την περίπτωση πρόκλησης σωματικής βλάβης ή υλικής ζημιάς, ελάχιστες είναι πλέον οι εταιρίες που πουλάνε τέτοια συμβόλαια. Οι περισσότερες υποχρεώνουν τους πελάτες τους να αποδεχτούν και κάποιες επιπλέον καλύψεις, όπως είναι η κάλυψη από πυρκαγιά, θραύση υαλοκρυστάλλων, οδική βοήθεια, προσωπικό ατύχημα κ.ά. Είναι τα κοινώς αποκαλούμενα «καπέλα».

Οπως προκύπτει από ρεπορτάζ του «Ρ» σε εννέα ασφαλιστικές εταιρίες, μόνο οι τρεις - συγκεκριμένα η Εθνική Ασφαλιστική, η Αγροτική Ασφαλιστική και η Alico - ασφαλίζουν τους πελάτες τους μόνο για τις προβλεπόμενες από το νόμο ως υποχρεωτικές καλύψεις. Η απάντηση που δίνουν οι υπόλοιπες στο σχετικό ερώτημα είναι στερεότυπη: «Η εταιρία δεν έχει πακέτο μόνο με την κάλυψη για αστική ευθύνη». Και βέβαια, το ύψος των ασφαλίστρων σε όλες τις περιπτώσεις είναι εξαιρετικά υψηλό για το εισόδημα του μέσου οδηγού.

Ο «Ρ» παραθέτει τα δεδομένα των συγκεκριμένων εταιριών οι οποίες-θα πρέπει να σημειωθεί- επιλέχτηκαν σαν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα των θεωρούμενων μεγαλύτερων εταιριών του χώρου και κάποιων που θεωρούνται λιγότερο γνωστές. Στις εταιρίες που απευθυνθήκαμε, ζητήσαμε να μας πουν για το ύψος του ασφαλίστρου ενός ΙΧ αυτοκινήτου τριών ετών, με οδηγό ηλικίας πάνω από 23 έτη (για οδηγούς κάτω των 23 προβλέπεται επιβάρυνση ακόμα και της τάξης του 35%), που κατέχει δίπλωμα οκτώ χρόνια.

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, για την ασφάλιση ενός ΙΧ οκτώ (8) ίππων και bonus malus 10, προέκυψαν τα ακόλουθα:

• Τα ασφάλιστρα της Εθνικής Ασφαλιστικής (θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας) και μόνο για τις υποχρεωτικές από το νόμο καλύψεις, δηλαδή για πρόκληση υλικής ζημιάς ή σωματικής βλάβης, είναι 388,79 ευρώ το χρόνο.
• Το ύψος ταν ασφλίστρων για τις ίδιες ακριβώς καλύψεις στην Αγροτική Ασφαλιστική (θυγατρική της Αγροτικής Τράπεζας) είναι 365 ευρώ το χρόνο.
• Πάνω από 600 ευρώ, για την ακρίβεια 607 ευρώ το χρόνο, έχει καθορίσει η Alico τα ασφάλιστρα για το ίδιο αυτοκίνητο και τις ίδιες καλύψεις, γιατί... έτσι της αρέσει.

Στη «μεγάλη και σίγουρη» Ιντεραμέρικαν υπάρχει... άλλος νόμος. Ετσι, στη συγκεκριμένη εταιρία -επικεφαλής της οποίας είναι ο κ. Κοντομηνάς, πρόεδρος της Ενωσης Ασφαλιστικών Εταιριών- δεν μπορεί κανείς να ασφαλιστεί μόνο για τις προβλεπόμενες από το νόμο ως υποχρεωτικές καλύψεις. Οπως μας πληροφόρησαν, οι ενδιαφερόμενοι γιωταχήδες που προτιμήσουν την ασφάλιση του οχήματός τους στην Ιντεραμέρικαν, θα πρέπει να αποδεχτούν και νομική κάλυψη, καθώς και κάλυψη για προσωπικό ατύχημα. Το κόστος του παραπάνω «πακέτου» (ασφάλιση ΙΧ τριών ετών, με οδηγό άνω των 23 χρόνων κλπ) ανέρχεται σε 217,15 ευρώ το εξάμηνο (ήτοι πάνω από 430 ευρώ το χρόνο).

Ανάλογα είναι τα πράγματα και στην ασφαλιστική εταιρία «Ασπίς», θυγατρική της ASPIS BANK, του ομίλου Ψωμιάδη. Οπως μας πληροφόρησαν στη συγκεκριμένη εταιρία, οι λιγότερες καλύψεις για τις οποίες μπορεί κανείς να ασφαλιστεί είναι οι από το νόμο υποχρεωτικές και επιπλέον οι καλύψεις για πυρκαγιά -ύψους μέχρι 1,5 εκατ. δρχ.- και προσωπικό ατύχημα. Τα ασφάλιστρα γι' αυτό είναι 368 ευρώ το χρόνο.

Η ασφαλιστική εταιρία «ΦΟΙΝΙΞ», θυγατρική της Εμπορικής Τράπεζας, βάζει «καπέλο» στις υποχρεωτικές καλύψεις και ασφάλιση για προσωπικό ατύχημα και θραύση κρυστάλλων. Το πιο οικονομικό πρόγραμμα της εταιρίας μας, μας πληροφόρησαν από τον Φοίνικα, περιλαμβάνει -εκτός από τις υποχρεωτικές καλύψεις (υλικές ζημιές και σωματικές βλάβες)- επίσης ασφάλιση για προσωπικό ατύχημα και θραύση κρυστάλλων. Δηλαδή ο πελάτης του «Φοίνικα», ακόμα κι αν δεν τον ενδιαφέρουν αυτές οι καλύψεις, πρέπει να δεχτεί να υπογράψει συμβόλαιο, καθώς πάνε «πακέτο» με την κάλυψη για αστική ευθύνη. Σε διαφορετική περίπτωση, θα πρέπει να αναζητήσει άλλη εταιρία. (Η εταιρία κοστολογεί το «πακέτο» για όχημα 8 ίππων και bonus malus 7, στα 340,75 ευρώ το χρόνο).

Τη λογική του «εσείς πληρώνετε κι εμείς σας παρέχουμε... "δωρεάν" οδική κάλυψη» φαίνεται ότι έχει η Allianz. Σε ερώτησή μας πόσο κοστολογείται στην Allianz η ασφάλιση οχήματος οκτώ ίππων με bonus malus 10 για αστική ευθύνη και μόνο (δηλαδή τις υποχρεωτικές ασφαλίσεις για σωματικές βλάβες και υλικές ζημιές), η απάντηση που πήραμε ήταν 493,35 ευρώ το χρόνο. Εσπευσαν δε να μας εξηγήσουν, πως «σας παρέχουμε σ' αυτή την τιμή δωρεάν οδική βοήθεια σε περίπτωση τροχαίου». Εννοείται, βέβαια, πως το «δώρο» της εταιρίας είναι στην ουσία... άδωρο, αφού έχει συνυπολογιστεί στο πακέτο ασφάλισης των υποχρεωτικών καλύψεων.

Στα 349 ευρώ το χρόνο κοστολογείται η ασφάλιση οχήματος των ίδιων δεδομένων για αστική ευθύνη στη General Union. Και σ' αυτή την περίπτωση, η εταιρία προσφέρει το ίδιο... δωρεάν ασφάλιση για προσωπικό ατύχημα «με το στανιό», που λένε.

Τέλος, η Eurostar Ασφαλιστική παρέχει υποχρεωτικά στο «πακέτο», που προσφέρει προς 339 ευρώ το χρόνο για την περίπτωση αυτοκινήτου με τα παραπάνω χαρακτηριστικά, επιπλέον καλύψεις για προσωπικό ατύχημα και νομική προστασία.

Αξί\ζει, πάντως να σημειωθεί, ότι η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης, που είναι αρμόδια για την τήρηση της νομοθεσίας σχετικά με τη διαμόρφωση των τιμών (άρα και των ασφαλίστρων) στην αγορά, δεν κάνει τίποτε. Ενώ είναι σε γνώση των κυβερνώντων και της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου ότι οι ασφαλιστικές εταιρίες υποχρεώνουν τους πελάτες τους να υπογράφουν συμβόλαια που περιλαμβάνουν υποχρεωτικά «καπέλα» και τα «δωράκια» (που παρέχονται με το αζημίωτο), επιφυλάσσει στον εαυτό της ρόλο Πόντιου Πιλάτου. Ισως γιατί ξέρει, πως οι νόμοι για την «απελευθέρωση των αγορών», που ίδια θεσμοθέτησε (εν γνώσει της ότι ενισχύει την καιρδοσκοπική ασυδοσία των μεγαλοεπιχειρηματιών που έχουν το πάνω χέρι στη διαμόρφωση των τιμών), υπερισχύουν του νόμου που ορίζει ότι οι γιωταχήδες είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν ασφάλιστα μόνο για αστική ευθύνη, ενώ οι άλλες καλύψεις είναι προαιρετικές...